Przyczyny wojen	Bitwy i dowódcy	Najważniejsze umowy i traktaty
1) Polsko - Szwedzkie: -- Zygmunt III został królem Szwecji (po ojcu) lecz konieczność powrotu do Polski i oddanie regencji w ręce stryja Karola księcia Sudermanii pozbawiły go szwedzkiego tronu; próbował odebrać królestwo co rozpoczęło konflikt; -- pogłębienie sporu - przyłączenie do Polski Estonii zgodnie z pacta conventa; Szwecja dążył do opanowania bałtyckich wybrzeży i zamiany morza w „szwedzkie jezioro”	Biały Kamień (1604), Kircholm (1605) dowódca: Jan Karol Chodkiewicz. Pod Puckiem (1627) i Trzciana (1629) [hetman Stanisław Koniecpolski] oraz bitwa morska pod Oliwą (1627) [Arend Dickmann] - wygrane	1611 -zwrot ziem zajętych przez Szwedów. Mitawa - 1622 (krótki rozejm - Polska traci Inflanty. Stary Targ (1629)- Szwedzi okupuja porty pruskie, pobierają 3% ceł gdańskich. W 1635r. w Sztumskiej Wsi Szwecja zrezygnowała z cła pruskiego i zwróciła porty, ale sprawa szwedzkiego tronu i zwrotu Inflant pozostała nierozstrzygnięta.
2) Polsko - Moskiewskie: -- Dymitr pozyskał przychylność Zygmunta III obietnicą oddania spornych terenów pogranicznych i nadania przywilejów katolikom. Śmierć cara Borysa umożliwiła Dymitrowi Samozwańcowi opanowanie Moskwy. Na skutek spisku został zamordowany. Polaków, którzy go popierali wymordowano lub uwięziono. Rządy objął Wasyl Szujski. W 1608r. podpisał układ z Polską o oddaniu jeńców, ale gdy car sprzymierzył się ze Szwecja, Zygmunt III przystąpił do wojny (1609)	Dowódca: hetman Stanisław Żółkiewski Moskwa (1605), obrona Smoleńska (1609), Kłuszyn (1610); Po śmierci Zygmunta III (1632) Moskwa uderzyła na Smoleńsk. Władysław IV odpowiedział kontratakiem co zmusiło wojska moskiewskie do kapitulacji.	Rozejm w Dywilinie (1619), Polska uzyskała ziemię smoleńską i czernichowsko- siewierską, a Władysław zachował tytuł cara. Pokój w Polanowie (1634) -potwierdzono poprzednie nabytki, a Władysław IV zrezygnował z praw do tronu moskiewskiego.
3) Polsko - Tureckie: -- udzielenie przez Zygmunta III pomocy Habsburgom (lisowczycy) w 1619r.	Bitwa pod Cecorą (1620) [hetman Stanisław Żółkiewski] klęska pospolitego ruszenia oraz śmierć dowódcy, Chocim (1621) [Jan Karol Chodkiewicz i Piotr Konaszewicz- Sahajdaczny)	Chocim (1621) - granica na Dniestrze; strony zobowiązują się powstrzymać Kozaków i Tatarów od wypraw łupieżczych; hospodarowie mołdawscy będą katolikami; wolność handlu.

---