„Psychologiczne podstawy rewalidacji upośledzonych umysłowo” R. Kościelak

Rozdział 3 – Charakterystyka psychologiczna osób upośledzonych umysłowo

1. Czynności orientacyjno poznawcze:

   • utrudnione spostrzeganie nie odbija się w pełni otaczającej rzeczywistości

   • słabo rozwinięta pamięć – trudności w zapamiętywaniu i odtwarzaniu

   • zaburzenia pamięci logicznej

   • zaburzenia uwagi – koncentracja, podzielność

UUwSG	Brak percepcji, koncentracji mimowolnej uwagi, zdolności zatrzymania w pamięci elementarnej treści
UUwSZ	Niedokładne spostrzeżenia, wolny ich proces, uwaga mimowolna – słaba trwałość
UuwSU	Zaburzenia w zakresie receptorów, uszkodzenia kory mózgowej - dlatego spostrzegana rzeczywistość jest mniej dokładna, trudności w wyodrębnianiu istotnych cech zjawisk i przedmiotów,wolny proces spostrzegania, uwaga mimowolna i dowolna, trudności z dłuższą koncentracją, brak podzielności i nadmierna ruchliwość. Upośledzone są: pamięć logiczna, liczb, jednostronna, świeża, trwała, mechaniczna
UuwSL	Zwolniony proces spostrzegania i jego wąski zakres, słaba podzielność uwagi, gorsza pamięć logiczna świeża i trwała

• upośledzenie różnych rodzajów percepcji odróżnia dzieci upośledzone od normalnych – percepcja kształtów geometrycznych, zdolność do analizy i syntezy wzrokowej, percepcji wzrokowej stosunków przestrzennych i innych

• uwaga mimowolna – kierowana na przedmioty i czynności budzące żywe zainteresowanie

1. Czynności intelektualne oraz rozwój mowy:

   • najbardziej upośledzony jest rozwój myślenia abstrakcyjnego – brak wyższych form myślenia

   • niski poziom myślenia

   • niedorozwój oraz zaburzenia mowy

   • VI STADIÓW INTELIGENCJI SENSORYCZNO- MOTORYCZNEJ wg PIAGETA:

     • I – pierwszy m-c życia, ćwiczenie swoich odruchów bezwarunkowych

     • II – 1-5 m-ca życia, pierwsze nawyki, pierwsze odruchy warunkowe

     • III – 5-8 m-ca życia, koordynacja wzroku i ruchów chwytania

     • IV – 9-12 m-ca życia, poszukiwanie przedmiotu, odróżnianie środków od celu, działanie dla efektu, schematy funkcjonalne

     • V – 12-18 m-ca życia, eksperymentowanie i eksploracja otoczenia

     • VI – 18-24 m-ca życia, interioryzacja czynności

     • dzieci upośledzone umysłowo ciężko przechodzą te etapy, czasami nie przechodzą nawet do II etapu (dzieci UuwSG)

       UUwSG	Porozumiewanie się za pomocą pojedynczo artykułowanych dźwięków, nie mówią i nie rozumieją mowy
       UUwSZ	Porównywanie ze sobą dwóch przedmiotów, ale nie porównywanie pojęć, rozpoznawanie i pisanie łatwych wyrazów, proste zdania, wady wymowy
       UuwSU	Myślenie przedoperacyjne (III), brak operacji logicznych (szeregowanie, klasyfikowanie, dodawanie), trudności w tworzeniu pojęć abstrakcyjnych, uboga mowa
       UuwSL	Myślenie w fazie operacji konkretnych, operacje logiczne, brak operacji formalnych, brak myślenia abstrakcyjnego, pochopność sądów i decyzji, mowa wiązana często nie różniąca się od mowy normalnego człowieka, uboższy zasób słów

2. Procesy emocjonalno- motywacyjne:

   • sztywność, małe różnicowanie

   • słabo rozwinięta zdolność opanowania popędów

   • reakcje uczuciowe na „tu i teraz”

   • nieadekwatność emocji, słaba reakcja na zdarzenia istotne

   • impulsywność, brak przemyśleń, konsekwencji i przewidywania

   • oligofrenik torpiony – spowolniony, apatyczny

• oligofrenik eretyczny – nadmiernie ruchliwy, niestały, pobudliwy

• brak inicjatywy i samodzielności, łatwo ulegają sugestii, bierność, słaba ruchliwość psychiki, słaby krytycyzm

• rodzaje emocji w zależności od rodzaju działającego bodźca

  • emocje zagrożenia – rozdrażnienie, złość, gniew, wściekłość

• emocje ograniczenia – rozdrażnienie, złość, gniew, wściekłość

• emocje pozbawienia – smutek, żal, cierpienie, rozpacz

• emocje zaspokojenia – radość, uniesienie, szczęście

• skrajne wahania nastroju

  UUwSG	Proste emocje zadowolenia i niezadowolenia, wyrażanie dźwiękiem, czasami uśmiech/płacz
  UUwSZ	Bogate potrzeby psychiczne, przywiązanie, sympatia, antypatia, zaburzenia zachowania, zmienni uczuciowo, pobudliwi, apatyczni
  UuwSU	Potrzeby bezpieczeństwa, przynależności, miłości, szacunku, potrzeba kontaktów społecznych, nie panują nad popędami, niedostateczny rozwój moralny, zachowania gwałtowne, destruktywne, antyspołeczne, zamykanie się w sobie, bunt
  UuwSL	Słaba zdolność samokontroli i panowania nad sobą, wybujała strefa popędowa, słaby krytycyzm, mniejsza wrażliwość i powinność moralna, niestałość emocjonalna, impulsywność, agresywność, wahania nastrojów bez przyczyny

• przyczyny zaburzeń emocjonalnych:

  • czynnik wewnętrzny – przyczyny wynikające z upośledzenia umysłowego, na podstawie względnie w ośrodkowym układzie nerwowym

  • czynnik zewnętrzny – niewłaściwy stosunek otoczenia do tej grupy osób

• im głębsze upośledzenie umysłowe tym większa sztywność emocji oraz słabsze ich zróżnicowanie.