OBRONA PYTANIA GMI

  1. Typy procesów geologicznych kształtujących powierzchnię Ziemi

Procesy egzogeniczne → zachodzące na powierzchni Ziemi, wywołane przez czynniki działające na skorupę Ziemską od zewnątrz; procesy te mogą być niszczące lub twórcze → prowadzą do zrównania powierzchni Ziemi.

wietrzenie:

grawitacyjne ruchy masowe – przemieszczenia materiału skalnego po nachylonych powierzchniach pod wpływem sił ciężkości

akumulacja – osadzanie i gromadzenie materiału skalnego transportowanego przez wodę, wiatr, lodowiec


Procesy endogeniczne – wywołane energią wnętrza Ziemi; powodują przemieszczanie materii w skorupie ziemskiej i górnym płaszczu

ruchy izostatyczne → pionowe ruchy bloków skorupy ziemskiej, dążące do uzyskania równowagi grawitacyjnej; np. przez tworzenie lub zanik lądolodu

|→ ruchy epejrogeniczne → powolne ruchy pionowe wielkich obszarów kontynentów; powodują transgresję (wkraczanie) i regresję (wycofanie) morza

ruchy orogeniczne (górotwórcze) – wielkoskalowe ruchy skorupy ziemskiej, prowadzą do powstania górotwórcze

plutonizm – ogół zjawisk związanych z przemieszczaniem się magm, tworzeniem skał głębinowych


batolity – zwietrzałe ogniska magmowe


trzęsienia ziemi – krótkotrwały, gwałtowny wstrząs litosfery, rozchodzący się w postaci fal sejsmicznych (hipocentrum – ognisko trzęsienia ziemi, epicentrum - punkt na powierzchni ziemi, gdzie siła była największa)

  1. Budowa Ziemi

Skorupa

Skorupa ziemska jest zewnętrzną powłoką Ziemi. Zajmuje do 1% objętości globu oraz 0,7% jego masy, jest to jednak najbardziej zróżnicowana chemicznie i fizycznie geosfera i jedyna (poza atmosferą i hydrosferą) dostępna do bezpośrednich badań. Granicę pomiędzy płaszczem a skorupą wyznacza nieciągłość Mohorovičicia (zwana też powierzchnią Moho). Nieciągłość Moho, odkryta przez chorwackiego geofizyka Andriję Mohorovičicia w 1909, pod kontynentami znajduje się na głębokości około 35 km, a pod oceanami ok. 5–8 km poniżej dna oceanu. Dolna część skorupy ziemskiej (warstwa bazaltowa) jest oddzielona od części górnej (warstwa granitowa) przez nieciągłość Conrada.


Skorupa ziemska dzielona jest na skorupę kontynentalną i oceaniczną, które różnią się grubością, gęstością, budową geologiczną, wiekiem i składem chemicznym, a także sposobem powstania. Gęstość skorupy kontynentalnej wynosi średnio 2,7 g/cm³. W rejonach aktywnych tektonicznie ma ona grubość 35–45 km, a w regionach stabilnych – 55–70 km. Skorupa oceaniczna ma grubość 10–12 km i średnią gęstość 3,0 g/cm³[104][107].


Płaszcz

Płaszcz ziemski znajduje się na głębokości od 35 do 2890 km, co czyni go najgrubszą warstwą planety. Ciśnienie u jego podstawy ma wartość ok. 140 GPa (1,4 Matm). Rozróżnia się do czterech warstw płaszcza, które składają się głównie z substancji bogatych w żelazo i magnez: płaszcz górny, strefa przejściowa, płaszcz dolny i warstwa D. Ponadto w płaszczu górnym wyróżnia się dodatkowo astenosferę.


Płaszcz górny, zwany zewnętrznym, budują związki chromu, żelaza, krzemu i magnezu (tzw. crofesima). Średnia gęstość tej sfery wynosi 4,0 g/cm³. Górna część płaszcza ma od 35 do 400 km głębokości; jest to warstwa o cechach plastycznych i zapewnia skorupie ziemskiej ruchliwość – wywodzą się z niej procesy tektoniczne. Płaszcz dolny, zwany też wewnętrznym, zbudowany jest głównie z niklu, żelaza, krzemu i magnezu (tzw. nifesima). Średnia gęstość płaszcza wewnętrznego waha się w granicach 5,0-5,6 g/cm³. W płaszczu Ziemi zachodzą zjawiska związane z powolnym przemieszczaniem się w górę plastycznych mas materii pod wpływem ciepła (ruchy konwekcyjne).


Punkt topnienia substancji zależy m.in. od ciśnienia, jakiemu jest ona poddawana. Im głębiej, tym ciśnienie większe, zatem uważa się, że płaszcz dolny jest w stanie stałym, a górny – w stanie plastycznym (półpłynnym). Średnia globalna lepkość płaszcza górnego wynosi ok. 1020 – 1021 Pa·s[108], a płaszcza dolnego ok. 1022 Pa·s[109].


Jądro


Planety skaliste (od lewej): Merkury, Wenus, Ziemia i Mars

Gęstość Ziemi wynosi 5,515 g/cm³, czyniąc ją najgęstszą planetą w Układzie Słonecznym. Gęstość wzrasta wraz z głębokością – przy powierzchni ma wartość 2,2-2,9 g/cm³, jądro składa się z najgęstszych substancji – 12-13 g/cm³. Około 4,54 mld lat temu, podczas formowania się planety, Ziemia stanowiła półpłynną, stopioną masę. Cięższe substancje opadały w kierunku środka, podczas gdy lżejsze materiały odpływały ku powierzchni. W efekcie jądro składa się głównie z żelaza i niklu. Inne cięższe pierwiastki, jak ołów i uran, występują zbyt rzadko, żeby przewidzieć ich dokładne rozmieszczenie oraz mają tendencję do tworzenia wiązań z lżejszymi pierwiastkami, pozostają zatem w płaszczu.


Jądro podzielone jest na dwie części: stałe jądro wewnętrzne o promieniu ok. 1215 km i płynne jądro zewnętrzne wokół niego, o grubości 2270 km. Przyjmuje się, że jądra mają taki sam skład chemiczny, choć w innych stanach skupienia. Konwekcja jądra zewnętrznego połączona z ruchem rotacyjnym Ziemi (efekt Coriolisa) wytwarza ziemskie pole magnetyczne przez proces znany jako efekt dynama. Stałe jądro wewnętrzne jest zbyt gorące, aby utrzymać stałe pole magnetyczne (temperatura Curie), ale prawdopodobnie działa stabilizująco na pole magnetyczne wytwarzane przez ciekłe jądro zewnętrzne. Badania wskazują, że jądro wewnętrzne Ziemi obraca się szybciej niż reszta planety, o ok. 0,3-0,5° rocznie[110].


Temperatura w jądrze Ziemi wynosi 6230 ±500 K[111].


  1. Pojęcia


  1. Podstawowy podział skał magmowych ze względu na głębokość zastygania + reperkusje dla struktur, tekstur


Uproszczona klasyfikacja:

  1. Ultrazasadowe: G – perydotyt, dunit, piroksenit; brak W – oliwiny, pirokseny

  2. Zasadowe (maficzne) – G – fojalit; W – fonalit → skaleń potasowy + plagioklazy, pirokseny, hornblenda

  3. Obojętne:

    Głębinowe

    Wylewne

    Minerały

    gabro

    bazalt

    Plagioklazy zasadowe + pirokseny

    dioryt

    andezyt

    Plagioklazy kwaśne + amfibole

    Sjenodioryt, monzonit

    latyt

    Plagioklazy kwaśne, skaleń potasowy + biotyt, hornblenda

    sjenit

    trachit

    Skaleń potasowy + plagioklazy, biotyt, hornblenda

  4. Kwaśne (saliczne) G – granit, W – ryolit, dacyt → kwarc, skaleń potasowy, plagioklazy kwaśne + łyszczyki

    głębinowe (plutoniczne) – struktury jawnokrystaliczne
    wylewne (wulkaniczne) – struktura afanitowa lub porfirowa; możliwe struktury szkliste lub półkrystaliczne


  1. Podstawowy podział skał osadowych (wg procesów)

skały okruchowe → luźne lub zwięzłe (luźny materiał zostaje scementowany w procesach diagenezy)

skały chemiczne i biochemiczne

organiczne:


  1. Cechy skał metamorficznych

struktura – pełnokrystaliczne, które określane są jako blastyczne (podkreśla to podstawowy efekt metamorfozy, polegając na pojawieniu się krystalicznych minerałów nawet w skałach pierwotnie niekrystalicznych – krystaloblasteza); w zależności od wielkości blatów wyróżniamy struktury drobno, średnio i gruboblastyczne

tekstura – najczęściej dochodzi do powstania tekstur kierunkowych:

minerały wskaźnikowe:


  1. Pojęcie facji metamorficznej + charakterystyka facji

facja metamorficzna – zakres ciśnień i temperatury, w którym trwałe są określone zespoły mineralne; zespół cech litologicznych charakterystycznych dla danych warunków tworzenia; a więc facja metamorficzna to szczególny zespół minerałów, zwany paragenezą, charakterystyczny tylko dla określonych warunków przemian w danym interwale ciśnienia i temperatury

zeolitowa – b.niski stopień metamorfizmu; zeolity: lentantyt, heulandyt

zieleńcowa – niski stopień metamorfizmu; pretinit – pumpellyit, pumpellyit – aktynolit, pretinit - aktynolit, aktynolit – albit – epidot – chloryt; fyllity, zieleńce, serpentynity, łupki chlorytowe

amfibolitowa - średni stopień metamorfizmu; hornblenda – albit – epidot +/- chloryt, hornblenda, plagioklaz; łupki łyszczykowe, amfibolity

hornfelsowa – klinopiroksen – ortopiroksen – plagioklaz – oliwin, hornfelsy, łupki plamiste

sanidyrowa – wydzielona z ornfelsowej. Z uwagi na obecność szczególnie wyskokotemperaturowych odmian i polimorfów, np. pigeonitów

glaukofanowa – glaukofan, epidot, glaukofan0lacusonit, glaukofan-lowsonit-jadeit; łupki glaukofanowe

eklogitowa – omfacyt – granat, oliwin; eklogity

granulitowa – wysoki stopień metamorfizmu; klinopiroksen – ortopiroksen – plagioklaz; granulity, migmatyty


  1. Podstawowy podział struktur tektonicznych

ciągłe (fałdowe) – deformacje, w których nie dochodzi do przerwania warstw skalnych

monoklina – powstała przez ruchy tektoniczne lub przemieszczanie się magmy; w monoklinie dochodzi do pionowego przesunięcia warstw skalnych tak, że zalegają one ukośnie

fałdy – powstają przez boczne ściskanie warstw skalnych (wywołane najczęściej przemieszczaniem się wielkich płyt litosferycznych

fleksura – dyslokacja, polegająca na pionowym przesunięciu warstw skalnych bez przerwania ich ciągłości (formy pośrednie między ciągłymi a nieciągłymi strukturami)


nieciągłe (uskokowe) – deformacje, w których dochodzi do przerwania ciągłości warstw skalnych

uskok tektoniczny – charakteryzuje się przesunięciem warstw skalnych wzdłuż linii pęknięcia; powstaje najczęściej w wyniku trzęsienia Ziemi

spękanie – brak widocznego przemieszczenia

kliważ – gęste spękania seryjne o uporządkowaniu kierunkowym

zrąb/rów tektoniczny – uskoki występują seriami → zrób tektoniczny – wzniesienie, rów tektoniczny – zagłębienie otoczone uskokami; gdy zagłębienie ma znaczną szerokość, to mówimy o zapadlisku tektonicznym


  1. Wykorzystanie skał krystalicznych w praktyce


  1. Wykorzystanie minerałów w praktyce


  1. Wykorzystanie minerałów akcesorycznych skał krystalicznych

minerał akcesoryczny – występuje najczęściej w wyniku krystalizacji z bardzo wysokich temperatur i potrzebują „egzotycznych” pierwiastków, by powstać; jest wskaźnikiem specyficzności, w innych skałach nie będzie obecny

Wykorzystanie:


  1. Metody oceny wieku skał

Metody datowań względnych – pozwalają określić wiek danych skał względem innych skał

metoda stratygraficzna – jeżeli warstwy skalne nie zostały silnie sfałdowane lub przemieszczone, to warstwy leżące niżej są starsze, a młodsze to te leżące wyżej (zasada superpozycji)

metoda tektoniczna - pomaga określić wiek ruchów mas skalnych, np. gdy na warstwach pofałdowanych leżą warstwy poziome, to wiemy, że utwory sfałdowane musiały powstać wcześniej (są starsze) niż te leżące poziomo

metoda morfologiczna – opiera się na badaniu rzeźby terenu; wszystkie procesy zostawiają ślady, np. działasność mórz w głąb lądu

metoda paleontologiczna (biostratygraficzna) – ustalenie wieku skał na podstawie skamieniałości przewodnich, np. trylobity dla paleozoiku, a amonity dla mezozoiku


Metody datowań bezwzględnych – pozwalają na określenie wieku w latach

metody izotopowe – wykorzystują zjawisko rozpadu pierwiastków promieniotwórczych; znając ilość izotopu macierzystego i potomnego, oraz czas połowicznego rozpadu, można określić konkretny wiek

dendrochronologia

warwochronologia – ilość warstewek jasnych (zimowych) i ciemnych (letnich) w iłach warwowych (osady jeziorne); jeden zestaw (warstewka jasna i ciemna) powstaje w ciągu jednego roku


  1. Surowce energetyczne – surowce, z których jesteśmy w stanie uzyskać energię:

węgiel kamienny:

Węgiel brunatny

Gaz ziemny

ropa naftowa:


  1. Zastosowanie węgla w przemyśle:


15.


  1. Elementy symetrii w budowie minerału

Proste elementy symetrii:

środek symetrii – punkt położony w środku geometrycznym figury, który ma tę własność, że na dowolnej prostej, przeprowadzonej przez środek symetrii, w jednakowej od niego odległości znajdują się jednakowe punkty; przekształcenie symetryczne, spowodowane działaniem środka symetrii to inwersja

oś symetrii – prosta, o takiej właściwości, że figura podczas obrotu o 360 stopni wokół niej pokrywa się n-razy; przekształcenie spowodowane działaniem osi symetrii nazywamy obrotem

płaszczyzna symetrii – dzieli figurę na dwie równe części, które mają się do siebie tak, jak przedmiot do obrazu w zwierciadle płaskim; przekształcenie spowodowane działaniem płaszczyzny symetrii to odzwierciedlenie


Złożone elementy symetrii:

oś inwersyjna – jej działanie polega na sprzężonym działaniu dwóch przekształceń: obrotu względem n-krotnej osi symetrii i inwersji

AKTUALNE RAMIENIONOGI

Warstwa wewnętrzna wapienna, zbudowana z pryzmatów ustawionych skońnie

warstwa środkowa wapienna, z blaszek koncentrycznych

warstwa zewnętrzna chitynowa

kanaliki w skorupie


prymitywne ramienionogi: fosforan wapnia i chityna, węglan magnezu, siarczan wapnia. CHITYNOWO-FOSFORANOWE z niewielką domieszką związków mineralnych (weglan wapnia, węglan magnezu, siarczan wapnia. Warstewki fosforanu mogą być na przemian z chitynowymi.

Wyżej rozwinięte ramienionogi: (zawiasowe); węglan wapnia w postaci kalcytu – zachowują się kopalnie dobrze. Skorupa embrionalna, protegulum z substancji chitynowej, odpada ona, gdy wytworzy się ostateczna skorupa. Skorupa składa się z trzech warstw.

Warstwa zewnętrzna (periostrakum), organiczna, chitynowa – u form kopalnych nie zachowuje się, warstwa pryzmatyczna – pryzmaty kalcytu, warstwa blaszkowata – ujścia pokryte chityną. Najstarsza część każdej skorupki to szczyt (umbo)


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Obrona - PYTANIA NA OBRONE - LICENCJAT, obrona licencjat
Obrona pytania
Obrona pytania
soczowka -obrobione, Obrona pytania rachunkowośc i rewizja, Polityka finansowa opracowane pytania UE
Pytania specjalnosciowe II Rachunkowosc i Rewizja Finansowa-1, Obrona pytania rachunkowośc i rewizja
OPRACOWANIE PYT NA EGZ Z MOJEJ GRE, Obrona pytania rachunkowośc i rewizja, Polityka finansowa opraco
Obrona pytania i odpowiedzi, Psychologia, Pytania na magisterke
Obrona, pytania 54,55
v2, nauka, PW, +obrona, Obrona - pytania, Wydziałowe, Energetyka, MiBM (ciepła)
obrona pytania opracowane
obrona pytania 1 40
obrona pytanie moje
10, wojtek studia, Automatyka, studia 2010, obrona inz, Pytania na obrone, brak tematu , dyplomowka
6, Pytania obrona semestr 7
PYTAnie obrona-16, pytania dyplomowe
9, wojtek studia, Automatyka, studia 2010, obrona inz, Pytania na obrone, brak tematu , dyplomowka
pytanie pierwsze I, semestr 6-7, obrona inżynier
3, wojtek studia, Automatyka, studia 2010, obrona inz, Pytania na obrone, brak tematu , dyplomowka
pytania na obrone, Dokumenty- notatki na studia, Obrona Lic Prawo Finansowe

więcej podobnych podstron