Spis treści
Konstytucja i jej cechy szczególne. 2
Konstytucja i jej rodzaje 2
Z uwagi na sposób uchwalenia możemy wyróżnić : 3
Ze względu na treść dzieli się konstytucje na : 3
Z uwagi na formę : 3
Ze względu na trwałość : 3
Zasada suwerenności narodu 3
Zasada przedstawicielstwa 4
Zasada państwa prawa 4
Zasada podziału władzy 4
Zasada gwarancji praw i wlności obywatelskich 4
Zasada pluralizmu politycznego 4
Zasada większości 5
Podział admministracyjny : 5
Gospodarka 6
Ustrój polityczny 6
*Ewolucja ustroju Wlk. Brytanii i Anglii 6
Prawo konstytucyjne Wielkiej Brytanii wywodzi się z czterech źródeł: 8
- prawo stanowione (pisane) 8
- prawo precedensowe 8
- konwenanse konstytucyjne 8
- dzieła, traktaty i podręczniki prawnicze 8
Parlament 8
Izby Gmin (izba niższa), 8
Izba Gmin (struktura) 9
Przywileje Izby Gmin 10
Funkcje Izby Gmin : 11
Izba Lordów 12
Monarchy 12
Rząd i gabinet 13
Gabinet 13
Premier 14
Rząd 14
Gabinet 15
System partyjny 15
Partia Pracy 15
Partia Konserwatywna 15
Liberalni demokraci 16
Sądownictwo 16
Niemcy 16
Ludność: 16
Religia 16
Historia 17
Konstytucja 17
4 ZASADY PAŃSTWA NIEMIECKIEGO 18
1. Zasada federalizmu : 18
2. Zasada państwa socjalnego 18
3. Zasada demokracji przedstawicielskiej 18
4. Zasada podziału władz i samorządności 18
Władza wykonawcza : 19
Władza ustawodawcza : 19
Władza sądownicza : 19
PREZYDENT FEDERALNY 19
Wybory prezydenta w 2009 roku : 19
Funkcje prezydenta : 19
RZĄD FEDERALNY - gabinet 20
Kanclerze RFN od 1949 roku 21
PARLAMENT ZWIĄZKOWY 21
Izby Związku (Bundestag) 21
Uprawnienia Bundestagu 22
System wyborczy w Niemczech 22
Rada Związku (Bundesrat) 23
Podział terytorialny i administracja 24
Władza sądownicza 24
System sądowniczy : 24
Federalny Trybunał Konstytucyjny: 25
System partyjny w Niemczech 25
STANY ZJEDNOCZONE AMERYKI – USA 26
Informacje ogólne 26
System Polityczny Stanów Zjednoczonych Ameryki 26
Sposób zmiany Konstytucji 26
System źródeł prawa 26
Zasady Konstytucji 27
Zasada podziału władzy 27
Zasada federalizmu 27
Parlament Kongres 28
Organizacja Kongresu 28
Funkcje Kongresu 29
Funkcja ustawodawcza 29
Proces ustawodawczy : 29
FUNKCJA USTAWODAWCZA 29
Funkcja kontrolna 30
Impeachment 30
Zasady konstytucyjno – prawne państw demokratycznych
Konstytucja /łac. Constitutio – ustanowienie/ to akt prawny o najwyższej mocy prawnej, określający podstawy ustrojku politycznego i gospodarczego państwa oraz statuys prawny jednostki.
Konstytucje pisane /formalne/, jakie posiada większość państw mają postać ustawy uchwalanej i mzienianej w specjalnym trybie, co odróznia je od ustaw zwykłych.
Od strony formalnej można wyróżnić następujące cechy konstyucji :
szczególna treść
najwyższa moc prawna w systemie źródeł prawa
trwałość /utrudniony system dokonywania zmian/
Klasyfikacja konstytucji może być dokonywana na podstawie różnych kryteriów.
konstytucje oktrojowane , czyli nadawane społeczeństwom przez panujących, władców /konstytucja Księstwa Warszawskiego nadana przez Napoleon Bonaparte, konstytucja Rzeczpospolitej Krakowskiej po Kongresie Wiedeńskim, 1809 konstytucja Szwecji
konstytucje obywatelskie , tj. Uchwalane albo przez demokratycznie wyłonione zgromadzenia przedstawicielskie, albo w drodze referendum /Konstytucja 3 maja – pierwsza Konstytucja w Europie/
niepełne /pochodzące z ubiegłego stulecia i zawierające jedynie zasady podziału władzy między głową państwa , a parlamentem/
pełne /określają suwerena, podstawy ustroju politycznego i gospodarczego, statuys prawny jednostki oraz tryb zmiany konstytucji – ujmują zatem rel;acje między organami władzy bardziej szczegółowo, a poza tym kompleksowo opisują kształt ustroju politycznego, w szczególności zwracając uwagę na zagadnienia praw i wolności obywatelskich, pozycję partii plitycznych w życiu publicznym itp./
małe Akty, które nie zawierają wszystkich charakterystycznych dla konstytucji pełnych eloementów często określane są jako konstytucje małe /luty 1947r, 17 X 1992r. /.
pisane /obejmują jeden lub kilka aktów prawnych zawierających treści charakterystyczne dla konstytucji i charakteryzujących się wspomnianymi wyzej formalnymi cechami ustaw zasadniczych.
niepisane /zawiera kilka lub kilkanaście aktów prawnych zawierających materię konstytucyjną o mocy prawnej równej ustawom zwykłym stanowi konstytucję niepisaną /Wielka Brytania/
sztywne / zmiany są trudne do przeprowadzenia, bo konstytucja jesy zmieniana w szczególnym trybie np. Podejmowanie decyzji większością kwalifikowaną lubn w drodze referendum
giętkie / łatwiejszy sposób modyfikowania zapisów ustawy zasadniczej – np. zwykłą większościa głosów/
Suwerenność : oznacza niezależnośc władzy państwowej od jakichkolwiek czynników zewnetrzych i wewnetrzych. Na poziomie zew. Chodzi o niezależność od władzy innych państw i organizacji międzynarodowych, zas na płaszczyźnie wew. Suwerennośc oznacza zwierzchnią , uprzywilejowaną pozycję wszystkich podmiotów politycznych działających w danym państwie. Na pojęcie suwerenności składają się następujące określenia : władza pierwotna, prawnie nieograniczona, ciągła, niezbywalna, najwyższa i władza uprawniona do stanowienia, decydowania. Nad władzą suwerenną nie ma już nikogo , któ mógłby w jakikolwiek sposób ją ograniczyć.
Demokracja bezpośrednia : inicjatywy ustawodawcze, referenda, veto ludowe, zgromadzenie ludowe.
Zasada przedstawicielstwa wynika z zasady suwerenności. Współcześnie suwerenem jest z reguły naród, a zatem podmiot zbiorowy. Z uwagi na to, że państwo to organizacja polityczna rozciągająca się na znacznym terytorium i obejmująca dużą grupę ludzi, cały naród nie może sprawować pełni władzy bezpośrednio. W związku z tym przyjmuje się tak zwaną fikcję prawną reprezentacji, która przypisuje wolę reprezentantów samemu narodowi. Polega ona na uznaniu, że naród udziela swoim przedstawicielom mandatu do reprezentowania swojej woli, a wola wyrażana przez przedstawicieli jest przypisywana narodowi.
Państwo prawa to oparta na prawie forma organizacji i działania władzy, określająca jej wzajemne stosunki z jednostkami jako podmiotami prawa. To państwo rządzone przez prawo, które ma pierwszeństwo wobec innych norm postępowania. Jest to zatem związanie państwa i jego organów w działaniu wobec obywateli przepisami prawa, prymat norm prawnych oraz ograniczenie prawem władzy państwowej i jej działań. W myśl tej koncepcji każde działanie organu państwowego powinno mieć odniesienie w obowiązujących przepisach prawa.
Podział władzy między organy państwowe opiera się na rozróżnieniu trzech podstawowych funkcji państwa: stanowienie ustaw /funkcja ustawodawcza, legislacyjna/, stosowanie ustaw /funkcja egzekutywna/ oraz rozstrzyganie na ich podstawie sporów /funkcja jurysdykcyjna/. Każda z tych funkcji wykonywana jest przez inny organ państwowy. Z punktu widzenia normatywnego wszystkie trzy władze mają uprawnienia pochodzące od suwerena. Określenia: władza ustawodawcza, władza wykonawcza i władza sądownicza wskazują tylko główny kierunek działania danego organu i nie oznaczają absolutnej organizacyjnej separacji.
Zasada ta oznacza, że państwo ma obowiązek zapewnienia wolności i praw człowieka i obywatela oraz że bezpieczeństwo obywateli zostało podniesione do rangi głównego zadania państwa. Źródłem tak rozumianych praw człowieka nie jest państwo i tworzony przez nie określony system prawny, lecz prawo naturalne, zgodnie z którym podstawą większości praw jednostki jest przyrodzona godność jednostki ludzkiej. To dzięki niej prawa człowieka mają charakter ponadpaństwowy /pierwotny/, niezbywalny i nienaruszalny.
Zasada ta oznacza dopuszczenie do legalnej walki o zdobycie lub utrzymanie władzy państwowej, ugrupowań zróżnicowanych pod względem ideologiczno - programowym.
Jako zasada ustrojowa w prawie konstytucyjnym pluralizm publiczny polega na:
uznaniu wielości partii
uznaniu równości partii
określeniu demokratycznej roli partii politycznych
Większość to zasada państwa i społeczeństwa demokratycznego rozumiana jako rządy większości ograniczone prawami mniejszości lub jako sposób podejmowania rozstrzygnięć - wyłaniania władzy, stanowienia praw , itp.
Pojęcia większość i mniejszość są ze sobą związane. Zakładają że społeczeństwo jest zróżnicowane, istnieje w nim wielość opinii, co w państwie demokratycznym jest stanem wręcz pożądanym /zasada pluralizmu/. Nieunikniona jest więc władza większości nad mniejszością, a ta może rodzić tyranię większości, przed którą mniejszość należy zabezpieczyć.
Większość może być rozpatrywana w dwóch zasadniczych kontekstach:
ustrojowym /instytucjonalnym/
jako zasada proceduralna
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
W skład Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii północnej wchodzą :
Anglia, Walia, Szkocja, Irlandia Północna, Wyspy Normandzkie, Wyspa Man, Giblartar, Anguilla, Bermudy,
Wielka Brytania składa się z trzech krajów (countries):
Anglia
Szkocja
Walia
W skład Zjednoczonego Królestwa wchodzą :
Anglia
Szkocja
Walia
Irlandia Północna
Kraje te z kolei dzielą się na własne jednostki administracyjne :
9 regionów (regions) w Anglii
32 Council Areas w Szkocji
22 Unitary Authorities w Walii
26 dystryktów (districts) w Irlandii Północnej
Wyspa Man i Wyspy Normandzkie nie są częściami Zjednoczonego Królestwa, lecz stanowią dependencje Korony brytyjskiej, których polityką zagraniczną kieruje Londyn.
Wielka Brytania posiada także szereg terytoriów zależnych w wielu rejonach globu.
Wlk. Brytania :
stolica : Londyn
język urzedowy : angielski
ustrój polityczny : monarchia parlamentarna
głowa państwa : Królowa Elżbieta II
następca tronu : Książe Karol
szef rządu : Gordon Brown
powierzchnia : 244 820 km2
liczba ludności : 60 441 457
gestość zaludnienia : 245 mieszk/km2
Zjednoczone Królestwo jest państwem o gospodarce kapitalistycznej i jednym z największych rynków w Europie Zachodniej. W ciągu ostatnich dwóch dekad rząd dokonał prywatyzacji wielu przedsiębiorstw państwowych, odchodząc w znacznym stopniu od zasad tzw. Państwa opiekuńczego (welfare state). Intensywne, wysoko zmechanizowane i wydajne rolnictwo zaspokaja potrzby żywnościowe kraju w 60%, przy czym w tym dziale gospodarki zatrudniony jest tylko 1 % społeczeństwa Wielka Brytania posiada bogate złopża węgla, gazy ziemnego i ropy naftowej.
[s] Usługi głównie bankowe i ubezpieczeniowe...
[s] Wielka Brytania jest monarchią parlamentarną z rządem odpowiedzialnym przed parlamentem. Stolicą jest Londyn. ...
Anglia Dania i Norwegia została połączona.
1066 Anglia została podbita przez Normandów (wikingów) –Wilhelm Zdobywca (bitwa pod Hastings) – ustrój monarchii patrymonialnej
1086 – spis ludności Anglii do celów podatkowych – Dzień Sądu Ostatecznego
1215 Król Jan bez Ziemi został zobowiązany do podpisania Wielkiej Karty Wolności (zwana też Wielką Kartą Swobód – obowiązuje do czasów dzisiejszych), powstała Wielka Ława – początek Izby Lordów. Początek monarchii stanowej.
Henryk II (syn Jana bez ziemi) nie respektował tych postanowień i nastąpiła wojna domowa
(1264-1265), powstał parlament.
1297 parlament wyłączność na uchwalanie nowych podatków
XV w pod koniec wieku XV władzę w Anglii przejęła dynastia Tudorów
1534 Akt o supremacji (Henryk 8) – zerwanie wszelkich związków z papieżem, ustanowiono nowy kościół państwowy : Anglikański oparty o protestantyzm z elementami kościoła katolickiego. Głową kościoła został monarcha oraz prezbiteriańskiego w Szkocji . Elżbieta (córka Henryka8) – centralizacja państwa, ograniczenie roli parlamentu, duże uprawnienia królowej
1603 Elżbieta I umiera, nowa dynastią była dynastia Stewardów – która wywodziła się ze Szkocji.
*1628 petycja o prawach przypominała królowi o jego powinnościach
1640 wojna domowa w Anglii, parlament wystawił swoją armię, król przegrał swoją wojnę w 1645 roku, a w 1649 został zcięty, a Anglia stała się republiką.
*1653 Parlament Angielski przyjął zwartą konstytucję zawartą w jednym dokumencie : Instrument Rządzenia, Oliwier Cromwell został przywódcą państwa, pozostawiono parlament z dosyć ograniczonymi kompetencjami,
1657 śmierć O. Cromwella, jego syn Ryszard został panującym
1660 przywrócono monarchię – dynastia Stewardów, Karol II, potem Jakub II , konflikty pomiędzy parlamentem a królem,
*1678 Habeas Corpus Act – ustaw o nietykalności osobistej, (np. nie można aresztować nikogo na dłużej niż 24 godz.)
*1689 uchwalenie tzn, Bill of Rights (deklaracja praw narodu angielskiego) – początek systemu parlamentarno – gabinetowego,
*1703 Akt o Sukcesji Tronu,
1714 władzę w Anglii przejęła dynastia hanowerska (wygasła dynastia stewardów) Jerzy I został królem Anglii, jego uprawnienia zostały powoli przejmowane przez premiera, ustrój parlamentarno - gabinetowy zaczął ewaluować w gabinetowo - parlamentarny
Specyficzną cechą ustroju Wielkiej Brytanii jest brak konstytucji w znaczeniu formalnym (konstytucji spisanej). Zamiast tego, o ustroju państwa stanowi konstytucja w sensie materialnym, to znaczy ogół norm i zasad dotyczących wykonywania władzy.
Prawo konstytucyjne Wielkiej Brytanii wywodzi się z czterech źródeł:
- prawo stanowione (pisane)
ustawy uchwalane przez parlament, ustawy te dotyczą kwestii ustrojowych:
1911 ustawa o parlamencie zmieniona w 1949 r.,
1999 regulacje odnośnie Izby Lordów, 2005 regulacje odnośnie Izby Lordów,
1958 ustawa która wprowadziła obok kategorii lordów dziedzicznych także kategorię lordów mianowanych, zezwoliła tez na zasiadanie w Izbie Lordów kobietom,
1963 ustawa zezwalająca na zrzeczenie się tytułu lordowskiego
1939,1964,1975 – ustawy ministrów, prawo wyborcze
1868 ustawa o rozszerzeniu uprawnień wyborczych
1928 ustawa dająca prawa wyborcze kobietom
1971 ustawa w sprawie wymiaru sprawiedliwości
- prawo precedensowe
tworzone przez orzeczenia sądów dotyczących konkretnych spraw , prawo zwyczajowe i stanowione
- konwenanse konstytucyjne
to źródło prawa ustrojowego- zwyczaje, ukształtowały się na gruncie prawa zwyczajowego, dotyczą rozwiązań przyjmowanych jako pewnik w sprawach funkcjonowania państwa :
a) skład gabinetu określa nie monarcha lecz premier,
b) urząd premiera obejmuje lider partii która zwyciężyła w walce do Izby Gmin,
c) rząd sformuowany przez partię która przegrała w wyborach składa dymisję,
d) rząd który utracił zaufanie Izby Gmin podaje się do dymisji lub premier zwraca się do głowy państwa o rozwiązanie Izby Gmin
e) premier musi zasiadać w Izbie Gmin
f) odpowiedzialność przed parlamentem ponosi nie tylko gabinet lecz cały rząd
g) rezygnacja premiera jest równoznaczna z dymisją wszystkich członków rządu
h) opozycja Jej Królewskiej Mości i Gabinet Cieni
- dzieła, traktaty i podręczniki prawnicze
pisane w wieku XIX, Walter Babehot „ Konstytucja Angielska” 1867r. , A.V.Dicey „Wstęp do nauki o prawie konstytucyjnym” 1885r.
Parlament brytyjski składa się z trzech członów:
Izby Gmin (izba niższa),
Liczy obecnie 646 członków, wybieranych w wyborach powszechnych wg ordynacji większościowej w jednomandatowych okręgach wyborczych (529 w Anglii, 72 w Szkocji, 40 w Walii i 18 w Irlandii Płn) Czynne prawo wyborcze przysługuje obywatelom, którzy ukończyli 18 lat, a bierne 21 lat. Okres pełnomocnictw (nie kadencji) może trwać maksymalnie pięć lat. Lordowie nie mają czynnego prawa wyborczego, czynnego prawa wyborczego nie posiadają nienaturalizowani cudzoziemcy, umysłowo chorzy, skazani w okresie odbywania kary a także osoby skazane na 5 lat więzienia za korupcyjne lub nielegalne praktyki wyborcze.
Głosowanie nie jest obowiązkowe, głosowanie może być osobiste, poprzez pełnomocnika lub pocztę.
Bierne prawo wyborcze : pozbawieni tego prawa są : duchowni, bankruci, osoby skazane na ponad 1 rok pozbawienia wolności, osoby zajmujące stanowiska publiczne (sędziowie, wojskowi, policjanci, urzędnicy cywilni) a także osoby otrzymujące rentę od Korony Brytyjskiej, osoby związane kontraktem z rządem.
Zgłaszanie kandydatów : zgłoszenie kandydatury następuje w formie pisemnej z dwoma podpisami osób zgłaszających kandydaturę i ośmioma podpisami zarejestrowanych w danym okręgu wyborców. Kandydat zobowiązany jest złożyć kaucję która przepada jeżeli kandydat nie zdobędzie poparcia co najmniej 5% wyborców. Wybory są powszechne, bezpośrednie, tajne i równe.
Kandydat który uzyskał względną liczbę głosów jest kandydatem wybranym (zwycięskim).
System ten sprzyja bliskim kontaktom ludzi z kandydatami. System bardzo niekorzystny dla partii średnich. Umożliwia tworzenie rządów jednopartyjnych, umożliwia walkę małym partiom.
Izba Gmin (struktura)
Obraduje w trybie sesyjnym. Sesje rozpoczynają się w listopadzie i trwa około 9-ciu miesiesięcy.
W trakcie sesji odbywa się około 175 posiedzeń, posiedzenia odbywają się codziennie od pon do piątku (wyjątkowo także w soboty i niedziele). Coroczna sesja rozpoczyna się od mowy tronowej wygłaszanej przez monarchę. Treść mowy tronowej pisze premier. Zawiera ona najważniejsze kwestie podjęte przez nowy parlament w tej sesji. Sesje kończy tzw. Prorogacja.
W parlamencie brytyjskim występuje zasada dyskontynuacji (jeżeli jakaś ustawa nie zdąży być uchwalona trzeba z powrotem wnieść tą ustawę)
Główną osobą jest speaker (odpowiednik Marszałka Sejmu) wybierany jest na pierwszej sesji nowo wybranego parlamentu, Jego wybór musi być formalnie zatwierdzony przez monarchę.
W praktyce wybierana jest ta sama osoba z kadencji na kadencję, chyba że złoży urząd. Obecnie speakerem jest John Bercow. Speaker nie musi być członkiem partii która ma większość. Jest posłem cieszącym się dużym autorytetem. Speaker przewodniczy Izbie Gmin i reprezentuje ją na zewnątrz. Speaker nie bierze udziału w głosowaniach chyba że jest idealna równowaga, wtedy speaker oddaje swój głos ale na stanowisko partii rządzącej.
Kompetencje speakera :
czuwanie nad właściwą procedurą obrad,
decydowanie o kolejności udzielania głosu
rozstrzyganie czy dany projekt ma charakter ustawy finansowej
dokonywanie wykładni zasad procedury parlamentarnej (jego wykładnie staja się precedensem)
decydowanie czy określony przypadek stanowi naruszenie przywilejów poselskich
Mechanizm funkcjonowania Izby gmin dostosowany jest do frakcji partii rządzącej i frakcji największej partii opozycyjnej. W ramach frakcji są wewnętrzne podziały : tzw. posłowie z przednich ław (najważniejsi), oraz z tylnych ław (mniej ważni). Liderem partii rządzącej jest premier. Premier powołuje przewodniczącego frakcji partyjnej tworzącej rząd. Przewodniczący ten nosi tytuł „Lord - Przewodniczący Tajnej Rady”
Urząd Whip'a - odpowiedzialny za dyscyplinę partyjną. Porządek obrad ustalany jest przez przewodniczącego Izby Gmin (lidera partii rządzącej), a także lidera opozycji na kazdy tydzień .
Wewnętrznymi organami izby są komisje.
Wyróżniamy następujące ich rodzaje :
Komisja Całej Izby (Committee of the Whole House)
Izba Gmin obradująca jako Komisja, przewodniczy jej przewodniczący Komisji Budżetowej,
Komisje Stałe lub Podstawowe ( Standing Committee)
nie mają swoich nazw, są oznaczane kolejnymi literami alfabetu (A,B,C,D...) nie mają stałego składu, mają jedynie stałych przewodniczących, zajmują się sprawami wynikającym z praw Izby Gmin,
Komisje Specjalne (Select Committee)
zwane też Komisjami Resortowymi, kontrola nad poszczególnymi resortami, składają się z 11 osób, monitorują pracę rządu i gabinetu, np. Komisja ds. Ustawodawstwa Europejskiego, ds. Aktów Normatywnych
Komisje Wspólne (Joint Committee)
składają się z przedstawicieli Izby Gmin i Izby Lordów, celem jest uzgodnienie pewnych spraw dot. ustaw, aby nie było kontrowersji pomiędzy Izbą Gmin a Izbą Lordów,
Komisje Projektów Ustaw Prywatnych (Private Bill Committee)
wynikają z faktu iż projekty ustaw mogą dotyczyć projektów publicznych i spraw prywatnych, np. ustawy niepubliczne
Przywileje Izby Gmin
Przywileje całej Izby Gmin :
Prawo do regulowania zasad swojej organizacji. ,rozpatrywanie protestów wyborczych, zarządzanie wyborów uzupełniających, określanie kwalifikacji posłów.
Przywileje indywidualne Izby Gmin :
wolność słowa, immunitet poselski – rozumiany jako zakaz aresztowania posła w ramach parlamenty i w czasie posiedzenia bez zezwolenia Izby, dostęp do panującego za pośrednictwem speakera
Funkcje Izby Gmin :
funkcja ustawodawcza :
a) projekty ustaw publicznych (charakter ogólny, prawo powszechnie obowiązujące)
b) projekty ustaw prywatnych (wnoszone z inspiracji obywateli, korporacji i przedsiębiorstw)
c) projekty mieszane – określają przedsięwzięcia o ogólnym charakterze, odnoszą się do lokalnych spraw
Proces legislacyjny
Prawo inicjatywy ustawodawczej posiadają wyłącznie członkowie parlamentu. Inicjatywa ustawodawcza, może być wykonywana w Izbie Gmin i w Izbie Lordów z zastrzeżeniem , że projekt może zgłosić tylko członek danej izby.
W procesie legislacyjnym możemy wyróżnić następujące etapy:
a) inicjatywa ustawodawcza
b) pierwsze czytanie
c) drugie czytanie
d) skierowanie projektu pod obrady komisji
e) rozpatrzenie przez Izbę sprawozdania komisji
f) trzecie czytanie
g) głosowanie nad projektem w drugiej izbie
h) promulgacja ustawy przez monarchę
Królowa formalnie posiada prawo weta absolutnego, w praktyce instytucja ta stała się martwa, gdyż po raz ostatni monarcha zastosował weto w 1707r.
Funkcja kontrolna wykonywana jest w Izbie Gmin w następujących formach:
a) dyskusja nad ogólną polityką rządu z okazji mowy tronowej
b) debata budżetowa zgodnie z prawem zwyczajowym monarcha działający przez swoich ministrów nie może bez zgody parlamentu ściągać podatków. Parlament może z kolei uchwalić podatki i zatwierdzać wydatki skarbu państwa wyłącznie z inicjatywy Korony. Inicjatywa w sprawach finansowych należy więc do rządu w określonej dziedzinie.
c) dyskusja nad wnioskiem wyrażającym poparcie dla polityki rządu w określonej dziedzinie
d) rozpatrywanie sprawozdań rządu z realizacji wydatków publicznych
e) uprawnienia komisji „specjalnych” polegające na żądaniu wyjaśnień z poszczególnych ministerstw, przesłuchiwania dowolnych osób jako świadków, żądania okazania wszelkich dokumentów, zasięgania opinii wszelkich stowarzyszeń obywatelskich, zlecania opracowywania ekspertyz itp. Prace komisji toczą się jawnie.
f) przekształcenie Izby Gmin w Komisję Całej Izby – wówczas toczy się debata nad polityką rządu
g) zapytania deputowanych - każdy deputowany może postawić dwa zapytania dziennie na piśmie. Odpowiedź otrzymuje się z reguły za dwa tygodnie
h) kontrola aktów normatywnych stanowiących przez organy wykonawcze
i) impeachment
Uprawnienia kontrolne izby wykorzystane przez opozycję rodzą jedynie skutki polityczne np. zwrócenie uwagi opinii publicznej na daną kwestię. Nie powodują one natomiast skutków prawnych, np. ustąpienia rządu czy ministra, ponieważ musi upaść z powodu dysponowania przez partię rządzącą większością absolutną.
Izba Lordów
Do reformy z 2005 r. składała się z dziedzicznych i dożywotnich lordów, z lordów duchownych oraz z lordów prawa. W 2003 roku prawo zasiadania w Izbie miało 691 członków z tego 547 lordów dożywotnich, 26 lordów duchownych (biskupów anglikańskich), 27 lordów prawa i 91 lordów dziedzicznych.
W przyszłości lordowie dziedziczni (po 2005 r. jest ich tylko 92) mają być całkowicie pozbawieni prawa do zasiadania w niej z tytułu urodzenia. Większość jej członków będzie pochodziła z nominacji partyjnych w proporcji do wyników osiągniętych przez te partie w wyborach do Izby Gmin. Dodatkowych 120 lordów ma reprezentować regiony, narody i Kościół anglikański. Zakłada się również wprowadzenie kadencyjności od 10 do 15 lat.
Obradom Izby Lordów do 2006 r. przewodniczył Lord Kanclerz (jednocześnie minister sprawiedliwości). Obecnie funkcję tą pełni Lord Speaker (maksymalnie przez dwie kadencje). Ierwszym Lordem Speakerem została baronessa Hayman.
Od reformy z 2005 r. Izba Lordów nie pełni już funkcji Najwyższego Sądu Apelacyjnego (powołano w związku z tym Sąd Najwyższy Zjednoczonego Królestwa).
Monarchy
Dziedzicznym władcą Wielkiej Brytanii jest monarcha. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z uznaną maksymą.
Król nie może czynić źle – nie może działać sam.
Władza królewska została w całości przeniesiona na parlament, gabinety i sądy. Pozostałe uprawnienia (prerogatywy królewskie) mają formalnie dosyć szeroki zakres, król jest zwierzchnikiem i naczelnym wodzem sił zbrojnych.
Akt o dziedziczności tronu : Act of Settlement z 1701 roku. Ustawa ta wymaga, aby monarcha należał do kościoła anglikańskiego oraz aby małzonek nie był katolikiem.
Zawiera postanowienia których celem było ograniczenie władzy królewskiej.
Dziedziczenie : a) najstarszy syn panującego i jego potomkowie, b)inni synowie, c) córka, d) dziedzice krewni.
Praw do tronu pozbawieni są następcy wyznania katolickiego oraz nastepcy wchodzący w związek małżeński z osobą takiego wyznania. Obecna królowa Elżbieta II pochodzi z dynastii Hannowerskiej, która w czasie I wojny zmieniła swą nazwę na Windsorską, Tron objęła ...(prezentacja)
Do prerogatyw królewskich należą :
zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu
powoływanie i odwoływanie premiera i członków rządu
kreowanie nowych parów
mianowanie dostojników kościoła
nadawanie orderów i odznaczeń
stosowanie prawa łaski
promulgacja ustawodawcza (podpisuje ustawy, ma prawo weta ostatecznego)
zawieranie i wypowiadanie traktatów
nawiązywania i zrywania stosunków dyplomatycznych
Faktyczny udział monarchy w sprawowaniu władzy sprowadza się do trzech praw:
prawa, aby się go radzono
prawa do zachęcania
prawa do ostrzegania
Rząd i gabinet
Specyficzną cechą ustroju Wlk. Brytani jets rozróżnienie pomiedzy rządem a gabinetem.
Rząd : ogół ministrów powoływanych przez premiera lub monarchę, ich liczba sięga stu osób
Gabinet: znacznie węższy, około 20 osobowy, pracuje kolegialnie, podejmuje decyzje jako całość ale w ramach gabinetu. Po ogłoszeniu wyników wyborów do Izby Gmin monarcha powierza liderowi zwycięskiej partii stanowisko premiera :prime minister". I powierza mu formuowanie rządu. Premier musi być członkiem Izby Lordów.
Skład oraz strukturę gabinetu oraz liczbę ministerstw i zakres ich obowiązków ustala premier. Ilośc członków gabinetu nie jest prawnie limitowana. Odpowiednia ustawa z 1975 r. Reguluje jedynie liczbę opłacanych z budżetu państwa Sekretarzy Stanu. Od czasów Roberta Walpole'a obowiązuje zasada wedle której wszyscy członkowie gabinetu powinni być członkami parlamentu.
Większośc stanowisk obejmują zazwyczaj członkowie Izby Gmin, ale kilka z nich przysługuje zawsze przedstawicielom Izby Lordów.
Rząd dzieli się na senior ministers kierujących praca poszczególnych ministerstw ....(slajd)
Gabinet
W skład gabinetu wchodzą :
premier, który jest pierwszym ministrem zwanym pierwszym lordem skarbu
sekretarz stanu ds. Zagranicznych i Brytyjskiej Wspólnoty Narodów
sekretarz stanu ds. Zdrowie
sekretarz stanu ds. Edukacji
Kanclerz Skarbu (minister finansów)
Lord Kanclerz (minister sprawiedliwości)
Kanclerz Księstwa Landcaster
Lord Strażnik tajnej Pieczęci
Lord Przewodniczący Tajnej Rady, który jest rzecznikiem gabinetu w Izbie Gmin
Minister szkolnictwa wyższego i nauki
Minister techniki
Minister spraw wewnetrznych
Minister obrony
Monistrowie resortów gospodarczych : handlu, przemysłu, energii, rolnictwa z rybołustwem i wyżywieniem, oświaty i nauki, transportu, zatrudnienia, cen i ochrony konsumenta, środowiska, bezpieczeństwa społecznego.
W skład gabunetu powoływani sa także sekretarze stanu ds. Szkocji, Walii oraz Irlandii Północnej Gabinet podejmuje wszsystkie zasadnicze decyzje w sprawach państwowych i jest odpowiednikiem rządu w innych krajach.
Gordon Brown – obecny premier Wlk. Brytani ( wcześniej był ministrem finansów w rządzie Tonego Blaira)
Premier
Premier rządu w Wielkiej Brytanii:
pełni funkcję pierwszego Lorda Skarbu i ministra do spraw służby cywilnej administracji państwowej (np dyrektora BBC), przewodniczących komisji królewskich, ambasadorów, sędziów, biskupów, nadaje tytuły para wyznacza na kierownicze stanowiska w znacjonalizowanych gałęziach gospodarki.
Ma prawo rozwiązania parlamentu i rządu (zgłasza wniosek królowej)
kieruje rządem, swoja partią i formalnie Izbą Gmin, swobodnie dokonuje zmian w składzie rządu, powołuje komitety gabinetu określając ich liczbę i skład
Rząd
Rząd w Wielkiej Brytanii realizuje następujące funkcje :
rozstrzyganie spraw związanych z funkcjonowaniem administracji
wykonywanie decyzji podjętych w gabinecie
inicjatywa ustawodawcza- zgłaszanie projektów ustaw do parlamentu
wykonuje ustawy które parlament uchwala
realizuje wszelkie zadania związane z funkcjonowaniem gospodarki, obronnością, bezpieczeństwem, sfery socjalnej, kulturalnej, edukacyjnej, ochrony zdrowia, ochrony środowiska
ma prawo ograniczyć dyskusje nad projektami ustaw za pomocą tzw. „zamknięcia dyskusji”.
Gabinet
Do zakresu działania gabinetu należy :
określanie podstawowych kierunków polityki państwa
sprawowanie zwierzchniej kontroli nad funkcjonowaniem administracji
koordynacja zadań i pracy resortów
podejmowanie zasadniczych decyzji w sprawach państwowych
prowadzenie polityki zagranicznej
przygotowanie do uchwalania przez parlament najważniejszych projektów ustaw
wydawanie aktów normatywnych i nienormatywnych
prowadzenie polityki zdrowotnej państwa
System partyjny
W wielkiej Brytanii ukształtował się system dwupartyjny. Praktycznie walka o władzę toczy się pomiędzy dwoma największymi partiami: Partia Pracy (The Labour Party) i Partrią Konserwatywną ( The Conservative Party).
Pozostałe partie to m. in. Walijska Partia Narodowa, Szkocka Partia Narodowa, Partia Ulsterskich Unionistów, Demokratyczna Partia Unionistów, Sinn Fein, Socjaldemokratyczna Partia Pracy, Partia sojuszu, Partia Zielonych, Partia Współdzielców i Front Narodowy
Partia Pracy
Partia Pracy powstała w 1900 r. , brytyjska socjaldemokratyczna partia pracy, ze zjednoczenia Niezależnej Partii Pracy, Towarzystwa Fabiańskiego i Federacji Socjaldemokratycznej do 1906 roku pod nazwą Komitet Przedstawicielstwa Robotniczego.
Partia pracy jest członkiem Partii Europejskich Socjalistów oraz Międzynarodówki Socjalistycznej.
Partia Pracy od początku działała w ścisłym związku ze związkami zawodowymi. Statut przewiduje członkostwo indywidualne i zbiorowe. Członkostwo indywidualne posiada około 300 000 osób, a na zasadzie członkostwa zbiorowego do partii należy około 5.3 mln osób. Do partii pracy należy większość ze związków zawodowych zrzeszonych w Kongresie Związków Zawodowych (TUC) a także wiele innych stowarzyszeń i ugrupowań.
W okresie międzywojennym Partia Pracy zaczęła zajmować pozycję Partii Liberalnej jako jednej z głównych partii. Już w wyborach w 1922 roku partia zajęła drugie miejsce (...slajd)
Laburzyści tworzyli jeszcze rząd w latach 1964-1979 (...slajd)
Partia Konserwatywna
Partia konserwatywna – brytyjska partia polityczna powstała w 1832 roku w wyniku przekształcenia ugrupowania torysów , popularnie nazywana w dalszym ciągu torysami. Jedna z dwu głównych partii w Wielkiej Brytanii.
Pierwsza deklaracja programowa Partii Konserwatywnej (manifest z Tramworth) została opracowana przez Roberta Peela w 1832 r. Manifest eksponował tradycyjne konserwatywne wartości, w szczególności elitaryzm. Reformy Benjamina (… slajd)
Na początku XX w. w Partii Konserwatywnej, m.in. pod wpływem rosnącego (… slajd)
Konserwatyści oddali władzę dopiero w 1997, kiedy zdecydowanie przegrali wybory (...slajd)
Liberalni demokraci
Liberalni demokraci (...slajd)
Sądownictwo
Struktura sądownictwa w Wielkiej Brytanii jest względnie prosta. Najniższy szczebel stanowią sądy pokoju, w których orzekają (bezpłatnie) niezawodowi sędziowie pokoju. Kadra sędziów zawodowych jest bardzo nieliczna, a większoś cspraw sądowych załatwiana jest w sądach pokoju. Wyższą instancję stanowią sądy hrabstw. Funcke trybunału apelacyjnego (...slajd)
Powstanie państwa w 7 września 1949 roku.
Prezydent Horst Kohler
Kanclerz Angela Merkel
9% (7mln) posiada dwa obywatelstwa, 91 % (75,2 mln) posiada jedno obywatelstwo
2,4 mln to turcy
1 mln dawni Jugosłowianie
0,5 mln Włosi, 0,3 mln Grecy, 0,3-1,5 mln Polacy, 0,2 mln Austriacyl
26,7 mln katolicy
26,45 mln ewangelicy
0,2 mln żydzi
1,2 mln prawosławni
3,4 mln muzułmanie
23,5 mln bezwyznaniowcy
843 - powstanie państwa niemieckiego – traktat z Werdun
962 - Otto I zmienia nazwę na Królestwo Niemieckie , I RZESZA
1356 r - Cesarz Karol IV wydał Złotą Bullę – usankcjonowano rozbicie na terenie Niemiec (niepodzielność i jedność obszarów, którymi władali elektorzy, nadawała im suwerenność w ramach cesarstwa i autonomię sądowniczą)
1517 - wystąpienie Marcina Lutra w Wittemberde "95 tez" zapoczątkowało reformację – rozbicie Niemiec na część północną – protestancką, południową katolicką
1525 - Bauernkieg – wojna chłopska
1555 - w Augsburgu zawarto pokój religijny
1618 do 1648 wojna trzydziestoletnia
1648 - pokój Westfalski (koniec okresu wojny trzydziestoletniej)
1806 – przestała istnieć I Rzesza Niemiecka (wojny Napoleońskie)
1866 – wojna siedmiotygodniowa (wojna prusko-austriacka)
1879 -1871 – wojna francusko-pruska (Francja pokonana przez Prusy)
1871 w Wersalu powstanie II Rzeszy
11 listopada 1918 r – kapitulacja Niemiec
1919 – Unia Weimarska
1919 -1933 – (tzw. Rzesza Niemiecka – zniesiono monarchię, państwo federalne, demokratyczne)
1932 – wybory wygrywa Narodowa Socjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza (30%)
30 stycznia 1933 r . Adolf Hitler powołany na kanclerza Niemiec (początek III Rzeszy)
1939 – II wojna światowa zapoczątkowana przez Niemcy
8 maja 1945 – kapitulacja Niemiec – koniec III Rzeszy
4XD : denazyfikacja, demokratyzacja, demilitaryzacja, dekartelizacja
1949 – powstanie dwóch państw niemieckich (RFN (Bonn), NRD (Berlin))
23 maj 1949 – uchwalenie Konstytucji – jako dokument tymczasowy
1953 – powstanie muru berlińskiego
1989 – Jesień Narodów – nasilenie żądań reform i demokratyzacji życia
3 października 1990 – Zjednoczenie Niemiec – powstało państwo Niemieckie ze stolicą w Berlinie
Konstytucja Niemiec jest Ustawą Zasadniczą (niem. Grundgesetz,)
Obwieszczona dnia 23 maja 1949 przez Radę Parlamentarną weszła w zycie dnia 24 maja 1949 r.
Ustawa zasadnicza stwierdza jakie prawa ma każdy obywatel (prawa zasadnicze ) oraz każdy człowiek wobec przedstawicieli władzy państwowej.
Ustawa zasadnicza określa również organizację państwa i wyznacza podstawowe zadania państwa oraz jego sposoby działania Ustawa zasadnicza składa się z artykułów , które były zmieniane, jednak fundamentalne zasady struktury państwa nie podlegają żadnym zmianom.
Nie oznacza to że parlament jako władza ustawodawcza uprawniona do zmiany konstytucji nie może wkraczać w całość praw zasadniczych.
Przestrzegania i wykładni Ustawy zasadniczej jest nadzorowane przez Trybunał Konstytucyjny.
Ustawa Zasadnicza składa się z preambuły i 146 artykułów uszeregowanym w 11 rozdziałach.
Preambuła, I Prawa zasadnicze, II Federacja i kraje związkowe, III Bundestag, IV Bundesrat, IVa Komisja wspólna, V Prezydent federalny, VI Kanclerz Federalny, VII Ustawodawstwo federalne, VIII Stosowanie prawa federalnego i zarządzanie federacją, VIIIa zadania wspólne, IX sądownictwo,X finanse, Xa przypadek obrony, XI przepisy przejściowe i końcowe.
1. Zasada federalizmu :
RFN twoprzy 16 krajów związkowych, które mają charakter państw o ograniczonej suwerenności.
Każdy z krajów związkowych posiada własną konstytucję ( która nie wymaga zatwierdzenia przez władze federalne) ograniczone prawa utrzymywania stosunków międzynarodowych, własny rząd, parlament i sądownictwo. Każdy land wysyła swoich przedstawicieli do Bundesratu (Art. 30 Konstytucja zawiera zasadę domniemania kompetencji na rzecz landów, stanowiąc, że jeżeli konstytucja nie przyznaje wyraźnie federacji jakichś uprawnień, wówczas należą one do kompetencji landów.
2. Zasada państwa socjalnego
(zasada subsydiarności lub zasada kapitalizmu ludowego) – w związku z tą zasadą państwo niemieckie zapewnia pomoc jednostkom i grupom jej potrzebującym.
3. Zasada demokracji przedstawicielskiej
– naród jest jedynym suwerenem władzy w państwie niemieckim, Rządy muszą działać na zasadnie reprezentacji poglądów politycznych społeczeństwa, a każdemu są gwarantowane prawa i wolności obywatelskie. Państwo nie może ingerować w żadnym stopniu w sferę poszanowania godności ludzkiej. Na strazy przestrzegania praw i wolności stoją sądy, ze Związkowym Trybunałem konstytucyjnym na czele.
4. Zasada podziału władz i samorządności
– władza sprawowana za pomocą organów państwowych, pochodzących z wyborów bezpośrednich lub pośrednich, których srtuktura oprata jest na trójpodziale władzy. Niedopuszczalne jest podejmowanie jakichkolwiek decyzji w drodze referendum.
Ustrój polityczny Republiki Federalnej Niemiec to demokratyczna republika federalna z jednym w swoim rodzaju systemem kanclersko - parlamentarnym.
Władza wykonawcza :
stanowi rząd federalny z kanclerzem federalnym na czele
Władza ustawodawcza :
stanowi Bundestag wraz z druga izbą Radę Federalną
Władza sądownicza :
sprawują instancje rządowe
JEST FORMALNIE GŁOWĄ PAŃSTWA, LECZ PEŁNI ON W ZASADZIE ROLĘ GŁÓWNIE REPREZENTACYJNĄ oraz posiada pewną władzę nad systemem sądowniczym
kadencja 5 lat , wybierany jest przez Zgromadzenie Narodowe (gremium 1200 osób) ciało to składa się z członków Bundestagu. Kandydat wybierany jest na stanowisko jeżeli otrzyma bezwzględna większośc głosów. Jeżeli w ciągu dwóch tur głosowania nikomu nie uda się osiągnąć takiej przewagi zwycięża ten kto otzymał względna liczbę głosów.
Wybory prezydenta w 2009 roku :
Do wyborów 10 prezydenta RFN zgłoszono 4 kandydatów. Dotychczasowego Horsta Kohlera (CDU)(urodzony koło Zamościa), Gesine Schwan (SPD), Petera Sodann – aktora i kandydata, częściowo enerdowsko – postkomunistycznej, lewicowej i opozycyjnej partii Lewica, Franka Rennicke – kandydata partii narodowo-socjalistycznych
23 maja 2009 Zgromadzenie Narodowe wybrało 10 prezydenta : 613 głosów dostał Horst Kohler.
reprezentuje państwo na zewnątrz
zawiera umowy międzynarodowe
wysyła i przyjmuje przedstawicieli dyplomatycznych
mianuje i odwołuje wyższych urzędników państwowych : sędziów, podoficerów
posiada prawo łaski
wskazuje kandydata na kanclerza
przyjmowanie listów uwierzytelniających
nadawanie odznaczeń
Prezydent nie jest odpowiedzialny politycznie, wydawanie aktów prawnych przez prezydenta wymaga kontrasygnaty kanclerza lub właściwego ministra.
Prezydent nie potrzebuje kontrasygnaty przy powoływaniu nowego kanclerza, rozwiązania parlamentu, nie dysponuje prawem weta.
Składa się z kanclerza federalnego i z ministrów federalnych.
Kanclerz wybierany jest w ramach nastepującej procedury :
kandydata desygnuje prezydent, musi go zaakceptować parlament bezwzględną większością głosów,
jeżeli kandydat prezydenta nie uzyska wymaganej większości głosów, prawo nominacji przechodzi na parlament, który desygnuje własnego kandydata, którego musi wybrać również większością bezwzględną
jeżeli w ciągu 14 dni nie dokona wyboru kanclerza większością bezwzględną, możeprzystąpić do wyboru zwykłą większością głosów (tzw. kanclerz mniejszości). Wówczas jednak kandydatura musi zostać poparta minimum ¼ ogólnej liczby głosów. Prezydent nie może odmówić mianowania kanclerza wybranego bezwzględną większością głosów. Natomiast jeżeli został wybrany większością zwykłą, wtedy prezydent może go mianować albo rozwiązać gabinet.
Kanclerz posiada mocną pozycję w tym systemie politycznym. Tylko jemu przysługuje prawo tworzenia rządu. Występuje do prezydenta z propozycja mianowania lub odwołania ministrów. Całkowicie kieruje polityką personalną. Kanclerz decyduje również o liczbie ministrów i określa zakres ich kompetencji. Kanclerz ustala zakres kompetencji ministra.
Kanclerz wyznacza również jednego z członków rządu na vice kanclerza. W ostatnich kilku latach kanclerzem jest minister spraw zagranicznych.
Kanclerz Federalny zajmuje w rządzie i w stosunku do ministrów federalnych suwerenną, nadrzędną pozycję.
Kanclerz stojący na czele rządu koalicyjnego musi również uwzględniać uzgodnienia koalicyjne, stąd niemiecki system rządowy określany jest mianem demokracji kanclerskiej.
Kanclerz może również zgłaszać do prezydenta federalnego wniosek o ogłoszenie ustawodawczego stanu wyjątkowego. Zgodę na to musi wyrazić również Bundesrat. Podczas jego trwania, każdy rządowy projekt ustawy odrzucony przez Bundestag, może być po uzyskaniu zgody Bundesratu uznany za obowiązujące prawo. Ustawodawczy stan wyjątkowy może trwać maksymalnie 6 miesięcy i może być ogłoszony tylko raz przez danego kanclerza.
Prawo do ustalania wytycznych, przede wszystkim w zakresie polityki rządu, w ramach tych wytycznych ministrowie federalni kierują swoimi resortami samodzielnie i na własną odpowiedzialność.
Kanclerz może wykorzystać instytucję wotum zaufania. Szef rządu zwraca się z wnioskiem o udzielenie mu wotum zaufania, mogąc połączyć go z projektem ustawy lub innego aktu prawnego. Wniosek musi zostać przyjęty bezwzględną większością głosów. W przeciwnym wypadku rząd upada, a parlament musi wybrać nowego kanclerza lub przynajmniej kanclerza mniejszości, aby liczyć na to, że prezydent nie zdecyduje się na jego rozwiązanie, - konstytucja RFN przewiduje instytucje tzw. konstruktywnego wotum nieufności, kanclerz jest jedynym członkiem wybieranym przez parlament i jest przed nim odpowiedzialny. Parlament może wyrazić kanclerzowi wotum nieufności tylko w przypadku, kiedy dokona wyboru jego następcy, za pomocą bezwzględnej większości głosów.
Jeżeli taka większość nie może się ukonstytuować, wówczas albo prezydent rozwiązuje parlament i rozpisuje nowe wybory, albo udziela poparcia kanclerzowi mniejszości i mianuje go. Parlament nie może udzielić wotum nieufności wobec jednego ministra, ale od razu wobec całego rządu. Ma ono zapobiec, aby grupy opozycyjne będące zgodne tylko w swej niechęci wobec rządu, lecz nie posiadające programu alternatywnego, mogły obalić rząd.
Konrad Adenauer 1949 - 1963 (CDU)
Ludwik Erhardt 1963 - 1966 (CDU)
Kurt G. Kiesinger 1966 - 1969 (CDU) – Rząd Wielkiej Koalicji
Willy Brandt 1969 - 1974 (SPD)
Helmut Schmidt 1974 - 1982 (SPD)
Helmut Kohl 1982 - 1998 (CDU) – 16 lat
Gerhard Schroeder 1998 - 2005 (SPD)
Angela Merkel 2005 - do dziś (CDU)
Parlament RFN składa się z dwóch izb:
/izba niższa/ - będącej reprezentacją ogólnopaństwową, zasiadają w niej deputowani wybierani w wyborach przeprowadzanych na terenie całej republiki federalnej.
Kadencja Bundestagu trwa 4 lata. Wybierany jest w wyborach 5-przymiotnikowych: powszechnych, równych, bezpośrednich, tajnych i proporcjonalnych.
Ustawowa liczba posłów wynosi obecnie 598 osób (od 2002 roku), ale liczba ta może się zwiększać o tzw. Mandaty nadliczbowe; liczba posłów XVI kadencji wynosiła 614, obecnie XVII kadencji 622 osoby.
Posłowie grupują się we frakcjach, do których tworzenia potrzebne jest 5% ogólnej liczby posłów.
Na czele izby niższej stoi przewodniczący (prezydent Bundestagu) wybrany bezwzględną większością głosów, który kieruje pracami izby (wraz z czterema zastępcami)
Prezydent Bundestagu wraz z vice prezydentem Bundestagu tworzą prezydium Bundestagu.
Innym organem Bundestagu jest Rada Seniorów pełniąca funkcje doradcze względem prezydenta izby. W skład rady wchodzą członkowie prezydium oraz 23 członków, wyłanianych przez poszczególne partie, proporcjonalnie do ich reprezentacji w izbie. Bundestagowi w sprawach kontroli nad armią doradza pełnomocnik do spraw wojskowych.
Bundestag działa w sposób permanentny, okres posiedzeń wynosi 14 dni, następnie następuje przerwa trwająca tydzień.
Uprawnienia Bundestagu
Bundestag na wniosek prezydenta wybiera kanclerza federalnego, który proponuje skład rządu, jednocześnie kontrolując jego prace;
Wybiera wraz z Bundesratem przewodniczącego i członków Federalnego Trybunału Konstytucyjnego
Funkcja ustrojodawcza – może nowelizować ustawę zasadniczą.
Funkcja ustawodawcza – zgłoszenie projektu ustawy do Bundestagu, mogą zgłosić : Rząd, Rada Federalna, posłowie 5%, jeżeli przechodzi przez Bundestag, to musi być przyjęta przez Izbę Wyższą, następnie jest podawana do prezydenta i dokonywana promulgacja – podpisanie przez prezydenta, który nie posiada weta zawieszającego;
Uchwala ustawy :
1. federacyjne – Rada Federalna ma prawo weta ostatecznego, dotyczy to spraw ważnych, regulujące działanie landów;
2. zwykłe – przy których wymagana jest zgoda Rady Federalnej (Bundesratu), ale ma prawo weta zawieszającego, tzn. jeżeli Rada Federalna odrzuciła ustawę większością zwykłą, to Bundestag może tą ustawę uchwalić większością zwykłą (tak samo w przypadku większości bezwzględnej); Komisja Mediacyjna ma doprowadzić do kompromisu.
Funkcja kontrolna :
- udzielanie kanclerzowi konstruktywnego wniosku o wotum nieufności
- interpelacje i zapytania poselskie
- możliwość żądania obecności kanclerza na posiedzeniu Bundestagu
- powoływanie Komisji Ankietowej i Komisji Dochodzeniowo – Śledczej
zatwierdza umowy międzynarodowe
wraz z Bundesratem zmienia konstytucję
uchwalanie budżetu i kontrola jego wykonania
w Bundestagu pracują także komisje :
- stałe (resortowe) największa ilość
- nadzwyczajne :
1. dochodzeniowo – śledcze
2. ankietowe
powoływane dla załatwienia określonej sprawy
Jest systemem mieszanym. Stanowion połączenie zasady większości i proporcjonalności. 50% izby (obecnie 299 deputowanych) wybierana jest w okręgach jednomandatowych, gdzie mandat otrzymuje ten kandydat, który osiągnał większość względną; Pozostałe 50% składu izby pochodzi z list partyjnych, przygotowywanych przez poszczególne partie dla każdego kraju związkowego; w wyborach każdy wyborca dysponuje dwoma głosami – jeden oddajena indywidualnego kandydata w okręgu wyborczym, natomiast drugi – na listę partyjną;
Procedura obliczania głosów i przyznawania mandatów jest wieloetapowa : najpierw miejsca w Bundestagu otrzymują ci, którzy zwyciężyli w okręgach jednomandatowych – mandaty bezpośrednie. Pozostałe mandaty rozdzielane są na podst. głosów oddanych na listy partyjne – za pomocą metody Sainte Lague. Występuje zjawisko tzw. mandatów nadwyżkowych – liczba kandydatów jednej partii wybranych bezpośrednio w jednym kraju związkowym przekracza liczbę miejsc przypadających krajowej liście w tej partii w wyborach proporcjonalnych, jednak wszyscy kandydaci wybrani bezpośrednio wchodzą do Bundestagu.
Ostateczny kształt izby wpływ może mieć tzw. klauzula zaporowa 5% czyli próg wyborczy. Partia, która nie przekroczyła 5% oddanych głosów w skali ogólnopaństwowej, traci wszystkie oddane głosy.
/izba wyższa/ - składającej się z delegatów rządów poszczególnych krajów związkowych.
Jako konstytucyjne przedstawicielstwo krajów związkowych jest, obok Bundestagu drugą izbą parlamentu
składa się z przedstawicieli rządów krajowych, liczy do 69 członków
każdy z 16 krajów związkowych ma, zależnie od liczby mieszkańców od 3 do 6 głosów, które muszą być oddawane jednolicie, uprawnieni do głosowania członkowie Rady muszzą być członkami z prawem głosu odpowiedniego rządu krajowego; Ich liczbę konstytucja uzależnia od liczby głosów należących do danego landu :
- ponad 7mln – 6 miejsc
- od 6 do 7mln - 5 miejsc
- od 2 do 6 mln – 4 miejsca
- 2mln - 3 miejsca
Członkowie Bundesratu posiadają tzw. mandat imperatywny – są oni związani instrukcjami swoich rządów i muszą głosować w sposób przez nie nakazany.
Pracami kieruje prezydent (przewodniczący) Bundesratu, funkcję tę sprawują kolejno szefowie poszczególnych rządów krajowych.
Prezydent Bundesratu zwołuje, otwiera i zamyka posiedzenia izby;
Musi zwołać posiedzenie Rady Federalnej jeżeli zażądają tego kraje federacji lub rząd państwa związkowego.
Może przejąć funkcje prezydenta RFN, jeżeli ten nie jest w stanie pełnić swojej funkcji.
Przewodniczy także ciału kolegialnemu, w skład którego, wchodzą wysłannicy każdej reprezentacji rządowej. Ciało to ma charakter pomocniczy i doradczy względem prezydenta Bundesratu.
Ustawy uchwalone przez Bundestag wymagają akceptacji Rady, jeśli mają związek z suwerennością kraju związkowego lub jeśli instytucje krajów związkowych (krajów zw.) mają udział w ich realizacji.
Posiada tylko ograniczone uprawnienia ustawodawcze.
Nie bierze udziału w pociąganiu do odpowiedzialności politycznej rządu.
Ma prawo do postawienia prezydenta RFN w stan oskarżenia.
Bierze udział w wyborze sędziów Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.
Rząd jest zobowiązany przez odpowiedni zapis w konstytucji do bieżącego informowania Bundesratu o stanie spraw, co wydaje się umożliwiać izbie wywieranie pewnych nacisków na kierunki polityki rządu federalnego.
Poza krajami Niemcy podzielone są na mniejsze jednostki administracji zarówno rządowej jak i samorządowej. Podział nie jest taki sam w każdym kraju zw., co wynika z uwarunkowań historycznych.
Kraje - 16 krajów związkowych, na terytorium każdego z nich ograniczona państwowość (izby parlamentarne, rządy, sądy krajowe, trybunały konstytucyjne), federalizm hest nienaruszalny
powiaty – przede wszystkim ziemskie ale także i grodzkie, liczące od 60 do 600 tys. Mieszkańców, obecnie 439 powiatów. Powiaty mają charakter jednostek samorządowych.
Gminy – jednostki samorządu terytorialnego. Gminy mogą posiadać status gmin miejskich, miast, miast na prawach targowych. Organem legislacyjnym są rady, pochodzące z wyborów powszechnych. Na czele rady stoi burmistrz. W Niemczech Płn. Burmistrz jest przewodniczącym rady, w Niemczech Pd. Burmistrz wybierany jest przez obywateli i nie stoi na czele rady gminy. Gminy miejskie mogą posiadać kilku burmistrzów. W niektórych krajach zw. istnieją ponad powiatami rejencje – przedstawicielstwa administracji rządowej. Równolegle do rejencji mogą istnieć okręgi – jednak, jako jednostki samorządowe.
Niemcy są dobrowolną federacją państw związkowych zwanymi landami.
Każdy kraj związkowy posiada własny sąd konstytucyjny (z wyjątkiem Szlezwig Holsztyn). Sądy te zajmują się rozstrzyganiem o zgodności aktów prawnych niższej rangi z aktami wyższej rangi.
System sądowniczy w RFN opiera się na niezawisłości sędziów i dwu instancyjności orzekaniu spraw.
sądy zwykłe – zajmujące się najpopularniejszymi sprawami kryminalnymi i cywilnymi
sady wyspecjalizowane – zajmujące się sprawami administracyjnymi z zakresu prawa pracy, finansów i prawa patentowego
sądy konstytucyjne
Sądy zwykłe mają konstrukcje 4 szczeblową : sądy lokalne, regionalne, krajowe sądy apelacyjne, sądy najwyższe czyli Federalny Trybunał Sprawiedliwości.
Sądy wyspecjalizowane :
sądy administracyjne
sądy pracy
sądy socjalne
sądy finansowe lub fiskalne
Federalny Sąd Patentowy
Najwyższe instancje sadowe to :
Federalny Trybunał Konstytucyjny
Federalny Sąd Administracyjny
Trybunał Federalny
Federalny Sąd Pracy
Federalny Sąd Socjalny
Federalny Trybunał Finansowy
Federalny Trybunał Konstytucyjny:
Liczy 16 sędziów, podzielony na dwa tzw. senaty, każdy z senatów liczy 8 sędziów, na czele stoi przewodniczący (prezydent), skład trybunału powoływany jest przez obydwie izby parlamentu. Ukończone 40 lat, kadencja 12 lat, wykształcenie sędziowskie.
Kompetencje : rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy organami władzy, badania zgodności działań z konstytucją organów władzy, badania zgodności ustaw i innych aktów z konstytucją, strażnik niemieckiej konstytucji jako organ konstytucyjny oraz część sądownicza, odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta, pozbawienia praw zasadniczych, zgodności rozstrzygania parlamentu Federalnego o ważności wyborów oraz o nabyciu lub utracie mandatu w Parlamencie Federalnym, odpowiedzialności sędziów Federalnego Trybunału Konstytucyjnego.
Najważniejsze partie to :
Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (SPD) – istnieje od 1863, liczba członków około 546 tys., socjaldemokratyczna - neoliberalna, partia centrowa,
Unia Chrześcijańsko – Demokratyczna (CDU) – założona po II wojnie światowej, partia centrowa, program socjalliberalny, najliczniejsza partia prawie 550 tys.
Unia Chrześcijańsko – Społeczna (CSU) – chadecka partia polityczna, partia konserwatywna, działająca tylko w Bawarii, założona w 1946 r., liczba członków ponad 150 tys.
Sojusz 90/Zieloni – powstała w latach 80tych liczba członków ok 45 tys.
Partia Wolnych Demokratów (FPD) – powstała w latach 20 tych XIX w., liczba członków ok. 65 tys.,partia liberalna
Die Linkspartei (L-PDS) – lewica, powstała w 2005 roku na bazie partii komunistycznej z NRD, liczba członków ok 70 tys.
Alternatywa Wyborcza Praca i Sprawiedliwość Społeczna (WASG)
Partia Praworządnej Ofensywy
Republikanie
Niemiecka Unia Narodów (DVU)
Narodowo Demokratyczna Partia Niemiec (NPD)
Stany Zjednoczone są państwem federacyjnym. Składa się z 50 stanów.
Pierwszy prezydent George Washington.
Konstytucja uchwalona w 1774 roku konstytucja była pierwszą zebraną konstytucją naświecie.
O trwałośći tej konstytucji zadecydowała : ogólnikowość i syntetyczność jej postanowień – umożliwiająca jej różnorodną interpretację. Interpretacja ta dokonywana jest przez Sąd Najwyższy.
Dotychczasowe obowiązywanie Konstytucji amerykańskiej jest mozliwe także dzięki przyjętym w niej zasadom systemu politycznego : wolności politycznej jednostek, równości wobec prawa, podziału władzy, konsensusu politycznego, federalizmu. Zasady te zachowują ciągłą żywotność.
Do sukcesu i trwałośći tej konstytucji przyczynia się też wysoki poziom intelektualny i doświadczenie polityczne jej twórców.
Konstytucja USA składa się ze wstępu, siedmiu artykułów i 27 poprawek. Wstęp nawiązuje do zasady suwerenności narodu i zasad państwa liberalnego. Pierwszy artykuł dot. Władzy ustawodawczej – legislatywy, parlamentu noszącego nazwę Kongres. Drugi dot. Władzy wykonawczej - prezydenta, trzeci władzy sądowniczej, czwarty stosunki między władzą federalną a stanowa, piąty – określa tryb zmiany konstytucji, szósty określa podstawowy system źródeł prawa,
Jest to konstytucja sztywna. Z wnioskiem wprowadzenia poprawek może wystąpić 2/3 obu izb Kongresu lub 2/3 legislatur stanowych, zwołując konwencję dla wprowadzenia poprawek. Następnie musi być ratyfikowana przez ¾ stanów (legislatur stanowych lub konwencji).
W praktyce z poprawkami do Konstytucji występuje Kongres , jak dotychczas jedynie XXI poprawka, dotycząca zniesienia prohibicji.
Art VI Konstytucji dotyczy systemu pisanych źródeł prawa :
Prawo precedensowe (rozstrzygnięcia w podobnych sprawach)
Ustawodawstwo Kongresu i ustawodawstwo delegowane, czyli akty uchwalane przez prezydenta, jego aparat lub niezależne agencje administracyjne na mocy delegacji ustawodawczej Kongresu.
Akty prawne prezydenta : rozporządzenia wykonawcze i proklamacje
Traktaty międzynarodowe, porozumienia administracyjne i zwyczajowe prawo międzynarodowe
Podstawowymi zasadami Konstytucji amerykańskiej jest zasada podziału władzy i zasada federalizmu. Ponadto w konstruowanych katalogach wymieniane są zasady : suwerenności narodu, demokracji, równoważenia władz, kontroli sądowej, rządu reprezentacyjnego, rządów prawa, ograniczenia władzy wobec obywateli, nadrzędności ustaw federalnych, republikanizmu, dwuizbowości parlamentu.
Zasada podziału władzy nie została w Konstytucji wyrażona w sposób bezpośredni, lecz w świetle jej postanowień i systematyki jest jej zasadą naczelną. Zasada podziału władzy najpełniej wprowadzona została na płaszczyźnie organizacyjnej i personalnej. Twórcy Konstytucji podzielili władze na ustawodawczą, wykonawczą oraz sądowniczą.
Określa ona podział władzy między rząd centralny a rządy części składowych federacji.
Zakres władzy federalnej zostały Konstytucji określony zarówno w sposób pozytywny i negatywny. Kompetencje władzy federalnej noszą nazwę delegowanych i dot. Uprawnień prezydenta i Kongresu.
Kongres posiada również uprawnienia pochodne, czyli prawo do uchwalania ustaw niezbędnych do wykonywania uprawnień władz federalnych.
Władze federalne dysponują więc uprawnieniami wyraźnie przyznanymi im w Konstytucji oraz tymi, które są im potrzebne do realizacji konstytucyjnych uprawnień.
W ramach kompetencji władz stanowych znalazły się wszystkie kompetencje które nie są zastrzeżone dla władz centralnych lub zakazanych stanom – np. dot. utrzymania porządku publicznego.
Specjalną grupę kompetencji tworzą tzw. uprawnienia równoległe, wykonywane przez władze federalne i stanowe. Należą do nich : nakładanie i pobieranie podatków, ustanawianie i utrzymywanie sądownictwa, uchwalanie przepisów dot. ochrony zdrowia, moralności i porządku publicznego, regulowanie handlu międzystanowego, zaciąganie pożyczek.
Konstytucja ustanawia zasadę nadrzędności ustawodawstwa federalnego nad stanowym. W ramach władzy sądowniczej wprowadzono nadrzędność Sądu Najwyższego , obejmującą sądownictwa federalnego i stanowego. Konstytucja gwarantuje wszystkim stanom równy status, władze federalne mają obowiązek ochrony stanów przed zamieszkami, i zagwarantowania republikańskiej formy rządów.
Art. IV wymienia zasady wzajemnych relacji pomiędzy stanami :zasada pełnej wiary i zaufania – nakłada na dany stan obowiązek uznawania aktów urzędowych, dokumentów i orzeczeń sądowych wszystkich innych stanów, zasada przywilejów i swobód- pozwala obywatelom z innych stanów korzystać z pełni praw i wolności miejscowych obywateli danego stanu, zasada ekstradycji – nakazująca wydanie oskarżonych.
Parlamenty stanowe mają charakter bikameralny – dwuizbowy. Gubernatorzy wybierani są przez obywateli danego stanu na 4 letnią kadencję ( z wyj. 2 stanów). Pomiędzy stanami mogą zachodzić różnice jeżeli chodzi o rozwiązania prawne. (37 stanów z karą śmierci, pozostałe ze zniesiona karą śmierci). Gubernator ma np. prawo łaski wobec skazanych.
Siedzibą jest Kapitol w Waszyngtonie. Izba niższa – Izba Reprezentantów, Izba wyższa – Senat.
Izba Reprezentantów składa się z 435 deputowanych (każdy stan ma co najmniej 1 deputowanego), a 385 proporcjonalnie została rozdysponowana na pozostałe stany w zależności od liczby mieszkańców.
Kadencja Izby Reprezentantów (deputowanego)jest 2 letnia. Każdy stan wybiera dwóch senatorów. Kadencja senatora wynosi 6 lat, a co dwa lata zmienia się 1/3 składu. Członkowie Izby Reprezentantów reprezentują cały naród, natomiast senat reprezentuje same stany. Kongresmeni posiadają równy status. Obowiązuje zasada incompatibilitas – nie można łączyć funkcji wykonawczej z ustawodawczą.
Wybory
Do Kongresu odbywają się w tym samym dniu co inne wybory (pierwszy wtorek po pierwszym poniedziałku miesiąca listopada) w latach parzystych, lecz składają się z odrębnych aktów głosowania do Izby Reprezentantów i Senatu.
Kandydaci wybierani są w drodze prawyborów. Wybory do mobu izb prowadzone są w głosowaniu powszechnym i bezpośrednim, według systemu większości względnej.
W wyborach do Senatu kandydować mogą osoby, które ukończyły 30 lat i są obywatelami amerykańskimi co najmniej od 9 lat i zamieszkują w stanie, który chcą reprezentować. Okręgiem wyborczym jest stan.
W wyborach do Izby Reprezentantów bierne prawo wyborcze posiadają osoby, które ukończyły 25 lat, są obywatelami amerykańskimi co najmniej od 7 lat i zamieszkują w stanie, w którym chcą kandydować. Podział mandatów pomiędzy poszczególne stany uzależniony jest od liczby mieszkańców danego stanu. Okręgi są jednomandatowe, a wybrany zostaje ten kandydat, który otrzyma największą liczbę głosów.
Kongres obraduje w trybie sesyjnym, kadencja liczona jest według kadencji Izby Reprezentantów i wynosi dwa lata. Kongres obraduje na corocznych sesjach. Sesja rozpoczyna się 3go stycznia i musi zakończyć się w dniu następnej sesji – a najwcześniej 31 lipca.
Podczas dwuletniej kadencji odbywają się dwie sesje roczne. Zasada dyskontunuacji – niedokończone projekty nie mogą byc kontynuowane na kolejnej sesji.
Przewodniczącym Izby Reprezentantów jest speaker. Jest on wybierany przez izbę, pochodzi z partii posiadającej w izbie większość. Speaker przewodniczy posiedzeniom izby, reprezentuje ją na zewnątrz, ustala porządek obrad, przekazuje projekty ustaw właściwym komisjom , powołuje członków komisji.
Senatowi przewodniczy vice prezydent USA. (Joe Rider). Vice prezydent nie jest senatorem i nie uczestniczy więc w głosowaniach. W przypadku nieobecności vice prezydenta zastępuje do przewodniczący tymczasowy.
Oprócz przewodniczących izb ważni są przywódcy frakcji partyjnych. W sumie są 4 frakcje : po dwie w Izbie Reprezentantów i w Senacie. Ważnymi osobami są : przewodniczący komisji – kierujący pracami komisji, zwołują posiedzenia komisji, przydzielają projekty ustaw itp.
Urząd dyscypliny partyjnej (WHIP) utrzymuje jedność działania frakcji.
Komissje parlamentarne – zajmują się rozpatrywaniem i przygotowywaniem spraw na posiedzenia plenarne izby.
Komisje :
stałe 16 w Senacie, 21 w Izbie Reprezentantów
specjalne – do zbadania określonej sprawy
wspólne – powoływane spośród członków obu izby , gdy zachodzi potrzeba wypracowania wspólnej rezolucji
uzgadniające – do wypracowania jednolitego stanowiska obydwu izb w sprawie projektu jakiejś ustawy
ustrojodawcza
ustawodawcza
kontrolna,
sądowniczo – śledcza,
kreacyjna
Kongres może wypowiedzieć wijnę, przyznaje fundusz dla zagranicy, Senat z kolei ratyfikuje traktaty międzynarodowe, Senat wyraża zgodę na nominację prezydenckie.
Stanowienie ustaw, praw. Proces uchwalania ustawy może być zainicjowany albo w jednej albo w drugiej izbie. Jedynie ustawy podatkowe i budżetowe muszą być kierowane do Izby Reprezentantów. Często projekty ustaw rozpatrywane są w obu izbach jednocześnie.
Proces ustawodawczy :
wykonanie prawa inicjatywy ustawodawczej
prace w komisjach
przyjęcie projektu przez obie izby
w przypadku kontrowersji – uzgodnienia projektu przez izby
podpisanie przez prezydenta – promulgacja
prawo inicjatywy ustawodawczej posiadają wyłącznie członkowie kongresu, co oznacza że z projektami ustaw wystąpić może indywidualnie każdy z kongresmenów oraz stałe komisje Kongresu. Jedynie projekt budżetu jest wnoszony przez prezydenta. W praktyce jednak zdecydowana większość 80% inicjatyw pochodzi od prezydenta i jego administracji.
Procedura ustawodawcza może być rozpoczęta w każdej z izb.
Kierowanie projektu do właściwej komisji. Cała procedura może zakończyć się na tej komisji, komisje mogą prowadzić postępowania wyjaśniające, prowadzić publiczne przesłuchania, angażować ekspertów.
Projekt zaaprobowany przez komisję zostaje przedstawiony na posiedzeniu plenarnym , odbywa się debata i skierowanie projektu do drugiej izby. Jeżeli kompromis w drodze komisji uzgadniającej zostaje osiągnięty, ustawa zostaje podpisana przez przewodniczących obu izb i jest przedkładana prezydentowi celem promulgacji.
Promulgacja – prezydent ma 10 dni na podpisanie ustawy. Jeżeli w tym czasie nie podpisze tej ustawy, wchodzi ona automatycznie w życie, lub może ją zwrócić Kongresowi wraz z zastrzeżeniami do ponownego rozpatrzenia na zasadzie weta zawieszającego. Weto można odrzucić 2/3 głosów.
Instytucja impeachmentu
Dysponowanie przez Kongres funduszami (mogą być przydzielone administracji lub nie)
Kontrola przez komisje – możliwość przeprowadzenia przesłuchań i postępowań wyjaśniających. Przesłuchania publiczne – opiniotwórcze.
Tzw. Weto legislacyjne – sprzeciw Kongresu powodujący wstrzymanie określonych działań administracji. Polega na zablokowaniu pewnych decyzji prezydenta.
Ponadto elementy kontroli widoczne są w wielu uprawnieniach Kongresu np. prawie powoływania i znoszenia urzędów federalnych, Senat ma prawo do zatwierdzenia nominacji prezydenckich, Senat ma prawo ratyfikowania traktatów międzynarodowych.
Głównym elementem o charakterze kontrolnym jest impeachment – prawo do postawienia w stan oskarżenia członków administracji federalnej w tym prezydenta, vice prezydenta, sekretarzy stanu, sędziów Sądu Najwyższego i sędziów federalnych. np. niewłaściwe użycie funduszy państwowych, zaniedbywanie obowiązków, wykorzystanie urzędu do osiągnięcia korzyści osobistej. Oskarżenie formułuje i występuje z nim Izba Reprezentantów, sądzi natomiast Senat. W przypadku oskarżenia prezydenta Senatowi przewodniczy prezes Sądu Najwyższego. Orzeczenie skazujące większością 2/3 głosów obecnych senatorów. W przypadku skazania Senat może orzec jedynie karę usunięcia ze stanowiska oraz pozbawienia prawa do wykonywania funkcji publicznych w przyszłości. Orzeczenie w trybie impeachment jest ostateczne i nie przysługuje od niego odwołanie. Odpowiedzialność w trybie impeachment nie wyklucza odpowiedzialności przed sądem powszechnym.