Zrozumiec_PKPiR

Zrozumieć PKPiR – lekcja 13

podatki

.biz

Stron

Spis treści

Zrozumieć PKPiR – Lekcja 13: Dotacje, refundacje, darowizny w PKPiR ................................................... 3

Wstęp ...................................................................................................................................................................................... 3

Przychody z dotacji jako przychody z działalności gospodarczej
i wydatki sfinansowane środkami pochodzącymi ze wsparcia ...................................................................... 3

Wydatki finansowane ze środków zwolnionych od podatku
a koszty uzyskania przychodów .................................................................................................................................. 7

Dokumentowanie ............................................................................................................................................................... 8

Zapisy dotyczące środków trwałych finansowanych z dotacji ....................................................................... 8

Ewidencja środków trwałych .................................................................................................................................... 10

Darowizny .......................................................................................................................................................................... 10

Amortyzacja składników majątkowych otrzymanych w drodze darowizny ......................................... 12

Kasa fiskalna – ulga w podatku VAT ....................................................................................................................... 12

Zrozumieć PKPiR – lekcja 13

podatki

.biz

Stron

ROZUMIEĆ

PKP

–

EKCJA

13:

OTACJE

REFUNDACJE

DAROWIZNY W

PKP

STĘP

Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej znacznie wzrosła kwota środków przeznaczonych
na różnego rodzaju wsparcie aktywności gospodarczej przedsiębiorców. Jednak środki unijne
nie stanowią jedynego źródła dotacji. Uruchomione programy walki z bezrobociem, usuwa-
niem różnic regionalnych itp. sprawiają, że przedsiębiorcy (szczególnie początkujący) korzy-
stają z różnego rodzaju wsparcia – zarówno przeznaczonego na finansowanie zakupów
składników majątkowych, jak i stanowiącego dopłatę do kosztów bieżących.

Jakie są skutki podatkowe otrzymanych dotacji i świadczeń? W jaki sposób należy je ujmo-
wać w PKPiR? Czy wydatki finansowane środkami pochodzącymi ze wsparcia stanowią koszt
uzyskania przychodów? Na te pytania odpowiadam w dzisiejszej lekcji.

RZYCHODY Z DOTACJI JAKO PRZYCHODY Z DZIAŁALNOŚCI

GOSPODARCZEJ I WYDATKI SFINANSOWANE ŚRODKAMI

POCHODZĄCYMI ZE WSPARCIA

Aby właściwie rozstrzygać, jakich zapisów powinniśmy dokonywać w PKPiR w momencie po-
jawienia się środków z dotacji i innego rodzaju dofinansowań, konieczne jest poznanie prze-
pisów  ustawy  o  podatku  dochodowym  od  osób  fizycznych  odnoszących  się  do  przychodów
powstałych w wyniku otrzymania dotacji, subwencji, dopłat i innych nieodpłatnych świadczeń
otrzymanych na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków.

Dość  często  można  spotkać  się  z  poglądem  (nieuzasadnionym),  że  przychody  wymienione
powyżej  nie  stanowią  przychodów  z  działalności  gospodarczej.  Tymczasem  przepis  art.  14
ust. 2 pkt 2 ustawy o pdof stanowi, że przychodem z działalności gospodarczej są również
dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokry-
cie kosztów albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem gdy przychody te są związa-
ne  z  otrzymaniem,  zakupem  albo  wytworzeniem  we  własnym  zakresie  środków
trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których zgodnie z art. 22a–
22o dokonuje się odpisów amortyzacyjnych.

Ustawodawca dzieli wobec tego otrzymane przez przedsiębiorcę dotacje i świadczenia o po-
dobnym charakterze na dwie grupy:

związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków

trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których zgodnie z art. 22a–22o

Zrozumieć PKPiR – lekcja 13

podatki

.biz

Stron

dokonuje się odpisów amortyzacyjnych – i te nie stanowią przychodu z działalności
gospodarczej (ma to także swoje konsekwencje w zapisach dotyczących amortyzacji
tych składników majątkowych),

pozostałe – które stanowią przychód z działalności gospodarczej.

Czy wobec tego otrzymane dofinansowania należy ewidencjonować w PKPiR? A jeśli tak, to
w jaki sposób?

Aby odpowiedzieć na tak zadane pytanie, należy znowu odwołać się do przepisów ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawa ta w artykule 9 ust. 1 formułuje gene-
ralną zasadę dotyczącą opodatkowania:

„Art. 9. 1. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody,
z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których
na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.”

Tak więc, aby określić, czy otrzymane przez nas finansowanie jest opodatkowane podatkiem
dochodowym od osób fizycznych, konieczne są:

lektura wskazanych wyżej artykułów,

sprawdzenie rozporządzeń w sprawie zaniechania poboru podatku.

To pierwsze jest sprawą dość prostą. Czytając art. 21 ustawy o pdof, możemy znaleźć nastę-
pujące przepisy:

„Art. 21. 1. Wolne od podatku dochodowego są:

(…)

46) dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli:

a) pochodzą od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodo-
wych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym ze środków programów
ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii Europejskiej i z programów NATO,
przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami,
organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra, agencje rządowe
lub agencje wykonawcze, w tym również w przypadkach gdy przekazanie tych środków jest
dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrot-
nej pomocy oraz

b) podatnik bezpośrednio realizuje cel programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy;
zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośred-
nio realizujący cel programu zleca – bez względu na rodzaj umowy – wykonanie określonych
czynności w związku z realizowanym przez niego programem;

Zrozumieć PKPiR – lekcja 13

podatki

.biz

Stron

46a) dochody uzyskane z instytucji Unii Europejskiej i Europejskiego Banku Inwestycyjnego,
do  których  mają  zastosowanie  przepisy  rozporządzenia  nr  260/68  z  dnia  29  lutego  1968  r.
ustanawiającego  warunki  i  procedurę  stosowania  podatku  na  rzecz  Wspólnot  Europejskich
(Dz.Urz. WE L 056, z 4.03.1968 r., z późn. zm.);

47a) dotacje z budżetu państwa otrzymane na dofinansowanie przedsięwzięć realizowanych
w ramach Specjalnego Przedakcesyjnego Programu na Rzecz Rolnictwa i Rozwoju Obszarów
Wiejskich (SAPARD);

47c)  kwoty  otrzymane  od  agencji  rządowych  lub  agencji  wykonawczych,  jeżeli  agencje  te
otrzymały środki na ten cel z budżetu państwa;

47d) dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia lub świadczenia częściowo
odpłatne, otrzymane na cele związane z działalnością rolniczą z budżetu państwa, budżetów
jednostek  samorządu  terytorialnego,  od  agencji  rządowych,  agencji  wykonawczych  lub
ze środków  pochodzących  od  rządów  państw  obcych,  organizacji  międzynarodowych
lub międzynarodowych instytucji finansowych;

(…)

114)  wartość  otrzymanych  nieodpłatnych  świadczeń  lub  świadczeń  częściowo  odpłatnych
oraz  wartość  świadczeń  rzeczowych  (w  naturze)  finansowanych  lub  współfinansowanych
ze środków  budżetu  państwa,  jednostek  samorządu  terytorialnego, ze  środków  agencji  rzą-
dowych,  agencji  wykonawczych  lub  ze  środków  pochodzących  od  rządów  państw  obcych,
organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych, w ramach rzą-
dowych programów;

(…)

116)  dopłaty  bezpośrednie  stosowane  w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej,
otrzymane na podstawie odrębnych przepisów;

(…)

118)  wartość  nieodpłatnych  świadczeń  lub  świadczeń  częściowo  odpłatnych  oraz  wartość
świadczeń rzeczowych, z tytułu:

a) studiów podyplomowych,
b) szkoleń i przygotowania zawodowego dorosłych,
c) egzaminów lub licencji,
d) badań lekarskich lub psychologicznych,
e) ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków

–  otrzymanych  na  podstawie  ustawy  z  dnia  20  kwietnia  2004  r.  o  promocji  zatrudnienia
i instytucjach rynku pracy;

Zrozumieć PKPiR – lekcja 13

podatki

.biz

Stron

(…)

121) jednorazowe środki przyznane bezrobotnemu na podjęcie działalności, o których mowa
w art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytu-
cjach rynku pracy;

122) wkład własny podmiotu publicznego, o którym mowa w art. 2 pkt 5 ustawy o partner-
stwie  publiczno-prywatnym,  otrzymany  przez  partnera  prywatnego  i  przeznaczony  na  cele
określone w umowie o partnerstwie publiczno-prywatnym, z zastrzeżeniem ust. 19 (zwolnie-
niu nie podlegają środki stanowiące zwrot wydatków poniesionych na realizację zadania pu-
blicznego  lub  przedsięwzięcia  będącego  przedmiotem  umowy  o  partnerstwie  publiczno-
-prywatnym przez partnera prywatnego lub za jego pośrednictwem oraz środki przeznaczone
na nabycie udziałów lub akcji w spółce handlowej);

(…)

129)  dotacje,  w  rozumieniu  przepisów  o  finansach  publicznych,  otrzymane  z  budżetu  pań-
stwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego;

(…)

137) środki finansowe otrzymane przez uczestnika projektu jako pomoc udzielona w ramach
programu  finansowanego  z  udziałem  środków  europejskich,  o  których  mowa  w  ustawie
z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240 oraz z 2010 r.
nr 28, poz. 146).

(zwolnienie  nie  ma  zastosowania  do  otrzymanych  dochodów  z  tytułu  realizacji  projektu
w ramach  umowy  o  współpracy  bliźniaczej  (umowy  twinningowej),  zawartej  na  podstawie
prawa wspólnotowego, zgodnie z którą instytucją wdrażającą jest instytucja polskiej admini-
stracji publicznej).”

Artykuły 52, 52a i 52c zwalniają od podatku dochody, które nie są przedmiotem naszych dzi-
siejszych rozważań.

Sprawdzenie aktualnych rozporządzeń wykonawczych zwalniających z podatku dochodowego
określone kategorie przychodów wymaga już przejrzenia przepisów związanych z podatkiem
dochodowym od osób fizycznych – znajdziesz je na stronie

www.podatki.biz

w dziale „Akty

prawne”. Rozporządzenia te zwalniają bardzo wąskie grupy podatników, najczęściej z tytułu
dochodów związanych z realizacją programów NATO, umów międzynarodowych itp. – należy
jednak śledzić te przepisy na bieżąco.

Jeśli otrzymane przez Ciebie kwoty (świadczenia) zostały wymienione w  jednym z punktów
powyżej,  będziesz  miał  do  czynienia  z  dochodem  zwolnionym  od  podatku  dochodowego.
Należy  go  odróżniać  od  dochodu,  od  którego  zaniechano  poboru  podatku  –  mimo  tych  sa-
mych  skutków  podatkowych.  W  pierwszym  przypadku  nie  ustala  się  podatku  od  dochodu,

Zrozumieć PKPiR – lekcja 13

podatki

.biz

Stron

w drugim  –  tak,  ale  wykazuje  się  go  jako  podatek,  od  którego  zaniechano  poboru  (odpo-
wiednie rubryki znajdują się w formularzach rozliczenia rocznego).

Skoncentruję się jednak na przychodach (dochodach) wskazanych powyżej. Czy powinno się
je ujmować w podatkowej księdze przychodów i rozchodów?

Otrzymane kwoty, jako zwolnione od podatku dochodowego nie wpływają na ustalenie po-
datku dochodowego. A właściwe ustalenie dochodu do opodatkowania jest głównym celem
prowadzenia PKPiR – wynika to zarówno z brzmienia przepisów ustawy o pdof, jak i rozpo-
rządzenia. Dlatego też kwot przychodów (dochodów) zwolnionych z podatku dochodowego,
mimo  że  stanowią  często  przychody  z  działalności  gospodarczej,  nie  ujmuje  się  w  PKPiR
w kolumnach bilansowych (służących do ustalenia dochodu do opodatkowania). Nie oznacza
to jednak, że nie można ich ujmować w PKPiR w ogóle.

W  objaśnieniach  do  kolumny  15  i  16,  zawartych  w  rozporządzeniu  w  sprawie  prowadzenia
PKPiR, czytamy:

„16. Kolumna 15 jest wolna. W kolumnie tej można wpisywać inne zaszłości gospodar-
cze poza wymienionymi w kolumnach 1–13. W kolumnie tej można również wpisywać
wydatki odnoszące się do przychodów miesiąca lub roku następnego (lat następnych).

17. Kolumna 16 jest przeznaczona do wpisywania uwag co do treści zapisów w kolumnach
2–15.  Kolumna  ta  może  być  także  wykorzystywana  np.  do  wpisywania  pobranych  zaliczek,
obrotu  opakowaniami  zwrotnymi. W  kolumnie  tej  mogą  być  także ewidencjonowane
przychody faktycznie przez podatnika otrzymane (…).”

Jak wynika z objaśnień, możemy ująć w PKPiR przychody (dochody) zwolnione od podatku
dochodowego i to – w zależności od naszego wyboru – w jednej z dwóch kolumn: 15 lub 16.
Użycie sformułowań „można” czy „mogą” świadczy o tym, że wolą wydającego rozporządze-
nie  w  sprawie  prowadzenia  PKPiR  było  pozostawienie  podatnikom  możliwości  wyboru  co
do sposobu  postępowania.  Nie  będzie  więc  błędem,  jeżeli  otrzymane  subwencje,  dotacje
i inne świadczenia o tym charakterze, zwolnione z podatku dochodowego, nie zostaną ujęte
w PKPiR wcale – to decyzja prowadzącego księgę.

YDATKI FINANSOWANE ZE ŚRODKÓW ZWOLNIONYCH

OD PODATKU A KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW

Pamiętasz zapewne generalną zasadę uznawania wydatków za koszty uzyskania przychodów.
Analizując, czy dany wydatek może stanowić koszt podatkowy, zawsze musimy pamiętać
o artykule 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który wymienia te rodzaje
wydatków, które nie stanowią kosztów uzyskania (bezwzględnie lub przy wystąpieniu okre-
ślonych w przepisach zdarzeń).

Zrozumieć PKPiR – lekcja 13

podatki

.biz

Stron

Pamiętać przy tym należy, że w myśl art. 23 ust. 1 pkt 56  ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków i kosztów bez-
pośrednio  sfinansowanych  z  dochodów  (przychodów),  o  których  mowa  w  art.  21  ust.  1
pkt 46, 47a, 47c, 47d, 116, 122, 129, 136 i 137.

Analizując brzmienie tego przepisu łącznie z wymienionymi wyżej rodzajami przychodów (do-
chodów)  zwolnionych  od  podatku,  odkryjesz  szybko,  że  nie  został  wymieniony  w  katalogu
wyłączeń dość często występujący przychód:

„121) jednorazowe środki przyznane bezrobotnemu na podjęcie działalności, o których mowa
w art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytu-
cjach rynku pracy”.

Można więc (w pewnym uproszczeniu) przyjąć zasadę: przy finansowaniu wydatków środka-
mi pochodzącymi ze źródeł zwolnionych wydatki te nie stanowią kosztów uzyskania przycho-
du (i jako takie nie będą ujmowane w PKPiR w kolumnach kosztowych, mogą być natomiast
ujęte  w  kolumnie  15  lub  16,  w  zależności  od  wyboru  podatnika)  –  z  wyjątkiem  sytuacji,
w której chodzi o wydatki finansowane z jednorazowych środków przyznanych bezrobotnemu
na  podjęcie  działalności  gospodarczej.  W  tym  przypadku  wydatki  będą  stanowić  koszt  uzy-
skania  przychodów  pod  warunkiem  oczywiście  ich  prawidłowego  udokumentowania  i  speł-
nienia pozostałych wymagań przewidzianych dla KUP.

OKUMENTOWANIE

Przychody pochodzące z dotacji powinniśmy w razie potrzeby udokumentować odpowiednią
umową oraz odpowiednim dowodem bankowym (lub – bardzo rzadko – kasowym) określają-
cym kwoty i daty otrzymanych środków.

Dokumentowanie przychodów ma znaczenie dowodowe w przypadku postępowania podat-
kowego, zmierzającego do wyjaśnienia źródeł przychodów. Jak już wspomniałem, nie ma
konieczności ujmowania przychodów zwolnionych w PKPiR.

Wydatki dokumentujemy na zasadach ogólnych, omówionych w poprzednich lekcjach.

APISY DOTYCZĄCE ŚRODKÓW TRWAŁYCH

FINANSOWANYCH Z DOTACJI

Przypomnę jeszcze raz przepis art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o pdof: przychodem z działalności
gospodarczej  są  również  dotacje,  subwencje,  dopłaty  i  inne  nieodpłatne świadczenia  otrzy-
mane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem gdy przychody te są
związane  z  otrzymaniem,  zakupem  albo  wytworzeniem  we  własnym  zakresie
środków  trwałych  lub  wartości  niematerialnych  i  prawnych,  od  których  zgodnie
z art. 22a–22o dokonuje się odpisów amortyzacyjnych.

Zrozumieć PKPiR – lekcja 13

podatki

.biz

Stron

Tak więc w przypadku, kiedy otrzymujemy dotacje lub inne świadczenie o tym charakterze,
przeznaczone  na  nabycie  lub  wytworzenie  amortyzowanych  składników  majątkowych,  nie
występuje przychód z działalności gospodarczej. Przychodów tych nie musimy ewidencjono-
wać  w  PKPiR  –  możemy  to  robić  dla  celów  informacyjnych.  W  tym  przypadku  do  zapisów
należy wykorzystać kolumnę 16.

Wykorzystanie kolumny 15 jest problematyczne – objaśnienia stanowią bowiem, że jest ona
przeznaczona  do  wpisywania  innych  zaszłości  gospodarczych  poza  wymienionymi  w  kolum-
nach  1–13.  Można  by  oczywiście  toczyć  dyskusje  o  znaczeniu  sformułowania  „zaszłości  go-
spodarcze”  –  nie  ma  jednak  takiej  potrzeby.  Mamy  jeszcze  kolumnę  16,  w  której  możemy
omawiane świadczenie ująć.

I  oczywiście  natychmiast  powstaje  pytanie:  co  z  odpisami  amortyzacyjnymi?  Czy  stanowią
KUP, czy należy ich dokonywać, czy środek trwały sfinansowany dotacją powinien znaleźć się
w ewidencji środków trwałych?

Artykuł 23 ust. 1 pkt 45 ustawy o pdof mówi:

„Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:

(…)

45)  odpisów  z  tytułu  zużycia  środków  trwałych  oraz  wartości  niematerialnych  i  prawnych
dokonywanych,  według  zasad  określonych  w  art.  22a–22o,  od  tej  części  ich  wartości,
która  odpowiada  poniesionym  wydatkom  na  nabycie  lub  wytworzenie  we  wła-
snym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonym
od  podstawy  opodatkowania  podatkiem  dochodowym  albo  zwróconym  podatni-
kowi w jakiejkolwiek formie”.

Oznacza  to,  że  w  przypadku,  w  którym  składnik  majątkowy  podlegający  amortyzacji  został
w całości  sfinansowany  dotacją,  odpisów  amortyzacyjnych  od  tego  składnika  nie  możemy
zaliczyć  do  KUP.  Jeżeli  finansowanie  jest  częściowe,  powinniśmy  ustalić  proporcję,  w  jakiej
pozostaje  wartość  początkowa  sfinansowana  ze  środków  własnych  podatnika  do  całkowitej
wartości początkowej – i w tej proporcji zaliczać wydatki do kosztów uzyskania.

Bywają  jednak  sytuacje,  w  których  najpierw  następuje  nabycie,  a  potem  dokonana  zostaje
refundacja wydatku. Często tak bywa w odniesieniu do programów UE – podatnik musi naj-
pierw wydatkować środki, a potem zostają one refundowane. Jak postępować w takim przy-
padku?

Moim  zdaniem  do  momentu  wystąpienia  refundacji  lub  innej  formy  finansowania  zarówno
wydatki na nabycie towarów, usług itp., jak i składników majątkowych podlegających amor-
tyzacji należy traktować jak wydatki dokonywane ze środków podatnika. Nagminne przecież
są sytuacje, w których podatnik mimo podpisania umowy z instytucją finansującą nie otrzy-
muje zwrotu wydatków – z różnych przyczyn.

Zrozumieć PKPiR – lekcja 13

podatki

.biz

Stron

Nie mamy więc pewności, że faktycznie otrzymamy środki w terminie i w kwocie wskazanej
w  umowie.  Ponieważ  przepisy  mówią  o  stanach  dokonanych  (nie  uważa  się  za  koszty  uzy-
skania przychodów wydatków i kosztów bezpośrednio sfinansowanych z dochodów /przy-
chodów/), do czasu wystąpienia faktycznego finansowania wydatki te powinny stanowić KUP,
po spełnieniu oczywiście pozostałych warunków dotyczących kosztów uzyskania przychodów.

Dotyczy  to  również  odpisów  amortyzacyjnych.  Dopiero  po  otrzymaniu  kwot  stanowiących
w tym  przypadku  refinansowanie  wydatków  należy  dokonać  odpowiednich  korekt  zapisów
w kolumnach  kosztowych.  W  odniesieniu  do  środków  trwałych  korekty  powinny  dotyczyć
wszystkich  dokonanych  dotychczas  odpisów  amortyzacyjnych  –  oczywiście  z  zachowaniem
wspomnianej przed chwilą proporcji.

WIDENCJA ŚRODKÓW TRWAŁYCH

Fakt, że nie możemy zaliczyć do KUP odpisów amortyzacyjnych, nie wpływa na obowiązek
ujęcia środka trwałego sfinansowanego dotacją w ewidencji środków trwałych i dokonywania
odpisów. Obowiązek prowadzenia tej ewidencji jest bowiem niezależny od kwestii zaliczania
dokonanych odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania.

AROWIZNY

Czasami wchodzimy w posiadanie różnego rodzaju przedmiotów w rezultacie darowizny. Je-
żeli darowizna ta ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, pojawia się problem,
jak  ująć  wartość  darowizny  w  PKPiR.  Czy  darowizna  taka  stanowi  przychód  z  działalności
gospodarczej?

Artykuł 2 ust. 1 ustawy o pdof stanowi, że przepisów ustawy nie stosuje się m.in. do:

„(…) 3) przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn”.

Otrzymana  darowizna  nie  stanowi  wobec  tego  przychodu  z  działalności  –  jej  ewentualne
opodatkowanie następuje na mocy przepisów o podatku od spadków i darowizn.

Nie oznacza to jednak, że w przypadku darowizny zupełnie nie musimy się martwić jej kon-
sekwencjami. Często w drodze darowizny otrzymamy bowiem składniki majątku, które mogą
stanowić  w  naszej  firmie  surowce  lub  towary  (albo  też  środki  trwałe  lub  wartości  niemate-
rialne i prawne). Czy wobec tego należy te składniki w jakiś sposób uwzględniać przy prowa-
dzeniu PKPiR?

Artykuł  24  ust.  2  ustawy  o  pdof  nakazuje  podatnikom  osiągającym  dochody  z  działalności
gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów obliczać dochód z działalności
jako różnicę pomiędzy przychodem w rozumieniu art. 14 ustawy o pdof a kosztami uzyskania
powiększoną o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów

Zrozumieć PKPiR – lekcja 13

podatki

.biz

Stron

handlowych,  materiałów  (surowców)  podstawowych  i  pomocniczych,  półwyro-
bów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość re-
manentu  końcowego  jest  wyższa  niż  wartość  remanentu  początkowego,  lub  pomniejszoną
o różnicę  pomiędzy  wartością  remanentu  początkowego  i  końcowego,  jeżeli  wartość  rema-
nentu początkowego jest wyższa.

Z kolei § 27 rozporządzenia PKPiR nakazuje podatnikom prowadzącym działalność gospodar-
czą sporządzać i wpisać do PKPiR spis z natury towarów handlowych, materiałów (surowców)
podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków
i odpadów – na 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia dzia-
łalności  w  ciągu  roku  podatkowego,  a  także  w  razie  zmiany  wspólnika,  zmiany  proporcji
udziałów wspólników lub likwidacji działalności.

Zgodnie  z  rozporządzeniem  podatnik  ma  obowiązek  wycenić  materiały  i  towary  handlowe
objęte  spisem  z  natury według  cen  zakupu  lub  nabycia  albo  według  cen  rynkowych  z  dnia
sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia.

Z powyższych przepisów wynika, że należy otrzymane w drodze darowizny towary (materia-
ły itp.)  ująć  w  spisie  z  natury  dokonywanym  po  otrzymaniu  darowizny.  W  ten  sposób  jako
składnik spisu pojawią się one w PKPiR.

Wyceniając otrzymane składniki majątku, stosujemy przepis mówiący, że przez cenę zakupu
rozumie się ceną, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszoną o poda-
tek  od  towarów  i  usług podlegający odliczeniu  zgodnie  z  odrębnymi  przepisami,  a  przy im-
porcie powiększoną o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżoną
o rabaty, opusty, inne podobne obniżenia, a w przypadku otrzymania składnika mająt-
ku w drodze darowizny lub spadku – wartość odpowiadającą cenie zakupu takie-
go samego lub podobnego składnika.

Jednak nie możemy uwzględnić w kosztach uzyskania tak nabytych składników majątku. Nie
został bowiem spełniony podstawowy warunek uznania wydatku za koszt – poniesienie wy-
datku.

Mamy  jednak  obowiązek  ujęcia  tych  składników  w  remanencie.  Wartość  tych  składników
wynikająca z wyceny nie może być brana pod uwagę przy ustaleniu dochodu z działalności
stanowiącego podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Należy
o tym pamiętać, ustalając dochód na koniec roku na podstawie PKPiR.

Zrozumieć PKPiR – lekcja 13

podatki

.biz

Stron

MORTYZACJA SKŁADNIKÓW MAJĄTKOWYCH

OTRZYMANYCH W DRODZE DAROWIZNY

Przepis artykułu 23 ust. 1 pkt 45a mówi, że nie uznaje się za KUP odpisów amortyzacyjnych
od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych:

„(…) a) nabytych nieodpłatnie, z wyjątkiem nabytych w drodze spadku lub darowi-
zny, jeżeli:

•

nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy albo praw

lub

•

dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego, lub

•

nabycie to stanowi dochód, od którego na podstawie odrębnych przepisów zaniecha-

no poboru podatku”.

Należy więc dla otrzymanych w drodze darowizny środków trwałych ustalić ich wartość po-
czątkową, a odpisy amortyzacyjne zaliczać do kosztów uzyskania przychodów – oczywiście
pod warunkiem spełnienia wszystkich pozostałych wymogów dotyczących zaliczania odpisów
do KUP.

ASA FISKALNA

–

ULGA W PODATKU

VAT

Podatnicy bardzo często korzystają z ulgi związanej z zakupem po raz pierwszy kasy fiskalnej
(kas fiskalnych). Mają w tym momencie wątpliwości. Czy mogą taką kasę amortyzować (lub
uwzględniać w KUP jednorazowo) w pełnej wartości ceny zakupu? Czy ulga stanowi przychód
z działalności gospodarczej?

Aby odpowiedzieć na powyższe pytania, należy przeanalizować brzmienie przepisu ustawy
o podatku od towarów i usług.

Artykuł 111 ust. 4 ustawy o VAT:

„Podatnicy, którzy rozpoczną ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku należnego w obowią-
zujących terminach, mogą odliczyć od tego podatku kwotę wydatkowaną na zakup każ-
dej z kas rejestrujących zgłoszonych na dzień rozpoczęcia (powstania obowiązku) ewidencjo-
nowania w wysokości 90% jej ceny zakupu (bez podatku), nie więcej jednak niż 700 zł.”

Ulga stanowi pewne obwarowane różnymi warunkami prawo do pomniejszenia podatku na-
leżnego. Odliczenie takie nie powoduje powstania przychodu z działalności gospodarczej, nie
wpływa również na ustalenie wartości początkowej środka trwałego.

Tak więc ulgi na zakup kasy nie ewidencjonujemy w PKPiR (chyba że we własnych celach
informacyjnych odnotujemy to w kolumnie 16, która nie wpływa na ustalenie dochodu).

Zrozumieć PKPiR – lekcja 13

podatki

.biz

Stron

Ustalając wartość początkową kasy dla celów amortyzacji, nie uwzględniamy faktu dokonania
odpisu w podatku VAT i przyjmujemy jako wartość początkową pełną cenę zakupu kasy (po-
większoną ewentualnie o wydatki wymienione w przepisach o amortyzacji środków trwałych).

W kolejnej lekcji przedstawię zbiór różnego rodzaju problemów wraz z rozwiązaniami, któ-
re, choć występują rzadziej w stosunku do typowych operacji, prędzej czy później pojawiają
się w praktyce gospodarczej i sprawiają podatnikom szczególne trudności. Zapraszam.

Romuald Gabrysz