Zrozumieć PKPiR
– lekcja 3

Zrozumieć PKPiR – lekcja 3

podatki

.biz

Stron

a

2

Spis treści

Zrozumieć PKPiR – Lekcja 3: Metoda memoriałowa i kasowa (uproszczona) ......................................... 3

Wstęp ...................................................................................................................................................................................... 3

Memoriałowo czy kasowo – czyli jakie są różnice? ............................................................................................. 3

Koszty metodą kasową i memoriałową w przykładach, pytaniach i odpowiedziach............................ 6

Wynagrodzenia ................................................................................................................................................................... 9

Memoriałowo, a jednak kasowo ............................................................................................................................... 10

Metoda memoriałowa czy kasowa? ......................................................................................................................... 10

Przychody – memoriał i kasa ..................................................................................................................................... 11

Zmiana metody ................................................................................................................................................................ 11

Zrozumieć PKPiR – lekcja 3

podatki

.biz

Stron

a

3

Z

ROZUMIEĆ

PKP

I

R

–

L

EKCJA

3:

M

ETODA MEMORIAŁOWA

I KASOWA

(

UPROSZCZONA

)

Memoriałowo czy kasowo – czyli jakie są różnice; koszty metodą kasową w przykładach, py-
taniach i odpowiedziach; koszty memoriałowo w przykładach, pytaniach i odpowiedziach;
przychody kasowo w przykładach, pytaniach i odpowiedziach; przychody memoriałowo
w przykładach, pytaniach i odpowiedziach; zmiana metody z kasowej na memoriałową
i z memoriałowej na kasową.

W

STĘP

Witam na trzeciej lekcji e-kursu „Zrozumieć PKPiR”. Dzisiaj przedstawię Wam różnice pomię-
dzy dwoma metodami ujmowania zdarzeń gospodarczych w PKPiR. Ponieważ w trakcie całe-
go roku podatkowego księgę należy prowadzić wybraną metodą, decyzja o jej wyborze jest
dość istotna.

Warto na początku zdawać sobie sprawę z tego, że metoda dokonywania zapisów w PKPiR
ma wpływ na ustalenie dochodu, a w konsekwencji – na ustalenie podatku dochodowego
za rok podatkowy, w którym stosowaliśmy tę metodę. Jaki wpływ? O tym za chwilę.

M

EMORIAŁOWO CZY KASOWO

–

CZYLI JAKIE SĄ RÓŻNICE

?

Zacznijmy od informacji, że każdy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów
ma możliwość wyboru jednej z dwóch metod dokonywania zapisów. Metody te to metoda
memoriałowa i metoda kasowa. Możliwość ta wynika wprost z ustawy o podatku dochodo-
wym od osób fizycznych. Oto przepis (nie martwcie się, jeśli przy pierwszej jego lekturze
wyda Wam się nie całkiem zrozumiały – konsekwencje poszczególnych zapisów za chwilę
omówię na przykładach):

Art. 22
(…)
4. Koszty uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 5, 6 i 10, są potrącane
tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione (metoda
kasowa – dop. R.G.

).

(…)
6. Zasady określone w ust. 5–5c (metoda memoriałowa – dop. R.G.), z zastrze-
żeniem ust. 6b, mają zastosowanie również do podatników prowadzą-
cych podatkowe księgi przychodów i rozchodów, pod warunkiem że
stale w każdym roku podatkowym księgi te będą prowadzone w spo-
sób umożliwiający wyodrębnienie kosztów uzyskania przychodów od-
noszących się tylko do tego roku podatkowego.

Zrozumieć PKPiR – lekcja 3

podatki

.biz

Stron

a

4

Przywołane przepisy:

5. U podatników prowadzących księgi rachunkowe koszty uzyskania przy-
chodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach po-
przedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym
roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przy-
chody, z zastrzeżeniem ust. 5a i 5b.

5a. Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odno-
szące się do przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po zakończe-
niu tego roku podatkowego do dnia:
1) sporządzenia sprawozdania finansowego, zgodnie z odrębnymi przepisami,
nie później jednak niż do upływu terminu określonego do złożenia zeznania,
jeżeli podatnicy są obowiązani do sporządzania takiego sprawozdania, albo
2) złożenia zeznania, nie później jednak niż do upływu terminu określonego
do złożenia tego zeznania, jeżeli podatnicy, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie
są obowiązani do sporządzania sprawozdania finansowego
– są potrącalne w roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadają-
ce im przychody.

5b. Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odno-
szące się do przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po dniu,
o którym mowa w ust. 5a pkt 1 albo pkt 2, są potrącalne w roku podatko-
wym następującym po roku, za który sporządzane jest sprawozdanie finan-
sowe lub składane jest zeznanie.

5c. Koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane
z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą
okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich
część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty
uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego doty-
czą.

6b. Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów w przypadku podatników,
o których mowa w ust. 6, z zastrzeżeniem ust. 5e, 6ba, 6bb i 7b, uważa się
dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego dowodu stanowią-
cego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu.

5e. Koszty zaniechanych inwestycji są potrącalne w dacie zbycia inwestycji
lub ich likwidacji.

6ba. Należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 i 6, oraz zasiłki pie-
niężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakład pracy stanowią
koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który są należne, pod warunkiem
że zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji w terminie wynikającym

Zrozumieć PKPiR – lekcja 3

podatki

.biz

Stron

a

5

z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego
strony. W przypadku uchybienia temu terminowi do należności tych stosuje się
art. 23 ust. 1 pkt 55.

6bb. Składki z tytułu należności, o których mowa w ust. 6ba, określone w usta-
wie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.
z 2009 r., nr 205, poz. 1585 i nr 218, poz. 1690), w części finansowanej przez
płatnika składek, składki na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych, z zastrzeżeniem art. 23 ust. 1 pkt 37, stanowią kosz-
ty uzyskania przychodów w miesiącu, za który należności te są należne, pod
warunkiem że składki zostaną opłacone:
1) z tytułu należności wypłacanych lub postawionych do dyspozycji w miesiącu,
za który są należne – w terminie wynikającym z odrębnych przepisów;
2) z tytułu należności wypłacanych lub postawionych do dyspozycji w miesiącu
następnym, w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub inne-
go stosunku prawnego łączącego strony – nie później niż do 15. dnia tego mie-
siąca. W przypadku uchybienia tym terminom do składek tych stosuje się art. 23
ust. 1 pkt 55a i ust. 3d.

7b. Koszty prac rozwojowych mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przy-
chodów:
1) w miesiącu, w którym zostały poniesione albo począwszy od tego miesiąca
w równych częściach w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy, albo
2) jednorazowo w roku podatkowym, w którym zostały zakończone, albo
3) poprzez odpisy amortyzacyjne dokonywane zgodnie z art. 22m ust. 1 pkt 3
od wartości niematerialnych i prawnych, o których mowa w art. 22b ust. 2
pkt 2.

Jak zapewne zauważyliście, poszczególne ustępy cytowanego artykułu 22 ustawy nie są upo-
rządkowane w kolejności występującej w ustawie – mam wrażenie, że czytane w umieszczo-
nej wyżej kolejności będą bardziej zrozumiałe.

Co wynika z artykułu 22?

Zasadą generalną jest to, że podatnicy prowadzący PKPiR koszty uzyskania przychodów
potrącają tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały poniesione (ustęp 4). Wszyscy,
którzy stosują się do tej zasady, dokonują zapisów metodą, która nazywana jest metodą
kasową.

Podatnicy opodatkowani podatkiem dochodowym od osób fizycznych, którzy prowadzą księgi
rachunkowe, koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesio-
ne w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, potrącają w tym roku
podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody. Ta metoda określa-
na jest jako metoda memoriałowa. Jest ona obowiązkowa dla prowadzących księgi rachun-
kowe.

Zrozumieć PKPiR – lekcja 3

podatki

.biz

Stron

a

6

Ale prowadzący PKPiR mają możliwość wyboru. Mogą zrezygnować z metody kasowej i do-
konywać zapisów zgodnie z zasadami rządzącymi metodą memoriałową. Tę możliwość daje
im ustęp 6 ustawy – nakładając jednak warunek, że należy stale w każdym roku podatko-
wym prowadzić PKPiR w sposób, który umożliwi wyodrębnienie kosztów uzyskania przycho-
dów odnoszących się tylko do tego roku podatkowego.

Uwaga!
Nawet przy prowadzeniu PKPiR metodą memoriałową musimy liczyć się z tym,
że pewna część operacji będzie ewidencjonowana w sposób odpowiadający
metodzie kasowej – wynika to z przepisów, które nakazują pewne kategorie
wydatków uznawać za KUP w określonym momencie. Wyjątki te będę omawiał
w dalszej części lekcji.

K

OSZTY METODĄ KASOWĄ I MEMORIAŁOWĄ

W PRZYKŁADACH

,

PYTANIACH I ODPOWIEDZIACH

Czas na prosty przykład.

Pan Adam zawarł umowę na wykonanie witryny internetowej dla zleceniodawcy. Aby wywią-
zać się z umowy, konieczne było zakupienie licencji oprogramowania obsługującego sprzedaż
w zamówionym serwisie oraz zatrudnienie na umowę o dzieło programisty i grafika. Umowa
przewidywała, że odbiór prac nastąpi 15 stycznia 2011 r. i po odbiorze nastąpi zapłata.

Pan Adam wydatki związane z wykonaniem witryny poniósł w 2010 r. (wypłacił wynagrodze-
nia na umowę o dzieło, zapłacił za oprogramowanie). Stosując metodę kasową, koszty te
ująłby w PKPiR zgodnie z ogólną zasadą – w roku podatkowym, w którym zostały poniesione,
czyli w roku 2010. W przypadku metody memoriałowej powinien zastosować się do reguły,
która mówi, że koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, ponie-
sione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne
w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.

Ze względu na to, że przychody zostały osiągnięte w 2011 r., koszty związane bezpośrednio
z tym przychodem (a wspomniane wydatki są bezpośrednio związane z przychodem) powin-
ny zostać ujęte w kosztach uzyskania w roku 2011.

Przykład ten obrazuje, że przyjęcie określonej metody może mieć wpływ na ustalenie wyniku
finansowego w konkretnym roku podatkowym.

Posługując się podobnym przykładem, możemy również wyobrazić sobie sytuację nieco od-
mienną.

Pan Adam zawarł umowę na wykonanie witryny internetowej, a jako termin odbioru i płatno-
ści w umowie określony został dzień 15 grudnia 2010 r. Odbiór przebiegł pomyślnie i Pan
Adam wystawił fakturę sprzedaży. Jednak z wykonawcami grafiki i mechanizmów użytych

Zrozumieć PKPiR – lekcja 3

podatki

.biz

Stron

a

7

w serwisie umówił się, że wynagrodzenie z tytułu umowy o dzieło zostanie zapłacone po za-
kończeniu prac. Wynagrodzenie to wypłacił 15 stycznia 2011 r.

Gdyby Pan Adam dokonywał zapisów metodą kasową, koszt uzyskania z tytułu wynagrodzeń
podwykonawców ująłby w księdze w 2011 r. W przypadku metody memoriałowej koszt ten
zostałby ujęty w roku 2010.

Trzeba jednak pamiętać o zapisie art. 22 ust. 5a i 5b.

„5a. Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odnoszące się
do przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po zakończeniu tego roku podatko-
wego do dnia:
1) sporządzenia sprawozdania finansowego, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie później
jednak niż do upływu terminu określonego do złożenia zeznania, jeżeli podatnicy są obowią-
zani do sporządzania takiego sprawozdania, albo
2) złożenia zeznania, nie później jednak niż do upływu terminu określonego do złożenia tego
zeznania, jeżeli podatnicy, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie są obowiązani do sporządza-
nia sprawozdania finansowego
– są potrącalne w roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przy-
chody.

5b. Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odnoszące się
do przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po dniu, o którym mowa
w ust. 5a pkt 1 albo pkt 2, są potrącalne w roku podatkowym następującym po roku,
za który sporządzane jest sprawozdanie finansowe lub składane jest zeznanie.”

Jaki jest skutek stosowania tego przepisu?

Termin złożenia zeznania rocznego to 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.
Jeśli Pan Adam umówi się na wypłatę wynagrodzenia przed tym dniem, wydatki zaliczy
do kosztów roku 2010. Jeżeli jednak umówi się na wypłatę po 30 kwietnia, koszty te będzie
musiał zaliczyć do kosztów roku 2011.

Ważne!
Dla przyjęcia, że koszt został poniesiony, wystarczy, ze Pan Adam będzie po-
siadał fakturę lub rachunek albo inny dowód stanowiący podstawę do zaksię-
gowania (ujęcia) kosztu – zgodnie z zasadą określoną w art. 22 ust. 6b. Nie ma
konieczności, aby zobowiązanie zostało wykonawcom wypłacone. Nieco inaczej
jest z wynagrodzeniami wynikającymi z umów o pracę – o czym za chwilę.

Koszty pośrednio i bezpośrednio związane z przychodami

Zauważcie, w przepisach, które cytowałem, używane są pojęcia kosztów bezpośrednio i po-
średnio związanych z przychodami. Jak je rozróżnić?

Zrozumieć PKPiR – lekcja 3

podatki

.biz

Stron

a

8

Generalnie przyjmuje się, że za koszty inne niż bezpośrednie można uznać te koszty, któ-
rych nie da się powiązać z konkretnym przychodem podatnika. W szczególności są to
koszty ubezpieczeń, prenumeraty czasopism, telefonów, energii elektrycznej, opłat leasingo-
wych, czynszów, reklam, promocji, remontów, materiałów biurowych. Kosztami innymi niż
bezpośrednie będą także koszty obsługi prawnej, doradztwa, badania sprawozdań finanso-
wych, szkoleń pracowników, obsługi bankowej i usług marketingowych.

Ważna zasada, określona w artykule 22, przewiduje dla podatników, którzy wybrali metodę
memoriałową ujmowania kosztów w PKPiR, że jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczają-
cego rok, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowe-
go, stanowią one koszty uzyskania proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą. Wy-
jątek dotyczy sytuacji, gdy dokument źródłowy stanowiący podstawę zaksięgowania kosztu
wskaże, jaka cześć kosztu dotyczy roku podatkowego, a jaka lat kolejnych.

Czy w związku z tym, kupując przykładowo dla pracowników strój służbowy, powinniśmy
rozliczać go w czasie, proporcjonalnie do okresu jego używania?

Te i podobne wątpliwości mieli podatnicy interpretujący przepisy. Organy podatkowe roz-
strzygały je, formułując generalną zasadę:

„(…) reguła rozliczania kosztów ma zastosowanie jedynie do wydatków dotyczących usług
(świadczeń) wykonywanych w kilku okresach i gdy nie można ustalić, w jakiej części
wydatki dotyczą danego roku. Nie dotyczy zaś ona wydatków związanych ze świad-
czeniami wykonanymi jednorazowo, lecz wykorzystywanymi albo odnoszącymi
skutek przez dłuższy czas, które powinny być rozliczane jako koszt uzyskania
przychodów w momencie ich poniesienia” (np. decyzja IS z 28 listopada 2007 r.,
1401/PP-I/4210-3/07/Ich).

Największe obecnie wątpliwości wywołuje kwalifikacja opłaty wstępnej (tzw. czynszu inicjal-
nego) wynikającej z umowy leasingu operacyjnego. W opinii fiskusa, mimo że jest ona pono-
szona jednorazowo, dotyczy ściśle określonego czasu trwania umowy leasingowej zawartej
na czas oznaczony. Zdaniem organów opłata wstępna u podatników prowadzących PKPiR
metodą memoriałową podlega rozliczeniu proporcjonalnie do długości okresu, którego doty-
czy, tj. okresu trwania umowy leasingu.

Jednak sądy są zupełnie odmiennego zdania. Według orzecznictwa wstępna opłata leasingo-
wa ma samoistny byt prawny, nie można jej przyporządkować do żadnej z poszczególnych
rat, a jej poniesienie jest warunkiem koniecznym do realizacji umowy, tj. wejścia po-
stanowień umowy w życie i użytkowania przedmiotu leasingu przez korzystającego. Czynsz
inicjalny uiszczany jest jednorazowo przy podpisaniu umowy, a przed wydaniem jej przed-
miotu do korzystania. Nie może zatem dotyczyć okresu, na jaki umowa została zawarta.
Opłata ta dotyczy nie tyle samego trwania usługi leasingu, lecz w ogóle prawa do korzystania
z jego przedmiotu, warunkując rzeczywistą realizację umowy – powinna zatem być zaliczana
do kosztów jednorazowo.

Zrozumieć PKPiR – lekcja 3

podatki

.biz

Stron

a

9

Orzecznictwo jest tu stanowcze i jednolite – nie ma żadnych wątpliwości, że fiskus nie ma
racji. Dlatego też należy się wkrótce spodziewać zmiany linii interpretacyjnej, na skutek dużej
liczby orzeczeń kwestionujących uzasadnienia organów podatkowych.

Czy koszty księgowane w czasie należy rozdzielać na poszczególne miesiące?

Przed takim pytaniem stają podatnicy prowadzący PKPiR metodą memoriałową. Odpowiedź
jest prosta. Wystarczy, że koszty te zostaną ujęte we właściwym roku podatkowym. Przepisy
dotyczące potrącania kosztów w czasie dotyczą okresów rocznych.

Pamiętajmy też, że dochód i podatek dochodowy ostatecznie również rozlicza się w okresach
rocznych. Nie ma więc potrzeby, aby rozbijać koszty, które przyporządkowaliśmy do danego
roku podatkowego, na poszczególne miesiące.

W

YNAGRODZENIA

Warto zwrócić uwagę na pewną szczególną kategorię wydatków, jakimi są wynagrodzenia,
a raczej pewna kategoria wynagrodzeń. Zacytujmy jeszcze raz fragment art. 22:

„6ba. Należności z tytułów, o których mowa w art. 12 ust. 1 i 6, oraz zasiłki pieniężne
z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakład pracy stanowią koszty uzyskania przy-
chodów w miesiącu, za który są należne, pod warunkiem że zostały wypłacone lub postawio-
ne do dyspozycji w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego sto-
sunku prawnego łączącego strony. W przypadku uchybienia temu terminowi do należności
tych stosuje się art. 23 ust. 1 pkt 55.

6bb. Składki z tytułu należności, o których mowa w ust. 6ba, określone w ustawie z 13 paź-
dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r., nr 205, poz. 1585
i nr 218, poz. 1690), w części finansowanej przez płatnika składek, składki na Fundusz Pracy
oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, z zastrzeżeniem art. 23 ust. 1
pkt 37, stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który należności te są należne,
pod warunkiem że składki zostaną opłacone:
1) z tytułu należności wypłacanych lub postawionych do dyspozycji w miesiącu, za który są
należne – w terminie wynikającym z odrębnych przepisów;
2) z tytułu należności wypłacanych lub postawionych do dyspozycji w miesiącu następnym,
w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku prawnego
łączącego strony – nie później niż do 15. dnia tego miesiąca. W przypadku uchybienia tym
terminom do składek tych stosuje się art. 23 ust. 1 pkt 55a i ust. 3d.”

Powyższy przepis najczęściej będzie miał zastosowanie do przychodów z tytułu umowy
o pracę. Wymienione w nim kategorie przychodów to przychody ze stosunku służbowego,
stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, a także przychód z
tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej.

Zrozumieć PKPiR – lekcja 3

podatki

.biz

Stron

a

1

0

Ważne!
Jak wynika z przepisu, zasad w nim określonych nie stosuje się do wynagro-
dzeń np. z tytułu umów o dzieło i umów zlecenia.

Przepis ten pozwala zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wynagrodzenia i inne skład-
niki płac oraz składki na ubezpieczenie społeczne w miesiącu, za który są należne, mimo że
ich faktyczna wypłata nastąpi najczęściej w miesiącu następnym. Jest warunek: wynagro-
dzenia i składki powinny zostać postawione do dyspozycji pracownika (przelane na konto
ZUS) w terminach wynikających z przepisów ogólnych lub wewnętrznych przepisów prawa
pracy w przypadku wynagrodzeń (pamiętajmy, że przepisy wewnętrzne prawa pracy nie mo-
gą zawierać postanowień z normami ogólnymi, czyli nie mogą np. określać terminu wypłaty
wynagrodzenia przekraczającego termin określony w Kodeksie pracy).

A co w sytuacji, w której ujmiemy w kosztach wynagrodzenia i składki, a w kolejnym miesią-
cu nie dotrzymamy terminu?

W tym przypadku oczywiście konieczne jest dokonanie korekty zapisów w PKPiR – nie mo-
żemy bowiem tych wydatków uznać za koszt uzyskania. Kosztem staną się wtedy dopiero
w momencie ich faktycznej zapłaty. Najczęściej jednak prowadzący PKPiR dokonują zapisów
w terminie do 20. dnia następnego miesiąca. W tym momencie zwykle wiemy już, że terminy
nie zostały dotrzymane i wydatków związanych z wynagrodzeniami po prostu nie ujmujemy
w PKPiR.

M

EMORIAŁOWO

,

A JEDNAK KASOWO

Oprócz omówionych wyżej wydatków związanych z wynagrodzenia istnieje pewna kategoria
wydatków, których zaksięgowanie następuje w ściśle określonym momencie. Będę o nich
pisał w kolejnej lekcji. Zasygnalizuję tu jedynie, że dotyczy to np. odsetek za zwłokę lub kar
umownych – te bez względu na to, z jakim przychodem są związane, mogą stanowić koszt
uzyskania dopiero w momencie ich faktycznej zapłaty.

M

ETODA MEMORIAŁOWA CZY KASOWA

?

Chyba wszyscy zorientowaliście się, że metoda memoriałowa jest dużo bardziej skompliko-
wana. Dodatkowo podatnicy, którzy tę metodę stosują, muszą samodzielnie rozstrzygać wąt-
pliwości, co do których nie ma zgody nawet pomiędzy ministrem finansów a Naczelnym Są-
dem Administracyjnym. To oczywiście zwiększa ryzyko podatkowe. Dlatego zdecydowana
większość podatników prowadzi PKPiR, stosując metodę kasową – jest ona prostsza, moment
ujęcia kosztu nie budzi wątpliwości, a liczba ewentualnych sporów z administracją podatkową
jest mniejsza.

Dlaczego wobec tego ktoś miałby decydować się na metodę memoriałową?

Zrozumieć PKPiR – lekcja 3

podatki

.biz

Stron

a

1

1

Powodów może być kilka. Przede wszystkim może to być chęć równomiernego obciążenia
dochodów podatkiem dochodowym. Kolejnym powodem może być chęć posiadania dokład-
niejszych informacji o przedsiębiorstwie, budowanych na podstawie bieżącej sytuacji docho-
dowej, uwzględniającej dochody i koszty przyszłych okresów.

Jak jednak wspomniałem w lekcji opisującej przeznaczenie kolumn, możemy prowadzić
PKPiR metodą kasową, gromadząc w niej jednocześnie wszelkie informacje dotyczące sytu-
acji firmy.

P

RZYCHODY

–

MEMORIAŁ I KASA

Kwestie związane z wyborem metody prowadzenia PKPiR mają znaczenie dla momentu
uwzględnienia w ewidencji wydatków zaliczanych do kosztów uzyskania. Zgodnie z ogólną
zasadą wszelkie przychody traktowane są memoriałowo – nie ma znaczenia data ich zapłaty,
ważny jest moment świadczenia usługi (dostawy towaru) i dzień wystawienia faktury. Skąd
więc w dzisiejszej lekcji przychody?

Chciałem po prostu pokazać Wam, że i w odniesieniu do pewnej kategorii przychodów stosu-
je się metodę kasową. To temat na kolejne lekcje, ale – podobnie jak w przypadku kosztów
– dotyczy to między innymi kar umownych i odsetek za zwłokę.

Z

MIANA METODY

Co wtedy, jeśli zdecydowaliśmy się na jedną z metod i chcielibyśmy ją zmienić?

W trakcie roku podatkowego nie ma takiej możliwości. Przepis mówi bowiem o stałym
w trakcie roku sposobie prowadzenia księgi. Nie ma natomiast przeszkód, aby zmienić meto-
dę, poczynając od kolejnego roku podatkowego.

Uwaga!
Zmiana metody prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów nie
wymaga zawiadamiania o tym naczelnika urzędu skarbowego. Nie musimy go
również informować o metodzie, którą prowadzimy PKPiR, w zawiadomieniu
o wyborze tej formy prowadzenia ewidencji.

I to tyle na dzisiaj. Zapraszam na lekcję nr 4 w przyszłym tygodniu. Omówię w niej istotne
kwestie związane z terminami dokonywania wpisów. Poznacie też wyczerpująco informacje
dotyczące dowodów księgowych, stosowanych przy prowadzeniu PKPiR.

Romuald Gabrysz