background image

 

 
Zrozumieć PKPiR 
– lekcja 6 
 

 
 

 
 
 
 

 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

2

 

Spis treści 

Zrozumieć PKPiR – Lekcja 6: Wszystko o kosztach uzyskania przychodów (część 2) ......................... 3

 

Koszty związane z wynagrodzeniami ........................................................................................................................ 3

 

Wynagrodzenie wypłacone po terminie .................................................................................................................. 5

 

Ekwiwalenty, odszkodowania, inne składniki list płac, świadczenia w naturze ..................................... 5

 

Wynagrodzenia z umów-zleceń oraz umów o dzieło.......................................................................................... 6

 

Wynagrodzenia w naturze ............................................................................................................................................. 7

 

Szczególny moment powstania kosztu ..................................................................................................................... 7

 

Księgowanie poszczególnych rodzajów kosztów w PKPiR w przykładach ............................................... 8

 

Faktura za towar w roku poprzedzającym otrzymanie towaru ..................................................................... 9

 

Przekazanie towarów (materiałów) na potrzeby działalności – zmiana przeznaczenia towarów 
(materiałów) ........................................................................................................................................................................ 9

 

Darowizna towarów handlowych ............................................................................................................................ 10

 

Darowizna wyrobów gotowych ................................................................................................................................ 10

 

Otrzymanie towarów w drodze darowizny ......................................................................................................... 11

 

Kary umowne .................................................................................................................................................................... 11

 

Różne kategorie kosztu na jednej fakturze zakupu .......................................................................................... 12

 

Koszty usług finansowych ........................................................................................................................................... 12

 

Podróże służbowe pracowników i właścicieli .................................................................................................... 13

 

Księgowanie kosztów w czasie w przykładach .................................................................................................. 14

 

Faktura za usługi telekomunikacyjne ..................................................................................................................... 14

 

Faktury za usługi w miesiącach poprzednich ..................................................................................................... 15

 

Czynsz zapłacony z góry............................................................................................................................................... 15

 

Przypadki, w których następuje korekta kosztów uzyskania przychodów w przykładach ............ 16

 

Leasing - księgowanie opłat leasingowych przy różnych rodzajach leasingu ....................................... 17

 

Leasing operacyjny ......................................................................................................................................................... 18

 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

3

 

Z

ROZUMIEĆ 

PKP

I

R

 

 

L

EKCJA 

6:

 

W

SZYSTKO O KOSZTACH

 

UZYSKANIA PRZYCHODÓW 

(

CZĘŚĆ 

2) 

 
Koszty  związane  z  wynagrodzeniami;  szczególny  moment  powstania  kosztu;  księgowanie 
poszczególnych  rodzajów  kosztów  w  PKPiR  w  przykładach;  księgowanie  kosztów  w  czasie 
w przykładach;  przypadki,  w  których  następuje  korekta  kosztów  uzyskania  przychodów 
w przykładach; leasing – księgowanie opłat leasingowych przy różnych rodzajach leasingu. 
 
Witam  na  szóstej  lekcji  e-kursu  „Zrozumieć  PKPiR”.  Będę  dzisiaj  kontynuował  rozważania 
dotyczące kosztów uzyskania przychodów, które – jak wspomniałem w poprzedniej lekcji – 
stanowią  często  oś  sporu  prowadzących  PKPiR  i  przedstawicieli  administracji  podatkowej. 
Mimo że problematyka kosztów jest bardzo dobrze opisana w literaturze a w kwestiach zwią-
zanych z kosztami wypowiadały się wielokrotnie sądy administracyjne, w dalszym ciągu po-
jawiają się sytuacje sprawiające podatnikom szczególne trudności. Dotyczy to między innymi 
kosztów związanych z wynagrodzeniami. 

K

OSZTY ZWIĄZANE Z WYNAGRODZENIAMI 

 

 
Od  1  stycznia  2009  r.  obowiązują  nowe,  bardziej  korzystne  niż  przed  nowelizacją,  zasady 
rozliczania kosztów uzyskania przychodów z tytułu wynagrodzeń, składek na ubezpieczenia 
społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. 
 
Jeszcze w 2008 roku wynagrodzenia i składki ZUS zaliczane były do kosztów podatkowych 
w dacie faktycznej zapłaty – jak przy innych operacjach rozliczanych metodą kasową. 
 
Od 1 stycznia  2009  r.  należności  z  tytułów,  o  których  mowa  w art.  12  ust.  1  i 6  ustawy 
o pdof,  oraz  zasiłki  pieniężne  z ubezpieczenia  społecznego  wypłacane  przez  zakład  pracy 
stanowią koszty podatkowe w miesiącu, za który są należne, pod warunkiem że zostały 
wypłacone  lub  postawione  do  dyspozycji  w terminie  wynikającym  z przepisów 
prawa  pracy,  umowy  lub  innego  stosunku  prawnego  (art.  22  ust.  6ba  ustawy 
o pdof). 
 
Podobnie, w myśl art. 22 ust. 6bb ustawy o pdof składki ZUS finansowane przez pracodawcę 
oraz składki na FP i FGŚP stanowią koszty podatkowe w miesiącu, za który są należne, pod 
warunkiem że składki zostaną opłacone: 
 

 

z tytułu należności wypłacanych lub postawionych do dyspozycji w miesiącu, za który 

są należne w terminie wynikającym z odrębnych przepisów, 

 

z tytułu należności wypłacanych lub postawionych do dyspozycji w miesiącu następ-

nym, w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, umowy lub innego stosunku 
prawnego łączącego strony – nie później niż do 15. dnia tego miesiąca. 

 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

4

 

Ale uwaga! 
Zgodnie  z art.  23  ust.  1  pkt  55–55a  oraz  ust.  3d  ustawy  o  pdof  do  kosztów 
uzyskania  przychodów  nie  zalicza  się  niewypłaconych,  niedokonanych  lub 
niepostawionych  do  dyspozycji  wypłat,  świadczeń  oraz  innych  należności 
z tytułów  określonych  w art.  12  ust.  1  i 6,  art.  13  pkt  2  i 4–9  oraz  w art.  18 
ww. ustawy, a także zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypła-
canych przez zakład pracy, jak również nieopłaconych do Zakładu Ubezpieczeń 
Społecznych  składek  na  ubezpieczenia  społeczne  w części  finansowanej 
przez płatnika składek. 
 
Zasada  ta  znajduje  odpowiednie  zastosowanie  do składek  na  Fundusz  Pracy 
oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (składki na ubezpie-
czenie  społeczne  oraz  Fundusz  Pracy  i inne  fundusze  celowe  utworzone 
na podstawie odrębnych ustaw od nagród i premii wypłaconych w gotówce lub 
papierach  wartościowych  z dochodu  po  opodatkowaniu  podatkiem  dochodo-
wym zawsze są wyłączone z możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przy-
chodów). 

 
Zatem od 1 stycznia 2009 r. należności ze stosunku pracy (stosunków pokrewnych), zasiłki 
pieniężne  z ubezpieczenia  społecznego  wypłacane  przez  zakład  pracy  oraz  świadczenia 
z tytułu  członkostwa  w spółdzielniach  rolnych  stanowią  koszty  uzyskania  przychodów 
w miesiącu,  za  który  są  należne,  ale  –  co  bardzo  istotne  –  pod  warunkiem  że  zostały 
wypłacone lub postawione do dyspozycji w terminie wynikającym z przepisów prawa pracy, 
umowy albo innego stosunku prawnego łączącego strony.  
 

Ważne! 
W razie uchybienia terminowi do omawianych wyżej należności stosuje się za-
sady  kasowe.  Wynagrodzenie  będzie  kosztem  dopiero  w momencie  wypłaty, 
podobnie składki. 

 
Powyższe przepisy mogą się Wam wydać niejednoznaczne. Warunkiem zastosowania metody 
memoriałowej (czyli zaliczenia do kosztu przed poniesieniem faktycznego wydatku) jest do-
konanie  wypłaty  (postawienie  do  dyspozycji)  w  terminie  wynikającym  z  przepisów  prawa 
pracy, umowy lub innego stosunku prawnego łączącego strony. Powstaje pytanie: co w sytu-
acji, gdy pracodawca naruszył termin z umowy, ale dochował terminu kodeksowego? 
 
Pamiętać  trzeba,  że  omawiane  zasady  dotyczą  nie  tylko  wynagrodzeń  zasadniczych,  lecz 
również  wszelkiego  rodzaju  dodatków,  ekwiwalentów  i nagród,  a także  świadczeń  pienięż-
nych ponoszonych za pracownika, innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo 
odpłatnych  wypłacanych/stawianych  do  dyspozycji  w ramach  stosunku  pracy  i stosunków 
pokrewnych. W przypadku gdy pracodawca nie wypłaci/postawi do dyspozycji wynagrodzeń 
w terminie  przewidzianym  przez  przepisy  prawa  pracy  (czyli  m.in.  w terminach  ustalonych 
w regulaminach obowiązujących u pracodawcy) lub umowy (w tym w szczególności umowy 
o pracę), należności te będą mogły zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów wy-

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

5

 

płacającego je pracodawcy dopiero w momencie ich faktycznej wypłaty/postawienia do dys-
pozycji pracownika. 

W

YNAGRODZENIE WYPŁACONE PO TERMINIE

 

 
Omawiany  przepis  pozwala  na  zaliczenie  do  kosztów  uzyskania  składek  i  płac  w  miesiącu, 
za który  są  należne  (czyli  najczęściej  przed  ich  faktyczną  wypłatą).  Może  to  oznaczać,  że 
przedsiębiorca dokona wpisu i zaewidencjonuje wynagrodzenia w miesiącu, za który są na-
leżne (np. 31 marca), a potem wynagrodzenia te nie zostaną postawione do dyspozycji pra-
cowników. 
 
Co należy zrobić w takim wypadku? 
 
Zacznijmy od tego, że przypadek ten nie będzie powszechny. Ponieważ większość podatni-
ków dokonuje wpisów do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu rozliczanym, w tym 
terminie wiedzą już oni, czy i w jakim terminie postawili wynagrodzenia do dyspozycji. Jed-
nak może się zdarzyć sytuacja, w której koszt ten został zaksięgowany wcześniej i uwzględ-
niony  w  rozliczeniach  podatkowych  (np.  wcześniejsze  obliczenie  i  odprowadzenie  zaliczki 
na podatek dochodowy). 
 
Jak należy w takiej sytuacji postąpić? 
 
W miesiącu, w którym zaksięgowaliśmy wynagrodzenia w koszty, należy dodać pozycję kory-
gującą – wpisać odpowiednie kwoty w tych samych kolumnach ze znakiem minus, dokumen-
tując tę operację dowodem księgowym własnym, w którym wyjaśnimy przyczynę i wartość 
korekty. Należy również ustalić na nowo zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, 
wpłacić  ja  na  konto  urzędu  skarbowego  razem  z  należnymi  odsetkami  (jeżeli  powstaną) 
i przesłać  do  Naczelnika  US  pismo,  w  którym  należy  wyjaśnić  przyczyny  wpłaty  zaliczki 
w zmienionej wysokości. 

E

KWIWALENTY

,

 ODSZKODOWANIA

,

 INNE SKŁADNIKI LIST PŁAC

,

 

ŚWIADCZENIA W NATURZE

 

 
Pracownik  wraz  z  wynagrodzeniem  otrzymuje  często  inne  kwoty  pieniężne,  finansowane 
ze środków pracodawcy, ze środków ZUS oraz z innych źródeł. 
 
Większa ich część dla pracownika stanowi przychód, który jest zwolniony od podatku, nato-
miast dla pracodawcy stanowi koszt uzyskania przychodu. Wydatki pracodawcy stanowiące 
koszty podatkowe powinny zostać zaewidencjonowane w kolumnie 12 PKPiR „Wynagrodzenia 
w gotówce i w naturze”. 
 
Źródła  przychodów  zwolnione  z  podatku  dochodowego  od  osób  fizycznych  zawiera  art.  21 
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

6

 

Świadczenia  w naturze,  świadczenia  częściowo  odpłatne  oraz  świadczenia  pieniężne  pono-
szone za pracownika stanowią dla pracownika przychód podlegający opodatkowaniu. Część 
dodatkowych świadczeń wynikających bezpośrednio z przepisów BHP, nakładających na pra-
codawców  obowiązek  zapewnienia  pracownikom  odpowiednich  warunków  pracy,  stanowią 
koszt  uzyskania  przychodów  przedsiębiorcy,  natomiast  dla  pracowników  są  przychodem 
zwolnionym z opodatkowania. 
 
Zasady  bezpieczeństwa  i higieny  pracy  regulują  rozporządzenie  ministra  pracy  i polityki  so-
cjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy 
(Dz.U. z 2003 r., nr 169, poz. 1650) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. 
w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. z 1996 r., nr 60, poz. 279). 
 
Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się: 
 

1)

 

jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodar-

czej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców, 

2)

 

jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu, 

3)

 

jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według rów-

nowartości  czynszu,  jaki  przysługiwałby  w razie  zawarcia  umowy  najmu  tego  lokalu 
lub budynku, 

4)

 

w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świad-

czeniu  usług  albo  udostępnianiu  rzeczy  lub  praw  tego  samego  rodzaju  i gatunku, 
z uwzględnieniem  w szczególności  ich  stanu  i stopnia  zużycia  oraz  czasu  i miejsca 
udostępnienia. 

 
Jeśli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy war-
tością tych świadczeń, ustaloną w ww. sposób, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika. 
 
Świadczenia  w naturze,  świadczenia  nieodpłatne  i częściowo  odpłatne  ewidencjonowane  są 
w podatkowej księdze w dacie ich wykonania, podobnie jak w przypadku wynagrodzeń. War-
tość świadczeń brutto ujmowana jest w kolumnie 12, natomiast wartość narzutów finanso-
wanych przez pracodawcę – w kolumnie 13 PKPiR.  

W

YNAGRODZENIA Z

 

UMÓW

-

ZLECEŃ ORAZ UMÓW O

 

DZIEŁO

 

 
Wynagrodzenia  z tytułu  umowy-zlecenia  oraz  umowy  o dzieło  ewidencjonowane  są 
w kolumnie 12 PKPiR, w kwocie brutto, w dacie ich poniesienia lub postawienia do dyspozycji 
wykonawcy. Dokumentowanie takiego kosztu następuje na podstawie umowy, wystawionego 
do  niej  rachunku  lub  innego  dowodu  potwierdzającego  wypłatę  wynagrodzenia 
podpisanego przez wykonawcę, również na podstawie dowodu wypłaty wynagrodzenia 
na rachunek bankowy. 
 
Oznacza  to,  że  aby  prawidłowo  udokumentować  wypłatę  wynagrodzenia  z  tytułu  umowy- 
-zlecenia lub  umowy o  dzieło, nie jest konieczne posiadanie rachunku do tej umowy – jak 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

7

 

często twierdzą kontrolujący. Istotne jest posiadanie umowy, na podstawie której powstało 
zobowiązanie.  Jeśli  umowa  została  zawarta  w  formie  ustnej,  w  razie  potrzeby  –  dla  celów 
dowodowych  –  można  ją  przy  udziale  zleceniobiorcy  (wykonawcy)  odtworzyć  w  formie  pi-
semnej lub załączyć do akt oświadczenie zleceniodawcy bądź wykonawcy. 
 
Można jednak z dużą pewnością założyć, że ten przypadek będzie występował bardzo rzadko 
– przedsiębiorcy dokumentują bowiem tego typu umowy prawie zawsze w formie pisemnej. 
Chodzi tu nie tyle o dokumentowanie dla celów podatkowych, ale dla ogólnych celów dowo-
dowych. 
 
Składki  ubezpieczeniowe  finansowane  przez  przedsiębiorcę  ewidencjonowane  są  w  ko-
lumnie 13, w dacie ich faktycznej zapłaty. 

W

YNAGRODZENIA W

 

NATURZE

 

 
Wynagrodzenia  w naturze  ewidencjonowane  są  według  omówionych  powyżej  zasad.  Ich 
wartość powinna być jednakże ustalona w prawidłowy sposób. Jeżeli przedmiotem świadcze-
nia w naturze są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej pracodaw-
cy,  ich  wartość  ustala  się  według  przeciętnych  cen  stosowanych  wobec  innych  odbiorców, 
a w pozostałych przypadkach – według cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług 
albo  udostępniania  rzeczy  lub  praw  tego  samego  rodzaju  i gatunku,  z uwzględnieniem 
w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępniania. 
 
Dowodem  potwierdzającym  wypłatę  takich  świadczeń  będą  listy  płac  lub  inne  dowody, 
na których pracownik potwierdzi odbiór wynagrodzenia. 
 
Jeśli  koszt  nabycia  rzeczy  przekazanych  pracownikowi  w ramach  wypłaty  wynagrodzenia 
w naturze został uprzednio ujęty w kosztach uzyskania, przedsiębiorca musi dokonać 
odpowiednich zapisów korygujących (kolumny 10, 11 i 13 PKPiR) ze znakiem minus. Niedo-
konanie korekty spowoduje dwukrotne zaliczenie tej samej kwoty do kosztów podatkowych – 
co oczywiście spowoduje kłopoty w trakcie kontroli. Dowodem dokumentującym korektę bę-
dzie ten sam dowód, którym udokumentujemy wypłatę świadczeń w naturze. 

S

ZCZEGÓLNY MOMENT POWSTANIA KOSZTU

 

 
Przedstawione  powyżej  zasady  ewidencjonowania  wynagrodzeń  w  PKPiR  mogą  wydać  się 
skomplikowane – jednak można je podsumować następująco (uogólniając przy okazji): kosz-
ty związane z wynagrodzeniami powstają nie w chwili ich faktycznej zapłaty, lecz w miesiącu, 
za  który  są  należne,  bez  względu  na  to,  czy  stosujemy  metodę  memoriałową,  czy  kasową 
prowadzenia  PKPiR.  W  sytuacji,  w  której  wynagrodzenia  nie  wypłacimy  (nie  postawimy 
do dyspozycji) w terminie, zasada ta przestaje obowiązywać i zmuszeni jesteśmy do dokona-
nia zapisów korygujących. 
 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

8

 

Wynagrodzenia  to  jeden  z  przykładów,  w których  mamy  do  czynienia  ze  szczególnym  mo-
mentem powstania kosztu – określonym szczegółowo w przepisach. 
 
Takich przypadków jest jednak więcej. 
 
Przypomnijmy,  zgodnie  z  zasadą  ogólną,  umieszczoną  w  art.  22  ust.  6b  ustawy  o  pdof, 
dniem poniesienia kosztów w przypadku podatników prowadzących podatkowe księgi przy-
chodów i rozchodów (bez względu na przyjętą metodę) jest dzień wystawienia faktury (ra-
chunku) lub innego dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu. 
 
Jeżeli  przepisy  wskazują  kategorie  wydatków,  dla  których  ta  zasada  nie  ma  zastosowania, 
mamy  do  czynienia  ze  szczególnym  momentem  powstania  kosztu  uzyskania  przychodu. 
W praktyce gospodarczej – poza omawianymi wyżej wynagrodzeniami – najczęściej spotka-
cie  się  z  odsetkami  od  zobowiązań,  zarówno  przeterminowanych  (odsetki  za  zwłokę 
od niezapłaconych w terminie kontrahentom należności), jak i płaconych w terminie (odsetki 
od kredytów  i  pożyczek)  –  stają  się  one  kosztami  uzyskania  dopiero  w  momencie 
zapłaty. 
 
Podobnie  jest  z  karami  umownymi  i  innymi  opłatami  o  charakterze  sankcyjnym  –  będą 
one kosztami uzyskania dopiero w momencie ich faktycznej zapłaty. 
 

Uwaga! 
Na  poprzedniej  lekcji  zajmowaliśmy  się  szczegółowo  wydatkami,  które  bez 
względu na ich związek z przychodami nigdy nie będą stanowić kosztów uzy-
skania.  Wśród  tych  wydatków  szczególną  pozycję  zajmują  opłaty  sankcyjne. 
Zanim  więc  ujmiecie  w  kosztach  uzyskania  taki wydatek,  sprawdźcie,  czy  nie 
znajduje  się  on  na  liście  negatywnej  (zawiera  ją  wielokrotnie  wspominany 
na poprzedniej lekcji art. 23 ustawy o pdof). 

 
Kolejną pozycją kosztową, którą możemy zaewidencjonować w koszty uzyskania przychodu 
dopiero w momencie jej faktycznej realizacji, są ujemne różnice kursowe. 

K

SIĘGOWANIE POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW KOSZTÓW

 

PKP

I

R

 W PRZYKŁADACH

 

 
Proste księgowania kosztów nie wymagają szczegółowego omówienia – biorąc pod uwagę to, 
że  przeznaczenie  poszczególnych  kolumn  PKPiR  omówiliśmy  szczegółowo  na  poprzednich 
lekcjach. Ale – jak to zwykle bywa – oprócz sytuacji prostych pojawiają się często sytuacje 
złożone, w których księgowanie nie jest oczywiste. 
 
Omówię teraz kilkanaście takich sytuacji. 

 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

9

 

F

AKTURA ZA TOWAR W ROKU POPRZEDZAJĄCYM

 

OTRZYMANIE TOWARU

 

 
To przypadek, w którym podatnicy często nie potrafią znaleźć właściwego sposobu postępo-
wania. Co zrobić, kiedy fakturę otrzymamy np. pod koniec roku, a towar dopiero w roku na-
stępnym? 
 
Należy zastosować generalną zasadę: datą poniesienia kosztu jest dzień wystawienia faktury 
(nawet nie jej otrzymania). Powinniśmy ująć w PKPiR fakturę pod datą, jaka została wymie-
niona jako dzień wystawienia faktury. Drobna komplikacja pojawia się w przypadku sporzą-
dzania remanentu na koniec roku – znika, jeśli będziemy pamiętać, że w remanencie powin-
niśmy ująć również te towary, które znajdują się poza przedsiębiorstwem. 
 
Oczywiście w ten sam sposób rozwiązujemy problem, jeśli faktura dotrze w miesiącu poprze-
dzającym  dostawę  towaru.  Koszt  ewidencjonujemy  w  miesiącu,  w  którym  faktura  została 
wystawiona. 

P

RZEKAZANIE TOWARÓW 

(

MATERIAŁÓW

)

 NA POTRZEBY

 

DZIAŁALNOŚCI 

 ZMIANA PRZEZNACZENIA TOWARÓW

 

(

MATERIAŁÓW

 
Bardzo  często  pojawia  się  konieczność  wykorzystania  posiadanych  produktów  na  potrzeby 
firmy. Jeśli pierwotnym przeznaczeniem była sprzedaż lub wykorzystanie w procesie produk-
cyjnym  takich  towarów  (materiałów),  istnieje  obowiązek  dokumentowania  takiej  operacji 
dowodem księgowym oraz dokonania odpowiednich zapisów korygujących w PKPiR. Postać 
tych zapisów zależy od rodzaju operacji. 
 
Przykład: 
 
Pan  Henryk  prowadzi  hurtownię  napojów.  Często  –  zgodnie  z  przepisami  Kodeksu  pracy  – 
zapewnia swoim pracownikom napoje, pochodzące z magazynu towarów handlowych. 
 
Aby poprawnie udokumentować te przekazania na cele działalności (zmianę przeznaczenia), 
należy  wartość  przekazań  zaewidencjonować  w  kolumnie  10,  ze  znakiem  minus.  Jednak 
koszt  nabycia  napojów  przekazanych  pracownikom  zgodnie  z  przepisami  K.p.  stanowi  dla 
Pana Henryka koszt uzyskania. Dlatego wartość przekazań należy ująć w kolumnie 13. Ope-
rację tę trzeba udokumentować dowodem księgowym własnym, w którym wskazane zostaną 
ilości jednostkowe, wartości jednostkowe oraz wartość operacji. 
 
Zauważcie, że bilans kosztowy po przeprowadzeniu tej operacji nie uległ zmianie – nie po-
wstał dodatkowy koszt i przeprowadzenie tej operacji jest dla wysokości podatku dochodo-

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

1

0

 

wego obojętne. Skąd więc konieczność dokonywania korekt i sporządzania dodatkowej do-
kumentacji? 
 
Musicie pamiętać, że dla fiskusa każdy zakup towaru handlowego to potencjalne źródło przy-
chodu,  a  w  konsekwencji  –  dochodu.  Stąd  w  razie  kontroli  kontrolujący  szczególną  uwagę 
zwrócą na stany magazynowe, wielkość sprzedaży w porównaniu do wartości zakupów towa-
rów handlowych. Gdybyśmy nie dokumentowali zmiany przeznaczenia towarów, po pewnym 
czasie powstałaby „dziura w magazynie”, którą trudno byłoby wytłumaczyć. Urzędnicy podję-
liby próbę wykazania, że towary te zostały sprzedane, ale przychody ze sprzedaży nie zostały 
zaewidencjonowane. 

D

AROWIZNA TOWARÓW HANDLOWYCH

 

 
W myśl art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o pdof nie uważa się za koszty uzyskania przychodów 
darowizn  i  ofiar  wszelkiego  rodzaju.  W  przypadku  darowizny  towarów  handlowych  należy 
wobec  tego  pomniejszyć  koszt  zakupu  towarów  o  kwotę  darowizny,  wpisując  kwotę  odpo-
wiadającą cenie zakupu w kolumnie 10 PKPiR, ze znakiem minus. W celu udokumentowania 
operacji należy sporządzić odpowiedni dowód księgowy własny, do którego należy dołączyć 
potwierdzenie odbioru darowizny. 
 
Czynni podatnicy VAT sporządzają fakturę wewnętrzną, jeśli przy zakupie towarów przysłu-
giwało im odliczenie podatku, i na jej podstawie dokumentują darowiznę w PKPiR, dołączając 
potwierdzenie odbioru darowizny. 
 
Jeżeli przy zakupie towarów poniesione zostały koszty uboczne zakupu, należy je uwzględnić 
w wartości darowizny i dokonać zapisu ze znakiem minus w kolumnie 11. W razie gdy daro-
wizna dotyczy części towarów, przy których zakupie zostały poniesione koszty uboczne, kosz-
ty do pomniejszenia należy obliczyć proporcjonalnie. 
 
Wartość  darowizny  oblicza  się  w  kwocie  brutto,  jednak  w  PKPiR  zapisów  dokonuje  się 
w kwocie netto, wtedy oczywiście, jeśli darowizny dokonał czynny podatnik VAT. 

D

AROWIZNA WYROBÓW GOTOWYCH

 

 
Jeśli przedmiotem darowizny jest wyrób gotowy, należy w celu prawidłowego zaewidencjo-
nowania  darowizny  w  PKPiR  dokonać  kalkulacji  kosztu  wytworzenia  i  przyporządkować  od-
powiadające  kosztowi  wytworzenia  poszczególne  rodzaje  wydatków,  wpisane  uprzednio 
w poszczególnych rubrykach PKPiR. 
 
Oznacza to, że w kalkulacji powinny zostać wyszczególnione koszty materiałów (materiałów 
pomocniczych) i towarów handlowych oraz wartość pozostałych wydatków, jeśli takie zostały 
zaewidencjonowane w związku z wytworzeniem produktów. Zakłady produkcyjne najczęściej 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

1

1

 

sporządzają kalkulacje cen wyrobów gotowych – można się nimi posłużyć, sporządzając kal-
kulację dotyczącą darowizny. 
 
Po dokonaniu darowizny należy dokonać odpowiednich księgowań ze znakiem minus w ko-
lumnach  10,  11  i  13,  dokumentując  je  dowodem  księgowym,  do  którego  należy  dołączyć 
kalkulację i potwierdzenie odbioru darowizny. 

O

TRZYMANIE TOWARÓW W DRODZE DAROWIZNY

 

 
Par. 3 pkt 2 rozporządzenia w sprawie prowadzenia PKPiR stanowi, że ceną zakupu jest ce-
na, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszoną o podatek od towarów 
i usług, podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększoną 
o  należne  cło,  podatek  akcyzowy  oraz  opłaty  celne  dodatkowe,  obniżoną  o  rabaty  opusty, 
inne  podobne  obniżenia,  w  przypadku  zaś otrzymania  składnika  majątku  w  drodze 
darowizny lub spadku – wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub 
podobnego składnika. 
 
Kolumna 10 podatkowej księgi przychodów i rozchodów służy do ewidencjonowania za-
kupu m.in. towarów handlowych według cen zakupu. Nieprawidłowe jest ewidencjonowanie 
w tej  kolumnie  wartości  towarów  handlowych  otrzymanych  w  darowiźnie  (nieodpłatnie). 
Z uwagi  na  brak  innych  możliwości  zaewidencjonowania  wartości  towarów  handlowych 
otrzymanych w drodze darowizny wartość tych towarów należy wpisać w kolumnie 16 „Uwa-
gi” w podatkowej księdze przychodów i rozchodów na podstawie umowy darowizny, z której 
winna  wynikać  m.in.  informacja  o  rodzaju,  ilości  oraz  cenie  jednostkowej  każdego  towaru, 
co umożliwi prawidłowe jego rozliczenie. 
 
Otrzymane  w  drodze  darowizny,  a  niesprzedane  przed  końcem  roku  podatkowego  towary 
handlowe muszą zostać ujęte w remanencie, sporządzonym na koniec roku podatkowego. 
 

Ale uwaga! 
Wartość  towarów  nabytych  w  drodze  darowizny  nie  może  zostać  zaliczona 
do kosztów uzyskania. Oznacza to, że pomimo obowiązku ujęcia tych towarów 
w remanencie sporządzonym na koniec roku podatkowego ich wartość wynika-
jąca z wyceny nie może być brana pod uwagę przy ustaleniu dochodu. 

K

ARY UMOWNE

 

 
Kary umowne stanowią koszt związany z prowadzoną działalnością gospodarczą w momencie 
ich zapłaty (potrącenia). 
 
Zapłacone  kary  umowne  ewidencjonuje  się  w kolumnie  13  PKPiR  na podstawie  dowodów 
potwierdzających  ich  faktyczną  zapłatę  (dowody  kasowe,  wyciąg  bankowy,  zawiadomienie 
o potrąceniu należności) – w dacie zapłaty kary umownej. 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

1

2

 

R

ÓŻNE KATEGORIE KOSZTU NA JEDNEJ FAKTURZE ZAKUPU

 

 
W  przypadku  gdy  jedna  faktura  (rachunek)  dokumentuje  zarówno  zakup  towarów  handlo-
wych,  jak  i  wydatki  należące  do  innych  kategorii,  operację  można  zaewidencjonować 
w PKPiR na dwa sposoby: 
 

1)

 

dokonać  kilku  księgowań,  zapisując  poszczególne  pozycje  w  odpowiednich  kolum-

nach, lub 

2)

 

dokonać jednego księgowania, wpisując poszczególne pozycje do właściwych kolumn 

w jednym wierszu. 

 
Na odwrocie faktury lub sporządzonym osobnym dokumencie należy opisać rozbicie poszcze-
gólnych pozycji. 
 
Przykład: 
 
Pan Adam zakupił w hurtowni towary handlowe i elementy wyposażenia sklepu. Zakup został 
udokumentowany  jedną  fakturą  VAT.  Wartość  towarów  handlowych  wpisał  do  kolumny  10 
PKPiR,  a  wartość  wyposażenia  do  kolumny  13.  Do  faktury  dołączył  opis,  które  pozycje 
i w jakiej wartości zostały wpisane do poszczególnych kolumn PKPiR. 

K

OSZTY USŁUG FINANSOWYCH

 

 
Odsetki i prowizje związane z zaciągniętymi kredytami i pożyczkami, wchodzącymi w zakres 
prowadzonej działalności gospodarczej, będą stanowić koszt uzyskania przychodu. Jeśli jed-
nak kredyt lub pożyczka zostały zaciągnięte w związku z nabyciem lub wytworzeniem środka 
trwałego,  to  wydatki  poniesione  w  związku  z  tym  kredytem  lub  pożyczką  do  dnia  oddania 
środka trwałego do użytkowania będą zwiększać wartość początkową tego środka trwałego. 
 
Podobnie będzie w przypadku inwestycji – koszty finansowe będą zwiększały wartość inwe-
stycji, która w przyszłości będzie podlegała amortyzacji. 
 
Do udokumentowania wydatków związanych ze spłatą odsetek nie wystarczy umowa i har-
monogram  spłat.  Ponieważ  kosztem  uzyskania  przychodu  są  odsetki  faktycznie  zapłacone, 
podstawę  do  ujęcia  wydatków  w  PKPiR  będzie  stanowił  dowód  zapłaty,  w  powiązaniu 
z umową kredytową. 
 
Obecnie  coraz  większą  popularność  zdobywają  usługi  faktoringu.  W  zamian  za  ustaloną 
kwotę  prowizji  faktor  reguluje  należności  z  faktur,  wystawionych  innym  przedsiębiorcom 
szybciej niż wynika z terminu płatności na tych fakturach. Poza tym faktor prowadzi obsługę 
wierzytelności, świadczy również często wiele dodatkowych usług. Koszt wynagrodzenia fak-
tora będzie dla przedsiębiorców kosztem uzyskania przychodu. Dokumentowanie odbywa się 
na podstawie faktur otrzymywanych od faktora, dowodem pomocniczym będzie umowa, któ-
rą zawiera przedsiębiorca z faktorem. 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

1

3

 

Wydatki  stanowiące  koszt  uzyskania  przychodu  i  związane  z  kosztami  finansowymi  należy 
ewidencjonować w kolumnie 13 PKPiR. Ale uwaga: wartość zapłaconych odsetek ewiden-
cjonuje się dopiero w momencie ich faktycznej zapłaty. 

P

ODRÓŻE SŁUŻBOWE PRACOWNIKÓW I WŁAŚCICIELI

 

 
W celu rozliczenia podróży służbowej pracowników sporządza się dowód wewnętrzny (szcze-
gółowo o konstrukcji dowodów księgowych będę pisał w lekcji nr 9 – przedstawię tam też 
przykłady dowodów księgowych) stanowiący rozliczenie podróży służbowej. W ten sam spo-
sób  dokumentuje  się  wartość  diet  dla  osób  prowadzących  działalność  gospodarczą  i  osób 
z nimi współpracujących. Dowody powinny zawierać co najmniej następujące dane: 
 

a)

 

imię i nazwisko, 

b)

 

cel podróży, 

c)

 

nazwę miejscowości docelowej, 

d)

 

liczbę  godzin  i  dni  przebywania  w  podróży  służbowej  (datę  i  godzinę  wyjazdu  oraz 

powrotu), 

e)

 

stawkę i wartość przysługujących diet. 

 
Rozliczenie powinno zawierać również wyszczególnienie innych wydatków, związanych z od-
bywaniem  podróży  służbowej.  Wydatki  należy  udokumentować  prawidłowymi  dowodami 
księgowymi, a jeśli wydatku dokonywał pracownik i jego udokumentowanie nie było możli-
we, pracownik powinien złożyć pisemne oświadczenie o rodzaju i wartości dokonanego wy-
datku i o przyczynach braku udokumentowania. Nie wymagają udokumentowania diety oraz 
wydatki objęte ryczałem, a także koszty przejazdu własnym samochodem pracownika. 
 
Regulacje  dotyczące  rozliczania  podróży  służbowych  zawarte  są  w  rozporządzeniu  ministra 
pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustala-
nia należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządo-
wej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. nr 236, 
poz. 1990, z późn. zm.).  
 
Udokumentowane dowodami wewnętrznymi oraz pozostałymi dowodami kwoty należy wpi-
sać w kolumnę 13 PKPiR w dacie poniesienia wydatków. 
 
W lekcji nr 14 zajmiemy się innymi przykładami ewidencjonowania i ustalania kosztów uzy-
skania  –  nieco  trudniejszymi  niż  omówione  wyżej.  Wtedy  między  innymi  omówię  kwestie 
związane z kosztami wynikającymi z wierzytelności przeterminowanych, umorzonych czy od-
pisanych jako nieściągalne, kwestie związane z rozliczeniem delegacji zagranicznej oraz róż-
nicami kursowymi związanymi z kredytami, pobranymi w walucie obcej. 
 
 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

1

4

 

K

SIĘGOWANIE KOSZTÓW W CZASIE W PRZYKŁADACH

 

 
Podatnicy, którzy przyjęli metodę memoriałową prowadzenia PKPiR, będą musieli rozstrzygać 
praktyczne  problemy  związane  z  księgowaniem  kosztów  w  czasie.  Dokładnie  rzecz  biorąc, 
będą musieli określić, które z kosztów należy przyporządkować do roku bieżącego, a które 
do przyszłego lub roku, który już się skończył. Ale i podatnicy, którzy stosują metodę kaso-
wą, często będą księgować koszty w czasie. Typowym przykładem jest księgowanie odpisów 
amortyzacyjnych. Nie księgujemy ich przecież jednorazowo, lecz w okresach, które przyjęli-
śmy za właściwe w naszym przypadku – co miesiąc, kwartał lub rok (na opisanie szczegóło-
wych  procedur  związanych  z  dokonywaniem  odpisów  i  ustalaniem  wysokości  tych  odpisów 
przyjdzie czas wkrótce – w lekcjach 11 i 12). 
 
Zajmę się jednak teraz wydatkami (kosztami) dotyczącymi więcej niż jednego roku podatko-
wego  i  sposobem  ich  ujmowania  w  PKPiR  przez  podatników  prowadzących  rachunkowość 
metodą  memoriałową.  W  lekcji  nr  3  przedstawiłem  przepisy  i  zasady,  dotyczące  metody 
memoriałowej  –  i  konieczności  podziału  kosztów  na  bezpośrednio  i  pośrednio  związane 
z przychodami. Czas na kilka przykładów. 

F

AKTURA ZA USŁUGI TELEKOMUNIKACYJNE

 

 
Otrzymałeś fakturę za usługi telekomunikacyjne w styczniu 2011 r. Jeśli jesteś czynnym po-
datnikiem VAT, do kosztów uzyskania zaliczać będziesz kwoty netto wyszczególnione na fak-
turze. W przeciwnym przypadku do kosztów zaliczasz kwotę netto plus VAT. Faktura wymie-
nia dwie pozycje do zapłaty: 
 

a)

 

rozmowy zrealizowane w grudniu 2010 r., 

b)

 

abonament za styczeń 2011 r. 

 
Dodatkowo  otrzymałeś  notę  odsetkową  zawierającą  wyliczenie  odsetek  za  zwłokę  z  tytułu 
nieterminowego opłacenia faktury, którą otrzymałeś w październiku 2010 r. 
 
Prowadząc PKPiR metodą kasową, zaliczysz całą wartość faktury do KUP w styczniu 2011 r. 
Odsetki zaliczysz do kosztów w miesiącu, w którym je faktycznie zapłacisz. 
 
Przy metodzie memoriałowej zaliczysz: 
 

1)

 

do kosztów roku 2010 opłatę za rozmowy przeprowadzone w grudniu 2010 r., 

2)

 

do kosztów roku 2011 opłatę za abonament za styczeń 2011 r.,  

 
Odsetki zaliczysz do KUP w miesiącu, w którym je faktycznie zapłacisz – nie ma w tym przy-
padku różnicy pomiędzy metodami. 
 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

1

5

 

Identyczne zasady należy stosować w przypadku wszystkich kosztów, które dokumentowane 
są fakturami z wyszczególnieniem pozycji kosztowych dotyczących różnych lat (np. w przy-
padku gazu może to być zużycie za okresy przeszłe, ale opłata stała za okres bieżący). 

F

AKTURY ZA USŁUGI W MIESIĄCACH POPRZEDNICH

 

 
Typowe jest, że usługodawcy wystawiają faktury za usługi wykonane w miesiącach poprzed-
nich.  W  większości przypadków  nie  będzie  różnicy  w  księgowaniach  pomiędzy  podatnikami 
prowadzącymi PKPiR metodą memoriałową i kasową – jeżeli usługi dotyczą przychodów da-
nego roku podatkowego (a najczęściej tak jest – usługodawcy na ogół nie zwlekają z wysta-
wieniem  faktur).  Ale  w  styczniu  i  lutym  często  otrzymamy  fakturę  za  usługi  świadczone 
w grudniu. Oto przykład: 
 
Pan  Adam  wykonywał  usługę  budowlaną,  przy  której  zatrudniał  podwykonawców.  Usługę 
zakończył w listopadzie 2010 r., w grudniu 2010 r. wystawił za nią fakturę. Od części podwy-
konawców otrzymał fakturę w roku 2010, ale część wystawiła je w 2011 r. w styczniu i lu-
tym, a jeden z podwykonawców, z powodów losowych wystawił ją dopiero pod koniec maja 
2011 r. 
 
Gdyby  Pan  Adam  prowadził  PKPiR  metodą  kasową,  wszystkie  faktury  otrzymane  w 2011  r. 
zaliczyłby do kosztów tego właśnie roku. Ale prowadząc PKPiR metodą memoriałową, musi 
postąpić inaczej. 
 
Faktury otrzymane przed terminem złożenia zeznania rocznego (sprawozdania finansowego) 
powinien zaliczyć do kosztów roku poprzedniego (koszt jest bowiem bezpośrednio związany 
z przychodem). Fakturę otrzymaną w maju 2011 r. zaliczy do kosztów roku 2011. 
 
Podobnie będzie w przypadku innych usługodawców. Fakturę biura rachunkowego za usługi 
wykonane w grudniu 2010 r., wystawioną w styczniu 2011 r., podatnik „memoriałowy” zali-
czy  do  kosztów  roku  2010.  Podatnik  „kasowy”  –  do  roku  2011.  Takich  faktur  znajdziemy 
zawsze na przełomie roku całkiem sporo. 

C

ZYNSZ ZAPŁACONY Z GÓRY

 

 
Czasami może się zdarzyć, że właściciel lokalu lub rzeczy, którą najmuje, będzie oczekiwał 
zapłaty czynszu z góry za cały okres eksploatacji. Okres ten może wynosić kilka, kilkanaście, 
a nawet kilkadziesiąt miesięcy. 
 
Wyobraźmy sobie sytuację, że Pan Adam w listopadzie 2010 r. podpisał umowę najmu lokalu 
na okres 24 miesięcy, obowiązującą od 1 listopada 2010 r., za określoną w umowie kwotę 
ryczałtową. W listopadzie otrzymał również fakturę VAT. 
 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

1

6

 

Gdyby prowadził PKPiR metodą kasową, całą wartość opłaty czynszowej zaliczyłby do kosz-
tów uzyskania w 2010 roku. Jednak prowadząc PKPiR metodą memoriałową, musi postąpić 
inaczej.  Należy  rozbić  wartość  faktury  proporcjonalnie  do  okresu,  za  który  opłacony  został 
czynsz – w tym przypadku na 24 części. Pierwsze dwie z nich będą stanowić koszt w 2010 
roku,  kolejnych  12  –  w  roku  2011,  pozostałe  –  już  w  roku  2012.  Jednak  Pan  Adam  może 
podjąć decyzję o zmianie metody od początku 2011 roku na kasową. W tym przypadku pozo-
stałe 22 części zaliczy do kosztów uzyskania w roku 2011. 
 
Całkiem podobne zasady będą obowiązywały np. w przypadku prenumerat za okresy prze-
kraczające rok podatkowy.  
 
Znajdzie tu zastosowanie zasada mówiąca, że koszty uzyskania przychodów inne niż koszty 
bezpośrednio związane z przychodami są potrącalne w dacie ich poniesienia. Ale jeżeli 
koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe okre-
ślenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, wówczas stanowią koszty uzyska-
nia przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą. 
 
Mogą wystąpić przypadki, w których koszty pośrednio związane z przychodami dotyczyć będą 
okresu przekraczającego rok podatkowy, ale możliwe będzie określenie ich wartości przypa-
dających na każdy rok podatkowy. Wróćmy do przykładu z czynszem zapłaconym z góry. Oto 
drobna modyfikacja. 
 
Pan Adam w listopadzie 2010 roku podpisał umowę najmu lokalu na okres 24 miesięcy, obo-
wiązującą  od  1  listopada  2010  r.,  za  określoną  w  umowie  kwotę.  W  listopadzie  otrzymał 
również fakturę VAT. Umowa zawiera postanowienia, z których wynika, że na kwotę umowy 
składają się opłaty: 
 

a)

 

za 2 miesiące roku 2010 w określonej wysokości; 

b)

 

za 12 miesięcy roku 2011 w określonej wysokości; 

c)

 

za 10 miesięcy roku 2012 w określonej wysokości. 

 
W  takim  przypadku  do  kosztów  poszczególnych  lat  podatnicy  prowadzący  PKPiR  metodą 
memoriałową  powinni  zaliczyć  kwoty  w  wartościach  wymienionych  w  umowie  dla  poszcze-
gólnych lat podatkowych.  

P

RZYPADKI

,

 W KTÓRYCH NASTĘPUJE KOREKTA KOSZTÓW

 

UZYSKANIA PRZYCHODÓW W PRZYKŁADACH

 

 
Wbrew  pozorom  sytuacje,  w  których  będziemy  mieli  do  czynienia  z  koniecznością  korekty 
kosztów uzyskania, występują bardzo często. Oto przykłady takich sytuacji. 
 
1.  Zakupiliśmy  materiał  do  produkcji.  Jednak  w  toku  produkcji  okazało  się,  że  nie  spełnia 
warunków specyfikacji. Dostawca uznał naszą reklamację i przyjął materiał z powrotem, wy-

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

1

7

 

stawiając fakturę korygującą. O wartość tej faktury musimy skorygować wartość kosztu za-
kupionego materiału, ujmując ją ze znakiem minus w kolumnie 10 PKPiR. 
 
2. Zaliczyliśmy do kosztów uzyskania przychodów pewną kwotę z tytułu używania samocho-
du osobowego niewpisanego do ewidencji środków trwałych. W trakcie kontroli wewnętrznej 
okazało się, że kwota ta przekracza wartość limitu wynikającego z ewidencji przebiegu po-
jazdu. Konieczna będzie korekta kosztu w miesiącu, którego dotyczy zawyżenie do wysokości 
limitu. 
 
Ale uwaga: jeśli w następnych miesiącach tego roku podatkowego okaże się, że limit liczo-
ny  narastająco  pozwala  zaliczyć  do  kosztów  uzyskania  nieuwzględnioną  dotąd  w  kosztach 
kwotę, możemy ująć wydatek w kosztach uzyskania (do wartości limitu) – mimo iż został on 
faktycznie poniesiony w miesiącach poprzednich. 
 
3.  Zmieniamy  przeznaczenie  towaru  handlowego.  Wspominałem  już  w  dzisiejszej  lekcji 
o sytuacji, w której towar handlowy przeznaczamy na potrzeby pracowników. Konieczne było 
wtedy  dokonanie  zapisów  korygujących  koszt  w  kolumnie  10  PKPiR  i  zapisanie  kosztu 
do kolumny 13. Podobnie będzie w przypadku, kiedy postanowimy, że towar handlowy stanie 
się składnikiem wynagrodzenia, elementem wyposażenia itp. Należy wtedy zawsze dokonać 
korekty  w kolumnie  10,  dokonując  jednocześnie  wpisu  w  innej  kolumnie  kosztowej  –  jeśli 
nowe przeznaczenie towaru kwalifikuje wydatek na jego nabycie do KUP. 
 
Kiedy tak nie będzie? Przykładowo wtedy, jeśli postanowimy komuś podarować towary han-
dlowe.  Darowizna  co  do  zasady  nie  będzie  stanowić  kosztów  uzyskania.  Musimy  wówczas 
skorygować zapis kosztowy w kolumnie 10. Kwotę darowizny możemy ująć w kolumnie 16 – 
aby pamiętać o niej w przyszłości. Przy spełnieniu odpowiednich warunków możemy bowiem 
darowizny odliczać od podstawy opodatkowania w ramach ustalonych w ustawie limitów. 
 

Ćwiczenie 
 
Określ przynajmniej 10 przypadków, które mogą zdarzyć się w praktyce przed-
siębiorcy,  w  których  będzie  konieczne  dokonanie  korekty  kosztów  uzyskania 
przychodów. Spróbuj znaleźć 3 przypadki, w których nie spowoduje to zmiany 
wysokości dochodu. 

L

EASING 

-

 KSIĘGOWANIE OPŁAT LEASINGOWYCH PRZY RÓŻNYCH 

RODZAJACH LEASINGU

 

 
Koszty związane z leasingiem traktujemy najczęściej jako koszty pośrednio związane z przy-
chodami.  Ale  nie  będzie  tak  zawsze.  Może  się  zdarzyć,  że  leasingujemy  urządzenie,  które 
służy wyłącznie wykonaniu określonej usługi – opłaty za jego wykorzystanie możemy powią-
zać  z  konkretnym  przychodem.  Ma  to  oczywiście  znaczenie  dla  podatników  prowadzących 
PKPiR metodą memoriałową. 

background image

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 6 

 

podatki

.biz

 

Stron

a

1

8

 

 
Zajmiemy się jednak najczęściej występującym przypadkiem – w którym wydatki związane z 
leasingiem  będą  stanowić  koszty  pośrednio  związane  z  przychodami.  Trudność  polega  na 
tym,  że  w  przypadku  leasingu  mamy  do  czynienia  z  dwoma  jego  rodzajami  –  leasingiem 
zwanym leasingiem operacyjnym i finansowym. 
 
W leasingu operacyjnym własność sprzętu leasingowanego pozostaje przy leasingodawcy – 
on dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Wartość wszelkich opłat leasingowych ponoszonych 
w trakcie trwania takiego leasingu zaliczamy do kosztów uzyskania przychodów. Oczywiście – 
podatnicy stosujący metodę kasową zaliczają je do kosztów w momencie poniesienia kosztu, 
rozumianego jako data wystawienia dokumentu (np. faktury). Ale podatnicy stosujący meto-
dę memoriałową muszą stosować zasady ogólne właściwe dla tej metody – i opłaty za okresy 
przekraczające rok podatkowy (i tak określony w umowie) rozbijać proporcjonalnie do czasu 
trwania określonego w umowie. Przedmiotem sporu z fiskusem było najczęściej zaliczanie do 
kosztów w roku poniesienia kosztu całej wartości opłaty początkowej i innych opłat wstęp-
nych. Fiskus często twierdził, iż opłaty te powinny być rozbijane proporcjonalnie do okresu 
trwania umowy – sądy administracyjne twierdzą, iż mają one charakter opłat, których ponie-
sienie warunkuje zaistnienie umowy – a nie jej trwanie. Rację mają oczywiście sądy – i to 
właśnie  ich  stanowisko powinno  być  w  tym  przypadku dla  podatników wiążące  –  tym  bar-
dziej, iż jest już powszechnie uznawane przez fiskusa za prawidłowe. Należy jednak analizo-
wać w każdym przypadku brzmienie umowy. Może się zdarzyć, iż umowa wyraźnie określi, iż 
poszczególne opłaty, mimo iż uiszczane na początku trwania umowy, są przyporządkowane 
do poszczególnych okresów wykonywania umowy. 

L

EASING OPERACYJNY

 

 
W przypadku leasingu finansowego sytuacja się komplikuje. Ten rodzaj leasingu to w istocie 
pewna szczególna postać kredytu. Właścicielem środka trwałego staje się leasingobiorca, i on 
dokonuje odpisów amortyzacyjnych. W tym przypadku kosztem nie są raty i opłaty w całości  
- a jedynie w części, stanowiącej „zysk odsetkowy” i zysk pochodzący z opłat dodatkowych 
leasingodawcy. Leasingobiorca zaliczy więc do kosztów uzyskania: 
 
a) odpisy amortyzacyjne w wysokości określonej zgodnie z przepisami dotyczącymi amorty-
zacji, 
b)  część  odsetkową, która  najczęściej  zostanie  w  umowie  i  harmonogramie  spłat  wyszcze-
gólniona. 
c)  prowizję  i opłaty  dodatkowe  -  jeżeli  umowa  je  przewiduje,  w  części, która  nie  zwiększa 
wartości środka trwałego będącego przedmiotem leasingu. 
 
Romuald Gabrysz