„Program profilaktyczny w zakresie przeciwdziałania
uzale
ż
nieniu od alkoholu, tytoniu i innych
ś
rodków
psychoaktywnych”.
www.gis.gov.pl
E-papieros
– pomaga czy szkodzi?
Opracowanie:
Kamila Knol-Michałowska
Alicja Petrykowska
Krzysztof Puchalski
www.gis.gov.pl
Analiza przegl
ą
du literatury pozwoliła na wyodr
ę
bnienie 4 grup
bada
ń
naukowych prowadzonych nad e-papierosami.
Dotycz
ą
one:
Dotycz
ą
one:
1. składu chemicznego i szkodliwo
ś
ci liquidu/aerozolu
wdychanego przez e-palacza
2. krótkotrwałego wpływu u
ż
ywania e-papierosów na zdrowie
człowieka
3. wyst
ę
powania zjawiska biernego palenia
3. wyst
ę
powania zjawiska biernego palenia
4. mo
ż
liwo
ś
ci i skutków zdrowotnych stosowania
e-papierosa jako metody rzucania palenia
www.gis.gov.pl
Co mówi
ą
badania naukowe
Co mówi
ą
badania naukowe
o szkodliwo
ś
ci substancji
zawartych w liquidzie oraz we
wdychanym przez e-palacza aerozolu?
www.gis.gov.pl
–
Badanie dotyczyło 11 najpopularniejszych w Polsce marek
produkuj
ą
cych e-papierosy. Dodatkowo do badania
Goniewicz i wsp. (2013)
produkuj
ą
cych e-papierosy. Dodatkowo do badania
doł
ą
czono jednego e-papierosa wyprodukowanego w
Wielkiej Brytanii.
–
Kartrid
ż
e do e-papierosów zawierały wysok
ą
dawk
ę
nikotyny: 16-18 mg.
–
Para/aerozol z e-papierosa był generowany za pomoc
ą
specjalnego urz
ą
dzenia – tzw. palaczbota
(automatycznego symulatora palenia).
www.gis.gov.pl
–
W badaniu zastosowano nast
ę
puj
ą
ce parametry:
długo
ść
zaci
ą
gni
ę
cia - 1,8 sek.
odst
ę
p mi
ę
dzy zaci
ą
gni
ę
ciami - 10 sek.
Goniewicz i wsp. (2013)
odst
ę
p mi
ę
dzy zaci
ą
gni
ę
ciami - 10 sek.
obj
ę
to
ść
zaci
ą
gni
ę
cia: 70 ml
liczba zaci
ą
gni
ęć
w jednej sesji - 15
urz
ą
dzenie wykonało 150 zaci
ą
gni
ęć
ka
ż
dego e-papierosa (w 10 seriach po 15
zaci
ą
gni
ęć
, w odst
ę
pach czasu co 5 minut) (150 zaci
ą
gni
ęć
e-papierosa jest
porównanych do wypalenia 10 papierosów)
ka
ż
dy e-papieros był testowany 3 razy, 3 dni z rz
ę
du (w ci
ą
gu badania były
wymieniane baterie i zakładane nowe kartrid
ż
e)
w aerozolu poszukiwano m.in. zwi
ą
zków karbonylonowych, lotnych zwi
ą
zków
w aerozolu poszukiwano m.in. zwi
ą
zków karbonylonowych, lotnych zwi
ą
zków
organicznych, specyficznych dla tytoniu nitrozoamin oraz metali ci
ęż
kich
badania porównano równie
ż
z aerozolem wytwarzanym z inhalatora nikotyny Nicorette
zawieraj
ą
cego 10 mg nikotyny
www.gis.gov.pl
W porównaniu z papierosami tradycyjnymi poziom wykrytych
toksycznych zwi
ą
zków był od 9 do 450 razy ni
ż
szy w aerozolu
z e-papierosa.
Goniewicz i wsp. (2013)
WYNIKI
z e-papierosa.
www.gis.gov.pl
–
Badania 50 liquidów marki Ruyan®, z zawarto
ś
ci
ą
nikotyny 13-14 mg (na
etykiecie 16 mg)
–
Poszukiwano wybranych substancji toksycznych na podstawie listy grupy
Laugesen (2009)
–
Poszukiwano wybranych substancji toksycznych na podstawie listy grupy
badawczej wyrobów tytoniowych WHO (TobReg), listy badaczy Fowles &
Dybing oraz listy substancji toksycznych Markik British Columbia
WYNIKI
–
Produkt jest wolny od wszystkich towarzysz
ą
cych paleniu tradycyjnemu
substancji toksycznych. Liquidy s
ą
zbli
ż
one bezpiecze
ń
stwem, dawk
ą
substancji toksycznych. Liquidy s
ą
zbli
ż
one bezpiecze
ń
stwem, dawk
ą
i potencjałem uzale
ż
niania do medycznych inhalatorów nikotyny.
–
W porównaniu z emisj
ą
dymu tytoniowego emisja z e-papierosów marki
Ruyan jest o kilka wielko
ś
ci bezpieczniejsza.
www.gis.gov.pl
–
Badano 4 popularne marki liquidów do e-papierosów (nie podano nazw),
z wysok
ą
zawarto
ś
ci
ą
nikotyny (24-26 mg/ml).
–
Badanie przeprowadzono za pomoc
ą
specjalnej „pal
ą
cej” maszyny
•
Zastosowano nast
ę
puj
ą
ce parametry:
McAuley i wsp. (2012)
•
Zastosowano nast
ę
puj
ą
ce parametry:
–
długo
ść
zaci
ą
gni
ę
cia - 4 sek.
–
odst
ę
p mi
ę
dzy zaci
ą
gni
ę
ciami - 30 sek.
–
obj
ę
to
ść
zaci
ą
gni
ę
cia: 50 ml
–
liczba zaci
ą
gni
ęć
w jednej sesji -50
–
ka
ż
dy e-papieros był testowany w dwóch fazach
–
Par
ę
wytwarzan
ą
z e-papierosów badano pod k
ą
tem lotnych zwi
ą
zków
organicznych zwi
ą
zków karbonylowych: wielopier
ś
cieniowych w
ę
glowodorów
organicznych zwi
ą
zków karbonylowych: wielopier
ś
cieniowych w
ę
glowodorów
aromatycznych, specyficznych dla tytoniu nitrozoamin.
–
Analiza dotyczyła równie
ż
zawarto
ś
ci nikotyny, glikolu dietylenowego (DEG)
i glikolu propylenowego (PG).
www.gis.gov.pl
McAuley i wsp. (2012)
WYNIKI
–
Analiza st
ęż
enia powy
ż
ej wymienionych
zanieczyszcze
ń
w wytwarzanej parze z e-papierosa
pokazuje znacz
ą
co ni
ż
sze warto
ś
ci ni
ż
przy
papierosach tradycyjnych.
www.gis.gov.pl
–
Celem badania była analiza składu liquidu i jego par pod k
ą
tem
zanieczyszcze
ń
.
Pellegrino i wsp. (2012)
–
Porównano e-papierosa z papierosem tradycyjnym.
WYNIKI
–
Głównymi składnikami zarówno liquidu, jak i pary był glikol
propylenowy oraz gliceryna.
–
Substancje smakowe stanowiły mniej ni
ż
0.1%.
–
Emisja pyłu zawieszonego PM (mog
ą
cego zawiera
ć
m.in.
–
Emisja pyłu zawieszonego PM (mog
ą
cego zawiera
ć
m.in.
wielopier
ś
cieniowe w
ę
glowodory aromatyczne, metale ci
ęż
kie
itp.) była wy
ż
sza w papierosie tradycyjnym ni
ż
w e-papierosie.
www.gis.gov.pl
–
Badano 3 polskie marki e-papierosów: Colins, Ecigars, Mild za
pomoc
ą
tzw. palaczbota.
–
W badaniu zastosowano nast
ę
puj
ą
ce parametry:
Czogala i wsp. (2013)
–
długo
ść
zaci
ą
gni
ę
cia - 1,8 sek.
–
odst
ę
p mi
ę
dzy zaci
ą
gni
ę
ciami - 10 sek.
–
obj
ę
to
ść
zaci
ą
gni
ę
cia: 70 ml
WYNIKI
–
Przeci
ę
tne st
ęż
enie nikotyny w papierosach było 10 razy wy
ż
sze ni
ż
w e-papierosach.
– Ś
rednie st
ęż
enie PM2.5 (cz
ęś
ci pyłu zawieszonego, najbardziej
– Ś
rednie st
ęż
enie PM2.5 (cz
ęś
ci pyłu zawieszonego, najbardziej
szkodliwego dla zdrowia spo
ś
ród innych zanieczyszcze
ń
atmosferycznych) z pal
ą
cego si
ę
papierosa jest 7 razy wy
ż
sze ni
ż
z
e-papierosa.
www.gis.gov.pl
–
Badano 105 liquidów, 11 korea
ń
skich marek
Kim, Shin (2013)
[za: Palazzolo, 2013]
–
Badano 105 liquidów, 11 korea
ń
skich marek
WNIOSKI
–
Małe st
ęż
enie specyficznych dla dymu
tytoniowego nitrozamin.
tytoniowego nitrozamin.
www.gis.gov.pl
–
Badano 2 marki e-papierosów: Njoy, Smoking
Everywhere, a tak
ż
e inhalator nikotyny.
Westenberger (2009)
Everywhere, a tak
ż
e inhalator nikotyny.
–
Badanie zostało wykonane za pomoc
ą
techniki
umo
ż
liwiaj
ą
cej analiz
ę
toksyn
(tj. LC-MS/MS, GC-MS, HPLC-MS/MS itp.)
WYNIKI
–
W kartrid
ż
ach znaleziono specyficzne dla dymu
tytoniowego nitrozoaminy (NNN, NNK), glikol dietylenowy
oraz specyficzne dla dymu tytoniowego zanieczyszczenia
oraz specyficzne dla dymu tytoniowego zanieczyszczenia
(m.in. kotynin
ę
, anabazyn
ę
itp.).
www.gis.gov.pl
–
Przeanalizowano 22 katomizery popularnych marek
oraz wytwarzany z katomizerów aerozol.
Wiliams i wsp. (2013)
oraz wytwarzany z katomizerów aerozol.
WYNIKI
–
W aerozolu wykryto metale ci
ęż
kie i cz
ą
steczki
silikatów.
www.gis.gov.pl
Co mówi
ą
badania naukowe o
Co mówi
ą
badania naukowe o
krótkotrwałym wpływie u
ż
ywania
e-papierosów na zdrowie
człowieka?
www.gis.gov.pl
–
Badanie eksperymentalne na 15 palaczach (papierosów tradycyjnych) i 15
osobach nigdy nie pal
ą
cych
–
Trzy sesje dla palaczy: kontrolna, aktywne palenie papierosów, aktywne
u
ż
ywanie e-papierosów
Flouris i wsp. (2012)
u
ż
ywanie e-papierosów
–
Trzy sesje dla nigdy niepal
ą
cych: kontrolna, bierne palenie papierosów,
bierne u
ż
ywanie e-papierosów
–
Ka
ż
dy uczestniczył w ka
ż
dej sesji 1 raz
–
Badano próbki krwi pobrane godzin
ę
po sesji.
WYNIKI:
–
U
ż
ywanie e-papierosów nie wpłyn
ę
ło na całkowit
ą
liczb
ę
krwinek w
–
U
ż
ywanie e-papierosów nie wpłyn
ę
ło na całkowit
ą
liczb
ę
krwinek w
przebadanych próbkach (badania wykazały, i
ż
aktywne palenie tytoniu
powodowało wzrost liczby białych krwinek, liczby limfocytów, liczby
granulocytów).
www.gis.gov.pl
–
Próba badawcza obejmowała 32 osoby (13 K i 19 M), w wieku 18-55 lat,
pal
ą
cych min.15 papierosów/dzie
ń
–
Odbyły si
ę
4 sesje laboratoryjne trwaj
ą
ce po 150 minut. (w odst
ę
pach czasu
Vansickel i wsp. (2010)
–
Odbyły si
ę
4 sesje laboratoryjne trwaj
ą
ce po 150 minut. (w odst
ę
pach czasu
po 48 godzin). W sesjach w ró
ż
nej kolejno
ś
ci uczestnicy: palili papierosy
(własnej preferowanej marki), nie zapalali papierosa, u
ż
ywali e-papierosa
„NPRO” (18 mg) oraz e-papierosa „Hydro”(16 mg) - wykonywali 10
zaci
ą
gni
ęć
co 30 sek.
–
Uczestnicy nie mogli pali
ć
papierosów przez 12 godz. przed badaniem
–
Po ka
ż
dej sesji (po 5, 15, 30 i 45 min.) uczestnicy wypełniali kwestionariusz
na temat subiektywnych efektów i pobierane były próbki krwi.
WYNIKI:
–
Po u
ż
yciu e-papierosów nie zauwa
ż
ono znacz
ą
cych zmian w t
ę
tnie,
poziomie tlenku w
ę
gla i poziomie nikotyny w osoczu.
www.gis.gov.pl
–
Przeanalizowano 44 artykuły dotycz
ą
ce bada
ń
klinicznych
WYNIKI
Callahan-Lyon (2014)
WYNIKI
–
W przeanalizowanej literaturze zaobserwowano nast
ę
puj
ą
ce
fizjologiczne efekty u
ż
ywania e-papierosów:
•
Brak zmian w t
ę
tnie, poziomie tlenku w
ę
gla i poziomie nikotyny
w osoczu
•
Brak zmian w morfologii obwodowej krwi
•
Brak zmian w czynno
ś
ci płuc
•
Brak zmian w czynno
ś
ci płuc
•
Brak zmian czynno
ś
ci serca
•
Brak wzrostu wska
ź
ników stanów zapalnych
www.gis.gov.pl
–
Próba badawcza obejmowała 30 palaczy, wieku 19-56 lat
–
Uczestników podzielono na grup
ę
kontroln
ą
i eksperymentaln
ą
Vardavas i wsp. (2014)
–
Uczestniczy u
ż
ywali e-papierosa przez 5 minut w dowolny sposób
–
Grupa kontrolna u
ż
ywała e-papierosa bez kartrid
ż
a
WYNIKI
U
ż
ycie (5-minutowe) e-papierosa u zdrowych palaczy powoduje
zwi
ę
kszenie impedancji - opór przepływu dróg obwodowych i stres
oksydacyjny
WNIOSKI
WNIOSKI
W badaniu stwierdzono, i
ż
e-papierosy maj
ą
natychmiastowe negatywne
skutki fizjologiczne po krótkotrwałym u
ż
ytkowaniu.
www.gis.gov.pl
WYNIKI
Schripp i wsp. (2013)
WYNIKI
–
Konsumpcja e-papierosów powoduje m.in. emisj
ę
lotnych
zwi
ą
zków organicznych (m.in. glikolu propylenowego)
substancji smakowych, nikotyny do powietrza
w pomieszczeniach.
–
W czasie inhalacji e-papierosem rozkład aerozolu w
płucach prowadzi do zmiany ich wielko
ś
ci, co skutkuje
płucach prowadzi do zmiany ich wielko
ś
ci, co skutkuje
wydychaniem mniejszych cz
ą
steczek ww. zwi
ą
zków.
www.gis.gov.pl
Na ten moment brakuje bada
ń
naukowych
pokazuj
ą
cych wpływ e-papierosów
na zdrowie
przy długotrwałym ich u
ż
ywaniu
www.gis.gov.pl
Co mówi
ą
badania naukowe na
Co mówi
ą
badania naukowe na
temat wyst
ę
powania zjawiska
biernego palenia w przypadku
u
ż
ywania e-papierosów?
W przypadku e-papierosów w wyniku jego u
ż
ywania
wydobywa si
ę
aerozol/pary (nie dym)
www.gis.gov.pl
WYNIKI
McAuley i wsp. (2012)
WYNIKI
–
Całkowita emisja zanieczyszcze
ń
z e-papierosa do
powietrza była bardzo niska. Badania nie ujawniły
wyst
ę
powania dostrzegalnego wpływu na zdrowie
ekspozycji pary wyprodukowanej z liquidu e-papierosa
.
www.gis.gov.pl
WYNIKI
Flouris i wsp. (2012)
WYNIKI
–
Bierne „e-palenie” nie wpłyn
ę
ło na całkowit
ą
liczb
ę
krwinek.
–
Badania wykazały, i
ż
bierne palenie tytoniu
powodowało wzrost liczby białych krwinek, liczby
limfocytów, liczby granulocytów.
www.gis.gov.pl
limfocytów, liczby granulocytów.
WYNIKI:
–
W parach znaleziono zwi
ą
zki karbonylowe (formaldehyd,
acetaldehyd, akrolein
ę
), lotne zwi
ą
zki organiczne, specyficzne
Goniewicz (2014)
acetaldehyd, akrolein
ę
), lotne zwi
ą
zki organiczne, specyficzne
dla tytoniu nitrozoaminy (NNN, NNK) i metale (kadm, nikiel, ołów)
–
Te potencjalnie toksyczne składniki w wynikach bada
ń
były od 9
do 450 razy ni
ż
sze od tych z papierosów tradycyjnych i w wielu
wypadkach porównywalne z inhalatorem nikotyny Nicorette
WNIOSKI:
E-papierosy istotnie zmniejszaj
ą
ekspozycj
ę
na specyficzne dla
E-papierosy istotnie zmniejszaj
ą
ekspozycj
ę
na specyficzne dla
tytoniu toksyczne substancje.
www.gis.gov.pl
WYNIKI:
Czogala i wsp. (2013)
WYNIKI:
E-papierosy emituj
ą
znacz
ą
c
ą
ilo
ść
nikotyny (jednak w
badaniach ilo
ść
nikotyny przy biernej ekspozycji
zale
ż
ała od marki e-papierosa),
ale nie emituj
ą
znacz
ą
cej ilo
ś
ci CO i LZO (lotne zwi
ą
zki
organiczne).
organiczne).
www.gis.gov.pl
Co mówi
ą
badania naukowe
Co mówi
ą
badania naukowe
o mo
ż
liwo
ś
ci stosowania
e-papierosów jako sposobu
rzucania palenia?
www.gis.gov.pl
Badania pokazuj
ą
,
ż
e zaspokojenie potrzeb zwi
ą
zanych z
Badania pokazuj
ą
,
ż
e zaspokojenie potrzeb zwi
ą
zanych z
behawioralnymi aspektami uzale
ż
nienia takimi jak np.
trzymanie papierosa redukuje pragnienie palenia, nawet
je
ś
li nie jest dostarczana organizmowi nikotyna.
Czy e-papieros odpowiada na te potrzeby?
Czy e-papieros odpowiada na te potrzeby?
www.gis.gov.pl
Ź
ródło: za :Siegel i wsp., 2011
Jednym z bada
ń
wskazuj
ą
cych na mo
ż
liwo
ść
wykorzystania e-
papierosów jako narz
ę
dzia wspomagaj
ą
cego rzucenie palenia
jest badanie z udziałem 40 palaczy w wieku 18-70 lat.
Bullen i wsp. (2010)
jest badanie z udziałem 40 palaczy w wieku 18-70 lat.
W badaniu porównywano zawarto
ść
CO w organizmie oraz
potrzeb
ę
zapalenia papierosa u osób u
ż
ywaj
ą
cych inhalatora
nikotyny, e-papierosa z nikotyn
ą
, placebo.
WNIOSKI:
E-papieros redukował pragnienie zaplenia, był przyjemniejszy w
u
ż
yciu ni
ż
inhalator i powodował zmiany farmakokinetyczne
u
ż
yciu ni
ż
inhalator i powodował zmiany farmakokinetyczne
zbli
ż
one do skutków u
ż
ycia inhalatora. Wskazuje to na
potencjaln
ą
mo
ż
liwo
ść
wykorzystania e-papierosów jako
ś
rodka
pomagaj
ą
cego rzuci
ć
palenie.
www.gis.gov.pl
Badanie porównuj
ą
ce skuteczno
ść
e-papierosów z nikotyn
ą
,
Bullen i wsp. (2013)
Badanie porównuj
ą
ce skuteczno
ść
e-papierosów z nikotyn
ą
,
plastrów nikotynowych oraz e-papierosów bez nikotyny
przeprowadzone na próbie 657 palaczy.
WNIOSKI
Zarówno e-papierosy z nikotyn
ą
, jak i bez nikotyny s
ą
tak samo
efektywne w pomaganiu utrzymania abstynencji tytoniowej, co
plastry, bez wyst
ę
powania dodatkowych skutków ubocznych
plastry, bez wyst
ę
powania dodatkowych skutków ubocznych
ich stosowania.
www.gis.gov.pl
Badanie ankietowe przeprowadzone na próbie ponad 1,5 tys.
palaczy, w którym 13% respondentów u
ż
ywało e-papierosa
jako
ś
rodka wspomagaj
ą
cego rzucenie palenia.
Pokhrel (2013)
jako
ś
rodka wspomagaj
ą
cego rzucenie palenia.
WYNIKI
Badani twierdzili,
ż
e dzi
ę
ki e-papierosom :
•
maj
ą
wi
ę
ksz
ą
motywacj
ę
do rozstania z nałogiem,
•
maj
ą
wy
ż
sze poczucie własnej skuteczno
ś
ci,
•
s
ą
bardziej skłonni do u
ż
ywania medycznych
ś
rodków
wspomagaj
ą
cych rzucanie palenia oraz
wspomagaj
ą
cych rzucanie palenia oraz
•
s
ą
w stanie dłu
ż
ej zachowa
ć
abstynencj
ę
ni
ż
palacze
nieu
ż
ywaj
ą
cy e-papierosów.
www.gis.gov.pl
Czy e-papieros jest lepszy ni
ż
NTZ?
Czy e-papieros jest lepszy ni
ż
NTZ?
E-papieros oprócz dostarczania substancji, od której jest si
ę
uzale
ż
nionym, daje wra
ż
enie palenia – zaci
ą
gania si
ę
dymem, trzymania papierosa, dzi
ę
ki czemu odpowiada na
behawioralne aspekty palenia.
behawioralne aspekty palenia.
www.gis.gov.pl
Ź
ródło: Sobczak, 2013; Ko
ś
mider i wsp., 2012
Bibliografia
•Etter J.-F. (2014) Cała prawda o e-papierosach, Wydawnictwo Filia, Pozna
ń
.
•Progad
ż
et, Co to jest e-papieros - budowa e-papierosa.
Ź
ródło: http://progadzet.pl/epapierosy-i-akcesoria/394-e-
papieros-3-ladowarki.html
•E-Cigarette Laws Worldwide.
Ź
ródło: http://www.ecigarette-politics.com/electronic-cigarettes-global-legal-status.html
•E-Cigarette Laws Worldwide.
Ź
ródło: http://www.ecigarette-politics.com/electronic-cigarettes-global-legal-status.html
•Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady ws. zbli
ż
enia przepisów ustawowych, wykonawczych i
administracyjnych pa
ń
stw członkowskich w sprawie produkcji, prezentowania i sprzeda
ż
y wyrobów tytoniowych i
powi
ą
zanych wyrobów oraz uchylaj
ą
cych dyrektyw
ę
2001/37/WE, LEX 1476.
Ź
ródło:
http://ec.europa.eu/health/tobacco/docs/dir_201440_pl.pdf
•Brenntag Polska S.A., Glikol propylenowy USP/EP, (2012)
http://www.brenntag.pl/fileadmin/pdf/kch/501642.pdf?t=1401487211
•Dworniczak M., Co u
ż
ytkownik e-papierosów o nikotynie wiedzie
ć
powinien?, http://www.digicig.pl/dc/nikotyna
•Dworniczak M., Stary Chemik bloguje - blog dla u
ż
ytkowników e-papierosów, http://starychemik.wordpress.com/
•Kossobudzka M., (2013)E-papierosy mog
ą
ocali
ć
miliony istnie
ń
ludzkich?,
http://wyborcza.pl/1,75400,14962326,E_papierosy_moga_ocalic_miliony_istnien_ludzkich_.html#TRrelSST
•Wszystko o e-papierosach, Savante, http://www.savante.pl/webpage/e-liquidy.html
•Raport z ogólnopolskiego badania ankietowego na temat postaw wobec palenia tytoniu (2013) GIS, Warszawa
www.gis.gov.pl
•Raport z ogólnopolskiego badania ankietowego na temat postaw wobec palenia tytoniu (2013) GIS, Warszawa
•E-Cigarette Laws Worldwide, http://www.ecigarette-politics.com/electronic-cigarettes-global-legal-status.html
•Ko
ś
mider L., Knysak J., Goniewicz M., Sobczak A. (2012) Elektroniczny papieros – bezpieczny substytut papierosa
czy nowe zagro
ż
enie?, Przegl
ą
d Lekarski 69/10.
•Etter J-F., Bullen C. Electronic cigarette: users profile, utilization, satisfaction and perceived efficacy, Society for the
Study of Addiction 2011,(106), 2017-2028
Bibliografia cd.
•McAuley T. R., Hopke P.K., Zhao J., Babaian S., Comparison of the effects of e-cigarette vapour and cigarette smoke
on indoor air quality, Inhal Toxicol 2012;24;133-9.
•Schripp T., Markiewitz D., Uhde E. T. Salthammer, Does e-cigarette consumption cause passive vaping? Indoor Air
2013; 23: 25-31.
• Laugesen M. Ruyan e-cigarette bench-top tests Poster. Soc Res Nicotine Tob 2009.
• Laugesen M. Ruyan e-cigarette bench-top tests Poster. Soc Res Nicotine Tob 2009.
http://www.healthnz.co.nz/DublinEcigBenchtopHandout
• Pellegrino RM, Tinghino B, Mangiaracina G, et al. Electronic cigarettes: an evaluation of exposure to chemicals and
fine particulate matter (PM). Ann Ig 2012;24:279–88.
•Caponnetto P, Campagna D, Papale G, et al. The emerging phenomenon of electronic cigarettes. Expert Rev Respir
Med 2012;6:63–74;
•Polosa R, Morjaria JB, Caponnetto P, et al. Effectiveness and tolerability of electronic cigarette in real-life: a 24-month
prospective observational study. Intern Emerg Med Published Online First: 20 Jul 2013. doi:10.1007/s11739-013-0977-z
•Vansickel AR, Cobb CO, Weaver MF. A clinical laboratory model for evaluating the acute effects of electronic cigarettes:
nicotine delivery profile and cardiovascular and subjective effects. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2010;19:1945–53.
•Vardavas CI, Anagnostopoulos N, Kougias M, et al. Short-term pulmonary effects of using an electronic cigarette. Chest
2012;141:1400–6.
•Flouris AD, Poulianiti KP, Chorti MS, et al. Acute effects of electronic and tobacco cigarette smoking on complete blood
www.gis.gov.pl
•Flouris AD, Poulianiti KP, Chorti MS, et al. Acute effects of electronic and tobacco cigarette smoking on complete blood
count. Food Chem Toxicol 2012;50:3600–3.]
•Chorti M, Poulianti K, Jamurtas A, et al. Effects of active and passive electronic and tobacco cigarette smoking on lung
function. Abstracts/Toxicol Lett 2012;21(1S):64.
Bibliografia cd.
•Tzatzarakis MN, Tsitoglou KI, Chorti MS, et al. Acute and short term impact of active and passive tobacco and
electronic cigarette smoking on inflammatory markers. Toxicol Lett 2013;221S:S86
•Czogala J., Goniewicz M.L, Fidelus B., Zieli
ń
ska W., Travers M.J., Sobczak A. Secondhand Exposure to Vapors from
Electronic Cigarettes, Nicotine & Tobacco Reaserch, 2013, 1-8
•Nieglowicz J. (2010) Zalety i wady e-papierosa, http://epapieros.blogspot.com/
•Nieglowicz J. (2010) Zalety i wady e-papierosa, http://epapieros.blogspot.com/
•Drewnowska B. (2014) Gra o du
ż
e zyski z e-papierosów, Rzeczpospolita, 14.04.2014
•Westenberger BJ. Evaluation of e-cigarettes. Department of Health and Human Services Food and Drug
Administration, Center for Drug Evaluation and Research, Division of Pharmaceutical Analysis, 2009.
http://www.fda.gov/downloads/Drugs/ScienceResearch/UCM173250.pdf
•Flouris AD, Chorti MS, Poulianiti KP, et al. Acute impact of active and passive electronic cigarette smoking on serum
cotinine and lung function. Inhal Toxicol 2013;25:91–101.
•Farsalinos K, Tsiapras D, Kyrzopoulos S, et al. Acute effects of using an electronic nicotine-delivery device (e-cigarette)
on myocardial function: comparison with the effects of regular cigarettes. Eur Heart J 2012;33(Supp 1):203.
www.gis.gov.pl
Projekt „Profilaktyczny program zakresie przeciwdziałania uzale
ż
nieniu od
alkoholu, tytoniu i innych
ś
rodków psychoaktywnych”
współfinansowany przez Szwajcari
ę
w ramach szwajcarskiego programu
współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej.
Warto
ść
dofinansowania: 3 438 691 CHF
www.gis.gov.pl
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
pomagaja czy szkodzaa
Pomaga czy szkodzi
Kawa szkodzi, czy pomaga
Co nam szkodzi tłuszcze czy weglowodany
CZY CHAOS POMAGA W TWORZENIU, Studia, Niesklasyfikowane
Czy literaturze trzeba pomagać, przydatne teksty (np. do szkoły)
Czy sól szkodzi
Przemówienie Czy szkoła pomaga uczniom w zdobywaniu wiedzy i rozwoju osobowości
Czy literatura pomaga wspóczesnemu człowiekowi w kształtowaniu
czy komorki szkodza
czy muzyka pomaga w nauce
Wszystko o paznokciach – co szkodzi, a co pomaga
Czy suplementy mogą szkodzic
rozwój dziecka czy stos papierów
Znane nam lekarstwa w większości nam szkodzą niż pomagają
Czy stan zapalny szkodzi zdrowiu
szkolenie jeźdźca(czy taniec pomaga w hippice)
Czy e papieros może zbawić palaczy
więcej podobnych podstron