1.Podaj główne założenia dotyczące natury ludzkiej w ujęciu psychologii humanistycznej.

Zadaniem psychologów humanistycznych człowiek powinien budować własny portret w oparciu o własną ocenę, ale powinien liczyć się z oceną otoczenia. Zatem należy być otwartym na doświadczenie zewnętrzne, liczyć się z cudzymi poglądami, korzystać z opisu siebie, który kreślą inni ludzie. Człowiek musi znać swoją przeszłość, biografię, historię, ale w innych sytuacjach przewidywać też przyszłość, mieć pewne plany, zamierzenia oraz znaleźć się w codziennych sytuacjach. Celem tej psychologii jest również samoaktualizacja, która nie może polegać na przekładaniu jednych spraw nad drugie; a człowiek przecież tak często ubolewa nad tym, że nie może czegoś zdobyć. (przedstawiciele Rogers i Maslow)

2.Na czym polega proces samoaktualizacji - samo urzeczywistnienia.

Samoaktualizacja = samorealizacja, polega ona na możliwie najlepszym wykorzystaniu swoich możliwości w danych sytuacjach życiowych. Pełna samoaktualizacja staje się coraz mniej możliwa
w wyspecjalizowanym społeczeństwie. Zwraca na nią uwagę Maslow, odwołuje się do przykładu Einsteina, który mógł się samo aktualizować, ponieważ inni wykonywali za niego wiele czynności. Organizm posiada tendencyjną postawę, czyli dążenie do urzeczywistnienia, podtrzymania i udoskonalenia doświadczającego organizmu. Tendencja ta ukierunkowuje uwagę jednostki jedynie na te aspekty środowiska, które mogą konstruktywnie stymulować jej rozwój w kierunku realizacji swych możliwości i osiągnięcia pełni. Według Rogersa istnieje tylko jedna siła motywacyjna tj. dążenie do samo urzeczywistnienia - jedynego celu życia. Tendencja rozwojowa może przejawiać się jedynie wtedy, gdy jednostka sama spostrzega wybory stojące przed nią i nadaje im formę symboliczną. Osoba może urzeczywistniać się wtedy jeśli zdolna jest odróżnić zachowania o charakterze rozwojowym od regresywnych.

3.Przedstaw znaczenie terminów samorealizacja.

Samorealizacja - stałe dążenie do pełnego zrealizowania swych wrodzonych możliwości uznawane przez np.: Goldsteina, Maslowa - za najbardziej podstawowy cel człowieka.

Wg Goldsteina teoria ta kładzie nacisk na regularny rozwój wrodzonych potencjalnych możliwości organizmu. Uznaje ona jednak, że odpowiednie środowisko jest nieodzownym warunkiem, aby ten rozwój mógł nastąpić. Teoria ta zakłada, że organizm jest motywowany przez jeden dominujący, a nie przez kilka różnych niezależnych popędów. Tym popędem dla Goldsteina jest samorealizacja czyli nasze nieustanne dążenie do zrealizowania naszych wrodzonych potencjalnych możliwości. Maslow w swojej teorii samorealizacji położył nacisk na problem osób zdrowych emocjonalnie. Zgodnie z tą teorią potrzeby ludzkie tworzą hierarchię, od potrzeb fizjologicznych po przez potrzeby bezpieczeństwa, przynależności i miłości, dalej przez potrzebę szacunku i samorealizacji aż do potrzeby transcendencji. Dopiero gdy potrzeby na niższych poziomach są zaspokojone może swobodnie zajmować się zaspokojeniem potrzeb na wyższych poziomach.

5.Cechy dobrego terapeuty w ujęciu Carla Rogers.

Rogers wymienia postawy terapeuty:

-powinien potrafić wejść w głęboki osobisty i subiektywny kontakt z klientem nie jako naukowiec ani lekarz, który ma postawić diagnozę i wyleczyć, lecz jak osoba do drugiej osoby

-przypisuje swojemu klientowi wartość bezwarunkową niezależną od stanu, w jakim on się znajduje od jego zachowań i uczuć

-zdolny jest wczuć się w stan swojego klienta, może mu przekazać w pewnym stopniu empatyczne zrozumienie

-powinien czuć się dobrze i swobodnie wchodząc w tego rodzaju kontakt całkowicie, nie rozważać go intelektualnie, dokąd może on zmierzać, a zadowalać się stworzeniem atmosfery zapewniającej klientowi absolutną wolność bycia sobą.

Doświadczenie takiej bezwarunkowej akceptacji i empatycznego zrozumienia uruchamia proces zmian, w jego trakcie klienci w coraz większym stopniu uświadamiają sobie swe prawdziwe uczucia i doświadczenia, a ich obraz „ja”, staje się coraz bardziej zgodny z całością doświadczeń organizmu. Gdyby została osiągnięta całkowita zgodność, klient stałby się osobą funkcjonującą w sposób pełny, wtedy taka osoba jest otwarta na doświadczenia, występują u niej brak doświadczenia obronnego, jasna i dokładna świadomość, bezwarunkowe poczucie własnej wartości i harmonijne relacje z innymi ludźmi. Doświadczenie obejmuje wszystko to, co dzieje się w obrębie organizmu w każdym momencie i jest potencjalnie dostępne w świadomości. Całość doświadczenia tworzy pole fenomenologiczne. Zachowanie jednostki jest uzależnione od rzeczywistości subiektywnej, a nie od warunków bodźcowych, czyli rzeczywistości zewnętrznej.

9.Podaj definicje pojęcia „ja” czyli obrazu siebie w ujęciu Carla Rogersa.

Rogers przedstawiciel teorii traktujących organizm jako całość. Nacisk na prywatny świat doznań jednostki, czyli pole fenomenologiczne. Spostrzeżenia i interpretacje dokonane przez jednostkę determinuje jej późniejsze zachowanie. Aby zrozumieć czyjeś zachowanie nie wystarczy znać obiektywną sytuację: musimy zrozumieć jak tę sytuację widzi dana osoba.

Odrębna częścią pola fenomen. jest „ pojęcie o sobie”, czyli obraz siebie, który rozwija się w wyniku interakcji danej jednostki ze środowiskiem. Ludzie zachowują się w sposób zgodny z posiadanym obrazem samego siebie i odrzucają lub zniekształcają napływającą informację, która jest zagrożeniem dla ich „ja”.

Pojęcie „ja”, czyli obraz siebie w ujęciu Rogersa określa zorganizowaną spójną postać składającą się ze spostrzeganych własności „ja” oraz ze spostrzeganych relacji „ja”, a także z wartości przypisanej tym spostrzeżeniom.

10.Omów relacje zachodzące między „ja” a funkcjonującym organizmie.

Jeśli przedstawione w symbolicznej formie doświadczenie jakiejś osoby tworząc jej „ja” odzwierciedlają wiernie doświadczenie organizmu, to osobę tę możemy określić, jako przystosowaną, dojrzałą i funkcjonującą w sposób pełny. Osoba taka akceptuje wszelkie doświadczenia organizmu bez poczucia zagrożenia i lęku, zdolna jest także myśleć w sposób realistyczny, natomiast niezgodność między „ja”, a organizmem prowadzi do zagrożenia i niepokoju. Osoby o takiej niezgodności zachowują się obronnie, a ich sposób myślenia jest zawężony i sztywny. Istnieje podstawowa tendencja organizmu, jest nią dążenie do urzeczywistnienia, podtrzymania i udoskonalenie doświadczającego organizmu. Tendencja ta ma charakter selektywny, ukierunkowuje ona uwagę jednostki jedynie na te aspekty środowiska, które mogą konstruktywnie stymulować jej rozwój, w kierunku realizacji swych możliwości i osiągnięcie pełni.

11.Założenia koncepcji poznawczej.

Koncepcje poznawcze zakładają, że jednostka jest samodzielnym podmiotem przyjmującym postawę badawczą wobec rzeczywistości, która podobnie jak naukowiec obserwuje świat, przewiduje, formułuje hipotezy, planuje, eksperymentuje i wnioskuje, która zgodnie z posiadaną wiedzą przystosowuje się do świata i kształtuje. Zgodnie z tą koncepcją procesy psychiczne i zewnętrzne zachowania człowieka zależą od informacji. Jest on sterowany bądź kontrolowany przez informację płynące ze środowiska oraz informacje zakodowane uprzednio w pamięci. Tego rodzaju sterowanie nazywa się sterowaniem poznawczym, podkreśla się, że człowiek nie jest całkowicie manipulowany przez informacje. Informacje są jedynie materiałem, który jest przetwarzany w procesie myślenia, przewidywania i planowania działań. Podkreśla się, że jednostka jest mniej lub bardziej dojrzałym badaczem, który w znacznym stopniu decyduje o własnym losie i który umie aktywnie działać w instytucjonalnej części. Portret poznawczy nie tylko określa jak funkcjonuje człowiek, ale również wskazuje jak możemy zmieniać jego myślenie i działanie.

Podstawową metodą zmiany zachowania się ludzi w koncepcjach poznawczych jest systematyczne i celowe zachowanie, które umożliwia człowiekowi lepsze poznanie środowiska społecznego oraz własnej osobowości, która uczy jak skutecznie działać w okresie rewolucji naukowo - technicznej. W procesie nowoczesnego wychowania między nauczycielem a uczniem musi istnieć taki stosunek, jak zachodzi między bardziej a mniej doświadczonym badaczom.

Koncepcje poznawcze zakładają, że jednostka jest podmiotem samodzielnym, przyjmującym postawę badawczą wobec rzeczywistości. Obserwuje ona świat, przewiduje i formuje hipotezy, planuje, eksperymentuje i wnioskuje oraz zgodnie z posiadana wiedzą przystosowuje się do świata i kształtuje go. Procesy psychiczne i zachowania zewnętrzne człowieka zależą od informacji. Jest on sterowany czy kontrolowany przez informacje płynące środowiska oraz informacje uprzednio w pamięci. Tego rodzaju sterowanie nazywa się sterowaniem poznawczym, ale człowiek nie jest istotą całkowicie manipulowaną przez informacje, które są jedynie materiałem przetwarzanym w procesie myślenia, planowania i przewidywania. Jest mniej lub bardziej doświadczonym badaczem, który w znacznym stopniu decyduje o własnym losie i umie aktywnie działać w świecie aktywnych instytucji. Portret poznawczy wskazuje, jak zmienić jego myślenie i działanie. Podstawową metodą modyfikacji ludzi jest systematyczne i celowe wychowanie, które umożliwia człowiekowi lepsze poznanie własnej osobowości i środowiska społecznego, i które uczy, jak skutecznie działać w procesie rewolucji naukowo-technicznej. W procesie nowoczesnego wychowania między nauczycielem a uczniem musi istnieć taki stosunek, jaki zachodzi między mniej a bardziej doświadczonym badaczem.

4.W jaki sposób definiuje się sterowanie zewnętrzne i sterowanie wewnętrzne.

Czynności człowieka są sterowane przez informacje. Mogą one pochodzić z dwóch źródeł:

Pierwsze - aktualnie działające na człowieka środowisko fizyczne i społeczne ( rodzina, szkoła, praca czy media )

Drugie - ludzkie doświadczenie, system wiedzy którą jednostka zdobyła w przeszłości, dzięki uczeniu się, myśleniu i działaniu.

W zależności od tego skąd pochodzą informacje. Wyróżniamy dwa rodzaje sterowania:

-wewnętrzne: podstawą sterowania wewnętrznego są struktury poznawcze. Jest to system informacji o świecie zewnętrznym i o własnej osobie które są zakodowane w pamięci człowieka, i które regulują jego zachowanie. Struktury poznawcze są źródłem informacji o otoczeniu, o własnym „ Ja ” oraz o programach działania, które umożliwiają osiągnięcie planowanych celów. Dzięki inf. zakodowanym w organizmie jednostka ma poczucie własnej tożsamości oraz orientuje się w świecie zewnętrznym. Programy te mogą być algorytmiczne np. wzory matematyczne, przepisy technologiczne oraz heurystyczne [Metoda heurystyczna (sokratejska, poszukująca)

-metoda nauczania lub wspólnego odkrywania prawdy, polegająca na naprowadzaniu ucznia na wiedzę poprzez zadawanie mu serii prostych pytań]. np. styl gry w szachy, zasady rozwiązywania problemów twórczych.

-zewnętrzne: z kolei, w tym sterowaniu podstawą są informacje znajdujące się w środowisku. Ważne jest więc aby jednostka posiadła zdolność asymilacji i selekcji tych danych które z punktu widzenia realizowanych celów i odrzucania informacji zbędnych. Drugim niezbędnym zjawiskiem jest tendencyjna selekcja danych polegająca na tym że jednostka aktywnie poszukuje istotnych, dla siebie, informacji. Poszukiwanie jest tak długo opłacalne jak długo jego cena jest niższa od korzyści. Jeśli jednostka nie wykształci w sobie tych procesów grozi jej albo przeładowanie informacji, albo tzw. deprawacja sensoryczna czyli izolacja informacji.

6.Omów teorię przetwarzania informacji A. Newell'a i H. Simona.

Człowiek jest układem poznawczym, posiada kilka ważnych cech takich jak to, iż jego działanie jest celowe, iż dysponuje on świeżą i trwałą pamięcią, iż tempo operowania informacjami jest ustalone, że funkcjonuje według pewnego programu. Cechy te w znacznym stopniu determinują ludzkie zachowanie. Po otrzymaniu zadania człowiek dąży do osiągnięcia celu za pomocą programu. Czynności człowieka są kierowane przez informacje i ich struktury.

7.Na czym polega sterowanie wewnętrzne i jaki jest jego wpływ na struktury poznawcze człowieka.

Czynności człowieka są sterowane przez informacje pochodzące ze źródeł:

-aktualnie działające na człowieka środowisko fizyczne i społeczne

-ludzkie doświadczenie, system wiedzy, którą jednostka zdobyła w przeszłości, dzięki uczeniu się, myśleniu i działaniu

W zależności skąd pochodzą informacje wyróżniamy dwa rodzaje sterowania:

-zewnętrzne

-wewnętrzne- podstawą regulacji wewnętrznej są struktury poznawcze (system informacji o świecie zewnętrznym i własnej osobie zakodowane w pamięci człowieka, i które regulują jego zachowanie)

System struktur poznawczych jest podstawowym składnikiem osobowości.

Osobowość to przede wszystkim pewna organizacja informacji zakodowana w pamięci człowieka, to całokształt doświadczenia jednostki.

8.Podaj definicję osobowości w ujęciu poznawczym.

Definicja poznawcza zakłada, że jednostka jest samodzielnym podmiotem przyjmującym postawę badawczą wobec rzeczywistości, która podobnie jak naukowiec obserwuje świat, przewiduje, formułuje hipotezy, planuje, eksperymentuje i wnioskuje oraz zgodnie z posiadaną wiedzą, przystosowuje się do świata i kształtuje go. Zgodnie z tą koncepcją procesy psychiczne i zewnętrzne zachowania człowieka zależą od informacji. Jest on sterowany, bądź kontrolowany przez informacje, płynące ze środowiska oraz informacje zakodowane uprzednio w pamięci. Tego rodzaju sterowanie nazywa się sterowaniem poznawczym, podkreśla się, że człowiek nie jest całkowicie manipulowany przez informacje. Informacje są jedynie materiałem, który jest przetwarzany w procesie myślenia, przewidywania i planowania działań.

12.Scharakteryzuj struktury poznawcze w aspekcie treściowym.

Struktury poznawcze, które są podstawą regulacji wewnętrznej można scharakteryzować z punktu widzenia treści i cech formalnych. Struktury poznawcze są źródłem informacji o otoczeniu, o własnym „ja” oraz o programach działania, które umożliwiają osiągnięcie planowanych celów. Dzięki nim tj. informacjom zakodowanym w organizmie jednostka ma poczucie własnej tożsamości oraz orientuje się w świecie zewnętrznym. Orientacja w świecie zewnętrznym jest warunkiem dobrego przystosowania. Człowiek nie tylko posiada informacje o środowisku, ale również o sobie samym, o swoim „ja”, które stanowi drugie źródło, określane jako samowiedza lub autoportret. Samowiedza ułatwia nie tylko rozumienie swojej osoby, ale pozwala również podejmować racjonalne decyzje i skuteczne działania. Informacje zakodowane w strukturach poznawczych ułatwiają również ocenę wartości i zdarzeń. W strukturach poznawczych zakodowana jest informacja o programach działania, czyli systemie reguł, osiągania wartości zwanych celami. Programy te mogą być algorytmiczne np. wzory matematyczne czy przepisy technologiczne.

13.Scharakteryzuj struktury poznawcze w aspekcie formalnym.

System struktur poznawczych można scharakteryzować nie tylko z punktu widzenia treści, lecz również z punktu widzenia jego cech formalnych, czyli relacji między jednostkami informacyjnymi. Struktury poznawcze charakteryzują się pewną złożonością - jednym ze złożeń jest liczba aspektów lub wymiarów, które człowiek bierze pod uwagę. Innym kryterium jest zakres złożoności, które one zawierają. Im człowiek posiada bogatsze doświadczenia osobiste, tym rzadziej spostrzega świat w kategoriach czarno- białych, tym łatwiej dostrzega subtelne różnice między ludźmi, tym trafniej ocenia zdarzenia, tym jest bardziej giętki i plastyczny w działaniu i tym mniej liczy się z emocjami.

14.Na czym polega sterowanie zewnętrzne.

Sterowanie zewnętrzne jest drugim czynnikiem znajdującym się w środowisku. Eksperymentalne badania dotyczą tzw. deprywacji sensorycznej. Pod wpływem izolacji sensorycznej i społecznej występują założenia w procesie percepcji. Spostrzeganie przedmiotów i ludzi staje się mniej adekwatne np.. badani widzą poruszające się podłogi lub wykrzywione ściany. Po dłuższej izolacji pojawiają się halucynacje. Poza tym zaobserwowano zaburzenia w procesie myślenia i zapamiętywania. Pod wpływem stymulacji z otoczenia pojawiają się zaburzenia emocjonalne, może występować silny lęk i niepokój, często badany staje się senny. Stany deprywacyjne mogą zaburzać również sterowanie wewnętrzne. Pod wpływem dłuższej izolacji człowiek może stracić poczucie tożsamości i mieć trudności z oceną zjawisk oraz uruchamianiem programów działania. Przeciwnie wielu badaczy wskazuje, że wielkim problemem współczesnego człowieka jest nadmiar informacji. Brak informacji nie jest typową trudnością w procesach podejmowania decyzji. Świat atakuje nasze oczy i uszy informacją równą milionom mitów na sekundę, z których ludzie zdolni są tylko cząstkę zasymilować. Nadmiar informacji stwarza rzeczywiste problemy, ponieważ ludzkie problemy asymilacji nowych danych z otoczeniem są ograniczone i mamy wtedy do czynienia z tzw. zjawiskiem przeciążenia informacyjnego.

15.Omów teorię konstruktów osobistych George'a Kellego.

Człowiek jest badaczem tworzącym sobie obraz świata i własnej osoby. Człowiek tworzy indywidualny system konstruktów osobistych, które są specyficznym ujęciem i rozumieniem rzeczywistości, cechują się dwubiegunowością, są bipolarne. O ile przewidywania są potwierdzane przez rzeczywistość, system konstruktów jest w równowadze. Zdarza się, że świat nie jest zgodny z konstruktami osobistymi. Człowiek może modyfikować poprzednie konstrukty albo za pomocą działań wrogich i agresywnych, zmusza rzeczywistość, aby podporządkowała się im. Zdarza się, że człowiek spotyka fakty, które leżą poza systemem konstruktów osobistych - pojawia się lęk, będący reakcją na zdarzenia, których człowiek nie rozumie i nie może przewidzieć za pomocą konstruktów. Wzbogacenie systemu pozwala usunąć lęk. W tej koncepcji zachowanie jest kierowane przez konstrukty osobiste.

16.Dokonaj oceny podejścia humanistycznego w teorii osobowości.

Zadaniem psychologów humanistycznych człowiek powinien budować własny portret w oparciu o własną ocenę, ale powinien liczyć się z oceną otoczenia. Zatem należy być otwartym na doświadczenie zewnętrzne, liczyć się z cudzymi poglądami, korzystać z opisu siebie, który kreślą inni ludzie. Człowiek musi znać swoją przeszłość, biografię, historię, ale w innych sytuacjach przewidywać też przyszłość, mieć pewne plany, zamierzenia oraz znaleźć się w codziennych sytuacjach. Celem tej psychologii jest również samoaktualizacja, która nie może polegać na przekładaniu jednych spraw nad drugie; a człowiek przecież tak często ubolewa nad tym, że nie może czegoś zdobyć. (przedstawiciele Rogers i Maslow)

17.Na czym polega efekt Monte Carlo.

Rogers przedstawiciel teorii traktujących organizm jako całość. Nacisk na prywatny świat doznań jednostki, czyli pole fenomenologiczne. Spostrzeżenia i interpretacje dokonane przez jednostkę determinuje jej późniejsze zachowanie. Aby zrozumieć czyjeś zachowanie nie

wystarczy znać obiektywną sytuację: musimy zrozumieć jak tę sytuację widzi dana osoba. Odrębna częścią pola fenomen. jest „ pojęcie o sobie”, czyli obraz siebie, który rozwija się w wyniku interakcji danej jednostki ze środowiskiem. Ludzie zachowują się w sposób zgodny z posiadanym obrazem samego siebie i odrzucają lub zniekształcają napływającą informację, która jest zagrożeniem dla ich „ja”.

18.Hierarchia potrzeb według A. Maslowa.

Maslow wierzył, iż hierarchiczne potrzeby są zrodzone i obecne na początku u wszystkich ludzi. Potrzeby niższe, tj. potrzeba zaspokojenia głodu i pragnienia, muszą być przynajmniej częściowo zaspokojone po to, aby można było zaspokoić potrzeby wyższe. np. potrzeba samorealizacji / położona najwyżej w hierarchii / może się spełnić dopiero wówczas, gdy zaspokojone zostały inne potrzeby / niższe /.

Hierarchia potrzeb wg A. Maslowa:

Potrzeby samorealizacji -

Potrzeby estetyczne - =Potrzeby wyższe

Potrzeby poznawcze - (metapotrzeby)

Potrzeby uznania i szacunku

Potrzeby miłości i przynależności Potrzeby niższe

Potrzeby bezpieczeństwa (podstawowe)

Potrzeby organiczne /wrodzone /

19.Przedstaw różnice między psychoanalizą Freuda a teorią Junga i teorią Adlera.

W strukturze osobowości Freud wyodrębnił trzy elementy:

-superego - nadjaźń

-ego - ja, które zwalcza to, co niskie i złe w człowieku; które stanowi siłę i wolę dążącą do zaspokojenia superego

-struktura id - to, ono; strukturę id stanowią instynkty i nastroje społeczne.

Według Freuda energia społeczna pochodzi od id, Siła id działa według dwóch zasad:

1.zasady przyjemności

2.zasady nirwany dążność do śmierci, czyli wyciszenia, zaś według zasady przyjemności dążność do wyciszenia poprzez zwiększenie przyjemności i obniżenie bólu.

Freud podkreślał znaczenie instynktów psychoanalitycznych stanowiących wrodzoną, jasną reprezentację wewnętrznego źródła pobudzenia somatycznego. Wyodrębnił dwa instynkty:

3.instynkt życia - eros; stanowiący instynkt miłości. Dąży on do zachowania życia somatycznego i psychicznego. Jest instynktem twórczym i służy do tworzenia. Wytwarza energię libido.

4.instynkt śmierci - tanatos; jego działanie jest destruktywne, dąży do rozbicia jedności życia somatycznego i psychicznego, do niszczenia i agresji, jest pochodnym instynktu śmierci.

Życie stanowi kompromis między dążeniem do tworzenia a niszczeniem. Ego ukierunkowuje nasze tendencje do uzyskiwania przyjemności. Decyduje o realnej możliwości zaspokojenia popędu. Pośredniczy między światem otaczającym (zewnętrznym), a id. Ego w znacznej części jest świadome. Kieruje naszą działalnością dowolną. Pełni funkcję obronną przed bólem psychicznym. Wyróżniamy dwa podsystemy w ego:

tak zwane ego idealne, abstrakcyjny, idealny wzorzec, do którego chcielibyśmy dojść oraz sumienie-skutek naszego postępowania. Ego umożliwia nam przystosowanie się do zmiennych warunków życia. Kierunek rozwiązania kompromisów między ego, a superego decyduje o kierunku naszego działania. Superego stanowi system wartości, wzorzec naszego zachowania. Kształt superego zależy od przyswojonego systemu wartości. Bardzo ważnym okresem jest dzieciństwo, tworzenie zrębów systemu wartości. Superego ocenia postępowanie jednostki zgodnie z przyjętymi zasadami moralnymi. Zasadnicze zadania superego:

-hamowanie impulsów płynących z id

-ukierunkowanie ego do przyjmowania realistycznych celów

-motywuje człowieka do dążenia ku doskonałości

Ważną rolę pełnią stosowane przez jednostki mechanizmy obronne:

-bronią przed bólem psychicznym

-mają w znacznej części charakter nieświadomy

Mają one charakter uniwersalny, można je zauważyć u większości ludzi. W swej naturze nie są ani dobre ani złe. Złe, gdy prowadzą do patologicznych form przystosowania. Pozwalają zachować poczucie bezpieczeństwa. Kształtują obraz samego siebie, działają automatycznie. Część z nich ma wąski zakres, inne z kolei kształtują tak zwany styl życia. Występują u ludzi normalnych i u osób z różnego rodzaju formami psychopatologii (nauka o nieprawidłowym przystosowaniu). Podstawowe mechanizmy obronne:

-mechanizm represji - proces wypierania przeżyć i doświadczeń z podświadomości do świadomości. Odgrywa pozytywną rolę w zachowaniu zdrowia emocjonalnego

-supresji - polega na wypychaniu i tłumieniu przeżyć ze świadomości do podświadomości

Możemy je rozpoznać przez analizę treści podświadomości stosując następujące metody:

-metoda wolnych skojarzeń - reaguje i odpowiada na zadawane luźne pytania

-analiza marzeń sennych

-hipnoza

-narkoanaliza

Następnym mechanizmem obronnym jest mechanizm regresji, będący ucieczką do lat dziecięcych. Wyróżniamy następujące postacie tego mechanizmu:

-retrogresja - stanowi zachowanie typowe dla dziecka, na przykład płacz

-regresja właściwa - odnoszona do osobowości niedojrzałej i infantylnego stylu życia

Regresja objawia się ucieczką w sen lub w chorobę. Ujawnia się w zachowaniach oralnych (w stresie ktoś dużo je). Zachowania analne (moczenie nocne, biegunki wyładowywanie agresji).

Negatywizm - niepodejmowanie odpowiedzialnych zadań.

Nostalgie - życie przeszłością (potrzeba czułości tego, co było).

Nomadyzm - ciągłe wędrowanie, zmienianie (popęd wędrowania).

Fiksacje - zatrzymanie się w pewnej fazie rozwojowej.

Konwersja - ujawnia się poprzez zamianę przeżywanych trudności psychicznych na funkcjonalne. Ujawniają się one w zaburzeniach sprawności organizmu. Stanowią one specyficzną ucieczkę w chorobę. Jedne z najczęściej spotykanych form tych zaburzeń to nerwice histeryczne. Najczęściej spotykanymi objawami konwersyjnymi są niedowłady zaburzeń spostrzegania, głuchota, ataki pseudoepileptyczne, ciąża histeryczna. Szczególną postacią zaburzeń konwersyjnych w postaci objawów skierowanych na kogoś bardzo często mają one charakter tzw. zespołu mistycznych przeżyć.

Racjonalizacja -Związana z sytuacją, w której człowiek postępuje niezgodnie ze swoim systemem wartości, stara się znaleźć usprawiedliwienie dla tego postępowania. Celem jej jest ukazanie szlachetnej motywacji do nieszlachetnych czynów. Formy racjonalizacji:

-objaw kwaśnych winogron - trudne cele są odrzucane jako niewarte starania

-objaw słodkiej cytryny - wmawianie sobie, że nasze działanie jest dobre, krytykowanie kogoś za coś, za co my jesteśmy winni, lub zmiana światopoglądu, odwoływanie się do autorytetów, tłumaczenie swojego postępowania koniecznością.

Racjonalizacja pełni funkcję:

-blokuje świadomą motywację, której nie chce się zaakceptować

-podtrzymuje pozytywny obraz nas samych

-dewaluuje cele

-broni przed lękiem

-usprawiedliwia złe cechy osobowości

Identyfikacja - utożsam. własnego postępowania z wzorem nauczonym lub wymyślonym.

Restytucja (zadośćuczynienie za dokonane czyny np. ks. Robak). Dojrzały mechanizm obronny. Należy ją rozpatrywać w aspekcie poczucia winy, które jest dobrym będąc obiektywnym uznaniem winy i próbą ekspiacji.

Ekspiacja - zadość uczynienie bezpośrednio lub pośrednie.

Sublimacja - Świadomość rezygnacji z niższej potrzeby np. popęd seks. i przyjęcie bólu psychicznego. Skierowaniem energii psychicznej ku wyższym celom.

Samokaranie - Agresja skierowana jest ku sobie. Postacie samokarania:

-wzmożony krytycyzm do siebie

-niedostrzeganie u siebie pozytywnych cech

-dostrzeganie tego, czego nie udało się zrealizować

Karol Jung - teoria analitycznej osobowości. Dużą rolę pełni świadomość, ale nie tylko ona bezpośrednio wyznacza nasze życie psychiczne. Krytykuje determinizm biologiczny, jaki występuje w teorii Freuda (poglądy teologiczne). Według Junga liczy się nie tylko przeszłość człowieka, ale też cele, jakie sobie stawia. Jung uważa, że ludzkie zachowanie jest uwarunkowane czynnikami:

-historia życia danej jednostki

-historia narodu, z którego wywodzi się jednostka

-stawiane cele

Osobowość stanowi urzeczywistnienie w pełni naszej istoty, stanowi nie osiągalny ideał. Według tej koncepcji osobowość to coś, do czego dążymy. Rozwój osobowości dla jednostki stanowi błogosławieństwo.Dynamika i możliwość rozwijania się jak i motywacje dla rozwoju stanowi cierpienie i ograniczenie, ponieważ musi się rozwijać.

Podział struktury osobowości:

-ego, czyli „ja”

-osobista podświadomość z kompleksami

-kolektywna podświadomość z archetypami

-element selfu, czyli jaźni.

Ego stanowi realną część naszej osobowości zapewniającą poczucie jedności i tożsamości. Osobista podświadomość jest kształtowana przede wszystkim przez przeżycia, które zostały wyparte i zapomniane albo są na tyle słabe, żeby wystąpiły w naszej świadomości. Główne treści podświadomości indywidualnej tworzą kompleksy. Kompleks stanowi zorganizowaną konstelację uczuć, percepcji istniejących w podświadomości. Jung wyodrębnia kompleksy:

• patologiczne

• naturalne

Kompleksy patologiczne - prowadzą do poczucia niższości, napięcia, niepokoju.

Kompleksy naturalne - ułatwiają nam przystosowanie się do życia.

Podświadomość kolektywna zawiera sposoby reagowania, które dziedziczymy przez tkankę mózgową.Odnoszą się one do sposobów myślenia, patrzenia na świat, ujmowania różnych rzeczy. Archetyp stanowi typ patrzenia na świat, widzenia siebie i innych.

Najważniejsze archetypy teorii Junga:

-potęga

-jedność

-mądry stary człowiek

-wielka matka

-cień

-anima i animus

-persona (maska)

Człowiek gra rolę społeczną (archetyp maski), ma maskę publiczną - może grać różne role, posiada maskę prywatną dla rodziny i znajomych. Czynnikiem różniącym osobowości publiczną i prywatną może być konflikt ról. Jung uważa, że poznać siebie, to poznać rozbieżność między maską publiczną i prywatna. Archetyp anima i animus jest odpowiedzialny za biseksualną naturę człowieka i wzajemne współpracowanie i porozumiewanie się między mężczyznami i kobietami.

Cień (alter ego drugie „ja”) stanowi ciemną stronę osobowości, odnosi się do prymitywnych zwierzęcych instynktów. Łączą się on z infantywnymi i prymitywnymi zachowaniami. Człowiek według Junga musi utrzymywać w świadomości, że ma coś agresywnego i prymitywnego - coś, co musi z tym zrobić.

Element, selfu, czyli jaźni stanowi synonim całej psychiki oraz osobowości. Self stanowi centrum naszej osobowości, stwarza w człowieku jedność, równowagę. Główne dążenie selfu to dążenie do harmonii. Początki narodzin selfu łączą się z uświadomieniem przez jednostkę chęci i trudności w dążeniu do głębi. Osobowość ma charakter energii psychicznej, jak też charakter biologiczny.

Alfred Adler

Mówił, że każdy rozwój jest specyficzny i indywidualny. Koncepcja ta podkreśla inność jednostki. Ta indywidualność jest uwarunkowana kontekstem społecznym wzrostu człowieka.

Teleologizm - nauka o celach Adler zwrócił uwagę, życie psychiczne jest determinowane przez cele, do których człowiek doży. Wszystko, co miłuje albo nie miłuje tj. związane z konkretną działalnością. Centralnym motywem jest chęć bycia mocnym. Siła ta ma charakter wrodzony i wyzwala pragnienie własnego rozwoju, dążenia do czegoś, osiągnięcia czegoś. Adler mówił, że tę siłę zauważyć można już u dzieci do 5-go roku życia. Podstawowy kształt struktury osobowości kształtuje się do 5-go roku życia, a później jest jej doskonalenie. Dziecko powinno uczyć się dążyć do trudnych celów i kształtowania umiejętności kształtujących osobowości. W teorii posługuje się takimi terminami jak kompleks niższości i wyższości oraz poczucie niższości i wyższości. Dążąc do mocy lub doskonałości człowiek nie może kierować się chęcią górowania nad innymi ani chęcią zdobycia czegoś. Musi się liczyć z dobrem danego człowieka. Dążenie do własnej chwały egoistycznie pojętej jest neurotycznym wyrazem kompleksu niższości albo wyższości. Dążenie do doskonałości wiąże się z pełną realizację ideału życiowego. Ta tendencja przejawia się we wszystkim, co człowiek robi, jak pokonuje trudności. Popęd życiowy pcha go ku górze. Popęd ku doskonałości wynika z próby kompensowania, pokonywania słabości. Podkreśla, że poczucie słabości niższości związane z brakami organizmu, które wyzwalają w nas poczucie wyższości oraz dążenie do maksymalnych celów. Słabości można kompensować i to prowadzi do wyższego przystosowania. Osiągnięcie doskonałości łączy się ze spełnieniem swojego zadania. Styl życia odzwierciedla najlepiej indywidualność człowieka. Jest przejawem charakterystycznego działania, myślenia i zachowania. Styl życia spełnia podwójną rolę:

-jest czynnikiem jednoczącym życie psychiczne; wyrósł bowiem ze słabości okresu dziecięcego i z dążenia do osiągnięcia celu

-jest czynnikiem indywidualizującym

Źródłem słabości są:

-słabość jakiegoś organu związane z czuciem się fizycznie niepełnosprawnym

-pozycja dziecka wśród rodzeństwa, z którą wiąże się przegrana rywalizacja

22.Etapy rozwoju procesów myślenia na podstawie koncepcji rozwoju poznawczego

J. Piageta.

Piaget opisał stadia rozwoju intelektualnego. Dzieci przechodzą przez te stadia w stałym porządku, kolejno i w podobnym wieku. Tempo przechodzenia przez p[poszczególne stadia jest determinowane przez biologiczne procesy dojrzewania, choć zależy też od indywidualnego doświadczenia dziecka. Rozwój nie może być przyspieszony - dziecko musi dojrzeć, aby przejść. W każdym stadium pojawiają się nowe, bardziej wyrafinowane poziomy myślenia uzupełniające wcześniejsze.

Stadium I - sensoryczno - motoryczne (0 - 2 lata):

-dziecko poznaje świat za pomocą bezpośredniego spostrzegania i aktywności motorycznej, bez udziału myślenia. Do 8m-ca życia nie posiada stałości przedmiotu - to co znika z pola widzenia znika z umysłu, przestaje dla dziecka istnieć

-myśli „ tu i teraz”

nabycie stałości przedmiotu i pamięci, języka, mowy oznacza koniec stadium sensor. - motorycznego. Dziecko antycypuje przyszłość i myśli o przyszłości.

Stadium II - Przedoperacyjne (2 - 7):

-zdolność do myślenia symbolicznego, chociaż możliwości intelektualne są nadal bardziej zdominowane przez spostrzeżenia niż przez pojęciowe uchwycenie sytuacji i zdarzeń.

-ograniczenia jakim podlega myślenie dziecka:

-egocentryzm - niezdolność ujmowania świata z innego punktu widzenia niż własny, np.: (Piaget podaje, dziewczynka twierdzi, że ma siostrę lecz zaprzecza, że jej siostra ma siostrę).

-centracja - zwracanie, czyli koncentrowanie uwagi na jedną właściwość sytuacji, pomijanie innych bardziej istotnych. Niezdolność do decentracji - eksperymenty Piageta nad pojęciami stałości -niezmienniki: pierwszy eksperyment - wykazanie braku niezmienników: dziecko nie potrafi rozumować, że ilość plasteliny pozostaje ta sama gdy zmienimy jej kształt. Drugi eksperyment - dwa szerokie naczynia zawierają te samą ilość płyn, lecz jeśli zawartość jednego przelejemy do wysokiego lecz wąskiego naczynia, dziecko stwierdzi, że w nim jest więcej płynu gdyż jego poziom się podniósł. Trzeci eksperyment -dziecko widząc dwa identyczne szeregi żetonów zgadza się, że oba szeregi zawierają tę samą liczbę żetonów. Gdy eksperymentator ścieśni żetony z szeregu B to dziecko powie, że ów szereg nie posiada tej samej ilości żetonów.

-nieodwracalność - eksperymenty nad niezmiennikami pokazują niezdolność do powrotu w myślach do punktu wyjścia rozumowania.

Stadium III - operacje konkretne (7 - 11):

-nabywanie odwracalnego myślenia

-zdolność do decentrcji

-dziecko zauważa, że transformacje kształtu, objętości, położenia mogą zostać odrzucone

-dostrzega przedmioty i zdarzenia z różnych punktów widzenia

-wzrasta zdolność klasyfikacji -logicznego grupowania przedmiotów wg ich wspólnych cech i właściwości oraz posługiwanie się szeregowaniem - porządkowanie np.: wg koloru lub wielkości.

-dziecko, aby rozwiązać problem w sposób logiczny potrzebuje manipulacji i eksperymentowania na rzeczywistych przedmiotach - kto jest wyższy - aby rozwiązać musi widzieć obrazowo.

Stadium IV - operacje formalne (od 11 r.ż.):

-myślenie abstrakcyjne bez odwoływania się do konkretnych przedmiotów lub wydarzeń. Myślenie bardziej przypomina myślenie dorosłego

-dziecko jest zdolne do rozwiązywania problemów w umyśle systematycznie testując zbiory hipotez, wyłączając hipotezy i równocześnie bada ich zależności.

20.Styl życia, poczucie niższości, kompleks niższości w koncepcji A. Adlera.

Adler szuka źródeł poczucia niższości i kompleksów. Drugie dziecko nie ma poczucia zazdrości tak duże jak pierwsze dziecko. Dużymi zasługami Adlera było stworzenie sieci poradni dziecięcej, w której uwrażliwiono rodziców i opiekunów na kształtowanie już we wczesnym dzieciństwie wrażliwości na potrzeby dziecka w taki sposób, aby każde mogło ukształtować swoją indywidualność oraz drogi do uzyskiwania wewnętrznej siły i kompetencji. Adler uważa, że centralnym motywem jest chęć bycia mocnym. Siła ta ma charakter wrodzony i wyzwala pragnienie własnego rozwoju, dążenia do czegoś, osiągnięcia

czegoś. Adler mówił, że tę siłę zauważyć można już u dzieci do 5-go roku życia.

Podstawowy kształt struktury osobowości kształtuje się do 5 - go roku życia, a później jest jej doskonalenie. Dziecko powinno uczyć się dążyć do trudnych celów i kształtowania umiejętności kształtujących osobowości. W teorii posługuje się takimi terminami jak kompleks niższości i wyższości oraz poczucie niższości i wyższości. Dążąc do mocy lub doskonałości człowiek nie może kierować się chęcią górowania nad innymi ani chęcią zdobycia czegoś. Musi się liczyć z dobrem danego człowieka. Dążenie do własnej chwały egoistycznie pojętej jest neurotycznym wyrazem kompleksu niższości albo wyższości. Styl życia odzwierciedla najlepiej indywidualność człowieka. Jest przejawem charakterystycznego działania, myślenia i zachowania. Styl życia spełnia podwójną rolę: jest czynnikiem jednoczącym życie psychiczne; wyrósł bowiem ze słabości okresu dziecięcego i z dążenia do osiągnięcia celu jest czynnikiem indywidualizującym. Źródłem słabości są:

-słabość jakiegoś organu związane z czuciem się fizycznie niepełnosprawnym

-pozycja dziecka wśród rodzeństwa, z którą wiąże się przegrana rywalizacja

Adler szuka źródeł poczucia niższości i kompleksów. Drugie dziecko nie ma poczucia zazdrości tak duże jak pierwsze dziecko. Dużymi zasługami Adlera było stworzenie sieci poradni dziecięcej, w której uwrażliwiono rodziców i opiekunów na kształtowanie już we wczesnym dzieciństwie wrażliwości na potrzeby dziecka w taki sposób, aby każde mogło ukształtować swoją indywidualność oraz drogi do uzyskiwania wewnętrznej siły i kompetencji.

23.Z jakich powodów są krytykowane prawa Freuda.

Psychoanaliza stała się przedmiotem ataków, ponieważ nie przyjmuje ona do wiadomości żadnej krytyki i ponieważ wiele freudowskich pojęć i hipotez nie jest naukowo sprawdzalnych (krytykowany za intynktywizm, naturalizm, panseksualizm). Zwolennicy terapii behawioralnej krytykują praktykę wyraźnego ignorowania aktualnego problemu pacjenta na rzecz poszukiwania przypuszczalnej, podstawowej jego przyczyny. Utrzymują oni, że to objawy występują w danej chwili stanowią problem. Jakie prawo ma psychoanalityk, pytają oni, aby decydować o tym, co jest „rzeczywistym” problemem pacjenta, pomijając problem, który pacjent chce rozwiązać?

Psychoanaliza jest też krytykowana z praktycznego punktu widzenia, ponieważ poddanie się jej wymaga od pacjenta poświęcenia dużej ilości czasu i pieniędzy. Psychoanaliza ma na celu wywołanie fundamentalnej i trwałej zmiany w strukturze osobowości jednostki, co zwykle wymaga co najmniej dwóch-trzech lat częstych posiedzeń z analitykiem. Jeśli dana osoba nawet może pozwolić sobie na to, aby wydatkować czas i pieniądze niezbędne dla przeprowadzenia kompletnej terapii analitycznej, to jej rezultaty nie zawsze są zadowalające. Ponieważ psychoanaliza opiera się w dużym stopniu na osiąganiu przez pacjenta znacznego osobistego wglądu, jest ona zatem najbardziej użyteczna w przypadku tych jednostek, których inteligencja jest powyżej przeciętnej i które nie miały poważnych zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia. Jest ona także przydatna w stosunku do tych, którzy mają duże zdolności werbalne i umiejętności introspekcji, oraz tych, z którymi analityk może pozostawiać a ścisłym związku przez długi okres intensywnych interakcji.

Najważniejsze jest jednak oczywiście następujące pytanie: Jaka jest efektywność psychoanalizy, jeśli chodzi o osiągnięcie zamierzonych celów? Podkreślając znaczenie instynktownych popędów biologicznych, koncepcja psychodynamiczna czyni jednostkę ofiarą nieokiełznanych sił wewnętrznych. Ludzie, którzy nie potrafią przezwyciężyć tych wrodzonych tendencji, nie mogą swobodnie wybierać swojego losu. Istnieje jednak inne stanowisko, zgodnie z którym natura ludzka popycha nas ku realizacji naszego potencjału ludzkiego oraz integralności całej naszej istoty. Irracjonalność w zachowaniu uważa się za wytwór niewłaściwego uczenia się albo za wynik ignorowania wewnętrznych wskazówek, które wyznaczają drogę nie tylko do zaspokojenia „zwierzęcych popędów”, lecz także do duchowego spełniania.

24.Omów strukturę osobowości według C. G. Junga.

Karol Jung jest przedstawicielem osobowości teorii analitycznej. Wg Niego duży wpływ pełni podświadomość, ale nie tylko ona bezpośrednio. Wg Junga osobowość stanowi urzeczywistnienie pełni naszej istoty społeczeństwa. Osobowość to coś docelowego do czego dążymy. Rozwój osobowości dla jednostki stanowi błogosławieństwo. Sama dynamika i możliwość rozwijania się jakie posiadamy są motywacją dla rozwojów, jak też stanowi cierpienie i ograniczenie, ponieważ musi się rozwijać. Jung strukturę osobowości dzieli na następujące składniki:

1.ego - ja. Ego stanowi idealną część naszej świadomości zapewniającą poczucie jedności i tożsamości. Osobista podświadomość jest kształtowana przede wszystkim przez przeżycia, które zostały wyparte lub zapomniane, albo są na tyle słabe żeby wystąpiły w naszej świadomości.

2.osobista podświadomość z kompleksami - prowadzi do poczucia niższości napięcia, niepokoju oraz ułatwiają nam przystosowanie do życia tzw. kompleksy zdrowe (naturalne).

3.kolektywna podświadomość z archetypami - mieści w sobie elementy mądrości ludzkości, zawiera sposoby reagowania, które dziedziczy się przez tkankę mózgową. Sposoby reagowania odnoszą się do sposobów myślenia, patrzenia na świat i ujmowania różnych rzeczy. Najważniejsze archetypy to:

-archetyp potęga

-jedność

-mądry stary człowiek

-wielka matka

-cień

-anima i animus

-persona

Jung uważa, że poznać siebie to poznać rozbieżność między maską publiczną a prywatną, które człowiek posiada. Cień alter ego i ulter ego stanowi ciemną stronę naszej osobowości gdyż odnosi się do zwierzęcych prymitywnych instynktów. Człowiek ma coś agresywnego i prymitywnego. Coś co musi z tym zrobić

Element selfu - czyli jaźni - stanowi cel naszej osobowości. Zawiera tendencję ku jedności oraz stwarza w człowieku jedność, równowagę, stabilność, wyzwala dążenia. Główne dążenia selfu to dążenie do harmonii.

21.Główne archetypy zbiorowej nieświadomości u Junga.

Jung dzieli nieświadomość na osobistą kolektywną (zbiorową). Nieświadomość zbiorowa jest tym systemem, którego wpływu psychika jest najbardziej nieświadoma. Składają się na nią doświadczenia ludzkości, a więc odziedziczone po przodkach, nawet po praprzodkach zwierzęcych. Struktury, które je tworzą, nazywają się archetypami. Są to pierwowzory ludzkich wierzeń, uczuć, działań i dążeń, które występują u każdego człowieka bez względu kulturę i środowisko społeczne, np. archetyp matki - opiekunki. Archetyp stanowi typ patrzenia na świat, widzenia siebie i innych. Najważniejsze archetypy, które są wymienione w teorii Junga to archetyp: potęga; jedność; mądry stary człowiek; wielka matka; cień; anima i animus; persona. Człowiek gra pewną rolę społeczną. Archetyp maska - człowiek gra pewną rolę, jaką sam wybiera lub wybiera mu ją społeczność i ma maskę publiczną, oficjalną i dla różnych ludzi może grać różną rolę oraz ma maskę prywatną dla siebie i dla swoich bliskich. Mówimy o tzw. Osobowości publicznej i prywatnej. Czynnikiem różnicującym te dwie osobowości może być przeżywany konflikt. Jung uważa, że poznać siebie to poznać rozbieżność między maską publiczną a prywatną. Archetyp anima i animus - te dwa archetypy powodują biseksualną naturę człowieka. W każdym mężczyźnie jest pierwiastek kobiety i odwrotnie. Archetyp ten pozwala na wzajemne porozumiewanie i współpracowanie między mężczyznami a kobietami. Cień - stanowi ciemną stronę naszej osobowości, odnosząc się do zwierzęcych prymitywnych instynktów. Łączą się z infantylnymi, prymitywnymi zachowaniami. Ten element cienia wyróżnia się w bestialstwie - element agresji. Człowiek według Junga musi utrzymywać świadomość, że ma coś agresywnego i prymitywnego, coś co musi z tym zrobić. Element self-jaźń - stanowi element całej psychiki

oraz osobowości. Self stanowi centrum naszej osobowości, zawiera tendencję ku jedności; JA-self stało się archetypem wewnętrznego porządku. Główne dążenie selfu to dążenie do harmonii. To co stanowi centrum self - jest podmiotem poznającym, kierującym i odpowiedzialnym za własny rozwój. Rozwój własnej osobowości, czyli rozwój Self - dokonuje się w sposób całkowicie indywidualny, nie ma żadnego schematu rozwoju. Człowiek musi ponosić odpowiedzialność za ten indywidualny proces, ale ponosi również odpowiedzialność za drugiego człowieka, który jest obok. Jung podkreśla to, że metanoja dokonać się może jedynie dzięki indywidualnemu wysiłkowi i we własnym trudzie.

25.Wpływ procesów orientacyjnych na zachowanie się człowieka.

Człowiek nie tylko odbiorcą informacji, lecz je aktywnie przetwarza. Procesy orientacyjne (myślenie, rozwiązywanie problemów ) umożliwiają zdobycie nowych informacji o zjawiskach społecznych i stosunkach międzyludzkich i osobowości. W procesie myślenia jednostka musi:

-sformułować system oczekiwań (człowiek nie biorący pod uwagę konsekwencji swoich poczynań z góry skazany jest niepowodzenie).

-ocenić wartość wyników, które mogą nastąpić po zakończeniu działania.

-formułować określony program działania, za pomocą którego realizuje swe cele.

-cele to pewne sądy o wartościach

-działanie ludzkie jest zdeterminowane przez przeszłości jak i przez przyszłość

-ludzie często próbują określić prawdopodobieństwo możliwych zjawisk

W procesie formułowania oczekiwań ważną rolę odgrywają tendencje:

1.optymistyczne (ludzie wierzą, że wyniki, które są wartościowe i pożądane są bardziej prawdopodobne)

2.pesymistyczne (ludzie są przekonani, uważają, że to co jest wartościowe z reguły ich omija)

-W procesie formułowania przewidywań występuje wiele złudzeń np. złudzenie Monte Carlo

-Według Leona Festinger'a niezgodność między przekonaniami człowieka, a aktualnymi informacjami wywołuje stan napięcia (tzw. dysonans poznawczy). Motywuje on człowieka do działania, które zredukowałaby tę niezgodność.

-Informacje niezgodne z oczekiwaniami mogą wpłynąć na zmianę poglądów (występuje to u ludzi z otwartą strukturą poznawczą).

---