14 grudzień 2005
Temat: ŻYŁY BRZUCHA
Żyła główna dolna.
Żyła wrotna.
Zespolenia kawokawalne.
Zespolenia portokawalne.
ad. 1.
Ż. główna dolna jest największym naczyniem żylnym ustroju, które zbiera krew z całej podporzeponowej części ciała.
Powstaje ona z połączenia dwóch żż. biodrowych wspólnych na wysokości między L4 i L5.
W jamie brzusznej przebiega ona w przestrzeni zaotrzewnowej, gdzie wyróżnia się jej 3 segmenty:
segment podnerkowy (poniżej ujścia żż. nerkowych),
segment nerkowy (na poziomie żż. nerkowych),
segment nadnerkowy (powyżej ujścia żż. nerkowych).
Z jamy brzusznej ż. główna dolna przechodzi przez otwór ż. głównej dolnej wraz z n. przeponowym prawym i wnika do śródpiersia przedniego.
W śródpiersiu przednim wyróżnia się:
część zewnątrzosierdziową PARS EXTRACARDIACA,
część wewnątrzosierdziową PARS INTRACARDIACA.
Ujście ż. głównej dolnej znajduje się na tylnej ścianie prawego przedsionka.
W miejscu ujścia ż. głównej dolnej, w czasie życia płodowego znajduje się zastawka sierpowata, która wiedzie krew do przedsionka lewego.
Wraz z przebiegiem żyły w kierunku dosercowym wzrasta jej średnica, szczególnie znaczne rozmiary przyjmuje w miejscu ujścia większych dopływów:
żż. nerkowych (zatoka nerkowa),
żż. wątrobowych (zatoka wątrobowa).
Ż. główna dolna przyjmuje dopływy ścienne (parzyste) oraz dopływy trzewne.
Dopływami ściennymi są:
4 pary żż. lędźwiowych,
jedna para żż. przeponowych dolnych.
Dopływami trzewnymi są:
żż. nerkowe,
żż. nadnerczowe,
żż. gonadalne,
2-3 żż. wątrobowe.
Lewostronne żż. nadnerczowa i gonadalna nie uchodzą bezpośrednio do ż. głównej dolnej; uchodzą zazwyczaj do lewej ż. nerkowej pod kątem prostym.
Podczas gdy prawostronne żż. nadnerczowa i gonadalna uchodzą do ż. głównej dolnej pod kątem 45°.
Gorsze warunki spływu krwi z lewej gonady predysponują do powstawania żylaków powrózka nasiennego u mężczyzn i żyły jajnikowej u kobiet.
ad. 2.
Ż. wrotna jest naczyniem czynnościowym ustroju, przeprowadza ona metabolity białkowe i węglowodanowe z jelit do wątroby.
Na ogół w swych zakończeniach żyła ma sieć naczyń włosowatych.
Naczynia te oplatają kosmki jelitowe umożliwiając wchłanianie metabolitów, podczas gdy naczynia oplatające hepatocyty umożliwiają ich oddawanie komórce wątroby.
Wątroba jest największym laboratorium ustroju.
Ż. wrotna ma:
3 korzenie,
pień,
dwie gałęzie.
Korzeniami, czyli dopływami początkowymi są:
ż. śledzionowa,
ż. krezkowa dolna,
ż. krezkowa górna.
Najczęściej ż. krezkowa dolna uchodzi do ż. śledzionowej, z którą łączy się ż. krezkowa górna.
Ż. śledzionowa powstaje z:
gałęzi śledzionowych żż. trzustkowych,
żż. żołądkowych krótkich,
ż. żołądkowo-sieciowej lewej.
Ż. krezkowa dolna powstaje z:
ż. odbytniczej górnej,
żż. esiczych,
ż. okrężniczej lewej.
Ż. krezkowa górna powstaje z:
żż. czczych,
żż. krętych,
żż. okrężniczych prawej i środkowej,
ż. krętniczo-kątniczej,
ż. wyrostka robaczkowego.
Obszar drenowania żż. krezkowych i ż. śledzionowej odpowiada obszarowi zaopatrzenia równoimiennych tętnic.
W przebiegu pnia ż. wrotnej wyróżnia się:
część zatrzustkową (za szyjką trzustki),
część zadwunastnicza (za opuszką dwunastnicy),
część sieciowa (w obrębie więzadła wątrobowo-dwunastniczego).
W więzadle wątrobowo-dwunastniczym ż. wrotna znajduje się najbardziej do tyłu, co ułatwia cholecystykomie.
Pień ż. wrotnej przyjmuje dopływy końcowe w postaci:
żż. żołądkowych lewej i prawej,
żż. trzustkowo-dwunastniczych górnej i tylnej,
ż. przedodźwiernikowej,
żż. przypępkowych (lewa, silniejsza nazywa się ż. Burowa),
ż. żołądkowo-sieciowa prawa.
Ż. wrotna wchodzi przez wnękę wątroby, gdzie dzieli się na gg. prawą i lewą, z których powstają po kolejnych podziałach naczynia włosowate oplatające hepatocyty.
Po oddaniu metabolitów, znowu występuje sieć żylna zawłosowata, która po przyjęciu licznych dopływów daje żż. podzrazikowe VV. SUBLOBULARES, z których powstają 2 - 3 żż. wątrobowe.
Naczynia przed- i zawłosowate oplatające hepatocyty tworzą tzw. sieć żylną dziwną RETE MIRABILLE VENOSUM.
Ż. wrotna zbiera krew ze wszystkich narządów nieparzystych jamy brzusznej, z wyjątkiem wątroby.
Badania dotyczące układu żylnego dzieli się na:
nieinwazyjne:
ultrasonografia,
przepływy dopllerowskie,
tomografia komputerowa,
jądrowy rezonans magnetyczny.
inwazyjne, czyli kontrastowe.
Badania kontrastowe żył nazywa się flebografią (gr. FLEBA - żyła).
Flebografia żż. głównych to kawografia.
Flebografia żż. ??? to portofleborgafia
ad. 3.
Zespolenia kawokawalne to zespolenie układu ż. głównej górnej z ż. główną dolną.
Jako, że żż. główne mają cienkie ściany i panuje w nich niskie ciśnienie, to mogą one ulec uciskowi z zewnątrz przez proces patologiczny i być wyłączone z krążenia.
Niedrożność ż. główne górnej występuje najczęściej w guzach śródpiersia.
Guzy zaotrzewnowe pierwotne, albo przerzuty (guzy gonad) uciskają ż. główną dolną wyłączając jej przepływ.
Połączenia kawokawalne to zespolenia żylne, które u człowieka zdrowego nie mają większego znaczenia klinicznego natomiast w przypadkach niedrożności jednej z ż. głównych na ich bazie powstaje krążenie poboczne, tzn. przy niedrożności ż. głównej górnej dzięki tym zespoleniom krew z nadprzeponowej części ciała wpada do przedsionka prawego za pośrednictwem ż. głównej dolnej i odwrotnie.
Wyróżnia się 4 zespolenia kawokawalne:
lędźwiowe wstępujące ANASTOMOSIS LUMBALIS ASCEDENS,
nadbrzuszne powierzchowne ANASTOMOSIS EPIGASTRICA SUPERFICIALIS,
nadbrzuszne głębokie ANASTOMOSIS EPIGASTRICA PROFUNDUS,
kręgowe ANASTOMOSIS VERTEBRALIS.
ad. 1.
Istotą tego zespolenia jest ż. lędźwiowa wstępująca, która stanowi korzeń zewnętrzny ż. nieparzystej po prawej stronie i ż. nieparzystej krótkiej po lewej.
Ż. lędźwiowa wstepująca to połączenie żż. lędźwiowych, z których spływ z pierwszej i drugiej do ż. nieparzystej, a z trzeciej i czwartej do ż. głównej dolnej.
ad. 2, 3.
Kolejne 2 zespolenia wywodzą się z sieci żylnej pępkowej.
Z sieci żylnej pępkowej wiodą powierzchowne drogi odpływu zarówno do ż. głównej górnej przez:
ż. piersiowo-nadbrzuszne,
ż. pachową boczną,
ż. pachową,
ż. podobojczykową,
ż. ramienno-głowową.
Jak i ku dołowi przez ż. nadbrzuszną powierzchowną:
ż. udową,
ż. biodrową zewnętrzną,
ż. biodrową wspólną.
W zespoleniu nadbrzusznym głębokim krew z sieci żylnej pępkowej dostaje się ż. nadbrzuszną dolną do z. biodrowej zewnętrznej, natomiast ż. nadbrzuszną górną, która jest dopływem ż. piersiowej wewnętrznej do ż. ramienno-głowowej.
ad. 4.
W zespoleniu kręgowym wyróżnia się obfite sploty wewnętrzne i zewnętrzne.
Krew z tych splotów, z odcinka brzusznego spływa żż. lędźwiowymi do ż. głównej dolnej, a z odcinka piersiowego układem żż. nieparzystych do ż. głównej górnej.
W przypadku niedrożności ż. głównej górnej występuje tzw. twarz lwia FACIES LEONINA, silnie obrzęknięta, nabrzmiała i sina; należy podejrzewać guz śródpiersiowy.
ad. 4.
Zespolenia portokawalne to zespolenie układu ż. wrotnej z układem żż. głównych.
Nabierają one szczególnego znaczenia w sytuacji utrudnionego odpływu krwi ż. wrotną.
Występuje to w sytuacji bloków wątrobowych:
przedwątrobowego,
wątrobowego,
nadwątrobowego.
W bloku przedwątrobowym jest niedrożny pień ż. wrotnej np. guzy trzustki.
Zakrzepica ż. wrotnej FLEBOTROMBORIS jest najgorszym powikłaniem ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego.
W bloku wątrobowym uszkodzony jest miąższ wątroby, najczęściej w przebiegu marskości ??? odkładanie żelaza i schistosomiozy to najgorszy rodzaj uszkodzenia bloku, uszkodzona jest czynność wątroby i występują zaburzenia przepływu.
Blok nadwątrobowy to najczęściej zakrzepica lub ucisk żż. wątrobowych zespół Buddcharliego.
Przy występowaniu tych bloków krew toruje sobie, na bazie zespoleń protokawalnych, wyrównanie połączenia z pominięciem wątroby.
W tej sytuacji występuje duże stężenie amoniaku, które prowadzi do śpiączki.
Wyróżnia się 4 rodzaje tych zespoleń:
przełykowe,
odbytnicze,
pępkowe,
zaotrzewnowe Recjusa.
Ich uruchomienie świadczy o nadciśnieniu w układzie ż. wrotnej.
W układzie ż. wrotnej nie ma zastawek.
ad. 1.
Najważniejsze klinicznie jest zespolenie przełykowe, wynika ono z faktu, że część brzuszna przełyku jest drenowana przez ż. wrotną, a część piersiowa przez ż. nieparzystą krótką , spływa do ż. głównej górnej wytwarzają się promieniste żylaki pod śluzówką przełyku, których pęknięcie powoduje masywne krwawienie z przewodu pokarmowego do dwunastnicy włącznie.
Pierwsze krwawienie z żylaków przełyku w 50% jest śmiertelne.
ad. 2.
Zespolenie odbytnicze wynika z faktu, że ż. odbytnicza górna uchodzi przez ż. krezkową dolną do ż. wrotnej.
Natomiast parzyste żż. odbytnicze środkowe dolne do ż. głównej dolnej.
ad. 3.
Ż. przypępkowa Burowa łączy pień ż. wrotnej z siecią żylną pępkową.
Poskręcane żyły przypominają głowę meduzy.
ad. 4.
Zespolenie zaotrzewnowe Recjusa powstaje na bazie żył tych nieparzystych narządów jamy brzusznej, które utraciły położenie wewnątrzotrzewnowe i zrosły się z tylną ścianą brzuch (żż. trzustkowe, żż. dwunastnicy z wyjątkiem opuszki, żż. okrężnicy wstępującej i zstępującej).
Żyły te zespoliły się z żż. lędźwiowymi.