KOLIBAKTERIOZY PROSIĄT
(colibacteriosis)
choroby wywołane przez bytujące w p. pok. pałeczki o różnych właściwościach inwazyjnych, toksycznych i adhezyjnych, które wywołują posocznice, zapalenia jelit lub innych narządów
Występowanie:
szeroko rozpowszechnione
szczególnie na fermach przemysłowych, w intensywnym chowie
Etiologia:
E. coli rodzina: Enterobacteriaceae
urzęsiona, ruchliwa
Kauffman - antygeny: ciepłostałe O (ściana kom.), ciapłochwiejne H (rzęskowe), zmienne K (otoczkowe)
dzisiejszy podział: antygen fimbriowy - F4, F5, F6, F161
grupy szczepów wg cech zjadliwości:
EP E.c. - enteropatogenne E. coli
ET E.c. - enterotoksyczne E. coli
EH E.c. - enterokrwotoczne (enterohemoragiczne) E. coli
EA E.c. - enteroadhezyjne E. coli
EI E.c. - enteroinwazyjne E. coli
Epizootiologia:
1. p. jelitowa
zwana zapaleniem żołądka i jelit prosiąt nowonarodzonych i po odsadzeniu
wyst. najczęściej w 1-szych dniach po uroczeniu ale i u 2-3 tygodniowych
wywołana przez enterotoksyczne E. coli mające właściwości adhezyjne,
u noworodków zakażenie od lochy w akcie ssania - brud
u odsadzonych - gwałtowne namnażanie się własnych bakterii w j. grubym
Patogeneza:
E. coli → jelito → adhereneja = łączenie się receptorów fimbrii z komplementarnymi receptorami rąbka szczoteczkowego enterocytów - umożliwia to umocowanie bakterii do enterocytów co przeciwdziała przesuwaniu ich przez ruchy perystaltyczne → wytwarzanie enterotoksyn ST (100 C) i LT (60 C) → zaburzenie równowagi m-dzy procesami sekrecji i resorpcji elektrolitów
(toks. ciepłochwiejna → ↑ cAMP → zwiększona sekrecja elektrolitów i ograniczona resorpcja płynów, toks. ciepłostała → ↑ c GMP → hamuje powrotną resorpcję płynów ze światła)
informacje o produkcji toksyn zawarte są w kodzie genetycznym plazmidów
obecność receptorów dla adhezyn E. coli na enterocytach lub ich brak determinowana jest genetycznie
biegunka jest wynikiem zaburzeń czynnościowych → brak AP
decydującą rolę odgrywa brak lub niedostateczna odporność siarowa
Objawy:
A) prosięta 12 - 46 godz. po porodzie
brudne, matowe, zziębnięte, uniesiony ogonek, wodnista biała biegunka → żółta, zanik odruchu ssania śpiączka
duża utrata płynów → wychudzenie, skóra pofałdowana
wzdęty brzuch
upadki do 100 % → wstrząs enterotoksyczny → enterotoksemia prosiąt
B) prosięta 3 tyg. - mogą ponownie chorować
biegunka biało-szara papkowata
wychudzone, długowłose, osowiałe
† do 20%
C) prosięta odsadzone - 8 dni po odsadzeniu lub zmianie paszy
wodnista, żółto-zielona, brązowa biegunka
wychudzenie
ostre nieżytowe zapalenie j. cienkiego
† do 30% → enterotoksyny
AP:
tylko p. pok. i okoliczne węzły chł.
brona śluzowa p. pok. silnie zaczerwieniona
w żołądku i jelitach zalega karma, często niestrawiona, śluz
zakrzepy w naczyniach bł. śluz. żoł. i jel. grubych
powiększone okoliczne węzły chł.
D. różnicowa:
TGE
krwotoczno-martwicze zapalenie
salmoneloza
2. p. toksemiczne 0138, K81
A) szok endotoksyczny - nagłe padnięcia bez wyraźnych objawów
obrzęki mózgu, ruchy wiosłowe kończyn,
obrzęki jelit, j. cienkie przekrwione,
blade mm, blada skóra i brony śluzowe
B) krwotoczne zapalenie jelit - u prosiąt odsadzonych
krwawe nacieczenia, biegunka, odwodnienie, charłactwo, wychudzenie, † do 30 %
C) choroba obrzękowa - prosięta odsadzone (hemolityczne szczepy E.coli)
wywołana przez wazo- tub neurotoksynę → uszkodzenie śródbłonków naczyniowych w całym organizmie
obrzęki głowy, powierzchni grzbietu nosa, obrzęk opon mózgowych, tk. nerwowej → obj. nerwowe (żółte ogniska rozmiękczynowe w mózgu)
biegunka, obrzęki ściany żołądka, jelit grubych, krezki, płuc → płytki oddech
zaburzenia akcji serca i krążenia → zasinienie błon śluz., skóry i uszu, † do 90%
hydropericardium, hydrothorax, ascites
chorują najsilniejsze, przekarmiane sztuki
D. różnicowa:
dyzenteria
salmoneloza
ch. Aujeszky
zatrucie kw. arsenilowym
Bad. laboratoryjne:
bad. bakteriologiczne
określenie patogennych szczepów (ET E.c., EH E.c., EA E.c., EP E.c., EI E.c.)
antybiotykogram
Zapobieganie + zwalczanie:
a) ograniczenie liczby zarazków
przerwanie łańcucha zakaźnego
„all in all out” - dezynfekcja
metafilaktyka
małe porodówki (do 10 boksów)
b) podnoszenie odporności stada poprzez uodpornianie matek
szczepionki inaktywowąne z określonymi antygenami
szczepionki zawierające termowrażliwe toksyny
szczepionki zawierające antygeny i toksyny, czasami łącznie z Cl. perfringens
szczepienie: 4-6 tyg. i ok. 2 tyg. przed porodem
c) odsadzanie prosiąt
przed i po odsadzeniu przegłodzić
świeża woda do woli
optymalizacja stosunku białko - błonnik w paszy
d) leczenie
prosię i locha stanowią, ścisły układ biologiczny
amoxycylina, ampicylina, apramycyna, furazolidon, kolistyna, neomycyna, sulfa-trim
odporność - transformacja, koniugacja, transdukcja, plazmidy
zakwaszenie żołądka i jelit np: kw. cytrynowy, mrówkowy, kw. fumarowy
PWE - częściej do picia
zasiedlenie p. pok. korzystną florą: L. acidophilus, L. lactis, Bifidobacterium, Str. faecium
antyhistaminica, nasercowe, trankwilizery
Piśmiennictwo:
wykłady - Epizootiologia