ZAGADNIENIA ROZWOJU EMOCJONALNEGO
Haviland-Jones, Gebelt, Stapley
Jak rozszyfrować płacz dziecka?
Nabywanie-faza akwizycji
Odruchowe reakcje emocjonalne (mogą być uwarunkowane genetycznie/ temperamentalnie)
Temperament
Nabywanie określeń kategorii emocjonalnych
Badania:
-niemowlę po narodzinach dysponuje sporym zasobem środków ekspresji emocjonalnej, których specyfika i intensywność zależą od ich temperamentu
-niemowlaki płaczą z bólu, złoszczą się gdy ich ręce są skrępowane, uśmiechają się, gdy są najedzone/drzemią, twarz wyraża obrzydzenie, gdy pod nos podsunie się nim amoniak (rekcje odruchowe emocjonalne)
-potrafią dostrzec, imitować wyraz twarzy w wieku, w którym procesy uczenia się są u niego jeszcze bardzo ograniczone
-po 11 tyg. Rozpoznaje na twarzy matki wyraz smutku, złości, strachu i szczęścia
-lęk-zastygnięcie ciała w bezruchu, szczęśliwy wyraz twarz-zainteresowanie i uwaga
-mimice wyrażającej złość może towarzyszy wyraźne unikanie kontaktu wzrokowego
Problemy nabywania:
-większa część procesu akwizycji podstawowych mechanizmów akwizycji dokonuje isę w okresie niemowlęcym
-błędna interpretacja emocji: agresywne dzieci przestępcy nie dostrzegają objawów stresu ani u siebie a ni u innych
-trudno określić różnice związane z płcią w doświadczeniach i zachowaniach emocjonalnych; jednak różnice w opisywaniu swych stanów emocjonalnych oraz umiejętnościach ich wykrywania
- u niemowląt można zaobserwować początki wykorzystywania informacji o emocjach w podejmowaniu decyzji co do sposobu własnego zachowania
Zastosowania w nauczaniu:
-zaraźliwość emocji w grupie dzieci-okoliczności wywołujące reakcje emocjonalne u małych dzieci:
Umiarkowanie wysoki, stały poziom hałasu (złość)
Nieprzetrawione informacje-niepokój
W przeludnionym przedszkolu brak miejsca, opiekuna- grupowa hiperaktywność
Doskonalenie-druga faza rozwoju emocjonalnego- modyfikacja wysyłanych przez dziecko sygnałów, zamiast płaczu -aaaa!
-kształtowanie przez rodzinę i kulturę, bezpośrednie nauczanie, powiązanie reakcji emocjonalnych z określonymi kontekstami i ludźmi
-strategie panowania nad emocjami i ich podsycania
-nieliczne, jednokierunkowe i proste zmiany w repertuarze emocjonalnym, zmienia się sposób i miejsce wyrażania podstawnych emocji
Okres niemowlęcy
-zabawy twarzą w twarz z mamą modyfikują sposób wyrażania emocji, tak, ze nabiera on charakterystycznych dla danej rodziny cech; matka reaguje tylko na ¼ zmian wyrazu twarzy dziecka, przy czym najczęściej reakcje te dotyczą wyrazu zainteresowania lub bólu(w takich sytuacjach mogą się rodzić abberacje emocjonalne)
-niemowlęta depresyjnych matek imitują depresję
Dzieciństwo
-sposoby wyrażania emocji stają się coraz bardziej przystosowane do wymagań kulturowych i rodzinnych
-w wieku szkolnym: uczą sie tłumić niepożądane emocje np. amerykańskie dzieci uczą się zaciskać usta, zamiast nadawać twarzy wyraz złości, zagryzać usta, zamiast otwierać je ze strachu; uśmiechają się, gdy są w istocie rozczarowane
-nie są mniej emocjonalne w tym czasie, ale udoskonaliły swoje mechanizmy emocjonalne
Ograniczenia doskonalenia mechanizmów em. w dzieciństwie
-dzieci w wieku szkolnym mają problemy z wiedza emocjonalną
-dzieci oglądające na filmie sprzeczkę dwojga dorosłych nie są w stanie powiedzie ć, w którym momencie został zażegnany; ich uwaga pozostaje skoncentrowana na uczuciu złości; młodsze dzieci mają skłonność do koncentrowania się na fizycznym wyrazie emocji, a nie na treści niesionej przez słowa; trudno im zrozumieć pojęcie „mieszanych uczuć”
Wiek dojrzewania
-po raz pierwszy różnice postaw przybieranych dla wyrażenia emocji przez kobiety i mężczyzn; wyolbrzymione dystansowanie się dojrzewających chłopców często interpretuje się jako przejaw wrogości-ale to jest „pierwsze przybliżenie dystansującego się zachowania dorosłych mężczyzn lub wyrażenia ich potrzeby przestrzeni i prywatności
-młodzież doskonali emocje takie jak: pogarda (podkreśla własną autonomię i niezależność) lub wstyd(aby podkreślić swoją samoświadomość)
-Zaczynają planować jak zatroszczyć się o własne emocje
Zastosowanie w edukacji
- we wczesnym dzieciństwie doskonalenie umiejętności i zachowań emocjonalnych. Przyjmuje kilka form.
-wchodząc w wiek szkolny potrafią się już posługiwać drobnymi ruchami, ekspresją głosową, oszustwem, zastępowaniem jednego środka wyrazu innym; raczej wierzą emocjom niż innym źródłom informacji
3. Transformacje - dotyczy zmian w całym systemie
- w ich wyniku sposób postrzegania kontekstu znaczenia emocji zaczyna się różnicować, nabierając określonego, specyficznego charakteru w wypadku każdego człowieka
Smutek i depresja
-smutek może się łączyć z poczuciem winy, strachem i poczuciem braku własnej wartości, w krańcowych przypadkach dochodzi do przekształcenia smutku w depresję
-płacz dziecka w klasie to typowy problem transformacji
-smutek zazwyczaj wiąże się z problemami bez wyjścia
-ruminacje
Dzieciństwo
-powstają połączenie między aspektami języka i emocji
-już w przedszkolu różne style narracji dostosowane do rodzaju doświadczeń emocjonalnych
-dobry nastrój sprzyja twórczemu myśleniu u dzieci i u dorosłych, płynność oraz nieszablonowość tworzonych rozwiązań
Dojrzewania
-emocje stają się podstawą tożsamość i ideałów jednostki, co staje się podstawą transformacji systemu wartości i sposobu ich rozumienia
Świadomość emocji
-same nastolatki nie przekazują w swych relacjach informacji o wahaniach emocji; dopiero studenci potrafią zrelacjonować własne zmiany nastroju
-nastolatkom najłatwiej zaakceptować emocje pozytywne(radość, zaskoczenie i zainteresowanie)-zmienne w większym stopniu niż inne typy emocji; potrafili wcześniej określić ich poziom niż tych negatywnych
-młodsi twierdzą, że bierne emocje negatywne(smutek, poczucie winy, nieśmiałość) pojawiają się na niskim i stabilnym poziomie
-poziom aktywnych emocji negatywnych(złości, pogardy, frustracji) nawet przez dziewięcioklasistów określany jest jako stabilny
-dzieci we wczesnej fazie okresu dojrzewania niechętnie rozmawiają o emocjach
-zaprzeczenie -ale to jest normalna reakcja dla każdego wieku
-emocje które zwiane są powstanie miłości, asymilowane są powoli
-dojrzewająca młodzież ma trudności z zintegrowaniem uczuć seksualnych z innymi emocjami
Czynniki wywołujące emocje
-nastolatek oddala się od rodziny i zbliża się do grona rówieśników, emocje zaczynają łączyć z przyjaciółmi, a szczególnie z sympatiami
-dla dziecka pierwszoplanową rolę gra rodzina
-dojrzałość emocjonalna to zdolność do odpowiednio szybkiej transformacji scen emocjonalnych
-u dziewczyn wcześniej złożone reakcje emocjonalne na rówieśników przeciwnej płci
-u chłopców jeszcze w środkowej fazie dojrzewania związki z płcią przeciwną kojarzą się jedynie z radością i podnieceniem
-w USA złość łączona z domem
- w Europie wschodniej- złość łączona z myślami o nieznajomych
Zastosowania w edukacji
-większość nauczycieli koncentruje się na konkretnych problemach nie uwzględniając całości procesu rozwoju
Transformacja depresji
-częściej kobiety i dziewczynki
-depresja u dziewczynek wiąże się z określonymi nastrojami, a u chłopców tylko w wypadku drażliwości
Children's Depression Inventory
Dziewczęta:
|
Chłopcu |
-czynnik smutnego ja -ja anhedoniczne (ani zabawy ani przyjaciół, brak odczuwania przyjemności) -wrogie ja |
Zbiór ocen w kategoriach dobre-złe -negatywne ja(złe ja) -samotne ja (brak przyjaciół) -ja ponoszące porażkę |
-negatywna emocjonalność najwyraźniej wyodrębnionym czynnikiem, wśród tych, które oddziałowują na poziom depresji
-chłopcy mogą mieć większe trudności z przyznaniem się do tego, że popadają w depresję
a.d.