Gazeta Podatkowa nr 37 • 7.05.2007 r.

www.gazetapodatkowa.pl

10

Rachunkowość dla każdego

Porady eksperta

Ewidencja księgowa rozrachunków z tytułu podatku od towarów i usług (VAT) powinna

być prowadzona przez podatników tego podatku w sposób umożliwiający sporządzenie

deklaracji VAT. Jednostki będące podatnikami tego podatku obowiązane są wykazywać

w tych deklaracjach m.in. podatek VAT należny, naliczony, wielkość zobowiązania podle-

gającego wpłacie do urzędu skarbowego czy też kwotę zwrotu przez urząd skarbowy na ra-

chunek jednostki. Ujęcie w księgach rachunkowych rozrachunków z tytułu VAT powinno

odbywać się przede wszystkim z uwzględnieniem przepisów określonych w ustawie z dnia

11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 ze zm.).

Do ewidencji rozrachunków z tytułu podatku VAT służy konto syntetyczne 22 „Rozra-

chunki publicznoprawne” lub inne konto syntetyczne określone w zakładowym planie kont.

Do tego konta wskazane jest prowadzić odpowiednie konta analityczne. Jednostka może

zapisać w swoim zakładowym planie kont, że w celu prawidłowego rozliczenia podatku

VAT ewidencję podatku należnego, podatku naliczonego oraz zobowiązania lub należności

z tytułu podatku VAT prowadzi się przykładowo na następujących trzech kontach:

- 22-1 „Rozliczenie należnego podatku VAT”,

- 22-2 „VAT naliczony i jego rozliczenie”,

- 22-3 „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”.

Konto 22-1 „Rozliczenie należnego podatku VAT”

Konto 22-1 służyć może do ewidencji VAT należnego od sprzedaży towarów i usług.

Na kontach analitycznych prowadzonych do tego konta – po stronie Ma – jednostki mogą

księgować bieżąco, na podstawie kopii wystawionych własnych faktur VAT, faktur we-

wnętrznych, faktur korygujących, m.in.:

- VAT należny dotyczący dostaw krajowych (według poszczególnych stawek),

- VAT należny z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,

- VAT należny od wewnątrzwspólnotowego nabycia środków transportu,

- VAT należny z tytułu importu usług,

- VAT należny od nabycia pozostałych towarów i usług.

Zapisów na ww. kontach można także dokonywać okresowo (na koniec miesiąca) – zbior-

czym zapisem – na podstawie prowadzonych rejestrów sprzedaży VAT.

Ewentualne zmniejszenie podatku należnego VAT księguje się po stronie Wn konta 22-1

– na podstawie faktur korygujących.

Kwotę podatku należnego podlegającą wykazaniu w deklaracji VAT-7 lub VAT-7K za dany

okres (miesiąc lub kwartał), na koniec okresu przenosi się na konto 22-3, zapisem:

- Wn konto 22-1

„Rozliczenie należnego podatku VAT”,

- Ma konto 22-3

„Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”.

Przykładowe operacje mogą przebiegać zapisami:

1. VAT należny wynikający z faktur VAT dokumentujących sprzedaż towarów i usług:

a) kwota należności brutto

- Wn konto 20

„Rozrachunki z odbiorcami”,

b) wartość w cenie sprzedaży netto (bez VAT)

- Ma konto 70-0

„Sprzedaż produktów”, konto 73-0 „Sprzedaż towarów”, konto

74-0

„Sprzedaż materiałów”, konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne”,

c) VAT należny

- Ma konto 22-1

„Rozliczenie należnego podatku VAT”.

2. VAT należny od nieodpłatnie przekazanych, w formie darowizny, składników ma-

jątku (materiałów, towarów, produktów, środków trwałych) – na podstawie faktury

wewnętrznej VAT:
- Wn konto 76-1

„Pozostałe koszty operacyjne”,

- Ma konto 22-1

„Rozliczenie należnego podatku VAT”.

3. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów – na podstawie faktury wewnętrznej:

a) jeżeli podatnik może odliczyć podatek VAT, wówczas ujmuje tę fakturę w ewidencji

i rozlicza zgodnie z obowiązującymi przepisami podatkowymi
- Wn konto 22-2

„VAT naliczony i jego rozliczenie”,

- Ma konto 22-1

„Rozliczenie należnego podatku VAT,

b) w przypadku gdy VAT należny nie stanowi VAT naliczonego podlegającego odli-

czeniu
- Wn konto 40

„Koszty według rodzajów” (w analityce: Podatki i opłaty) lub

konto zespołu 5,

- Ma konto 22-1

„Rozliczenie należnego podatku VAT”.

Konto 22-2 „VAT naliczony i jego rozliczenie”

Konto 22-1 może służyć do ewidencji podatku VAT naliczonego przy nabyciu towarów

i usług. Na koncie tym (po stronie Wn) ujmuje się wówczas wyłącznie kwoty podatku pod-

legającego odliczeniu od podatku należnego lub podlegającego zwrotowi. Zapisów na tym

koncie można dokonywać na podstawie otrzymanych faktur VAT i faktur korygujących,

faktur wewnętrznych, dokumentów celnych – przy imporcie. Wskazane jest do konta 22-2

prowadzić konta analityczne, na których ujmuje się odrębnie m.in.:

- VAT naliczony przy nabyciu towarów i usług zaliczanych do środków trwałych i war-

tości niematerialnych i prawnych,

- VAT naliczony przy nabyciu towarów i usług pozostałych,

- VAT naliczony wynikający z dokumentów celnych potwierdzających import towa-

rów,

- VAT naliczony podlegający rozliczeniu w następnych miesiącach.

Zapisów na ww. kontach można także dokonywać okresowo (na koniec miesiąca) na pod-

stawie odrębnie prowadzonych rejestrów zakupu VAT.

Po zakończeniu okresu rozliczeniowego (miesiąca) kwotę podatku naliczonego obni-

żającego podatek należny w deklaracji VAT-7 lub VAT-7K przenosi się na konto 22-3,

zapisem:

- Wn konto22-3

„Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”,

- Ma konto 22-2

„VAT naliczony i jego rozliczenie”.

Natomiast kwotę podatku naliczonego, który podlega zwrotowi przez urząd skarbowy

przenosi się na konto 22-3 w miesiącu złożenia wniosku o zwrot.

Przykładowe operacje mogą przebiegać zapisami:

1. VAT naliczony podlegający odliczeniu od VAT należnego lub zwrotowi zgodnie

z wymogami ustawy o VAT – na podstawie faktur VAT:
- Wn konto 22-2

„VAT naliczony i jego rozliczenie”,

- Ma konto 30

„Rozliczenie zakupu”.

2. Korekta VAT naliczonego na podstawie otrzymanej od sprzedawcy faktury korygu-

jącej:

a) podwyższająca VAT naliczony

- Wn konto 22-2

„VAT naliczony i jego rozliczenie”,

- Ma konto 30

„Rozliczenie zakupu”,

b) obniżająca VAT naliczony

- Wn konto 30

„Rozliczenie zakupu”,

- Ma konto 22-2

„VAT naliczony i jego rozliczenie”.

3. VAT naliczony niepodlegający odliczeniu lub zwrotowi – dotyczący zakupu usług

lub materiałów zwiększających wartość środków trwałych w budowie:
- Wn konto 08

„Środki trwałe w budowie”,

- Ma konto 30

„Rozliczenie zakupu” lub konto 22-2 „VAT naliczony i jego roz-

liczenie” – jeżeli pierwotnie został zaksięgowany na tym koncie.

Konto 22-3 „Rozrachunki z urzędem skarbowym

z tytułu VAT należnego”

Konto 22-3 może służyć do ewidencji rozrachunków w urzędem skarbowym z tytułu

podatku VAT za poszczególne miesiące. Po stronie Wn tego konta można wówczas księ-

gować, m.in.:

- kwotę podatku naliczonego podlegającego odliczeniu od podatku należnego,

- kwotę podatku podlegającego zwrotowi przez urząd skarbowy ustaloną na koncie

22-2.

Natomiast po stronie Ma księguje się m.in.:

- kwotę należnego podatku VAT ustalonego na koncie 22-1,

- kwotę podatku VAT zwróconego przez urząd skarbowy na rachunek bankowy jed-

nostki.

Konto 22-3 może wykazywać dwa salda:

- saldo Wn, które wyraża stan należności od urzędu skarbowego,

- saldo Ma, które oznacza zobowiązanie do zapłaty na rzecz urzędu skarbowego.

Do konta 22-3 wskazane jest prowadzić ewidencję analityczną umożliwiającą usta-

lenie:

- kwoty zobowiązania do zapłaty w terminie do dnia 25. następnego miesiąca,

- nadwyżkę VAT naliczonego nad należnym – do przeniesienia na następny okres roz-

liczeniowy,

- nadwyżkę VAT naliczonego nad należnym podlegającą zwrotowi (w terminie

do 60 dni, do 180 dni).

Przykładowe operacje mogą przebiegać zapisami:

1. WB – przelew zobowiązania z tytułu podatku VAT:

- Wn konto 22-3

„Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”,

- Ma konto 13

„Rachunek bieżący”.

2. WB – zwrot VAT naliczonego przez urząd skarbowy:

- Wn konto 13

„Rachunek bieżący”,

- Ma konto 22-3

„Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”.

3. Różnice z zaokrągleń w rozliczeniu deklaracji podatkowej VAT-7 i VAT-7K:

a) stanowiące pozostałe koszty operacyjne

- Wn konto 76-1

„Pozostałe koszty operacyjne”,

- Ma konto 22-3

„Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”,

b) stanowiące pozostałe przychody operacyjne

- Wn konto 22-3

„Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należne-

go”,

- Ma konto 76-0

„Pozostałe przychody operacyjne”.

Ewa Gruchot

Rozrachunki z tytułu podatku od towarów i usług

Paragon jako dowód księgowy

Czy paragony za zakup paliwa i przejazdy autostradami za granicą mogą

stanowić podstawę zapisu w księgach rachunkowych?

Do ksiąg rachunkowych okresu sprawozdawczego należy wprowadzić, w postaci

zapisu, każde zdarzenie, które nastąpiło w tym okresie sprawozdawczym – art. 20

ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76,

poz. 694 ze zm.).

Kierownik jednostki w dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachun-

kowości lub w wydanej wewnętrznej instrukcji obiegu dokumentów powinien określić,

jakie dowody mogą być podstawą zapisów w księgach rachunkowych.

Podstawą zapisów w księgach rachunkowych są dowody księgowe stwierdzające

dokonanie operacji gospodarczej (art. 20 ust. 2 ww. ustawy).

By dowód księgowy stanowił podstawę ujęcia w księgach rachunkowych, zgodnie

z art. 21 ust. 1 ustawy powinien zawierać co najmniej:

- określenie rodzaju dowodu i jego numeru identyfikacyjnego,

- określenie stron (nazwy, adresy) dokonujących operacji gospodarczej,

- opis operacji oraz jej wartość, jeżeli to możliwe, określoną także w jednostkach

naturalnych,

- datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą – także

datę sporządzenia dowodu,

- podpisy wystawcy dowodu oraz osoby, której wydano lub od której przyjęto

składniki aktywów,

- stwierdzenie sprawdzenia i zakwalifikowania dowodu, ujęcie w księgach ra-

chunkowych przez wskazanie miesiąca oraz sposobu ujęcia dowodu w księgach

rachunkowych (dekretacja), podpis osoby odpowiedzialnej za te wskazania.

Paragony za zakup paliwa i przejazdy autostradą za granicą, o ile spełniają ww. wa-

runki, mogą stanowić podstawę wpisu do ksiąg rachunkowych.

Dowody księgowe opiewające na waluty obce powinny zawierać przeliczenie ich

wartości na walutę polską według kursu obowiązującego w dniu przeprowadzenia

operacji gospodarczej. Wynik przeliczenia zamieszcza się bezpośrednio na dowodzie,

chyba że system przetwarzania danych zapewnia automatyczne przeliczenie walut ob-

cych na walutę polską, a wykonanie tego przeliczenia potwierdza odpowiedni wydruk

(art. 21 ust. 3 ustawy o rachunkowości).

W celu niedopuszczenia do zaksięgowania dokumentu zawierającego wady, wszyst-

kie dowody księgowe przed wprowadzeniem do ksiąg rachunkowych powinny być

sprawdzane pod względem formalno-rachunkowym oraz merytorycznym.

A.B.