Zapas zabezpieczający

jako element struktury

zapasu

Opracowała: Magdalena Szymańska

Zapas - definicja

Zapas to określona ilość dóbr znajdująca się w rozpatrywanym systemie
logistycznym (przedsiębiorstwie lub łańcuchu dostaw), bieżąco nie
wykorzystywana a przeznaczona do późniejszego przetworzenia lub
sprzedaży.

Klasyczna koncepcja
zarządzania zapasami opiera się
na utrzymywaniu zapasów
zabezpieczających w każdym
kolejnym ogniwie łańcucha
dostaw. Wynika to między
innymi z tego, że jedyna
informacja o zapotrzebowaniu
(popycie) dopływająca do
danego punktu to zamówienie z
oczekiwaniem szybkiej
realizacji .

2

Klasyfikacja zapasów ze względu na ich przeznaczenie:

Pierwszy podział:

1.

Materiały i surowce

2.

Roboty w toku

3.

Wyroby gotowe

4.

Towary

5.

Materiały pomocnicze i eksploatacyjne

Drugi podział:

1.

Zapasy zaopatrzeniowe

2.

Zapasy produkcyjne

3.

Zapasy dystrybucyjne

3

Powody i przyczyny tworzenia zapasów:

Przyczyny niezależne od
przedsiębiorstwa, co wiąże
się z:

okresową niedostępnością dóbr

wynikającą z sezonowości
(pewne surowce, produkty
rolne), ale także np.
planowymi przestojami
produkcyjnymi u dostawcy
(np. w okresie wakacyjnym),

koniecznością zakupów

większych niż bieżące
potrzeby, co może być
narzucone przez dostawcę.

Mogą być gromadzone w
sposób celowy, co wynika
z:

przesłanek ekonomicznych,

np. zwiększając zapas poprzez
duże dostawy, zmniejszamy
częstotliwość tych dostaw, co
może dać niższy koszt w
łącznym rozrachunku,

potrzeby zapewnienia

wysokiej dostępności
(poziomu obsługi), zwłaszcza
w przypadku dużych zmian
losowych popytu.

4

Przyczyny powstawania zapasu:

Zapas może powstawać w

wyniku braku możliwości
zapewnienia pełnej
synchronizacji dostaw i
zużycia. Ten fakt jest przyczyną
tworzenia zapasu cyklicznego.
W przypadku, gdy zużycie jest
zmienne, a jego prognozy
obarczone błędami, wtedy dla
zabezpieczenia się przed
możliwością wystąpienia braku
w zapasie utrzymujemy zapas
zabezpieczający.

5

Przyczyny powstawania zapasu c.d.:

zapas sezonowy - gdy tworzymy

okresowo wysokie stany zapasu związane
z okresową dostępnością dóbr albo pod
okresowy wysoki popyt, np.:

a.

zapasy świeżych owoców gromadzone
przez przetwórcę w okresie ich
dostępności,

b.

zapasy napojów chłodzących
gromadzone przez producenta w
przewidywaniu wysokiego popytu w
okresie letnim;

zapas „spekulacyjny" - z którym mamy

do czynienia w przypadku gromadzenia
większych zapasów, np. dla uprzedzenia
wzrostu cen;

zapas promocyjny - gromadzony dla

pokrycia zwiększonego popytu
oczekiwanego w związku z planowaną
kampanią promocyjną towaru.

6

Przyczyny powstawania zapasu c.d.:

Jeszcze inne przyczyny stoją za

tzw. zapasem strategicznym. Zapas
strategiczny może być tworzony w
odniesieniu do materiałów
zużywanych bieżąco (dla kluczowych,
strategicznych surowców i
materiałów, których brak może mieć
bardzo poważne konsekwencje), ale
mogą to być także zapasy materiałów
lub części bieżąco nie zużywanych,
utrzymywanych na specjalne sytuacje
(awarie).

Trzeba w tym miejscu wymienić

także zapas zbędny. To zapas, który
nie będzie już zużywany. Mogą to
być, na przykład, surowce i materiały
potrzebne do wytwarzania wyrobu
już wycofanego z produkcji.

7

Rotacja zapasu

Każdy zapas może być

klasyfikowany ze względu na szybkość
obrotu. Mówimy o zapasach szybko
rotujących i wolno rolujących. Mogą
się też pojawiać pozycje, których
zapasy nie będą wykazywały ruchu.
Do pomiaru szybkości obrotu można
wykorzystać np. wskaźnik rotacji.

Każdy zapas uzasadniony,

niezależnie od tego, w którym miejscu
łańcucha dostaw jest zlokalizowany i
jakie postacie dóbr obejmuje, składa
się z dwu podstawowych części:

części rotującej (zapasu bieżącego,

obrotowego, cyklicznego),

części nierotującej zapasu.

Część rotująca wynika z bieżących
potrzeb i jest skutkiem zachodzących w
sposób powtarzalny dostaw i zużycia
(pobrań, konsumpcji)

8

Zapas w przedsiębiorstwie dzieli się na dwie części:

Zapas rotujący, który związany jest z
dostawami zaspokajającymi bieżące
potrzeby odbiorców i
systematycznym zużyciem
materiałów

Część nierotująca zapasu, którą
stanowią:

Zapas zabezpieczający
Zapas nadmierny

9

Zapas zabezpieczający:

„

zapas, który służy łagodzeniu efektów różnic między

przewidywanym zapotrzebowaniem w cyklu dostawy. Przy
jego obliczeniu brane są pod uwagę takie parametry, jak
poziom obsługi klienta, losowość zmian zapotrzebowania i
cyklu dostawy”

10