Gospodarka zapasami i magazynem

Technik Logistyk Sem.I

Natalia Stryja

1

Zapas:

to dobra materialne nabywane w
ilości większej niż wynosi chwilowe
zapotrzebowanie, dla realizacji
określonych celów.

zapas odnosi się do konkretnego
materiału, surowca lub wyrobu
finalnego,

o zapasie mówimy wtedy, gdy jest on
efektem celowej działalności.

2

Zarządzanie zapasami:

Zarządzanie zapasami to wartość lub ilość surowców,

komponentów, dóbr użytkowych, półproduktów i
wyrobów gotowych, które są przechowywane lub
składowane w celu zużycia w razie zasinienia takiej
potrzeby. Koncentruje się na czterech zasadniczych
kwestiach:

ile jednostek należy zamówić (lub wyprodukować) w
danym czasie,

kiedy należy złożyć zamówienie,

które składniki zapasów wymagają szczególnej uwagi,

czy można zabezpieczyć się przed wzrostem kosztów
zapasów

3

Funkcje zapasów w przypadku
zapasów materiałów:

Ułatwiają planowanie produkcji

Zmniejszają ryzyko związane ze zmianami
cen materiałów

Chronią przed ryzykiem braku podaży
materiałów

Umożliwiają prowadzenie polityki
uzyskiwania rabatu za jednorazowy zakup

4

Funkcje zapasów w przypadku
zapasów produkcji w toku:

Zapewniają płynność produkcji poprzez
utworzenie zapasu buforowego
produktów przesuwanych z jednego
procesu do drugiego

5

Funkcje zapasów w przypadku
zapasów wyrobów gotowych:

Zmniejszają ryzyko braku możliwości
sprzedaży przy wahaniach popytu

Stabilizują produkcję, zmniejszając
koszty spowodowane zmianą rodzaju
produkowanego dobra

6

Cel tworzenia zapasów:

zagwarantowanie ciągłości działalności
operacyjnej (produkcja, remonty,
dystrybucja),

utrzymanie określonego poziomu
obsługi odbiorców w przypadku
występowania wahań zapotrzebowania

7

Przyczyny tworzenia zapasów:

konieczność wyrównywania różnych
intensywność strumieni zakupów i
strumieni zużycia;

zmniejszanie wpływu czynnika losowego

możliwość negocjacji niższej cen zakupu,
sezonowość podaży danych dóbr, czy
korzystna koniunktura rynkowa

oszczędności na transporcie (koszt ten
stanowi często znaczną część końcowej
ceny sprzedaży),

8

potrzeba zapobiegania awaryjnym
przestojom w produkcji (w przypadku
opóźnień dostaw czy problemów z
realizacją zamówień),

chęć zabezpieczenia się przed
przewidywanymi podwyżkami cen,
(taki rodzaj zapasu nazywany jest
spekulacyjnym)

9

Zapasy w procesie produkcyjnym:

10

Obszar zainteresowania
zarządzania zapasami:

techniki śledzenia, pomiaru i

korygowania wielkości zapasu w

zależności od zmieniającego się w

czasie zapotrzebowania;

zasady i procedury podejmowania

decyzji o asortymencie (co zamawiać?),

wielkości (ile zamawiać?) i terminie

(kiedy zamawiać?) składania zamówień

dla odtworzenia istniejącego zapasu.

11

Celem zarządzania zapasami jest:

zapewnienie odpowiedniego poziomu obsługi klientów
wewnętrznych i zewnętrznych z uwzględnieniem jakości i
stosunku do całości zrealizowanych zamówień;

obserwacja bieżącego i przyszłego zapotrzebowania na
wszystkie dobra konieczne dla uniknięcia nadwyżek oraz
braków w produkcji;

minimalizowanie kosztów przez zmniejszanie
różnorodności zapasów, ustalanie ekonomicznych
wielkości zamawianych partii analizowanie kosztów
tworzenia i utrzymywania zapasów.

Zarządzanie zapasami odnosi się do głównie do sfery

produkcji stosunkowo tanich przedmiotów z dostatecznie
dużą szybkością obrotu. Przedsiębiorstwa maja do
dyspozycji szerokie spektrum metod zarządzania
zapasami .

12

Strategie zarządzania zapasami:

Można wyróżnić trzy podstawowe strategie zarządzania

zapasami: defensywną, ofensywną i umiarkowaną:

strategia defensywna - główna pozycją w zapasach są
materiały i wyroby gotowe jak również udział zapasów w
aktywach i majątku obrotowym jest wysoki w porównaniu
ze średnią w branży,

strategia ofensywna - główna pozycja w zapasach jest
produkcja w toku jak również udział zapasów w aktywach
o majątku obrotowym jest niski w porównaniu ze średnią
w branży,

strategia umiarkowana - to strategia o charakterze
pośrednim między strategia defensywna a ofensywną.

13

Metody zarządzania zapasami-
Metoda ABC, XYZ:

Metoda ABC, polegająca na podziale zapasów

na trzy grupy. Podział ten oparty jest na
założeniu, że w przedsiębiorstwie są zapasy,
które ilościowo stanowią duży udział w
zapasach ogółem, lecz mały pod względem
wartościowym. I odwrotnie: są też takie
zapasy, których udział wartościowy jest duży, a
mały ilościowo. Analiza XYZ jest
uzupełnieniem metody ABC, w której zapasy
rozpatruje się z punktu widzenia regularności
zapotrzebowania i dokładności
prognozowania.

14

Model optymalnej wielkości
zamówienia EOQ:

Model optymalnej wielkości zamówienia –

EOQ (economic order quantity) jest
najbardziej rozpowszechnioną koncepcją
wykorzystywaną w zarządzaniu zapasami
materiałów i towarów. Wraz ze wzrostem
wielkości zamówienia wzrasta poziom
przeciętnych zapasów, a to z kolei powoduje
spadek kosztów tworzenia i wzrost kosztów
utrzymania zapasów. Jeżeli natomiast
częstotliwość zamówień się zwiększy, to
wielkość przeciętnych zapasów spadnie,
zmniejszą się także koszty utrzymania, a
wzrosną koszty tworzenia zapasów.

15

Metoda dokładnie na czas
Just In Time:

Metoda „dokładnie na czas” (just- in- time JIT)

polega na tym że, system gospodarki zapasami, w
którym niezbędne materiały wpływają dokładnie
wtedy, kiedy są potrzebne, bez zakłóceń procesu
produkcji, co pomaga organizacji kontrolować
zapasy surowców, ograniczając zapotrzebowanie na
powierzchnię magazynową.

System ten zmniejsza zakres niezbędnych nakładów

organizacji na przestrzeń magazynową potrzebna do
przechowywania materiałów i na same materiały.
Polega ona na również na zamawianiu materiałów i
części, w mniejszych partiach, zmniejszając tym
samym nakłady na przestrzeń magazynową oraz
nakłady zamrożone w samych zapasach.

16

Niekiedy modele zarządzania zapasami
są również klasyfikowane według
następujących cech:

rozkład popytu - wyróżniamy stacjonarny
(popyt stabilny) i niestacjonarny popyt
(zmienny popyt)

źródła zaopatrzenia - zaopatrzenie we własne
przedmioty produkcji i dostawy towarów z
zewnątrz

charakter opóźnień - analiza odstępu czasu
między zamówieniem i otrzymaniem towaru i
losowe opóźnienia

17

Koszty zarządzania zapasami:

Spośród kosztów związanych z zarządzaniem

zapasami można wyróżnić trzy grupy:

Koszty utrzymywania zapasów

Koszty uzupełniania zapasów

Koszty braku zapasów

Każdą z tych grup można dodatkowo podzielić na

dwie podgrupy: kosztów stałych niezależnych od
wielkości zapasu oraz kosztów zmiennych
(zależnych od wielkości zapasu)

18

Koszty utrzymania zapasów:

Do kosztów utrzymania zapasów zalicza się:

koszty kapitałowe – utraconych korzyści z
kapitału,

koszty magazynowania (personel,
amortyzacja budynków, zużycie materiałów
pomocniczych, czynsze),

koszty przeładunku i przemieszczania

zapasów,

koszty ubezpieczenia,

koszty zużycia i starzenia się zapasów.

19

Koszty uzupełnienia zapasów:

Koszty zamawiania (uzupełniania) – powstają w

wyniku składania i realizacji zamówień i dotyczą
założenia i odbioru zamówienia, korespondencji
wewnątrz firmy, rozmów telefonicznych, odbioru
przesyłek.

Koszty braku zapasów:

Grupa kosztów wyróżniana w niektórych

rozważaniach dotyczących zarządzania
zapasami. Uwzględniają one m.in. koszt utraty
klienta związane z niezrealizowanym
zamówieniem

.

20

Podsumowanie:

Zapasy są niezbędnym czynnikiem wykorzystywanym w
działalności gospodarczej, produkcyjnej i handlowej. Poza tym
zapewniają ciągłość procesów gospodarczych. Jednak zbyt
wysoki poziom zapasów prowadzi do wzrostu kosztów. Z tego
też względu poziom zapasów powinien być zoptymalizowany z
punktu widzenia minimalizacji łącznych kosztów utrzymania
zapasów i realizacji dostaw. Służy do tego model ekonomicznej
wielkości partii dostawy. Stosowanie modelu EOQ wymaga
spełnienia wielu rygorystycznych założeń. Przy tym nie
uwzględnia wartości pieniądza w czasie oraz czynników ryzyka.
Jest to model krótkoterminowy. Zakłada stałą szybkość
zużywania zapasów i stałe ceny. W przypadku różnicowania
cen zależnie od wielkości dostawy, tj. stosowania dyskonta lub
uwzględnienia konieczności tworzenia zapasów
bezpieczeństwa, podstawowy model EOQ jest poddawany
modyfikacji. Ustalając wielkość zapasów, można również
wykorzystać podejście inwestycyjne. Zgodnie z nim gromadzi
się większe zapasy, ponosi się wydatek inwestycyjny, licząc na
większą sprzedaż i większe wpływy. Do wyceny atrakcyjności
określonej polityki tworzenia zapasów służy również wartość
bieżąca netto (NPV ).

21