Modele wyceny
Dr Anna Zysnarska
Anna Zysnarska 1
Ogólne pojęcie wyceny
Wycena oznacza pomiar wartości
poszczególnych składników.
W zależności od przyjętej metody wyceny,
uzyskuje się różne wartości tego samego
składnika majątku.
Anna Zysnarska 2
Czynniki wpływające na
metodę wyceny:
1. Zasady rachunkowości.
2. Przepisy prawno-podatkowe.
3. Inne uwarunkowania gospodarcze.
Anna Zysnarska 3
Wycena bieżąca
& to ustalenie wiarygodnej wartości
danego składnika przy wprowadzaniu go
do ksiąg rachunkowych.
Zależy od:
rodzaju składnika oraz
sposobu jego pozyskania.
Anna Zysnarska 4
Sposób pozyskania składnika
ZAKUP
DAROWIZNA
WYWTORZENIE
WE WA
ASNYM ZAKRESIE
Anna Zysnarska 5
Należności i zobowiązania
Wartości nominalna.
Anna Zysnarska 6
Aktywa i pasywa
wyrażone w walucie obcej
(z wyłączeniem udziałów w jednostkach
podporządkowanych wycenianych metodą praw
własności)
Ujmuje się po obowiązującym na ten dzień średnim
kursie ogłoszonym dla danej waluty przez NBP,
z wyłączeniem gotówki w walucie obcej znajdującej się w
jednostkach prowadzących jej kupno i sprzedaż  którą
wycenia się po kursie, po którym nastąpił jej zakup,
jednak w wysokości nie wyższej od średniego kursu
ogłoszonego na dzień wyceny danej waluty przez NBP.
Anna Zysnarska 7
Operacje gospodarcze
wyrażone w walutach obcych
Ujmuje się na dzień ich przeprowadzenia  o ile odrębne
przepisy dotyczące środków pochodzących z budżetu Unii
Europejskiej i innych krajów Europejskiego Obszaru
Gospodarczego oraz środków niepodlegających zwrotowi,
pochodzących ze z
ródeł zagranicznych nie stanowią inaczej
 odpowiednio po kursie:
faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z
charakteru operacji - w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz
zapłaty należności lub zobowiązań,
średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia
poprzedzającego ten dzień - w przypadku zapłaty należności lub
zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu
faktycznego, a także w przypadku pozostałych operacji.
Anna Zysnarska 8
Wycena bilansowa
Ma ukazać wartość składników majątkowych
z punktu widzenia
oczekiwanych korzyści,
jakie w przyszłości jednostka osiągnie z
tytułu ich posiadania.
Anna Zysnarska 9
Wybór metody wyceny
Aktywów i pasywów na dzień bilansowy
zależy od:
rodzaju składnika,
celu jego nabycia,
zamiaru wykorzystania i
okresu posiadania.
Anna Zysnarska 10
Tabela 1.
Ogólne zasady wyceny
aktywów i pasywów.
Anna Zysnarska 11
Kategorie wyceny według uor
cena nabycia,
koszt wytworzenia,
cena sprzedaży netto,
wartość godziwa,
skorygowana cena nabycia,
cena nabycia (lub koszt wytworzenia) pomniejszona o
trwałą utratę wartości,
wartość przeszacowana (zaktualizowana),
metoda praw własności,
inna (np. wycena w kwocie wymagającej zapłaty
itp.).
Anna Zysnarska 12
Cena nabycia
to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę
należną sprzedającemu
powiększoną o:
koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem
składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub
wprowadzenia do obrotu, łącznie z kosztami transportu i
załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do
obrotu,
bez podlegających odliczeniu VAT oraz akcyzy, a w
przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze
publicznoprawnym,
a obniżona o:
rabaty, upusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski.
Anna Zysnarska 13
Niemożliwe jest ustalenie
ceny nabycia ?
& to jego wyceny dokonuje się według
ceny sprzedaży takiego samego lub
podobnego przedmiotu.
Anna Zysnarska 14
Koszt wytworzenia produktu
obejmuje:
koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym
produktem oraz
uzasadnioną część kosztów pośrednich związanych z
wytworzeniem tego produktu.
Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów
bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane
bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w związku z
doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje
w dniu wyceny.
Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu,
części kosztów pośrednich zalicza się:
zmienne pośrednie koszty produkcji oraz
tę część stałych pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają
poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności
produkcyjnych.
Anna Zysnarska 15
Nie jest możliwe ustalenie
kosztu wytworzenia produktu
& to jego wyceny dokonuje się według
ceny sprzedaży netto takiego samego
lub podobnego produktu,
pomniejszonej o przeciętnie osiągany przy
sprzedaży produktów zysk brutto ze
sprzedaży, a w przypadku produktu w toku 
także z uwzględnieniem stopnia
przetworzenia.
Anna Zysnarska 16
Do kosztów wytworzenia nie
zalicza się kosztów:
będących konsekwencją niewykorzystanych
zdolności produkcyjnych i strat produkcyjnych,
ogólnego zarządu, które nie są związane z
doprowadzeniem produktu do postaci i
miejsca, w jakich się znajduje na dzień
wyceny,
magazynowania wyrobów gotowych i
półfabrykatów, chyba że poniesienie tych
kosztów jest niezbędne w procesie produkcji,
kosztów sprzedaży produktów.
Anna Zysnarska 17
Za cenę (wartość) sprzedaży
netto składnika przyjmuje się
cenę jego sprzedaży bez VAT i podatku
akcyzowego
pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne
zmniejszenia oraz koszty związane z przystosowaniem
składnika aktywów do sprzedaży i dokonaniem tej
sprzedaży, a
powiększoną o należną dotację przedmiotową.
Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży
netto danego składnika aktywów, należy w inny
sposób określić jego wartość godziwą na dzień
bilansowy.
Anna Zysnarska 18
Wartość godziwa
to kwota, za jaką dany składnik aktywów
mógłby zostać wymieniony, a
zobowiązanie uregulowane:
na warunkach transakcji rynkowej,
pomiędzy zainteresowanymi i dobrze
poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą
stronami.
Anna Zysnarska 19
Skorygowana cena nabycia (SCN)
aktywów finansowych
i zobowiązań finansowych
To cena nabycia w jakiej składnik aktywów finansowych
lub zobowiązań finansowych wprowadzony został po
raz pierwszy do ksiąg rachunkowych (wartość
początkowa),
pomniejszona o spłaty wartości nominalnej,
odpowiednio skorygowana o skumulowaną kwotę
zdyskontowanej różnicy między wartością początkową
składnika i jego wartością w terminie wymagalności,
wyliczoną za pomocą efektywnej stopy procentowej, a
także pomniejszona o odpisy aktualizujące jego wartość.
Anna Zysnarska 20
Efektywna stopa procentowa
to stopa, za pomocą której następuje
zdyskontowanie do bieżącej wartości
związanych z instrumentem finansowym
przyszłych przepływów pieniężnych
oczekiwanych w okresie do terminu
wymagalności.
Anna Zysnarska 21
Inne określenia dla
skorygowanej ceny nabycia
Koszt zamortyzowany (rozporządzenie MF w
sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod
wyceny, zakresu ujawniania i sposobu
prezentacji instrumentów finansowych),
Zamortyzowany koszt oszacowany z
zastosowaniem efektywnej stopy
procentowej (MSR nr 39  Instrumenty
finansowe: ujmowanie i wycena ).
Anna Zysnarska 22
MSR 39  Instrumenty finansowe:
ujmowanie i wycena
SCN jest to kwota, w jakiej składnik aktywów
finansowych lub zobowiązanie finansowe
wycenia się w momencie początkowego ujęcia,
pomniejszona o spłaty kapitału oraz
powiększona lub pomniejszona o ustaloną z
zastosowaniem efektywnej stopy procentowej
skumulowaną amortyzację wszelkich różnic
pomiędzy wartością początkową w terminie
wymagalności oraz pomniejszona o wszelkie
odpisy (bezpośrednio lub przez rachunek rezerw)
z tytułu utraty wartości lub nieściągalności.
Anna Zysnarska 23
Według MSR 39 SCN stosuje
się do wyceny:
pożyczek udzielonych i należności własnych, z
wyjątkiem przeznaczonych do obrotu, niezależnie od
tego, czy jednostka zamierza utrzymać je do
terminu wymagalności, czy też nie,
aktywów finansowych, dla których jest ustalony
termin wymagalności,
zobowiązań finansowych, z wyjątkiem
zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu,
oraz
instrumentów pochodnych o charakterze
zobowiązań.
Anna Zysnarska 24
Skutki finansowe modelu SCN
Skutki przeszacowania aktywów i zobowiązań
finansowych wycenianych w wysokości
skorygowanej ceny nabycia (z wyjątkiem pozycji
zabezpieczanych i zabezpieczających), tj. odpisy
z tytułu dyskonta lub premii, jak również
pozostałe różnice ustalone na dzień ich
wyłączenia z ksiąg rachunkowych, zalicza się
odpowiednio do przychodów lub kosztów
finansowych okresu sprawozdawczego, w
którym nastąpiło przeszacowanie.
Anna Zysnarska 25
Inne spojrzenie na SCN
SCN służy do wyceny aktywów i pasywów
finansowych na dzień bilansowy.
Może nie mieć nic wspólnego z
warunkami, na jakich rozliczają się strony.
Zastosowanie stałej stopy nominalnej czy
dowolnie określanych w umowie stóp do
wyceny bilansowej powoduje
zniekształcenie rzeczywistej rentowności.
Anna Zysnarska 26
Od 2009 r. uor umożliwia
zastosowanie SCN dla:
inwestycji w innych jednostkach, jeżeli został
określony dla nich termin wymagalności,
inwestycji krótkoterminowych, dla których
został określony termin wymagalności,
należności i udzielonych pożyczek
zaliczanych do aktywów finansowych,
zobowiązań finansowych.
Anna Zysnarska 27
SCN  Przykład 1.
Anna Zysnarska 28
Cena nabycia (koszt wytworzenia)
pomniejszona o trwałą utratę
wartości
to metoda wyceny w przypadku
stwierdzenia zmniejszenia się
wartości danego składnika aktywów
na dzień bilansowy.
Anna Zysnarska 29
Utrata wartości aktywów
(Art. 28 ust. 7 uor)
& , która wystąpi,  gdy istnieje duże
prawdopodobieństwo, że kontrolowany
przez jednostkę składnik aktywów nie
przyniesie w przyszłości w znaczącej części
lub w całości przewidywanych korzyści
ekonomicznych .
Anna Zysnarska 30
Utrata wartości aktywów
na skutek:
bieżącego wykorzystania zasobu i oczekiwanych
korzyści ekonomicznych (odpisy planowe),
ubytku całości lub części przewidywanych
korzyści ekonomicznych w wyniku wystąpienia
niespodziewanych zdarzeń, wynikających z
wewnętrznych i zewnętrznych warunków
funkcjonowania jednostki.
Anna Zysnarska 31
Przesłanki dokonania odpisów
z tytułu utraty wartości (uor)
gdy wartość bilansowa składnika
aktywów wynikająca z ksiąg
jest wyższa
od jego wartości możliwej do
odzyskania.
Należy wycenić według wartości wiarygodnej, tj. możliwej do
uzyskania na dzień bilansowy ceny sprzedaży netto
lub według wartości godziwej ustalonej w inny sposób.
Anna Zysnarska 32
Uor o przesłankach
W niewielkim zakresie definiuje sytuacje, w
których dochodzi do utraty wartości
aktywów, np. dla środka trwałego mogą
nimi być:
zmiany technologii produkcji,
przeznaczenie do likwidacji,
wycofanie z używania.
Anna Zysnarska 33
Szczegółowa procedura w:
KSR nr 4  Utrata wartość aktywów .
Anna Zysnarska 34
Utrata wartości aktywów - uor
Jeśli wartość bilansowa składnika aktywów
jest wyższa od jego wartości odzyskiwanej:
wartość bilansowa > wartość odzyskiwana
to
utrata wartości.
Anna Zysnarska 35
Wartość odzyskiwana
Cena sprzedaży netto składnika aktywów lub
jego wartość użytkowa, zależnie od tego,
która z nich jest wyższa.
Rynkowa cena sprzedaży pomniejszana jest o
koszty związane ze sprzedażą lub likwidacją
danego składnika aktywów, np. koszty obsługi
prawnej sprzedaży, opłaty skarbowe.
Anna Zysnarska 36
Wartość użytkowa
Bieżąca, szacunkowa wartość
przyszłych przepływów
pieniężnych,
których uzyskania oczekuje się z tytułu
dalszego użytkowania składnika
aktywów.
Anna Zysnarska 37
Odpisy aktualizujące
Generalnie dokonuje się w ciężar pozostałych
kosztów operacyjnych lub kosztów finansowych
(Art.35b, 35c, 35 ust. 4,5 uor).
Inaczej przebiegają odpisy dla środków trwałych
uprzednio przeszacowanych oraz inwestycji
długoterminowych (z wyjątkiem inwestycji w
nieruchomości i prawa).
METODA
WARTOŚCI PRZESZACOWANEJ
Anna Zysnarska 38
Metoda wartości przeszacowanej
Wycena na dzień bilansowy:
- cena rynkowa większa od ceny nabycia
Kapitał
(fundusz) z
aktualizacji
Pierwotna cena
wyceny
nabycia/koszt
wytworzenia
inwestycji
Koszty finansowe/ Pozostałe koszty operacyjne
Przychody finansowe/ Pozostałe przychody
operacyjne
Cena rynkowa mniejsza od ceny nabycia
Anna Zysnarska 39
Odpisy dla środków trwałych
Odpisy dla środków trwałych z tytułu trwałej
utraty wartości, których wycena została
wcześniej zaktualizowana (podwyższona)
na podstawie odrębnych przepisów (i
utworzyła w ten sposób kapitał (fundusz) z
aktualizacji wyceny) - zmniejszają kapitał
(fundusz) z aktualizacji wyceny. Ewentualną
nadwyżkę odpisu nad powstałym uprzednio
kapitałem (funduszem) z aktualizacji wyceny
zalicza się do pozostałych kosztów
operacyjnych.
Anna Zysnarska 40
Odpisy dla inwestycji
długoterminowych
Skutki przeszacowania inwestycji
długoterminowych (z wyjątkiem inwestycji w
nieruchomości i prawa), powodujące wzrost ich
wartości do poziomu cen rynkowych, zwiększają
kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, zaś odpisy
obniżające wartość inwestycji uprzednio
przeszacowanych do wysokości kwoty, o którą
podwyższono z tego tytułu kapitał (fundusz) z
aktualizacji wyceny  zmniejszają ten kapitał
(fundusz). Ewentualna różnica obniżenia wartości
inwestycji zaliczana jest do kosztów
finansowych.
Anna Zysnarska 41
 Odwrócenie odpisów
dokonanych w wynik finansowy
W przypadku ustania przyczyny dokonania
odpisu aktualizującego wartość aktywów,
równowartość całości lub odpowiedniej części
uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego
zwiększa wartość danego składnika aktywów i
podlega zaliczeniu odpowiednio do
pozostałych przychodów operacyjnych
lub przychodów finansowych.
Anna Zysnarska 42
 Odwrócenie odpisów
odniesionych na kapitał
W przypadku aktywów trwałych, dla których
skutki przeszacowania odnoszone są na kapitał
(fundusz) z aktualizacji wyceny   odwrócenie
odpisu aktualizującego zaliczonego uprzednio do
kosztów finansowych oznacza w pierwszej
kolejności zwiększenie przychodów finansowych
(do wysokości uprzedniego obciążenia kosztu
finansowego), a następnie zwiększenie kapitału
(funduszu) z aktualizacji wyceny.
Anna Zysnarska 43
Skutki podatkowe dokonania
odpisu
Dokonanie odpisu aktualizującego
wartość składnika aktywów nie
skutkuje podatkowo w momencie
dokonania odpisu.
Kwoty odpisu będą uwzględnione w
rozliczeniu podatkowym dopiero w chwili
rozchodu (np. sprzedaży) lub zużycia
danego składnika.
Anna Zysnarska 44