3

/ 2 0 1 1

33

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

Wyjątkowe działanie protezy

zębowej bez monomerów

z małym skurczem polimeryzacyjnym

Już od lat pięćdziesiątych ubiegłego
wieku szkło akrylowe (PMMA) jest
standardowo wykorzystywane do tych
zastosowań. Materiał ten zastąpił trud-
ne w obróbce, wulkanizowane protezy
gumowe. Przejście to nastąpiło sto-
sunkowo szybko ze względu na lepsze
właściwości PMMA względem protezy
gumowej.

Mimo szybkiego rozwoju w dzie-

dzinie tworzyw sztucznych od ponad
60 lat większość protez nadal powstaje
z materiałów opartych na kombinacji
MMA-PMMA. Dostępnych jest wie-
le wariantów, a technologia pozwala
obecnie na coraz szybszą produkcję.
W przeciwieństwie do ubiegłego wieku,
gdy wszystkie elementy wytwarzano
w procesie prasowania, dziś standardo-
wo stosuje się odlewy. Dlaczego w takim
razie nadal istnieje zapotrzebowanie
na nowe materiały i techniki związane
z protezami?

A

LERGIA

Wraz z coraz szerszym zastosowaniem
sztucznych materiałów w produktach
dentystycznych wzrasta liczba reakcji
alergicznych. Powszechnie znane są ta-
kie alergeny, jak monomery resztkowe,
peroksydy i metale; liczba niepożąda-
nych reakcji na materiały, z których po-
wstają protezy, również wzrasta.

W skład tworzywa sztucznego do pro-

dukcji protez nie wchodzi wyłącznie
PMMA, ale również wiele innych two-
rzyw sztucznych i barwników. Reakcje
alergiczne mogą wystąpić ze względu
na możliwą zawartość monomeru reszt-
kowego lub innych komponentów (np.
barwników lub płynów czyszczących

SŁOWA KLUCZOWE



tworzywa sztuczne, szkło akrylowe,
monomery, polimeryzacja,
tworzywa termoplastyczne

Connie Peterse – Van der Koppel*

T

worzywa sztuczne

nieodłącznie wiążą się

ze stomatologią. Są używane
na przykład jako surowiec
do cementów stosowa-
nych w protetyce, a także
do wytwarzania protez.

do protez). Takie ryzyko jest najwyższe
w momencie rozpoczęcia noszenia no-
wej protezy lub po dokonaniu naprawy.
Przy tym istotną rolę w procesie produk-
cji odgrywa ilość uwalnianego monome-
ru resztkowego. Tworzywa polimeryzu-
jące na zimno (stosowane w naprawach
i rebazacji) tracą na początku większą
ilość monomeru resztkowego niż two-
rzywa na ciepło (stosowane często w no-
wych protezach).

Pacjenci często skarżą się na piecze-

nie jamy ustnej lub języka, co praktycz-
nie uniemożliwia noszenie protezy.
U 1-5% dorosłych występują nieprzy-
jemne objawy, które wskazują na ze-
spół pieczenia jamy ustnej (ang. BMS,
burning mouth syndrome). BMS polega
na bolesnym, piekącym uczuciu w jamie
ustnej, bez wyraźnych przyczyn stoma-
tologicznych czy medycznych. Ból ten
może występować nawet przez kilka
lat, ze zmienną intensywnością w ciągu
dnia. Jest to bardzo często występująca
dolegliwość, przy czym w samej jamie
ustnej nie obserwuje się odstępstw
od normy. Prawie 70% pacjentów cier-
piących na BMS ma zaburzenia smaku.
Odczuwają oni zwykle smak gorzki lub
metaliczny.

Większość pacjentów twierdzi, że do-

legliwość ta ma duży wpływ na jakość
ich życia. Jej przyczyn upatruje się
w bioniekompatybilnych reakcjach
na substancje uwalniane z protezy, któ-
re wywierają miejscowe działanie tok-
syczne lub alergiczne. Wszyscy pacjen-
ci, u których wykryto reakcje alergiczne
podczas badania dermatologicznego,
muszą być szczególnie ostrożni i unikać
alergenów.

N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

34

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

fot. ar

chiwum autora

1

Materiał poliamidowy

2

Specjalnie wywiercone otwory w zębach sztucznych wykonane w celu lepszego połączenia zębów z materiałem poliamidowym

3

Widok na modelu połączenia zębów z ThermoSens

4

Proteza w kuwecie bezpośrednio po wtrysku materiału ThermoSens

1

2

3

4

N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

36

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

R

OZWIĄZANIA

ALTERNATYWNE

Obok odlewów protez w systemie MMA-
PMMA, w ciągu ostatnich 40 lat zaczęto
stosować wiele innych technologii. Na-
leżą do nich systemy past utwardzane
światłem, polimeryzacja mikrofalowa,
zamknięta technika iniekcyjna oraz sys-
temy termoplastyczne. W szczególności
ostatnia z wymienionych technologii po-
siada wiele wariantów i możliwości. Ela-
styczność i często również niska jakość
materiałów spowodowały, że nigdy nie
stały się one popularne w Europie. Mimo
to można wymienić wiele powodów,
dla których produkty termoplastyczne
świetnie sprawdzają się w technice den-
tystycznej. Produkty termoplastyczne
mają jednorodny skład i zachowują swą
konsystencję podczas obróbki, a ponadto
są pozbawione monomeru resztkowego,
katalizatorów i stabilizatorów. Poza tym
materiały termoplastyczne nie stanowią
zagrożenia dla osoby z nimi pracującej
w laboratorium, ponieważ nie zawiera-
ją niebezpiecznych substancji. W dzie-
dzinie tworzyw termoplastycznych nie
nastąpił przełom ze względu na brak
rozwoju materiałów i odpowiedniej
technologii.

T

WORZYWA

TERMOPLASTYCZNE

Tworzywa termoplastyczne to polimery,
które poprzez podwyższenie temperatu-
ry można przywrócić do stanu ciekłego.
Forma uzyskana w stanie ciekłym jest
następnie poprawiana po ochłodzeniu.
W technice dentystycznej wykorzysty-
wane są różne materiały termoplastycz-
ne. Poza szkłem akrylowym (PMMA),
które również łatwo poddaje się ob-
róbce termoplastycznej, najbardziej
znane są nylony (PA). Często używane,
ale mniej rozpowszechnione materiały
to acetal (POM), polistyren (SAN) i po-
liwęglan. Dzięki swym właściwościom
fizycznym i zróżnicowaniu są to mate-
riały unikatowe w przetwarzaniu i za-
stosowaniu.

Termoplasty oparte na POM cechuje

wysoka odporność na złamania i zużycie
oraz wysoka elastyczność. Nie posiadają
one jednak naturalnej przezroczystości,
tak charakterystycznej dla PMMA. Po-
liwęglany z kolei są półprzezroczyste,
wystarczająco elastyczne i odporne
na złamania, ale szybko się zużywa-

ją. Najlepiej nadają się do zastosowań
tymczasowych. PMMA jako produkt
termoplastyczny wydaje się idealny,
ale ze względu na wysoką temperaturę
przetwarzania i lepkość nie jest łatwy
w obróbce.

Najczęściej używane produkty termo-

plastyczne oparte są na PA. Poliamidy
cechuje przede wszystkim elastyczność,
wytrzymałość, odporność na złamania,
przejrzystość i odporność chemiczna.
Ze względu na te cechy materiał ten
jest wykorzystywany przede wszystkim
w Ameryce, Azji i Europie Wschodniej
jako alternatywa dla drogiej protezy typu
frame. Na tych rynkach dość widoczny
staje się następujący podział. W sekto-
rze prywatnym stosowane są relatyw-
nie drogie protezy z PMMA, w sektorze
państwowym natomiast protezy wyko-
nuje się ze względnie taniego PA. W tym
drugim przypadku normy jakościowe
nie są wysokie, w związku z czym nie
zwraca się tak ogromnej uwagi na este-
tykę uzupełnienia zgryzu. Ze względu
na niskie wynagrodzenia techników
dentystycznych, z finansowego punktu
widzenia czas potrzebny na przygotowa-
nie danej protezy nie ma większego zna-
czenia. Dość długo trwa przede wszyst-
kim polerowanie, ponieważ materiały
PA nie poddają mu się łatwo.

Vertex ThermoSens
Vertex-Dental BV, producent materiałów
na protezy, stawia wysokie wymagania
odnośnie do jakości produktu końcowe-
go. Dostrzega też zapotrzebowanie ryn-
kowe na materiały niepowodujące aler-
gii i na godny zaufania proces obróbki,
który mógłby być powszechnie przyjęty
w stomatologii. Wymagało to zaprojek-
towania nowego materiału termopla-
stycznego i odpowiedniej technologii.
Na IDS w Kolonii został przedstawiony
nowy materiał Vertex ThermoSens. Ten
specjalny poliamid będzie można stoso-
wać również do pełnych protez (łącznie
z protezami nakładkowymi) i szyno-
protez.

Decyzja Vertex-Dental BV, aby pra-

cować z poliamidami, wynika z fizycz-
nych właściwości i możliwości tych ma-
teriałów. Od pozostałych termoplastów
różnią się niskim zakresem temperatur
topnienia, co jest bardzo korzystne dla

termoplastycznych właściwości materia-
łu. Wyjątkowe właściwości stopionego
poliamidu sprawiają, że materiał ten ide-
alnie nadaje się do produkcji precyzyj-
nych elementów roboczych o dużej od-
twarzalności. Właściwości mechaniczne
i fizyczne poliamidów umożliwiają pro-
dukcję bardzo cienkich elementów robo-
czych bez uszczerbku na jakości. Chodzi
tu o wytrzymałość mechaniczną, sztyw-
ność (elastyczność), odporność na ście-
ranie i uderzenia. Materiał zachowuje
twardość i pozostaje odporny na zuży-
cie również w wysokich temperaturach.
Dzięki półkrystaliczności odporność
chemiczna materiału jest również bar-
dzo duża. Stopień krystalizacji sprawia,
że w wyższych temperaturach materiał
pozostaje w stanie stałym, aż do osią-
gnięcia temperatury topnienia (powyżej
240°C). Oznacza to, że stabilność formy
przy zastosowaniu w jamie ustnej jest
bardzo wysoka.

Podczas prac nad Vertex ThermoSens

ulepszono poszczególne właściwości
w stosunku do standardowych pro-
duktów poliamidowych. Kontrolowana
elastyczność, niski skurcz i jednorodny
skład sprawiają, że produkt ten idealnie
nadaje się do produkcji pełnych protez.
Ponadto dzięki procesowi obróbki po-
lerowanie jest znacznie ułatwione lub
praktycznie zbędne.

Technika iniekcyjna Vertex Thermo-

Jector w połączeniu z kaniulą stwarza
możliwość automatyzacji poszczegól-
nych kroków w ramach procesu ob-
róbki. Ustalony wcześniej program bez
konieczności ważenia i mieszania oraz
przejrzysty protokół minimalizują ryzy-
ko błędów. Technika iniekcyjna wiąże się
z wyższą gęstością materiału, co sprzyja
dobrej jakości jego powierzchni.

Vertex ThermoSens jest odpowiedni

dla pacjentów wrażliwych na zawartość
monomeru resztkowego, systemy przy-
spieszające lub PMMA.



*dyrektor ds. operacyjnych w firmie

Vertex-Dental BV, odpowiada również

za dział R&D. Z wykształcenia jest chemikiem

ze specjalizacją z chemii organicznej,

w tym w zakresie polimerów.

KONTAKT

Denon Dental

www.dental.pl

tel. [phone]