BENTE PEDERSEN

MĘŻCZYZNA W MASCE

1

Była niespokojna. Bała się. Bała się po raz pierwszy od czasu, gdy dała się wplątać w

sieć półprawd i kłamstw.

Maja nie spodziewała się, że ktoś z rodziny będzie szukał u niej schronienia. Z

opowieści Reijo wysnuła wniosek, że z nich wszystkich najlepiej się ułożyło Knutowi. Był

tym, który zdobył złoto, dobrobyt i szczęście.

A teraz znalazł się u niej. Z żoną i dzieckiem. Niemal jak włóczęga.

No, może nie tak całkiem biedny, miał pieniądze. Ale nie miał ziemi, w której mógłby

zapuścić korzenie.

Maja ulitowała się nad nim. Otworzyła szeroko drzwi posiadłości na wyspie Hailuoto,

zadbała, by przybysze poczuli się jak w domu. Jej także było miło przebywać z rodziną. To

prawda, że Knut zawsze pozostawał w najlepszej komitywie z Idą, ale był także bratem Mai.

Podobał jej się mężczyzna, na którego wyrósł. Trudniej jej przyszło zaprzyjaźnić się z Anjo,

jak zawsze zresztą z kobietami. Nie była to wina Anjo, tej miłej w obejściu, serdecznej Anjo.

Maja to wiedziała.

Nie nalegała, żeby zostali na długo. Ale nie mogła ich tak po prostu wyrzucić na ląd i

zabronić odwiedzin. Knut mówił o znalezieniu czegoś własnego, ale nie spieszył się zbytnio.

Zwlekał tak długo, że Maja zaczęła się niepokoić.

Ona, pani na Hailuoto, bała się.

Tak nazywali ją ludzie.

Pani na Hailuoto.

Wiedziała lepiej niż ktokolwiek, że nie było to tylko pochlebstwo. Te słowa zawierały

nutę szyderstwa. Ludzie śmiali się z Williama Runefelta, że ożenił się z Panną Nikt Znikąd.

Była więcej niż pewna, że dodawali przy tym, że nawet nie jest ładna.

I mieli rację.

Po prostu tak się ułożyło, że William Runefelt, najlepsza partia na wschód od rzeki

Torne, pokochał właśnie ją.

Obdarzył ją dostatkiem i poczuciem bezpieczeństwa, którego nikt inny by jej nie

zapewnił. No i ochraniał jej brata.

Jej własne uczucia schodziły wobec tego na drugi plan.

Nadal przebywał w Niemczech. Zbyt gorąco marzył o wolnej Finlandii. W kraju

wciśniętym pomiędzy żądnych potęgi obcych władców okazało się to niebezpieczne. Łatwo

można było dowieść, że William stoi po niewłaściwej stronie. Gdy ujawniono spisek, pomógł

mu fakt, że jest synem Marcusa Runefelta. Ojciec uratował skórę zarówno jemu, jak i Ailo.

Z upływem lat wybaczono mu tylko częściowo. Rozważano pozwolenie na jego

powrót pod warunkiem, że będzie się trzymał w cieniu.

William pisał, że o niczym innym nie marzy. Przygotowany był na poniesienie ofiar

po to, żeby móc ujrzeć ją i syna. Syna, którego jeszcze nigdy nie widział.

Maja nie była przekonana, czy William dotrzyma zobowiązania, że zapomni o swoich

przekonaniach.

Nie była pewna, czy ona sama jest gotowa na jego powrót do domu. Na Ailo czekała z

utęsknieniem.

A mąż... równie dobrze mógłby pozostać tam, gdzie jest.

Jej dusza stwardniała z upływem czasu. Miała teraz dwadzieścia cztery lata. Była

pełna gorzkich doświadczeń, ale czuła, że przeciwności losu ją umocniły. Sądziła, że jest

wystarczająco silna, aby żyć w kłamstwie.

Ale nie wzięła pod uwagę, że będzie gościła brata pod swym dachem. Innego brata.

Powoli godziła się z myślą, że przetnie ostatnie więzy łączące ją z Ruiją bez względu na to,

ile bólu jej to sprawi. Równie dużo bólu wynikało z ich podtrzymywania...

Aż nadjechał Knut.

I sprawił, że zaczęła się bać.

Knut zauważył to i podzielił się swoim spostrzeżeniem z Anjo. Jej też takie myśli

przychodziły do głowy.

Oddalali się od domu, kierując w stronę zatoki. Był późny wieczór. Maja pisała list do

męża. Wydawało się, że robi to cały czas. Nie byli pewni, czy wszystkie wysyłała. Ale pisała

je. Co wieczór do późna w noc.

- Była taka, gdy przyjechaliśmy? - spytał Knut. - Może to nasza wina?

Anjo cofnęła się myślami wstecz, ale nie mogła znaleźć odpowiedzi. Nie wiedziała.

Po prostu nie sądziła, że kiedykolwiek zdoła zrozumieć Maję. Starsza siostra Knuta jest i

pozostanie dla niej zagadką.

Gdy przybyli, pierwszym pytaniem było: „Jak się ma Reijo?”. Poza tym nie okazała

szczególnego zainteresowania losami rodziny. Na tej wyspie stworzyła sobie własny świat i

wydawało się, że jest jej tu dobrze.

Anjo z lekka to przerażało. Ale właściwie rozumiała, dlaczego Maja tak uczyniła.

Była przecież tu obca.

Ona, Anjo, chyba inaczej by tu żyła.

Ale tajemnicza Maja była interesująca. Na pewno trzymała wiele w ukryciu. Mimo że

nie okazywała specjalnej serdeczności, roztaczała pewien czar.

- Maja ma wszystko - stwierdził Knut w zamyśleniu. Usiadł na trawie porastającej pas

ziemi nad plażą. Wiatr rozwiewał mu włosy. Zachęcająco poklepał miejsce koło siebie. -

Dlaczego więc jest mi jej żal?

- Dlatego, że jesteś na tyle wrażliwy, żeby wyczuć w tym fałsz - odpowiedziała Anjo

cicho. Ujęła męża pod ramię i oparła o nie policzek. Zamyślona, zapatrzyła się przed siebie. -

Maja stara się udowodnić, że się jej powiodło. Chce, żebyśmy zauważyli to, i nic poza tym.

Ale w głębi duszy jest samotna i nieszczęśliwa. Ma małe dziecko, a otoczona jest przez

służbę, która dla niej pracuje. Za pieniądze. Mąż nie zdołał wciągnąć ją w swój świat, zanim

odjechał. A ludzie jego stanu nie zwykli spełniać tego rodzaju dobrych uczynków, kochany

Knucie. Nie zlitują się nad przebiegłą pannicą, która oplotła jednego z nich swoją siecią.

- Maja zawsze była samotna - zauważył Knut zamyślony. - Tylko Rei jo, jako jedyny,

znał ją naprawdę. I może Heino... Tak, no i Ailo. Ich łączyło coś specjalnego...

- A ty? - spytała Anjo. - Nigdy ci nie ufała?

- Dawniej tak - odparł. - Ale gdy Ida dorosła, okazało się, że to nasze charaktery

bardziej do siebie pasują. Ona była pogodna. Łatwiej było z nią dzielić się tajemnicami. W

Mai czaił się mrok. A to działa odstraszająco, gdy jest się tylko chłopcem. No i Maja uznała

Ailo za swego najlepszego na świecie brata. Widywali się tak rzadko, że częściej rozmawiała

z nim w myślach niż twarzą w twarz. Może najwygodniej było obcować z nim w marzeniach.

O wiele trudniej przychodziło jej przestawać z tym, który mógł mieć potrzebę podzielenia się

z nią myślami na co dzień...

- To gorzkie słowa - rzuciła Anjo, roztrzepując Knutowi włosy. Już były trochę za

długie, czas je podciąć. Uśmiechnęła się lekko na wspomnienie wielmożów, do których

musieli zwracać się w Oulu, szukając Mai. Niektórzy mieli na głowach pudrowane peruki.

Najwyraźniej zaczynały obowiązywać wśród członków warstwy, do której należała teraz

Maja. Anjo wyobraziła sobie męża w czymś takim i ledwo stłumiła śmiech.

- Nieładnie tak mówić, Knut. To nie tylko wina Mai. Na pewno nie było jej łatwo w

ż

yciu!

- Żadnemu z dzieci Raiji nie było łatwo w życiu - potwierdził Knut. - Jednak Ida i ja

nie staliśmy się tacy. Maja zawsze się od nas różniła...

Wzruszył ramionami. Ciasno objął żonę. Dobrze wiedział, że była czymś

najwspanialszym, co mu się zdarzyło w życia Czuł, że mógłby się stać niezłym dziwakiem,

gdyby los lub Najwyższy nie zesłał mu jej w porę.

- Broniłbym Mai gołymi pięściami, gdyby zaszła taka potrzeba - wyznał cicho. -

Gdyby ktoś jej zagroził, powiedział o niej coś obraźliwego... Ale uważam, że w rodzinie

powinniśmy oceniać się uczciwie. Myślę, że byłbym w stanie jej to wszystko powiedzieć

wprost.

- I zniósłbyś, gdyby ona odpłaciła ci tym samym? - spytała Anjo z nutką złośliwości. -

Gdyby powiedziała ci prawdę o tobie, tak jak cię widzi?

- Tak.

Zamilkł na dłuższą chwilę. Zapatrzył się w niebieską dal. Dalej niż mógł dostrzec,

znajdował się szwedzki brzeg. Na północy było wybrzeże fińskie, wcielone do Szwecji.

- Myślę, że chcę tu mieszkać - powiedział z namysłem. - Chyba bym potrafił. Nie na

tej wyspie, ale w tym kraju. Liczę się jednak z tym, że trudno będzie kupić ziemię. Przecież to

właśnie dlatego tylu ucieka do Norwegii, bo w Suomi nie ma ziemi. Zgodnie z prawem

dostaje ją najstarszy syn. - Knut nabrał powietrza i wypuścił je powoli. Podjął decyzję. - Ale z

pewnością nie wyjadę stąd, dopóki nie zrozumiem lepiej Mai. Zanim nie zdobędę

zadowalającej odpowiedzi na pytanie, o którego zadanie prosiła mnie Ida...

- O Ailo? - upewniła się Anjo cicho. Znała odpowiedź, napełniała ją chłodem.

Knut skinął głową.

- To nie jest takie oczywiste, jak Maja to przedstawia. Wiele szczegółów się nie

zgadza, nie brzmi wiarygodnie. Czuję po prostu, że ona kłamie. Na tyle ją znam, że

wyczuwam u niej fałsz. Wiesz, moja Anjo, według mnie Maja zaczęła się bać dopiero wtedy,

gdy się tu zjawiliśmy. Z jakiegoś powodu nie chce, żebyśmy tu z nią byli.

- Jak możesz tak mówić? Jest gościnna jak mało kto! Knut zerwał źdźbło trawy,

wsunął między zęby i zaczął gryźć w zamyśleniu.

- Nie mogła inaczej. Nie chcę powiedzieć, że nas nie lubi, bo to nieprawda. Ale się

boi. I mogę się założyć o własną duszę, że to ma związek z naszą rozmową o Ailo.

Oczywiście, mogła odchodzić od zmysłów, rozpaczając po ukochanym bracie. Rozumiem to.

Ale to nie był ten rodzaj żalu. Nie czujesz tego, Anjo? Przecież zwykle świetnie wyczuwasz

takie rzeczy...

Nic takiego nie zauważyła. Maja nie była wylewna, ale to chyba też z powodu żałoby.

- Jest coś, co tu się nie zgadza - mówił dalej Knut. - Coś, o czym Maja nie chce,

ż

ebyśmy wiedzieli. Ailo nigdy nie opuściłby Idy. Wiem to na pewno. Mógłby za nią umrzeć,

ale nie mógłby jej złamać serca.

- Przychodzi ci do głowy, że on mógłby żyć?! - spytała Anjo przerażona. - Wiesz, co

mówisz, Knut? Zdajesz sobie sprawę, co to mogłoby oznaczać?

Pokiwał głową.

- Ale mam nadzieję, że to jednak nie to...

- Więc trzymajmy się tej nadziei! - oświadczyła Anjo stanowczo. - Idzie jest teraz

dobrze z Sedolfem. Nie wiem, czy żyłaby tak spokojnie i zwyczajnie z Ailo. Różnił się

bardzo od Sedolfa.

Knut zaśmiał się, wstając. Pomógł żonie się podnieść i otrzepać z trawy. Nie żeby to

było konieczne. Po prostu lubił jej dotykać. Wiedział, że jej także sprawia to przyjemność.

- Ależ wy, kobiety, jesteście do siebie podobne... - naigrywał się. - Niewielu z was nie

oczarowałyby ciemne oczy Sedolfa. Wystarczy ładny uśmiech i już topniejecie jak masło na

słońcu!

Anjo wysunęła usta do pocałunku i otrzymała go. Przytuliła się do męża. Jakże go

kochała! Miłością cichą i spokojną, ale mocną jak nigdy dotąd.

- Tak, jesteśmy podobne, Knut! - westchnęła. - Wystarczą ciemne oczy i młodzieńczy

czar, a padamy jak muchy!

Zawsze umieli się razem śmiać. Przeżywając coś razem, mogli podwajać radości i

zmniejszać smutki.

- Sedolf pasuje do Idy - twierdziła stanowczo Anjo. - Ailo był jak ogień. Ida też ma go

pod dostatkiem. Mogliby się nawzajem w końcu zniszczyć. Nie twierdzę oczywiście, że się

nie kochali, ale to było tak gwałtowne. Sedolf jest mniej niebezpieczny pod tym względem.

Jest do Idy niepodobny. I wyzwala w niej nowe strony. Tak jak ona wydobyła jego dobre ce-

chy. Zmienił się w takim stopniu, że nigdy byśmy tego nie podejrzewali...

- To nie do wiary, jaka ty jesteś mądra! - westchnął Knut, całując jej czoło, nos i

zatrzymując się dłużej na ustach.

- Przecież jestem tak stara, że widziałam niejedno w życiu - uśmiechnęła się. Nie bała

się żartów na temat własnego wieku po prostu dlatego, że to nie było niebezpieczne.

Nagle, wśród uścisków i pocałunków, Anjo spoważniała.

- Nie wiem, czy mam ochotę tu zostać... - stwierdziła z namysłem. Jej jasne oczy

przesłonił jakiś cień. Knut wiedział, że w takich chwilach na nic by się nie zdało zagadywanie

jej i odwracanie uwagi. - A zawsze marzyłam o Finlandii...

Uwolniła się z jego objęć. Potrzebowała przestrzeni, swobody ruchów. Zeszła nad

samo morze. Stanęła na ostatnich kamieniach. Fale niemal obmywały czubki jej butów.

Ogarnęła ją dziecinna ochota na zrzucenie ich, podciągnięcie spódnicy i pobrodzenie po

wodzie.

Nie zrobiła tego, stała tylko i czuła gładzący ją po policzkach wiatr od morza.

- Nigdy nie będzie tak jak w marzeniach - rzekła. - Nigdy całkiem tak. O marzeniach

można decydować. A życie się przeżywa. Nie jest możliwe zmienić coś poza sobą.

- Chcesz wracać? Do domu? - spytał Knut niepewnym głosem.

Podszedł do niej blisko i położył ręce na jej ramionach. Tak bardzo chciał ją

uszczęśliwić, ale teraz nie był pewien, czy jej marzenia zgadzały się z jego marzeniami. Czy

gdzieś po drodze się nie rozdzieliły...

- Do domu? - powtórzyła jego słowa. - Nie mamy już domu. Nie możemy przecież

wrócić i zażądać od Idy zwrotu gospodarstwa. Ono już jest tylko jej i Sedolfa. Do nas nie

należy. Nie mamy do czego wracać, kochanie...

- Żałujesz? Wolałabyś, żeby tak się nie stało? Wtedy zaśmiała się swoim dobrym

ś

miechem. Podniosła kamień, zamachnęła się ręką mocno, po męsku, i rzuciła najdalej jak

potrafiła. Niesprecyzowane marzenia znikają równie szybko, jak toną kamienie.

- Żałuję? - Chwyciła męża za ręce i okręciła się z nim. - Żal nic nie pomoże, Knut. Nic

a nic. I nie sądzę, żebym chciała tam wracać. Jeżeli w ogóle chciałabym gdzieś być, to w

Alcie, gdzie czułam się jak w domu...

- Siedzi tam namiestnik, który niechętnie nas widzi... - stwierdził Knut sztywno. - Ale

było to ładne miejsce, które uważałem za swój dom. Może mógłbym tam żyć, moja Anjo.

Razem z tobą mógłbym żyć gdziekolwiek!

- Chyba chcę wrócić do Norwegii. Mimo wszystko - stwierdziła Anjo. - Czy to źle?

- Wcale nie - odparł. - Niech minie kilka lat. Może jednak pomieszkamy u Mai.

Przecież niedługo wróci ten jej mąż. Przyznaję bez bicia, że bardzo jestem ciekaw, jaki on

jest. Jak to jest pomiędzy nimi. Może to brzydko, ale to prawda. Ciekaw jestem człowieka,

który obdarował Maję tym wszystkim...

- A ty byś tego nie zrobił dla kobiety, którą kochasz? - spytała Anjo, drocząc się.

- Oczywiście - uścisnął ją znacząco. Szli plażą. - Nie o to mi chodzi. Nie rozumiem po

prostu, jak mężczyzna z jego sfery mógł się aż tak zakochać w Mai...

Anjo dała mu kuksańca w bok. Była zła za Maję.

- Ona ma coś w sobie, więcej, niż jesteś w stanie dostrzec. Czasami się zastanawiam,

czy ty nie jesteś całkiem ślepy, Knucie Karlssonie Elvejord!

- Nie, no wiem, że jest ładna pod bliznami - stwierdził Knut zrezygnowany. - Źle mnie

zrozumiałaś. Jednak ona nie jest miła. Zamyka się przed ludźmi. Wysuwa kolce na wszystkie

strony. Nie jest taką kobietą, dla której można poświęcić wszystko.

- On tego nie zrobił - stwierdziła Anjo. - Dał jej to, co miał, ale nic nie poświęcił.

Rozzłościł ojca; nie on pierwszy, nie ostatni. Nawet w jego... sferze są tacy, którzy żenią się z

miłości...

- Nie sądzę, żeby on miał być lepszy od nas - odparł Knut. Zauważył znaczącą pauzę,

jaką żona zrobiła przed słowem „sfera”. Ale nie słyszał, że sam zrobił to wcześniej. - Ma po

prostu więcej do stracenia niż ja...

Anjo potrząsnęła głową i pogłaskała po policzku tego swego męża. Knut niedługo

skończy dwadzieścia trzy lata, pomyślała. Chwilami wydaje się dojrzały i mądry, a chwilami

niedorosły. Teraz słyszała chłopca. Ale nie powiedziała tego na głos, rozzłościłoby go to.

- On ją bardzo kocha. A wtedy nie pomaga żadne lekarstwo - stwierdziła. - W Mai jest

coś szczególnego, Knut. Nawet jako jej brat nie mogłeś tego nie zauważyć. Sądzę, że owo coś

działa mocniej na mężczyzn, choć i ja to czuję. Ona nie jest byle kim. Już to wcześniej

zauważyłam.

Kopnął kamień tak mocno, aż potoczył się w stronę wody.

- Tak, ona jest córką swojej matki - rzucił cierpko. - Mama też miała w sobie coś. Tak

wszyscy mówili, choć nikt nie potrafił tego wyjaśnić. Ida jest równie ładna jak ona. Ja mam

oczy i upór Raiji. A Maja odziedziczyła całą resztę, nawet jej moc...

- Ja widziałam twoją matkę, nie zapominaj o tym - odpowiedziała żona. - W Raiji było

coś niewytłumaczalnego. Nie drwij z tego, Knut. To było coś szczególnego, mimo że

trudnego do nazwania. I coś takiego widzę też w twojej siostrze. Raija była nie tylko bardzo

ładna. Miała w sobie więcej, zawsze tak twierdziłam. Maja nie jest równie uderzająco piękna,

ale ma to coś. Przysięgam. Ufam tylko, że jej to nie unieszczęśliwi jak twojej matki.

Knut dotknął ostrożnie kosmyka włosów, który wysunął się z ciasno splecionego

warkocza żony. Sprawił, że jej twarz jeszcze zyskała na łagodności i delikatności.

- Tyle w tobie troski o nas wszystkich, moja Anjo. Jesteś zbyt dobra jak na naszą

rodzinę.

Jej śmiech zatarł wrażenie jego słów; przekonał go, jak bardzo się myli. Właśnie to

jest rodzina dla niej. Knut i jego bliscy.

Knut po raz nie wiedzieć który dziękował wyższym siłom, że zesłały mu właśnie Anjo

na żonę. Ciepłą, dobrą Anjo. Anjo, która uczyniła go na powrót człowiekiem.

- Powinieneś poważnie z nią porozmawiać, Knut - stwierdziła. - Mnie się to nigdy nie

uda. Nie dopuszcza mnie blisko, zamyka się w sobie, jeśli dotykam jakichś osobistych spraw.

Ty jesteś jej bratem. Poza tym umiesz rozmawiać z kobietami, jesteś delikatny i czuły, gdy

chcesz.

Skrzywił się.

- Stare, zapomniane sztuczki - zapewnił ją. - Coś takiego nie robi wrażenia na Mai,

zapewniam cię, moja Anjo.

Nie potrafił przekazać żonie, jak bardzo czuje się odrzucony przez Maję. Jakby siostra

spisała go na straty dawno temu, jakby nie przedstawiał dla niej żadnej wartości ani jako

człowiek, ani brat. Nikt nie umiał tak okazać obojętności jak ona. Wystarczyło, że spojrzała

chłodnymi oczami pozbawionymi uczuć.

Bolało go to, bo ją kochał. Kochał od zawsze. Nic nie mogło tego zmienić.

- Pozostaniemy tu, póki co - zdecydował w końcu. - Nie wiem tylko, czy to będzie

miły pobyt. Mam nadzieję, że mój list dotarł do Reijo i że on zdoła odpowiedzieć.

- Jeśli on zużyje tyle samo czasu na odpowiedź, ile ty na napisanie listu, możemy się

spodziewać wiadomości około świąt Bożego Narodzenia - zaśmiała się Anjo.

- Pamiętasz, że Maja nic nie dopisała od siebie? Nawet nie pozdrowiła?

Anjo pokiwała głową.

- Maja ma swoje powody - stwierdziła. Współczuła Mai. Pragnęła z całego serca, aby

jej mąż wkrótce powrócił.

- Najbardziej drażni mnie właśnie ten jej upór - odparł Knut.

Szli skarpą ciągnącą się wzdłuż plaży. Wietrzyk przyjemnie chłodził im twarze. Byli

już na tyle blisko domu, że nie musieli trzymać się utartych ścieżek. Dobrze poznali okolice.

Były to ramy ich świata. Albo świata Mai...

- Musi mieć swoje powody - twierdziła uparcie Anjo. - Łatwo jest osądzać. Trudniej

starać się kogoś zrozumieć na tyle, żeby dać mu spokój. A może wręcz zacząć podziwiać...

Knut objął żonę, oglądając się na morze. Musiał jeszcze raz na nie popatrzeć, zanim

wrócą. Uświadomił sobie, jak bardzo tęskni za fiordem Lyngen. Fiordem otoczonym

potężnymi skałami niczym strażnikami. Zatoka Botnicka była inna. Nie miała w sobie tej

dzikości, ale pozwalała uciszyć tęsknotę za domem choć na chwilę.

- Chyba zmierza tu jakaś łódź - zmrużył oczy, wpatrując się w kierunku północy. -

Maja nie wspominała, że oczekuje gości.

Anjo pokręciła głową.

- Powinniśmy wrócić - oznajmił Knut. - Nigdy nie wiadomo, kogo tu niesie o tak

dziwnej porze...

Anjo zebrała spódnicę i pobiegła, trzymając męża za rękę.

Nie byli przyzwyczajeni do odwiedzin na Hailuoto. Może dlatego się przestraszyli.

2

Maja zachowywała się z godnością królowej. Nie mogła się tego od nikogo nauczyć,

to płynęło z jej wnętrza.

Knut i Anjo, zdyszani, powiedzieli jej o łodzi. Bali się, że to jacyś nieproszeni goście.

Maja na służbie miała pół tuzina mężczyzn i tyle samo kobiet. Jeśli ktoś zamierzałby

wyrządzić jej krzywdę, nie napotkałby szczególnego oporu. Obecność Knuta i Anjo w

niewielkim stopniu zmieniała sytuację.

Ale Maja nie okazywała strachu. Zamknęła go w sobie, jak wiele innych uczuć. Tylko

ktoś, kto ją dobrze znał, mógł go u niej dostrzec.

Nie poczyniła żadnych przygotowań. Poprosiła tylko Anjo, żeby poszła na górę i

zajęła się dziećmi. Knutowi pozwoliła zostać. Czekała.

Przybysz najwidoczniej dobrze znał dom, bo bez wahania odnalazł salon. Wszedł bez

pukania.

Był wysokim mężczyzną. Starszym, ale nadal przystojnym, zauważył Knut. Miał siwe

włosy, lecz coś tak żywotnego w sobie, że zapominało się o wieku. Jasne, błękitne oczy

omiotły pomieszczenie. Zauważyły każdy przestawiony sprzęt. Choć wzrok przybyłego tylko

na krótko zatrzymał się na Knucie, ten wiedział, że przybysz zdążył wyrobić sobie o nim

zdanie. Z pewnością niezbyt wysokie.

- Witam cię, teściu - rzekła Maja. Nie dygnęła, wskazała mu tylko ręką fotel, niegdyś

jego własny. Ujrzała błysk złości w spojrzeniu niespodziewanego gościa. Bawiło ją to. Tego

nie mógł jej odebrać.

Marcus Runefelt nigdy nie zaakceptował wyboru partnerki dokonanego przez swego

jedynego syna. Kiedyś, gdy była nieustępliwą żoną Heino Aalto, nawet ją podziwiał. Ale

nigdy by nie przypuszczał, że ta kobieta zdoła zauroczyć jego syna do tego stopnia, że poprosi

ją o rękę. Według niego Maja nie była kobietą, z którą można się żenić. Możliwe, choć nie

rozumiał tego jako mężczyzna, że można się dać nią oczarować. W takim wypadku członek

jego sfery zapewnia takiej kobiecie byt. Ale ożenek to gruba przesada.

Mimo to Marcus Runefelt nie obwiniał Mai o te polityczne głupstwa, jakich dopuścił

się jego syn. Nawet narzeczona, którą wybrał dla Williama i która dała mu kosza, też dała się

w to wciągnąć. Ona, jej mąż i brat tkwili w tym po szyje. Brat w końcu poszedł po rozum do

głowy. Gdyby William też tak uczynił, nie siedziałby teraz w Niemczech.

- To nie jest pewnie wizyta towarzyska - zaczęła Maja słodkim tonem - ale mogę

chyba zaproponować ojcu coś do picia?

Usiadł ciężko. Machnął dłonią, odmawiając. Nie chciał, by go czymkolwiek

podejmowała. Po raz pierwszy postawił tu swoje stopy od czasu ślubu syna. Gdyby nie to, że

nie mógł zrzec się syna, swojego dziedzica, nie przybyłby i teraz. Nawet z wizytą towarzyską.

- Kto to jest? - spytał, nie patrząc na Knuta.

- To mój brat - odpowiedziała Maja, siadając na wprost teścia. Nie dała poznać, że się

boi. Jej spojrzenie nie ustępowało nawet na cal.

Knut nie zmienił miejsca. Widział ich oboje jednocześnie. To Marcus Runefelt

musiałby się odwrócić, by na niego spojrzeć. Czego pewnie i tak nie zrobi.

- Masz wielu braci? Czuła wyraźnie ironię w głosie teścia.

- Jeszcze tylko tego - odpowiedziała z uśmieszkiem. - Możesz się mu przyjrzeć, ojcze!

W swoim czasie mówiono, że oboje mamy oczy naszej matki. Mieliśmy tę samą matkę, ale

nie tego samego ojca. Ailo i ja mieliśmy tego samego ojca, ale inne matki...

Siwe, krzaczaste brwi ściągnęły się ze złością. Nie pozwoli się sprowokować.

- Utrzymujesz kontakt z Williamem? Pokiwała głową.

- Chce wrócić?

- Jeżeli będzie mógł - odparła zdecydowanie. Maja, jaką widział przed sobą, była

Knutowi obca. Nie przypuszczał, że może taka być. Teraz wierzył, że mogła zauroczyć

każdego mężczyznę. Nie była już przygarbioną, samotną siostrą. Nie Mają, która nigdy nie

miała zalotników. Mają, która niemal nienawidziła swoich sióstr za ich urodę i gładkie

policzki.

Anjo mówiła prawdę: w Mai było coś, czego nie da się wyrazić słowami. Coś, co

wiązało jak lina, może jeszcze mocniej, niebezpieczniej. Nigdy wcześniej nie widział Mai

wychodzącej naprzeciw wyzwaniom z diabelskim błyskiem w oczach, który sprawiał, że

miodowa otoczka jej źrenic błyszczała jak słońce. Albo zorza polarna.

- Czy będzie się hamował? Trzymał język za zębami? - spytał Marcus Runefelt. Użył

zwrotu, którego by nigdy nie użył wobec równych sobie. Coś w Mai sprawiło, że chciał być

wulgarny.

- Tak twierdzi - odparła. - Chce wrócić za wszelką cenę. - Uśmiechnęła się. - Ale nie

za taką, którą byś pewnie zapłacił, by się mnie pozbyć, ojcze. Na tyle nie ma dosyć wygnania,

ż

eby się na to zgodzić. Nie pozbędziesz się mnie. Mam dziecko, które jest jego synem. Ty

może wolisz o tym nie pamiętać, ale William na pewno nie zapomni.

Marcus wiedział, że Maja ma rację. Bawił się tylko taką myślą, ale nie zamierzał jej

tego zaproponować, nawet żeby ją zirytować.

- Nic mnie nie obchodzisz, Mario - odparł. - Chcę tylko, by mój syn powrócił do

domu. Chcę, żeby był przy mnie, gdy będę umierał. Żeby przejął mój majątek.

- A twój wnuk? - spytała Maja niewinnie. Zmierzyli się spojrzeniami.

- Wtedy nie będę już żył - odpowiedział jej najpotężniejszy człowiek w Tornedalen.

Maja nie naciskała więcej. Też nauczyła się nie przekraczać pewnych granic.

- Możesz sprowadzić Williama do domu? - spytała tylko.

- Pod warunkiem, że nie będzie angażował się w politykę - odrzekł. - To zdecydowane

żą

danie. Może zajmować się handlem, może żyć jak chce i gdzie chce. Nic mu nie będzie

odebrane, zachowa swoje przywileje. Ale nie wolno mu mieć cokolwiek do czynienia ze

sprawami kraju.

Maja pokiwała głową. To jej odpowiadało. Tak było bezpieczniej także dla niej. I tak

Finowie niewiele mogli zmienić. I tak kosztowałoby to więcej, niż było warte.

- Czy to nie jest zasadzka? - spytała nagle. - Całe życie ojciec kupował coś i

sprzedawał. Czy nie jest to próba sprzedania własnego syna?

Błękitne oczy cisnęły błyskawice. Runefelt zerwał się z fotela i stanął tuż przed Mają,

drżąc z tłumionych emocji. Knut zrobił krok do przodu, spodziewając się, że ten człowiek

zaraz uderzy jego siostrę. Ona jednak siedziała tak samo spokojnie, z leciutkim uśmieszkiem

na wargach. Wybuch teścia przekonał ją o jego uczciwych intencjach.

Marcus Runefelt wypuścił powietrze z płuc, oddychając ciężko. Odwrócił się od niej

plecami.

- Zapomnę, że o to spytałaś - powiedział cicho. - Zapomnę, bo pytałaś z troski o niego.

Udowodniłaś, że przynajmniej dobrze mu życzysz. Mam obietnicę na papierze, że William

może powrócić. Nic mu się nie stanie, jeśli będzie się trzymał z dala od polityki.

Z kieszeni surduta wyjął sztywny papier i wręczył Mai.

Rozwiązała jedwabną wstążkę i rozprostowała dokument. Dłonie jej drżały, gdy go

czytała.

Ledwie rozumiała niektóre szwedzkie słowa, ale ukrywała to, by nie dać satysfakcji

teściowi. Czytała, nie spiesząc się. Odcyfrowała nawet podpis: Karol Gustaw Tessin.

Napotkała spojrzeniem wzrok Runefelta.

- Obraca się ojciec w wysokich kręgach - stwierdziła nie bez podziwu.

Karol Gustaw Tessin był jedną z potężniejszych osób w królestwie. Był przywódcą

Stronnictwa Kapeluszy. Członkiem Rady Państwa. Marszałkiem generalnym i prezydentem

kancelarii. I dobrym przyjacielem następcy tronu.

Jeżeli ten człowiek złożył swój podpis pod zapewnieniem, że nic złego nie spotka

Williama, gdy wróci, mogła czuć się bezpiecznie.

Co więcej, pismo zawierało jeszcze jedno sformułowanie. Wspomniany był w nim nie

tylko młody Runefelt, lecz także Ailo. „William Runefelt i jego przyjaciel.”

Marcus Runefelt wiedział o tym, lecz mówienie o jakimś tam Lapończyku byłoby

poniżej jego godności.

Serce Mai biło tak głośno, że myślała, iż wszyscy je słyszą. Gdyby Marcus Runefelt

wiedział, jak to sformułowanie było dla niej ważne... Ale się nie domyślał.

Maja starannie złożyła papier i znów przewiązała go wstążką.

- Mogę mieć nadzieję, że mój syn go dostanie - oświadczył sztywno Runefelt. -

Przekaż mu, że nie musi się już obawiać powrotu. Że jego ojciec też mu wybaczył.

Odwrócił się i ruszył w stronę drzwi.

- Dziękuję - rzuciła Maja, gdy prawie wychodził.

Zatrzymał się na chwilę. Spojrzał jej w oczy. Narodziło się pomiędzy nimi

zrozumienie. Nie przyjaźń, nawet nie szacunek. Ale zrozumienie.

- William otrzyma to szybko - dodała. Mężczyzna opuścił pokój.

- Oto mój czarujący teść - oznajmiła Maja z gorzkim uśmiechem, odkładając

dokument na sekretarzyk. Knut miał wielką ochotę zobaczyć pismo, ale nie chciał prosić. A

Mai najwyraźniej nie przeszło to przez myśl.

- Marcus Runefelt we własnej osobie. Ojciec Williama. Miłościwie panujący nad

Tornedalen...

Maja przerwała i spojrzała na Knuta z rozpaczą. Po chwili rzuciła mu się na szyję.

Wtuliła twarz w jego ramię, mocząc je łzami.

- Nawet nie spytał o Henrika! Nawet nie chciał go zobaczyć! Cóż to za człowiek,

Knut? Cóż za dziadek?!

Knut nie umiał odpowiedzieć. W jego rodzinie dzieci były ważne. Poświęcano im

wiele uwagi i miłości. Były punktem centralnym wszystkich pokoleń.

Pozwolił Mai się wypłakać. Teraz to nie była jego silna siostra. Maja, którą znał z

domu. Ani ta, którą niedawno poznał. To była jeszcze jedna Maja...

- Niedługo wróci William - pocieszał ją, gładząc po wstrząsanych szlochem

ramionach. - Może wtedy zmięknie...

Płakała bez słów. Wypłakała łzy, których by nikt nie zobaczył. Wobec Knuta mogła

stracić opanowanie. Był jej bratem. Nikt inny by tego nie ujrzał.

Maja miała zapuchniętą twarz, gdy go puściła. Pociągnęła nosem i uśmiechnęła się.

- Wyglądasz zupełnie tak, jakbyś była dziewczynką - wyrwało się Knutowi.

Maja sięgnęła do szpilek we włosach. Rozpuszczone, spłynęły jej na plecy. Były nadal

gęste i czarne. Otarła twarz grzbietem dłoni. Nie wyglądała już godnie i po królewsku.

- Nikt pewnie nie widział tak pani na Hailuoto - rzuciła i opadła na fotel, który

zajmował wcześniej Marcus. - Nie, on nie zmięknie - kontynuowała myśl. - Szczyci się tym,

ż

e jest surowy. Surowy, ale sprawiedliwy. Gdyby miał więcej synów, odwróciłby się od

Williama. Ale ponieważ William jest jedyny, a on sam zaczyna odczuwać swoje lata, to robi,

co może.

- Ktoś wysoko postawiony? - Knut skinął głową w stronę dokumentu, krzyczącego

bielą z blatu sekretarzyka.

- Tak wysoko, że kolejny to następca tronu lub sam król - odparła Maja. - To Tessin -

spojrzała na Knuta, czy to nazwisko coś mu mówi. Potrząsnął głową. - Światowy człowiek -

cmoknęła zamyślona. - On jest marszałkiem generalnym, a jego żona ochmistrzynią na

dworze następcy tronu. Przywódca Stronnictwa Kapeluszy. Prezydent kancelarii. Jedna z

bardzo ważnych osób, Knut. Nikt mi nie powie, że mój teść nie umie się wkręcić we właściwe

kręgi. Nawet nie chcę wiedzieć, jak tego dokonał. Stać go na wszystko.

- Ale oznacza to, że William naprawdę może wrócić do domu?

Pokiwała głową.

- Jeśli zgodzi się na milczenie w sprawie polityki i porzucenie marzeń o fińskiej

Finlandii.

- A czy chce wrócić? Maja długo patrzyła bratu w oczy. Na jej ustach błąkał się

nieodgadniony uśmiech.

- To może zabrzmi dziwnie, Knut... To jest coś, o czym nigdy nawet nie marzyłam. O

czym nigdy bym nie przypuszczała, że się mi przydarzy. To przecież Elise była tą piękną.

Potem Ida. Ja mogłam tylko marzyć, że ktoś się ze mną ożeni. Nawet przez myśl mi nie

przeszło, że ktoś mógłby mnie ubóstwiać, obdarzyć miłością przesłaniającą rozsądek. A

jednak spotkało mnie to. I to więcej niż jeden raz...

Oparła się wygodnie w fotelu. Jedną nogę przerzuciła mało po kobiecemu przez

poręcz. Zaszeleścił drogi materiał, wykrochmalona halka.

Knut poczuł lekkie zażenowanie. Wiedział, że rozmawia z nim w zaufaniu, że mówi

więcej, niż kiedykolwiek wcześniej. Że się odsłania. Mimo to czuł się dziwnie. Głównie

dlatego, że pozornie wiedział o niej wszystko. A teraz okazywało się, że nie wiedział nic.

- William mnie ubóstwia - rzekła Maja. Głowę miała odrzuconą na oparcie fotela.

Knut nie mógł dostrzec, czy miała zamknięte oczy. - Gdyby William musiał wybierać

pomiędzy mną a Finlandią, wybrałby mnie. Oczywiście, dziecko umacnia go w tej decyzji.

On wróci. Wyślę ten list jutro z rana. Na pewno jakiś statek z Oulu go zabierze. A jeśli nie, są

inne, które odbijają z innych portów i płyną do Niemiec czy Danii. Pieniądze załatwią

wszystko, mój drogi Knucie.

Stała się tak pewna siebie, tak bezwzględnie pewna swojej wartości, że aż

wyrachowana. Musiała taka być, stwierdził Knut. Ale nie wiedział, czy to mu się podobało.

Kobiety jego życia były łagodniejsze, przynajmniej z pozoru.

- Szokuję cię? - spytała nagle, siadając prosto. Wyglądała dokładnie jak dawna Maja z

jego wspomnień.

Knut wziął do ręki srebrną wazę. Jego palce przebiegały wzdłuż kwiatowego wzoru u

jej podstawy. Wydawało mu się, że rozpoznaje kwiaty z domowych traktów, ale chyba mu się

wydawało. Pewnie twórca wazy wyrzeźbił to z wyobraźni.

Oczy Mai śledziły z napięciem jego dłonie. Czyżby waza była aż tak cenna?

- Zmieniłaś się - stwierdził i usiadł na brzegu fotela. Nadal miał trudności w

obcowaniu z tym dobrobytem. Najlepiej mu się siedziało na skrzyni z drewnem w domku na

cyplu.

- To wszystko mnie zmieniło - odparła, obejmując gestem cały pokój. - Musiałam,

ż

eby sobie z tym poradzić. Inaczej wilki połknęłyby mnie ze smakiem. Musiałam stać się

równie twarda jak one. A moje maski są równie dobre jak te przywdziewane przez innych,

Knut. Tutaj nie jest ważne, kim jesteś, ale ile masz pieniędzy. Wszystko się na tym opiera.

Knut nie do końca podzielał zdanie Mai. Nie był równie cyniczny. Sam miewał

kontakty z przedstawicielami władzy, ale nadal uważał, że można żyć po swojemu. I żyć

dobrze, będąc sobą.

- Pewnie chcesz, żebyśmy się wyprowadzili przed powrotem twojego męża -

powiedział Knut, patrząc Mai prosto w oczy. - Długo go nie było. Nie powinniście mieć

cudzej rodziny w domu. Będziecie potrzebować spokoju, żeby znów się zbliżyć...

Maja uśmiechnęła się krzywo. W oczach zamigotał jej jakiś wyzywający blask.

- William i ja nigdy nie byliśmy ze sobą blisko w ten sposób. Nawet nie wiem, czy

potrafimy. Miłość pomiędzy nami jest nierówno podzielona, mój Knucie. William mnie

ubóstwia. Ja za niego wyszłam. - Zapatrzyła się przed siebie pustym spojrzeniem. - Czasem

zastanawiam się, czy chcę, żeby on wrócił. Czy nie byłoby najlepiej, gdyby tam pozostał na

zawsze. Najlepiej dla nas. Zanim zaczęlibyśmy na siebie źle działać. Zanim byśmy się

znienawidzili...

- Przecież może się zdarzyć, że go pokochasz - zauważył Knut ostrożnie. Starał się nie

zdradzić, że dopiero teraz go zaszokowała.

- Przecież może się zdarzyć, że mama wróci z Rosji - zażartowała smutno Maja. - Czy

nie na to Reijo wciąż liczył? Aż wreszcie przestał... Ja nie mam takich marzeń. To bez sensu...

- Po dłuższej chwili ciszy dodała: - Sądzę, że powinniście zostać. Nie bójcie się powrotu

Williama, on łatwo się zaprzyjaźnia, lubi ludzi. A jeśli będziecie chcieli sobie kupić coś na

własność, pewnie wam pomoże. Chyba go nie wykluczą z towarzystwa, a raczej przytulą do

swej piersi. Nie ma to jak urodzić się ze srebrną łyżeczką opatrzoną herbem Runefeltów w

buzi...

Maja nie wiedziała, dlaczego tak mówi. Przecież to było niemal równoznaczne ze

zdemaskowaniem! Jeśli William wróci, to razem z Ailo. A przecież dla Knuta i Anjo Ailo nie

ż

ył. Sama przekazała rodzinie tę wiadomość.

Oni na pewno nie są głupi. Ukryć kogoś w domu, w którym mieszka tyle osób,

graniczyło z niemożliwością. To szaleństwo.

Ale nie cofnęła swoich słów. Nadeszły z jej wnętrza, stamtąd, dokąd nie dotarły

jeszcze kłamstwa. Czuła, że naprawdę tego chciała. Może miała nadzieję, że się uwolni z tej

sieci, w którą się wplątała? Nie mogła sobie wyobrazić, jak mówi Anjo i Knutowi, że zostali

oszukani. Ale może sami to odkryją?

Zdała się na los.

Maja nauczyła się właściwie dobierać słowa, miała na to wystarczająco dużo czasu.

Napisała wiele listów. Nie wszystkie wysłała, skończyły w płomieniach. Lubiła patrzeć, jak

jej pismo pożera ogień, pozostawiając popiół i dym. Uderzyła ją przy tym myśl, że ogień

bardzo często nawiedzał ich rodzinę. Zastanowiło ją to. Ale nie przestraszyło.

Odkryła za to, że dobrą bronią - mimo swej niewinnej postaci - może być pióro.

Mogło ubarwiać, dodawać, tłumaczyć na wiele sposobów... Potrzebowała tylko właściwych

sformułowań.

Nigdy nie było jej łatwo pisać do Williama. A on miał dar słowa. Pisał tak, że

wszystko mogła sobie z łatwością wyobrazić, czuć, jakby sama to oglądała. Ona w pisanie

listów musiała wkładać dodatkowy wysiłek, bo wiedziała, że mąż oczekuje od niej równie

prawdziwych relacji.

Nadeszła noc. Sama położyła synka spać. Nie było to oczywiście niezbędne. Od

kobiet ze sfery, w którą weszła, nie oczekiwano, żeby zajmowały się dziećmi. Potomstwo

traktowano jak zło konieczne. Im prędzej kobiety wydały dzieci na świat, tym szybciej mogły

znów zacząć żyć beztroskim życiem. Dziećmi zajmowała się armia służących. Choroba

uzależnienia od przyjemności dotarła z salonów Europy także na północ Skandynawii.

Dla Mai chłopiec był wszystkim. Służba nazywała go małym Williamem. Maja

nazywała go Henrikiem. Nazywanie go imieniem Reijo na co dzień było ponad jej siły. Reijo

był tylko jeden...

Siedziała samotnie, z piórem, kałamarzem i kartką grubego papieru przed sobą. Obok

leżał dokument od Tessina.

Zaczęła bez specjalnego wstępu.

Możesz wrócić do domu, William. Ty i Ailo. Twój ojciec tego dokonał. Przyjechał tu,

pokłóciliśmy się w końcu. Nie sądzę jednak, żeby mnie nienawidził. To tylko stary człowiek,

który chce odzyskać syna, a jest zbyt dumny, by powiedzieć to wprost. O wnuka nawet nie

spytał. To mnie zraniło. Knut uważa, że jego stosunek do dziecka się zmieni, gdy wrócisz do

domu. Jak widzisz, władze nie oczekują od ciebie niczego innego poza tym, żebyś poświęcił to,

co, jak pisałeś, jesteś przygotowany poświęcić. Już wystarczająco długo cię nie było, William.

Twój syn zasługuje na ojca. Ty zasługujesz na niego.

Przerwała. Siedziała, niemal na strzępy szarpiąc pióro. Nie wiedziała, jak ma

sformułować dalszą część...

Jest pewien problem, który dotyczy Ailo. On nie może zostać w Niemczech. Chcę,

ż

ebyś go ze sobą zabrał.

On jest moim bratem, nie powinien pozostać w obcym kraju Ale są tu Knut i Anjo, i na

razie nie wyjadą. Sama ich o to prosiłam. Trudno jest zerwać więzy krwi. Rozumiemy się tak

dobrze. Byłam taka samotna. A Henrik uwielbia mieć towarzysza zabaw. Może będziesz mógł

pomóc Knutowi kupić coś własnego. Później.

Spróbuj na początek ulokować Ailo gdzieś w Oulu. Na jedną noc. Potem może

mieszkać w odległym skrzydle domu albo w którymś z domów po drugiej stronie wyspy.

Rozejrzę się tam. Knut pod żadnym pozorem nie może się dowiedzieć, że Ailo żyje. Knut

kontaktuje się z Reijo, a on z Idą. Wygląda na to, że Ida jest szczęśliwa z Sedolfem. Ailo sam

wybrał. Już jest za późno na zmianę decyzji. Wiem, że on mnie zrozumie, William. Wiem, że

się postara...

Tak wiele napisała o Ailo, o bracie, dla którego miała tyle serca. Mało słodyczy

oczekiwania wiązała z tym, któremu była poślubiona w obliczu Boga.

Ale Maja nie mogła oszukiwać. William zresztą tego po niej nie oczekiwał. Wiedział

doskonale, że lata rozłąki nie mogły zbudować pomiędzy nimi miłości. Mogli się tylko dzielić

myślami. Miłością nie.

Zresztą miłość na papierze jest niewiele warta.

3

Mai udało się wysłać list, który oznaczał wolność dla Williama i Ailo. Już był w

drodze na południe. Ona sama wciąż błąkała się niespokojnie. Coraz częściej zakładała

proste, jednokolorowe sukienki, które Anjo bez wahania nazywała sukniami roboczymi. Ona

o wiele bardziej wolała te w kwieciste wzory.

Maja znikała na całe dnie. Nie mówiła im, gdzie. Knut i Anjo niepokoili się o nią.

- Miejmy nadzieję, że to z czasem minie - powiedział Knut.

Siedział z żoną w ogrodzie. Lato dobiegało kresu, ale nadal cieszyli się piękną pogodą.

Jeszcze kwitły kwiaty, dodając ogrodowi kolorów i uroku jak żadnemu innemu

miejscu na północy Finlandii.

Chłopcy bawili się na trawie. Dobrze było mieć towarzysza.

Anjo uważała, że jest aż nazbyt ciepło jak na koniec lata. Dla niej mogłoby być już

chłodniej. Czuła się ciężka i niezgrabna, mimo że lekko znosiła ciążę.

Knut uważał, że to dlatego, że porównywała się z Mają. A Maja była bardzo drobna.

- Cieszysz się na to dziecko? - spytała Anjo męża.

Knut wyciągnął się na trawie. Dłoń położył delikatnie na wypukłym brzuchu żony,

który dawał schronienie ich dziecku. Dziecku poczętemu z miłości.

- Oczywiście, że się cieszę - uśmiechnął się czule. Anjo za każdym razem, gdy

patrzyła na Knuta, wciąż widziała w nim wiele z chłopaka. Kochała go za to z podwójną siłą.

On nigdy, przenigdy się nie zestarzeje. Zawsze będzie miał w sobie coś z dzikiej, nie-

okiełznanej młodości, której sama nie zaznała. Nawet nie mogła sobie jej wyobrazić, bo nigdy

czegoś takiego nie przeżyła. Czasem Knut drażnił się z nią, mówiąc, że ona chyba nigdy nie

była młoda. Potem śmiał się do niej tak ciepło, że mu wybaczała.

Zapominała, że jest od niego o tyle starsza. Po prostu wiedziała, że tylko ona z nich

dwojga czasami o tym myśli.

On nigdy.

Jego uczucie nie zależało od wieku. On kochał ją, i tyle. Nigdy jej nie powiedział,

dlaczego, choć tysiące razy błagała go o to.

I może właśnie to było wystarczającą odpowiedzią.

Może nie powinna go naciskać. Może nie powinno się znać uczuć kochanej osoby aż

tak dokładnie.

Anjo zresztą też nigdy nie udało się nazwać swoich uczuć do Knuta. Wyrazić tego, co

czuła, a co było tak wielkie i niewiarygodne. W żadnym z języków, które znała, nie

znalazłaby na to słów.

Może tak samo czuł Knut?

- Powinniśmy mieć dom dla tego malca - rzekł z lekkim smutkiem.

- Dobrze nam tu - zaprotestowała Anjo, ale wiedziała, co miał na myśli.

Ona też tęskniła za czymś, własnym.

Pogładził pieszczotliwie twardy brzuch Anjo. Uwielbiała to, mówił o tym jej uśmiech.

Lubiła takie leniwe, powolne pieszczoty...

Nagle brzuch zafalował, jak zawsze niespodziewanie.

Knut spojrzał na Anjo z szerokim uśmiechem, zachwycony tak, jakby to było coś

naprawdę niezwykłego.

- Mój syn mocno kopie - stwierdził, przykładając ucho do brzucha żony.

Anjo pogłaskała go po jasnej czuprynie. Nie mogła powstrzymać uśmiechu.

- A może to twoja córka ma silne nogi? - przekomarzała się.

Nie dał się sprowokować. Nie tym razem. Był po prostu szczęśliwy.

- Może jest podobna do pozostałych kobiet w mojej rodzinie - zauważył. - No właśnie,

a co też Maja robi całymi dniami? Powinna się czymś zajmować, a nie ganiać nie wiadomo

gdzie jak jakiś włóczęga. Jest przecież panią. Wiesz, jak nazywają ją w Oulu?

Spojrzał na Anjo.

- Pani na Hailuoto - odpowiedział sam sobie.

- No właśnie - rzekła. - To jej wyspa. Może tu robić, co jej się żywnie podoba. Może

chodzić ubrana jak arystokratka lub włóczęga, wszystko wedle życzenia.

Zerknęła na chłopców. Byli bardzo zajęci ustawianiem zagrody z szyszek. Ciekawe,

kiedy im się to znudzi...

- To musi być dla niej trudne - dodała w zamyśleniu. Spojrzała na Knuta spod

wpółprzymkniętych powiek. Zastanowiła się, czy tak naprawdę żyła, dopóki on nie stał się

częścią jej życia. A nawet jeśli tak, to jak jej się to udawało? - Przecież nie wie, czy on wróci.

Nie wie, kiedy. Minęło już tyle miesięcy, od kiedy się widzieli. Tylko Bóg wie, jak było

wcześniej między nimi. I tylko On wie, jak się między nimi ułoży. Na miejscu Mai też bym

się włóczyła po lesie...

Nie, oni nie mogli się domyślać, co Maja robiła całymi dniami, bo dobrze zacierała

ś

lady. Znalazła to, czego szukała.

Doszła do wniosku, że głupotą byłoby ulokowanie Ailo w ich domu. Każdy dom ma

tyle własnych odgłosów. Gdy się w nim mieszka, można się ich nauczyć na pamięć.

Zauważono by obce kroki.

Usłyszano, że skrzypią inne drzwi.

Anjo i Knut nie są głupi. Maja wiedziała, że na pewno by się zorientowali, że ktoś

nowy przebywa w domu. Nie potrzebowaliby na to wiele czasu.

Po zachodniej stronie wyspy stało kilka domków, niektóre z nich całkiem

odosobnione. W swoim czasie mieszkali tam służący lub ubodzy krewni.

Jeden z tych domków był zbudowany z kamienia. W kraju drewna zbudowano

kamienny dom!

Był ładny.

Miał w sobie coś wyjątkowego, czego nie miały inne domy, które Maja widziała.

Zauważała to za każdym razem: coś magicznego w jego szarych ścianach obrośniętych

pnączami. Nawet trudno było go zauważyć z powodu otaczającej go roślinności. Drzewa i

krzewy rosły bardzo blisko. Kamienne ściany wtopiły się w otoczenie. Dom współgrał z

naturą, mimo że postawiły go ludzkie ręce.

Miał coś, co oczarowało Maję.

Na tyle znała swego brata, że wiedziała, że on odczuje to samo.

Natura zawsze przemawiała do Ailo. Wyrósł na jej łonie, był z nią ściśle związany.

Dom miał kiedyś ogród. Maja odnalazła tu rośliny, których nigdy nie widziała tak

daleko na północy. Nawet napotkała kilka krzewów różanych!

Ułatwiło jej to wybór.

To był dom dla Ailo.

Oczywiście, mały, nie miał wielu pokoi, a na strychu nie można było się

wyprostować.

Ale Ailo zrozumie, że nie chciała go wygnać ze swego domu. To posłuży tylko jako

tymczasowe schronienie. Jak tylko znajdą coś dla Kmita i Anjo, jej dom znów stanie się jego

domem. Na zawsze. Ailo zrozumie. Zrozumie bez zbędnych słów. Poza tym on nigdy nie dbał

o własność.

Tam, skąd pochodził, dzielenie się z innymi było ważniejsze od posiadania.

Wspólnota ważniejsza od pojedynczego człowieka.

Ailo mieszkał w gorszych warunkach niż w tym domku, stwierdziła w końcu Maja.

Ona też czasem tęskniła za prostotą i wolnością. Zamykała oczy i z lekką melancholią

przywoływała w pamięci półmrok i zapach jurty gdzieś na płaskowyżach północy.

Ailo się tu spodoba, pomyślała.

Dom był już prawie gotów. Dużo czasu i trudu kosztowało wyrzucenie niepotrzebnych

sprzętów, wyszorowanie wnętrza i wniesienie mebli i innych rzeczy. Jej ludzie spędzili na

tym niejeden wieczór. Ale pracowali z radością.

Obiecali milczenie.

Maja wtajemniczyła ich w sprawę.

Pomogli jej. I Ailo.

Po tym, jak poznali prawdę o jej bracie, gotowi byli dla niego na wszystko.

Maja nie sądziła, żeby Knut i Anjo coś zauważyli. Zastanawiali się pewnie, czym

zajmowała się całymi dniami, ale nie pytali. Przyzwyczaili się, że chadza własnymi drogami.

Zawsze taka była.

Maja uśmiechnęła się gorzko.

Czasem wygodnie było mieć taką opinię, nawet wśród najbliższych.

Praca dobrze jej zrobiła. Z radością pracowała fizycznie. Dobrze było się zmęczyć.

Podnosić, przesuwać, myć, czyścić...

Od tak dawna tego nie czuła.

Maja odkryła, że jej tego brakowało! Zmęczenia.

Nigdy nie przypuszczała, że przeżyje kiedyś coś takiego. Wspaniale było, klęcząc,

szorować podłogę. Z jakiegoś powodu podłogi w tym kamiennym domku były z drewna.

Wszystkie wyszorowała piaskiem.

Siedziała potem, oglądając swoje zaczerwienione od wody dłonie. Damy ze sfery

Williama na pewno skrzywiłyby się na ich widok, może nawet wzdrygnęły z obrzydzenia.

Maja była szczęśliwa.

Sprawiło to nie tylko zmęczenie.

Zrozumiała, że jest jeszcze tą dawną Mają, że jest sobą. Ze potrafi jeszcze czegoś

dokonać poza siedzeniem w fotelu z przyzwoleniem, żeby inni pracowali za nią.

Uświadomiła sobie, jak niewiele razy po przybyciu na wyspę czuła się potrzebna.

To przerażało.

Teraz znów była człowiekiem, prawdziwym człowiekiem, a nie jakąś ozdobą, którą

stawia się na stole i odkurza. W dodatku ozdobą nieszczególnie piękną... Z bliznami.

Maja usiadła na schodach. Przed nią roztaczał się widok na Zatokę Botnicką. Sądziła,

ż

e Ailo go polubi.

W ogrodzie nic nie zmieniła. Powinien pozostać, jaki jest, przynajmniej z zewnątrz.

Nawet przychodziła tu różnymi drogami, aby nie wydeptać szczególnie jakiejś jednej

ś

cieżki, która mogłaby kogoś skusić.

Pomyślała o wszystkim.

Maja wsparła głowę na ręku. Była zmęczona i zadowolona, ale także nieco

przestraszona.

Oczywiście z powodu tego snu.

Jeśli to w ogóle był sen. W życiu doświadczyła już przedziwnych stanów, które nie

mogły być ani snem, ani rzeczywistością.

Nigdy nie umiała ich odróżnić.

Stało się to podczas jednej z bezsennych nocy. Często się jej zdarzały.

Później Maja sądziła, że nie spała, gdy podniosła się z łóżka. Na koszulę nocną

zarzuciła tylko szal. Boso poszła do altany.

Wtedy też uważała, że nie śpi.

Ale nie była pewna. To ją przerażało. Przerażało niemal na równi ze snem.

Bo reszty nie przeżyła na jawie, mogła przysiąc. Ale nie mogła określić, jakiego

rodzaju był to sen. Mogła o nim porozmawiać tylko z Reijo. Może jeszcze z Ailo.

Bo obaj widzieli już ją w takim stanie.

Obaj umieli ją uspokoić.

Stała w obcej okolicy. Widziała otwarty krajobraz, ubogi w rośliny i dziki. Była noc.

W oddali rozciągało się morze. Niedaleko płynęła rzeka, albo może była to zatoka.

Jeżeli rzeka, musiała być bardzo szeroka. Coś jej jednak mówiło, że to rzeka.

Stała przy grobie.

Dziwnym, obcym grobie. Miał krzyż z jakby jednym ramieniem za dużo, krzywo

przyczepionym albo częściowo zerwanym przez wiatr.

Bo wiało.

Krajobraz sprzyjał wiatrom.

Obróciła się nieznacznie i ujrzała dom. Duży, ze stajnią i szopą. Nie mogła dostrzec

szczegółów, tylko ciemne zarysy.

Jak w domu, w którym straszy.

Było zimno. Gdy się obudziła, miała przemarznięte stopy.

Gdzieś daleko na niebie dojrzała odblask zorzy polarnej. Zorzy, do której czuła

zawsze dziwny pociąg, jakby miała ją we krwi.

Zorza rozbłysła na chwilę, przyciągając jej spojrzenie. Otoczyła lodowym płomieniem

dom. Przez krótką chwilę Maja przedziwnie wyraźnie widziała jedno z okien.

Nienaturalnie wyraźnie.

Zobaczyła w nim jakąś postać. Coś jej mówiło, że zna tę osobę. Coś pchało ją ku niej,

ale coś innego jej tego broniło. Broniło tak mocno, że aż ją bolało.

To była kobieta.

Zorza rozjaśniła się po raz ostatni. I zgasła. Pochłonęła ją ciemność nocy.

Maja widziała i czuła, jak to się dzieje.

Marzła i czuła, jak jej ciału odbierana jest siła. Jakby cała krew spłynęła z jej żył.

Jakby uszło z niej życie.

Ale nie bała się. Po prostu stała i pozwalała na to. Bo tak musiało to być.

Stała tak w obcej okolicy, pod gwiazdami ułożonymi inaczej niż była przyzwyczajona,

i ogarniał ją przedziwny spokój.

Wszystko, co się działo, było właściwe.

Zrozumiała to i zaakceptowała. Wiedziała, że sama była akceptowana i kochana. Że

nic nie działo się na próżno.

Było częścią większej całości.

Widziała wyraźnie.

Teraz poznała pozostałe części całości.

Ale gdy się obudziła ze swojego najdziwniejszego snu, nic nie pamiętała.

Czuła się tylko odrętwiała, zmarznięta i zmęczona.

Bała się.

To niewyjaśnialne stało się częścią jej życia już dawno temu. Pogodziła się z tym, że

zdarzają się jej dziwne rzeczy.

A teraz bała się, że ów dar, który tyle razy przeklinała, o który prosiła, żeby jej go

odebrano, został jej odjęty. Bała się, że tak się stało, choć wcześniej sama błagała o to na

kolanach. Tajemnicze dziedzictwo ciążyło jej jak przekleństwo, mimo że dzięki niemu mogła

pomagać innym. Ludziom, którzy coś dla niej znaczyli.

Nie czekała na list od Williama. Kiedy przyjedzie, to przyjedzie.

Chodziło jej o Ailo. Zawsze istniała więź pomiędzy nią a Ailo. Dzięki temu

dziedzictwu po Raiji, dzięki temu czemuś, czego nienawidziła, a jednak nie nienawidziła.

Ale teraz nie czuła nic.

Nie mogła uwierzyć, że Ailo o niej nie myślał. Że nie próbował do niej dotrzeć w

myślach. On wiedział o łączącej ich więzi.

A teraz nie mogła nawiązać z nim kontaktu.

To ją przerażało.

Nie była w stanie uwierzyć, że mogła ten dar, czy przekleństwo, stracić. To tak, jakby

ziemia usuwała się spod jej nóg.

Jeśli nie wyczuwała Ailo, mogło to oznaczać, że go już nie ma.

Ż

e nie żyje.

Takie wyjaśnienie było jeszcze trudniejsze do zaakceptowania.

Dlatego pozwoliła się pochłonąć pracy. Dlatego tak często wracała do tego

kamiennego domku. Chciała schować się przed wszystkimi. Nie mogła pozwolić, aby inni

odkryli jej strach. Nie mogła się nim z nikim podzielić.

Lękała się o kogoś, o kim wszyscy myśleli, że nie żyje.

Maja westchnęła. Złamała gałązkę z suchym kwiatem róży. Była piękna, jednocześnie

ż

ywa i nieżywa. Przyprawiła ją o dreszcz.

Maja podniosła się. Zamknęła drzwi na klucz i schowała go w ścianie pomiędzy

kamieniami.

Z różą w ręku poszła do domu jeszcze inną ścieżką.

Nadłożyła sporo drogi.

Potrzebowała tego. Jej dusza tylko tak mogła się uspokoić.

Bo Maja wiedziała, że inaczej będzie płakać.

Przystań ukryta była przed wzrokiem Anjo i Knuta. Nie zauważyli, że przybiła łódź.

Nie widzieli mężczyzny schodzącego na ląd. Mężczyzny, który jakby przytulił

wzrokiem wszystko, co zobaczył na ukochanej ziemi.

Nie mogli widzieć jego uśmiechu.

Byli tak zajęci sobą i chłopcami, że nie dostrzegli go nawet wtedy, gdy zaczął biec w

kierunku domu. Gdy zwolnił, przerzucił płaszcz przez ramię i zatrzymał się na chwilę.

Popatrzył w ich stronę zmrużonymi oczami i podjął wędrówkę stanowczym krokiem.

Nie mogli wiedzieć, że przez chwilę sądził, iż kobieta jest jego żoną, a mężczyzna

obok jej kochankiem. Nie mogli wiedzieć, że jego serce przestało bić na chwilę, dopóki nie

zrozumiał, że widzi brata i szwagierkę Marii.

Anjo i Knut zauważyli go dopiero, gdy usłyszeli zgrzyt kamieni pod jego butami.

Anjo nigdy nie zapomni swego pierwszego wrażenia. Przybysz był wysokim

mężczyzną. Stał chwilę w miejscu, a Knut zaraz rozpoznał w nim ojca Henrika. To nie mógł

być nikt inny niż syn Marcusa Runefelta. Mąż Mai.

Knut wstał i wyszedł mu na spotkanie. Wyciągnął rękę. Przy szwagrze wydawał się

niski.

- William Runefelt, prawda? - spytał.

Mężczyzna pokiwał głową. Uśmiechnął się.

Anjo spodobała się jego otwarta twarz, zauroczył uśmiech. Mężczyzna był dobrze

zbudowany. Nietrudno było to dostrzec, a raczej trudniej odwrócić od niego wzrok, przyznała

sama przed sobą. Był wąski w biodrach i szeroki w ramionach. Miał na sobie koloru bordo

spodnie do kolan, kamizelkę w kwiaty i białą koszulę rozpiętą pod szyją. Fular, o ton jaśniej-

szy od koloru spodni, wisiał rozwiązany. Płaszcz przewieszony przez ramię był koloru bordo,

a wstążka, którą związał włosy, koloru fulara. Białe pończochy i pantofle z klamrami

dopełniały całości stroju.

Wyglądał jak książę z bajki, zaklęty królewicz powracający do pałacu.

Knut przedstawił mu Anjo.

Anjo odwzajemniła silny uścisk dłoni Williama i stwierdziła, że go lubi. Wyczuwała

w nim ciepło.

- Gdzie jest Maria? - spytał przyjemnym, niskim głosem.

Małżonkowie wymienili spojrzenia.

Anjo pomyślała o tej okropnej sukience, którą Maja założyła rano. Ona nie chciałaby

powitać Knuta w takiej. A nie rozstawali się przecież na dłużej...

- Maja... Maria - poprawił się Knut - chadza własnymi drogami. Poszła gdzieś z

samego rana...

Wzruszył ramionami.

Uśmiech Williama był łagodny. Oczy zdradzały zrozumienie i tęsknotę.

- Maria zawsze chadzała własnymi drogami - potwierdził. - Ma do tego prawo. Takich

ptaków jak ona nie zamyka się w klatkach...

Serce Anjo przepełniło wzruszenie. Ten mężczyzna wiedział, co to miłość!

Spojrzenie przybysza zwróciło się w stronę malców. Ci, gdy zobaczyli obcego,

odsunęli się na bezpieczną odległość. Teraz przypatrywali mu się tak badawczo, jak tylko

dzieci potrafią.

Twarz Williama złagodniała.

Nie spoglądając w stronę Knuta i Anjo, jakby nie mógł oderwać wzroku od małego,

spytał:

- To on? Mój syn?

Anjo wstała z wysiłkiem i podeszła do Henrika. Wzięła go za rączkę i podprowadziła

do obcego olbrzyma. Przytrzymała malca przed sobą i pogładziła po włosach.

William opadł na kolana. Twarz miał na wysokości twarzy tego dziecka, które było

jego synem, w którym rozpoznawał siebie. I Marię.

- To twój tata - powiedziała Anjo Henrikowi. - To twój tata, Henriku, który wreszcie

przyjechał do ciebie!

William podniósł chłopca ostrożnie, jakby był zrobiony z delikatnej porcelany.

Wpatrzył się w dziecięcą zdziwioną twarzyczkę i przytulił małego.

Po twarzy popłynęły mu łzy.

Nawet nie próbował ich ukrywać. Pozwolił im płynąć.

Tak długo czekał na ten moment! Tyle razy go sobie wyobrażał! Ale nie przewidział

tej burzy uczuć, które wywołał w nim jego syn.

Była to miłość tak wielka, że Williamowi brakło słów.

Maja zauważyła jego przybycie.

Już prawie doszła do altany, gdy dostrzegła postać na drodze. Od razu go poznała.

Wyobrażała sobie, że przywita go na salonach, uroczyście, w swej najlepszej sukni.

Przygotowana na spotkanie, piękna na jego powitanie.

Stałaby, spokojnie uśmiechnięta, i pozwoliła na uścisk. Na pocałunek, który może by

coś w niej obudził. Powitałaby go godnie, ze świadomością, że jest panią wyspy, tą, którą w

kręgach Williama ze śmiechem nazywali „panią na Hailuoto.”

Los chciał inaczej. Serce znów ścisnęło się jej ze strachu. Lodowa obręcz lęku i

niepewności odebrała jej dech. Skoro William tu był, Ailo też musiał być w pobliżu. Bardzo

blisko.

Ale ona tego nie wyczuła! Ani przez chwilę.

Nie wierzyła, żeby Ailo nie poświęcił jej ani jednej myśli.

Bała się.

Ale przemogła strach.

Może nie wyglądała na panią na Hailuoto, ale mogła się tak zachować.

Wyszła z cienia lasu. William wyczuł jej obecność, obecność kobiety, którą kochał

ponad życie. Równie mocno kochał syna, ale to był inny rodzaj miłości. Nie mógł porównać

go do uczucia, które żywił do Marii.

Odwrócił się w stronę altany i ujrzał ją. Ujrzał jej postać dokładnie taką, jaką

wyobrażał sobie co dzień i co noc przez czas rozłąki.

I wiedział, że jest jeszcze wspanialsza, niż ją sobie wyobrażał. Jeszcze piękniejsza.

Jeszcze bardziej godna pożądania.

Kochał ją.

Wiedział to z niezachwianą pewnością.

Wiedział, że jeśli idzie o niego, rozstanie nic nie zmieniło.

Znał ją teraz lepiej dzięki listom.

Kochał ją równie mocno.

Szła ku niemu wyprostowana, taka, jaką ją zawsze pamiętał. Lekkim krokiem.

Szczupła i piękna. Z ognistym spojrzeniem. I z oczekiwaniem w oczach.

To był jakby lęk. I pytanie.

A przecież pamiętał Marię jako kobietę pozbawioną uczucia strachu!

Wyszedł jej na spotkanie, nadal trzymając syna na ręku. Objął ją wolnym ramieniem.

- Jestem w domu, Mario - powiedział. Pocałował ją w usta. Wiedział całym sobą, że

nic już nie zdoła ich rozłączyć.

- Ailo? - szepnęła.

- W Oulu - odparł równie cicho. Ujrzał, jak cień znika z jej oczu. A więc bała się o

brata... - Kocham cię - wyszeptał. - I kocham naszego syna.

Przytulił mocno ich oboje.

- Nareszcie jestem w domu - westchnął. - W domu...

Anjo zdołała się odwrócić. Poczuła się jak intruz.

- Dobry Boże - szepnęła do siebie - jakże on ją uwielbia...

4

Dzień nabrał rozmachu. William przywiózł ze sobą skrzynie, które należało

rozpakować, torby podróżne pełne nowości ze świata. Lata spędzone w Europie nie pozostały

bez śladu. William miał pieniądze i kupował różne rzeczy. Myślał wtedy o Marii. O synu.

Wiele przedmiotów, które przywiózł, nosiło wyraźne znamię ręki Ailo. Maja

zauważyła to i jej serce się ścisnęło. Palcami musiała dotknąć zdobień. Jednocześnie

pilnowała się, żeby Knut tego nie zauważył. On miał bystre oko. Znał lapońskie hafty cynową

nitką i rzeźby z kości równie dobrze jak ona. Może nawet lepiej. Gdyby się dokładnie

przyjrzeć misom, wazom i świecznikom przywiezionym z Niemiec, można by odnaleźć wiele

z tych motywów wtopionych w zdobienia, nie tak regularnych i kanciastych jak utarte wzory.

W delikatnych wzorach kwiatowych Maja widziała hafty zdobiące odświętny kołnierz kaftana

babki.

Ailo na pewno nauczył się wielu nowych rzeczy, ale nie stracił nic ze swej tożsamości

w obcym kraju. Nie naśladował tamtejszych wzorów. Ailo dostrzegał piękno ozdób

tworzonych podczas wielu zim przy nędznym oświetleniu w mrocznych jurtach przez spraco-

wane dłonie kobiet, daleko na północy. Nie odrzucał swego dziedzictwa.

Maja była z niego dumna. Ale nie mogła tego jeszcze okazać.

William asystował przy wieczornej kąpieli Henrika. Pierwszego wieczoru po powrocie

taty nie mogła tego robić służąca. Maja zresztą zwykle sama kąpała synka. Służba przywykła

do tego, że ich pani nie jest podobna do innych. Lubili ją, mimo że Maja nie była serdeczna.

Wszystkich trzymała na odległość, mało kto mógł zajrzeć do jej serca.

William położył syna do łóżka. Stał nieruchomo w półmroku, dopóki mały nie zasnął.

Gdy słychać było tylko spokojny oddech śpiącego dziecka, objął Maję ramieniem i przytulił.

Maja czuła, że ten potężny mężczyzna płacze.

Knut i Anjo wycofali się do swoich pokoi. Wszyscy potrzebowali odpoczynku od

siebie. Pomimo że dom był przestronny, czasami zbyt często przebywali razem. Czuli to

nawet oni, którzy wyrośli w ciasnym domku z bali.

Teraz William siedział w głębokim fotelu i patrzył, jak Maja się przebiera. Robiła to

szybko, lecz i tak sprawiło mu przyjemność obserwowanie jej. Patrzył na jej ruchy, starając

się przywołać je z pamięci. Oczywiście, że marzył, by ją posiąść tu i teraz. Jednak jego słodka

tęsknota już tak długo trwała, że kilka godzin nie grało roli.

Rozumiał, że ich wyprawa do Oulu wiele dla niej znaczyła. Maję i Ailo łączyło coś

wyjątkowego. Zawsze tak będzie.

Splotła włosy w gruby warkocz i za pomocą szpilek upięła go wokół głowy. Od razu

jego łagodna Maria przemieniła się w surową guwernantkę. Nie mógł powstrzymać uśmiechu.

Wstał i pomógł jej zapiąć suknię na plecach. Jego palce wydawały się zbyt duże do tego

rodzaju czynności.

- Już dawno nie miałem do czynienia z damskimi ubraniami - wyjaśnił, patrząc na

odbicie Mai w lustrze.

Uśmiechnęła się do męża, napotykając jego poważne spojrzenie.

- To dobrze - powiedziała. - Byłoby źle, gdybyś w Niemczech nie robił nic innego niż

rozpinał kobiece suknie...

William obrócił ją ku sobie gwałtownie i przytrzymał mocno za ramiona.

- Naprawdę tak myślisz? - spytał z napięciem w glosie. - Naprawdę tak myślisz,

Mario? Znaczyłoby coś dla ciebie, gdybym miał inne kobiety? Sprawiłoby ci to ból?

Maja napotkała spojrzenie jego niebieskich, gorejących oczu.

- Oczywiście, że sprawiłoby mi to ból - odparła. - Jesteśmy małżeństwem, Williamie.

Powinniśmy dochowywać sobie wierności.

Puścił ją równie nagle, jak złapał. Znów zajął się zapinaniem guzików.

Już więcej nie pytał. Nie była to odpowiedź, którą - jak wydawało mu się - widzi w jej

oczach. To nie była odpowiedź, którą chciał usłyszeć.

Maria wymknęła mu się, zasłaniając się banałami...

Miał nadzieję, że odkryje jej uczucia, że wedrze się do jej serca, jak zawsze dobrze

zamkniętego. Przez chwilę czuł, że drzwi są leciutko uchylone. Ale zatrzasnęła je przed nim.

Wyszli z domu ubrani w płaszcze i kapelusze i poszli po konie. Gdy oddalili się od

domu, pojechali wierzchem. Załoga łodzi była już na przystani. Konie miały zaczekać na

pastwisku. Zamierzali powrócić, zanim się rozjaśni i ktokolwiek się obudzi.

W Oulu poszli pieszo. Maja miała spocone dłonie. Na ulicach panowała cisza, co

potęgowało echo ich kroków. Mai wydawało się, że wszędzie słychać stuk jej butów do

konnej jazdy.

Uścisk dłoni Williama był dobry. Zdjęła rękawice. Nigdy chyba nie przyzwyczai się

do nich, a już na pewno nie w lecie. Jej skóra potrzebowała powietrza.

William zatrzymał się przy jednym z nieoświetlonych domów. Niczym się nie

wyróżniał. Miał zewnętrzne schody wiodące na piętro i ciemne okna.

William poszedł pierwszy. Maja nawet nie odważyła się wesprzeć na poręczy. Te

schody wyglądały tak, jakby w każdej chwili miały się rozpaść.

Czuła, że serce podeszło jej do gardła. Biło głośno, jakby biegła przez dłuższy czas.

Wydawało się za słabe na takie wzruszenia.

William zapukał w solidne drzwi. Maja była pewna, że w umówiony sposób. Długo

panowała cisza. Wreszcie ktoś przekręcił klucz w zamku. Drzwi, uchylając się, zaskrzypiały

przeraźliwie.

Weszli do środka.

Było ciemno. Maja stała bez tchu. Mogła dostrzec tylko zarys postaci mężczyzny.

Poznała go. Poznałaby go wszędzie. Gdy William zapalał lampę, rzuciła się na szyję

ukochanemu bratu. Ściskała go z całych sił i czuła, że on przeżywa powitanie równie mocno.

Obojgiem wstrząsał szloch. Wypłakiwali całą czerń, którą nosili w duszy, płakali, bo byli już

razem. Płakali z radości.

Słabe światło okazało się niemal zbyt mocne. Maja położyła ręce na ramionach Ailo.

Ailo...

Ailo z lapońskiego rodu, ubrany w strój, w którym według Mai mógłby zostać

przyjęty na każdym dworze w Europie. Ciemne włosy zebrane wstążką na karku. Twarz

zakryta czarną zamszową maską.

Maja zaczęła rozwiązywać tasiemki podtrzymujące maskę. Nie bała się widoku twarzy

brata. Już wcześniej widziała jego blizny i chropowatą skórę. Jej nie przyprawi ona o dreszcz,

nie odwróci się z obrzydzeniem.

Dłonie Mai gładziły policzki Ailo. Uśmiechała się do niego poprzez zasłonę łez. On

też się uśmiechał. Oczy jego wyrażały to samo ciepło co kiedyś. Radość, że ją widzi.

Zaufanie. Porozumienie. To coś, co istniało pomiędzy nimi dlatego, że byli rodzeństwem. Na

zawsze połączeni ze sobą więzami krwi, losu i... kłamstwa.

- Cieszę się, że wróciliśmy - odezwał się Ailo głosem tym co zawsze.

Maja ponownie go uściskała. Nie mogła się powstrzymać, chciała znów poczuć, że on

naprawdę tu jest. Nie mogła też opanować łez. Po prostu płynęły. Nie musiała się ich

wstydzić ani przed Ailo, ani Williamem.

- A więc Knut mieszka u was? - spytał Ailo, nie spuszczając wzroku z Mai.

Potwierdziła. W krótkich słowach opowiedziała mu, dlaczego Knut przyjechał do

Finlandii. Nie wszystko była w stanie opisać w liście. Opowiedziała Ailo historię Knuta z tą

samą goryczą w głosie, z jaką on to robił. Niesprawiedliwość, której dopuszczono się wobec

niego, bolała ich wszystkich.

- Nigdy bym nie przypuszczał, że Emil będzie do czegoś takiego zdolny - stwierdził

Ailo w zadumie. - Ale Ida zawsze potrafiła wzbudzać gwałtowne emocje... Ida ma się dobrze?

Maja potwierdziła, przełykając ślinę. Czuła, że Ailo żałuje i że będzie żałował do

końca życia. Ale wiedziała też, że nigdy nie zmieni swej decyzji.

Dla Idy był martwy.

- Idzie jest dobrze z Sedolfem - powiedziała. - Dzieciom też. Knut mówi, że Sedolf

jest po uszy w nich zakochany i traktuje je jak swoje własne.

I znów ten wyraz zagubienia w oczach Ailo. Świadomość, że gdzieś daleko ma coś

własnego, ale nigdy nie wyciągnie po to ręki. Będzie tylko rozmyślał, milczał i... kochał.

Zawsze na odległość.

Sam wydal na siebie ten wyrok.

Ailo spojrzał na swoje nadgarstki. Na jednym nadal widoczna była blizna po cięciu

nożem. Pamiętał wyraźnie ten moment. On i Knut w świetle ognia, ciepło bijące z paleniska,

trzaskający mróz na zewnątrz.

Czuli, że są razem, choć nie łączyły ich więzy krwi.

Dlatego sami je stworzyli. Nacięli cienką skórę wielkimi, ostrymi nożami. Nie poczuli

bólu.

Zmieszali swoją krew. Stali się braćmi.

Rozpaczliwie tęsknił za rozmową z Knutem. Knut widział Idę, wiedział, jak żyje.

Mógł mu opowiedzieć o niej dużo więcej niż Maja. Czul, że Maja, mówiąc o Idzie, celowo

zachowuje obojętność.

A on chciał uczuć! Chciał patrzeć na twarz rozmówcy i widzieć, czy płacze, czy się

ś

mieje. Z wyrazu twarzy innego człowieka potrafił wyczytać równie dużo, jak z jego słów.

Knut tyle wiedział o Idzie! Był jego bratem krwi, ale także bratem Idy. Jej

prawdziwym bratem. Więzy krwi więcej znaczyły od tych, które ludzie sami stworzyli. Knut

na pewno silniej związany jest z siostrą niż ze swoim najlepszym przyjacielem.

Trudno byłoby dopuścić Knuta do tajemnicy i wymagać, żeby jej dotrzymał. W ten

sposób wciągnęliby w kłamstwo także jego. Ailo uważał, że i tak wie o nim zbyt wiele osób.

- Jak długo potrwa moje odosobnienie? - spytał. - Rozumiem, że to dla mojego

bezpieczeństwa, ale tęsknię za wyspą. Chciałbym móc wyjść na dwór, usiąść na plaży i

patrzeć na morze. Mieć nad sobą niebo, powietrze...

- Knut i Anjo zostaną pewnie długo - powiedział William. - Anjo oczekuje dziecka.

Nikt nie wyrzuca z domu ciężarnej...

- Mimo to możesz wrócić na wyspę - odezwała się Maja. - Będzie to wymagało od nas

ostrożności. Ale tam poczujesz się lepiej. W tym domu nie możesz zostać! Ja bym się w nim

udusiła... - Rozejrzała się wokół, a jej ciało przebiegł dreszcz. Pokoje były małe i niskie. -

Wolę nie myśleć, jak się tu czułeś...

Ailo uśmiechnął się szeroko mimo bólu gniotącego mu piersi.

- Zdołałem przyzwyczaić się do niejednego, moja siostro - rzekł z tęsknotą w głosie.

Tęsknotą za rozległymi płaskowyżami daleko na północy, gdzie ziemia należała do

wszystkich i do nikogo.

Maja opisała mu kamienny domek. Ailo zareagował dokładnie tak, jak oczekiwała.

- Nic nie będzie dla mnie za ciasne, Maju - powiedział. - Nie chcę niczego posiadać.

Wierzę, że wolność wynika między innymi z tego, że się nie ma zbyt dużo na własność.

Mimo że teraz posiadam więcej, niż potrzebuję, oddałbym to wszystko bez żalu. Nie płaczę

za przedmiotami. Dla mnie nadal czymś najlepszym jest życie na północy. Tam cały twój

dom mieści się na saniach. Tam ludzie wokół ciebie znaczą więcej niż twoja własność. Tam

jest się biednym, gdy się nie ma rodziny, a nie pieniędzy, jak u was...

Maja spojrzała na brata z bólem. Powiedział „u was...” Wykluczył ją ze świata, który

ona nadal uważała za swój! Na równi z nim była dzieckiem surowego płaskowyżu!

- Zabierzcie mnie na Hailuoto jeszcze dziś w nocy! - poprosił Ailo. - Potrzebuję tylko

kilku rzeczy, które zmieszczą się w torbie. Wystarczy mi nóż, żeby rzeźbić w drewnie. Będę

tam miał co robić. Zawsze mam. Jeżeli zechcecie mnie czasem odwiedzić, chętnie

porozmawiam. W domu chyba nadal jest ktoś, kto mnie pamięta?

Maja pokiwała głową. A więc przewiozą Ailo już dziś w nocy. Trochę na to liczyła.

Bardzo chciała go zobaczyć, lecz może jeszcze ważniejsze było doprowadzić do tego, żeby na

stałe był w pobliżu. Nie będzie musiała się zastanawiać, dlaczego nie poczuła, że wraca.

Przerażała ją myśl, że ich wyjątkowy kontakt może już się zerwał. A przecież istniał nawet

wtedy, gdy Ailo ukrywał się w Niemczech...

Ale pewnie go teraz nie potrzebowała, gdy będą żyć tak blisko siebie.

William chciał się sprzeciwić, ale zmilczał. Może ta noc była dobra jak każda inna.

Resztę rzeczy Ailo ktoś ze służby przywiezie kiedy indziej, przybijając prosto na plażę przed

kamiennym domkiem.

Wiedział, ile to znaczy dla Marii. A on nieba by jej przychylił, byle ją zadowolić. Nic

innego dla niego się nie liczyło. Chciał ją zdobyć za wszelką cenę. Wyszła za niego, bo nie

widziała dla siebie innej możliwości. W czasie niezliczonych, pełnych tęsknoty bezsennych

nocy William obiecał sobie, że zrobi wszystko, by zdobyć jej serce. Aby zdobyć zaufanie i

uczucie wykraczające poza przyjaźń i szacunek. W końcu na pewno go pokocha. Nawet

gdyby miał na to poświęcić całe życie, dokona tego.

Ailo wrócił na wyspę. Z przystani pojechał z Mają na jednym koniu. Rozdzielili się

niedaleko domu. William zaprowadził oba konie do stajni, a Maja i Ailo ruszyli przez ciemny

las. Niełatwo było dostrzec ścieżkę, ale Maja zdołała już poznać ten las na wylot.

- Najchętniej pojechałbyś do domu, prawda? - spytała Maja. Myśli jej krążyły wokół

ostatnich słów brata. O wspólnocie z pobratymcami, o życiu w wolności. - Do Laponii?

- Tam nie wrócę - odpowiedział stanowczo, jakby już się nad tym zastanawiał. Z

ż

alem w głosie, ale bez goryczy, której oczekiwała. - Finnmark jest za mały - dodał. - Sama

wiesz, siostrzyczko, że słowa szybko krążą. A o mnie prędko zaczęto by mówić. Moje myśli

zawsze będą wracać tam, ale ja pozostanę tutaj. Tu mam krewnych i tu nikogo nie krzywdzę.

Nie wspomnieli Idy, ale oboje o niej pomyśleli. Maję przepełniła dziwna mieszanina

miłości i nienawiści do młodszej siostry.

Kochała ją. Tego nic nie mogło zmienić. Kochała także Ailo. Było to uczucie, którego

nie dało się porównać czy zmierzyć.

Jednocześnie czuła zarzewie nienawiści do Idy. Dlatego, że mogła tak szybko

zapomnieć o Ailo. Dlatego, że potrafiła być szczęśliwa z Sedolfem.

Maja wiedziała, że to nie miało ze sobą związku, że nie mogła oskarżać Idy. Ona żyła

swoim życiem. Dla niej Ailo był martwy.

Jednak miewała takie niedobre myśli. Raz jeszcze zapragnęła zerwać wszelkie więzy

łączące ją z domem.

Doszli do domku. Maja otworzyła drzwi kluczem. Pokazała bratu wszystkie

pomieszczenia w migoczącym świetle lampy. Napaliła w piecu i na palenisku.

Była z siebie zadowolona. Urządziła dom tak, że stał się przytulny. Poświęciła na to

wiele nocy. Knut i Anjo nic nie spostrzegli.

- Sama to zrobiłaś? Maja uśmiechnęła się z dumą. Opowiedziała Ailo, jak wszyscy

służący jej pomagali. Jak się cieszyli, że mogą zrobić to dla niego. Wszyscy mieli milczeć.

Byli po jego stronie.

- Jeżeli to przeciągnie się do zimy, przeniesiemy cię do domu - rzekła Maja. - Trudno

ukrywać ślady na śniegu. A ten dom zimą pewnie nie jest szczególnie zaciszny.

- Nie mów tak - Ailo pogłaskał ścianę. - One widziały więcej niż ty czy ja. Te ściany

potrafią dotrzymać tajemnic. Mają duszę. Już je kocham.

- Ty, który potrafisz obyć się bez rzeczy? - zażartowała.

Ailo pokiwał głową. Widziała po jego oczach, że mówił poważnie. Znów zdjął maskę.

Założył ją, gdy wyszli z domu w Oulu. Osłonił dodatkowo twarz rondem kapelusza. Mimo że

to był środek nocy, odwracał się od okien.

Nawet w masce przerażał, ale nieosłonięta twarz, która naprawdę nie przypominała

twarzy, była trudniejsza do zaakceptowania.

Nawet Maja, która kochała go bez zastrzeżeń, zdawała sobie sprawę, że mógł budzić

odrazę. Zarówno w masce, jak i bez niej.

- Chyba nie jest ci tu źle? - spytał, zdejmując płaszcz. Maja pokręciła głową. Jej życie

mogło pójść o wiele gorszymi ścieżkami.

- William to wspaniały człowiek - dodał. Wystawiał świadectwo Williamowi, który

stał mu się bliski jak brat.

- Wiem - odparła Maja.

- Nie wolno ci go unieszczęśliwić - powiedział Ailo ostrożnie. - On traktuje cię jak...

boską istotę. I nikt na całym świecie nie potrafiłby go zranić dotkliwiej niż ty...

Maja wiedziała o tym.

- Nie zrobię tego - zapewniła z powagą. - Nie mogłam dostać tego, którego najbardziej

chciałam. Nie zdołałam zatrzymać tego, którego dostałam. William jest dla mnie aż za dobry.

Ale nie potrafiłabym go zranić. On jest taki wrażliwy.

- Jak chowa się synek?

- Henrik? - Twarz Mai od razu złagodniała. - William zyskał jego zaufanie. Chłopiec

jest do niego podobny. Ma moje oczy, ale to mały Runefelt, bez wątpienia. Jest dobrym

dzieckiem... - Zamilkła. - Szkoda, że tak daleko stąd do Lyngen - dodała. - Tak daleko do

twoich...

Zacisnął dłonie w pięści.

- Mogę tylko dziękować Bogu, że to tak daleko - rzucił cicho. - Pokusa byłaby zbyt

silna. Może zechciałbym zmartwychwstać? Nikomu nie przyniosłoby to szczęścia. Ani mnie,

ani Idzie. Ani Sedolfowi.

Serce Mai ścisnęło się z bólu, ale musiała się z nim zgodzić. Pewnie wiele razy o tym

myślał.

- Może uda mi się przyjść jutro - powiedziała. Musiała wracać. Niedługo wstanie świt.

No i pewnie czekał na nią William.

- Na pewno przyślę kogoś z jedzeniem. I... - zawahała się, lecz dokończyła: - ... jeśli

chcesz, przychodź do altany, gdy będzie ciemno. Tam mogę się z tobą spotykać. William też.

Może to ryzykowne, ale nie mogę znieść myśli, że wygnałam cię z domu!

Ailo podszedł do niej. Przyłożył swój zniszczony policzek do jej gładkiego.

- Nie czuję się jak wygnaniec, siostro - rzekł. - Uważam, że przyjęłaś mnie bardzo

ciepło.

5

Dom był cichy, gdy Maja nadeszła. Ciemność przybrała niebieskawy odcień, wstawał

poranek.

Popatrzyła na okno ich sypialni. Zasłony były do połowy zaciągnięte, tak jak wtedy,

gdy odjeżdżali, lecz w pokoju panowała ciemność.

Maja zatrzymała się, jakby coś poczuła w powietrzu. A może to tylko wiatr, który

rozwiał jej płaszcz niczym żagiel, zmusił ją, by stanęła?

Pomyślała o dniach i nocach bez Williama. Były niczym długi sznur pereł.

Maja wiedziała, że właśnie to ją dręczy. Bała się nocy. Bliskości Williama. Bała się

wspólnego łoża.

Bała się, lecz jednocześnie była ciekawa.

Bo pamiętała.

Dobrze pamiętała.

William był wymagającym kochankiem, a zarazem czułym: takim, o jakim marzyły

kobiety. Należał do niej. Powinna chyba czuć wyrzuty sumienia, że waha się przed wspólną

nocą.

Maja chciała jej. Ale jednocześnie nie chciała.

Pora pomiędzy nocą a porankiem była szczególnie cicha. Ale cisza zawierała także

dźwięki: szum gałęzi, plusk fal uderzających o brzeg, zgrzyt gałęzi ocierającej się o ścianę

domu. Maja starała się zapamiętać, która to. Każe ją ściąć, bo może obudzić dzieci...

Wtedy dostrzegła, że drzwi altany są otwarte. Nogi same ją tam zaniosły. Wiedziała,

ż

e to musiał być William. A więc on też nie wszedł do domu. Także jego zauroczył ten

moment.

To dobrze.

Altana była ich miejscem, o wiele bardziej niż pokoje. Żadne pierzyny i miękkie

materace nie mogły zastąpić twardych ław tego szklanego domu.

Maja weszła do środka. Zamknęła za sobą drzwi. Ujrzała zarys postaci męża

zapatrzonego w dal. Nie odwrócił się ani nie poruszył.

- Spodobało mu się?

- Tak - odparła. - Bywał tam samotny? Jego twarz musiała odstraszać...

- Zanim nauczył się języka, był samotny. Jeden człowiek nigdy nie wystarczy

drugiemu. Musisz mieć jeszcze innych, aby poczuć się w pełni człowiekiem.

Usiadł. Ramię oparł o parapet. Widział Maję jako cień wśród innych cieni tej

kończącej się nocy.

- Sądzę, że właśnie jego maska sprawiła, że dla wielu kobiet stał się atrakcyjny. Ailo

odnosił większe sukcesy, niż by dokonał tego ze swoim dawnym wyglądem! - Zaśmiał się

cicho. - Niektóre przedstawicielki płci pięknej mają kurze móżdżki, Mario. Jakże się cieszę,

ż

e nie ożeniłem się z jedną z nich!

Maja nie posądzała Ailo o to, że pragnął zdobywać kobiety w ten sposób. Ale

zrozumiała, co William chciał jej przekazać. Usłyszała pogardę w jego głosie.

- Mężczyźni także miewają kurze móżdżki - stwierdziła, zdejmując płaszcz. Nie było

zimno. Szklane ściany altany zatrzymywały wiatr.

- Ailo jest inny, niż go pamiętasz, Mario - powiedział William. - Czas spędzony w

Niemczech zmienił go. Tak jak życie, do którego jest zmuszony.

- Przecież rozumiem - prychnęła Maja. Czyżby sądził, że jest głupia? Ale opanowała

się. Nie chciała zniszczyć tej delikatnej chwili. Zaufanie, które do siebie czuli, było nad wyraz

kruche. Łatwo je unicestwić nieostrożnym słowem.

- Wiele mu dała nauka u znanych złotników - mówił dalej William. - Dla Ailo

oznaczała ona o wiele więcej niż tylko możliwość zabicia czasu. Myślę, że on jest stworzony

do sztuki. Ma dar w rękach. W palcach. Ma oko, które dostrzega wokół piękno, a on

przetwarza je w niespotykany sposób. Dużo się teraz dzieje w Europie. Zmienia się styl.

Przedtem wszystko miało być ciężkie, solidne: meble, obrazy, biżuteria. A teraz jest jasno.

Lekko, delikatnie, miękko. Nowy styl przypomina taniec. Ailo pochwycił to w lot. Od razu

wiedział, jak stworzyć coś, co pozostaje w zgodzie z kanonami mody, a jednocześnie jest

całkiem odmienne. Wytwarza ozdoby jedyne w swoim rodzaju. Nikt na świecie nie zdołałby

go naśladować. Ailo jest urodzonym artystą, moja Mario! - Williamowi aż poczerwieniały

policzki. - Chciałbym wiedzieć, ilu też artystów z jego narodu otrzymało od życia szansę

rzeźbienia w czymś innym niż kości.

- Lub haftowania cynową nitką. Także kobiety są uzdolnione, Williamie...

Westchnął.

- Nie utrudniaj, Mario! Nie chcę się kłócić. Po prostu cieszę się, że Ailo miał okazję

rozwinąć swoje zdolności.

Maja nie powiedziała, co myśli. Ze tak naprawdę Ailo bardziej niż ktokolwiek był

przeznaczony do hodowania reniferów, do życia na łonie natury. Tam gdzie zima jest

najdłuższą nocą, a lato dniem bez końca.

William urodził się do innego świata. Do wspaniałości stworzonych ludzką ręką.

Nawet nie przeczuwał istnienia zjawisk, które zachwycały, a nie były skalane dotykiem

człowieka.

Ailo był urodzony dla świata przyrody. Ona pewnie też. Człowiek nie jest w stanie

stworzyć kwiatu uczepionego skały tak wysoko, że można niemal dłonią dotknąć nieba.

Człowiek nie umiałby stworzyć mięciutkiego jak puch pisklęcia pardwy. Nie umiałby

stworzyć pączków na suchych gałęziach, które pod wpływem pieszczot słońca i wody

rozwijały się w liście.

To było wielkie.

To była sztuka.

Ale tego William nigdy nie pojmie. Dla niego czymś najwspanialszym było

naśladowanie natury przez człowieka.

Ale to dobrze, że Ailo mógł wypełnić czymś swoje życie. Gdyby postrzegał je jako

pozbawione sensu, byłoby naprawdę źle.

William wstał i podszedł do Mai. Jego dłonie obejmujące jej talię wydawały się zbyt

duże. Pokręcił głową, spoglądając na żonę.

- Aż nie mogę uwierzyć, że to prawda - powiedział. - Lękam się, że się obudzę i znów

znajdę się tam daleko. Ale przecież wtedy nie mógłbym cię obejmować...

Maja uśmiechnęła się. Która kobieta nie pragnęłaby usłyszeć takich słów? On jest jej

mężem, i tak dawno nie byli blisko...

- Jesteś taka piękna, Mario!

Słowa Williama ogrzewały ją, bo wiedziała, że w jego oczach jest naprawdę piękna.

Jej samej nie podobało się własne odbicie w lustrze. Ale William nie kłamał. Wystarczało

usłyszeć zachwyt w jego głosie. Choć raz chciałaby ujrzeć kobietę, którą w niej widział, spoj-

rzeć na siebie jego oczami. Zobaczyć siebie jako ładną.

Jego wargi pieściły jej twarz. Nie całowały, tylko przesuwały się, suche, po całej

powierzchni. Lekko jak piórka, jak podmuch wiatru, jak marzenia.

Aż dotarły do ust, napotkały je, wpółotwarte, i przykryły. Całowali się, rozniecając w

sobie ogień.

Byli jak wulkany pełne lawy, pełne tego, co się w nich żarzyło, a czemu

niebezpiecznie byłoby dać ujście od razu.

Dlatego rozłączyli się i odsunęli od siebie tak, że stykały się tylko ich usta. Wreszcie i

one straciły kontakt.

Stali na odległość ramienia i patrzyli na siebie. Przytomni, lecz oszołomieni. Dźwięki

wokół nich jakby zniknęły. Stali w ciszy miękkiej niczym obłok.

William uśmiechnął się. Złożył usta jak do pocałunku i przesłał go Mai, która wręcz

poczuła jego dotyk. Przesunęła językiem po wargach, zwilżając je. Nie spuszczała wzroku z

męża. Dostrzegła, że oddycha szybciej.

Nagle schwycił jej dłonie i gorejącymi wargami całował każdy palec, wierzch dłoni i

wreszcie wnętrze.

Krew w Mai zawrzała.

Nigdy wcześniej nie czuła takiego gorąca...

Przesunęli się ku sobie niezauważenie, a może tylko się pochylili...

Twarz Mai zbliżyła się do szyi Williama, poczuła jego zapach. Pachniał

niebezpiecznie kusząco.

Wreszcie pokonała dzielącą ich odległość, świadomie i z tęsknotą. Oplotła ramionami

jego plecy, poczuła mięśnie i ciepło jego ciała.

Musiała poczuć smak jego skóry. Dotknęła wargami jego szyi, całowała, gryzła,

lizała... Smakował obco, po męsku. Przypominał jej o ledwo pamiętanych przyjemnościach,

podniecał ją...

Jej wilgotne wargi wędrowały wzdłuż linii jego szczęki, lekko uszczypnęły koniuszek

ucha. Gorący oddech owionął jego ucho. Spuściła deszcz lekkich, gorących pocałunków na

jego usta, a potem jej język wśliznął się pomiędzy wargi, żądając więcej.

Dłużej nie mogli się już powstrzymywać. Maja rozpięła koszulę Williama,

wyszarpnęła ją ze spodni i odkryła całe obszary ciepłej skóry. Rozkoszowała się jej dotykiem

i smakiem...

Rozpinała mu spodnie, a on biedził się z guzikami jej sukni. Aż musiał odwrócić Maję

i wtedy mu się udało. Dłonie wsunęły się pod materiał sukni, objęły brzuch, dotarły do piersi,

były ich pełne, podczas gdy zęby gryzły leciutko jej białe ramiona.

Jej dłonie bawiły się brzuchem Williama, wśliznęły w rozpięcie spodni i sprawiły, że

niemal odszedł od zmysłów.

Jedną ręką zerwał wiązania jej bielizny. Poczuł, że opadła i że Maja z niej wyszła.

Uniósł skraj jej sukni i przycisnął ciało do jej ciała. Wiedział, że ona też go pożąda, że kieruje

go tam, dokąd oboje chcieli, by dotarł.

Jej dłonie przesunęły się do tyłu, obejmując jego biodra tak mocno, że niemal nie

mógł się poruszać. Oboje pragnęli jak najdłużej powstrzymać wybuch wulkanu, by jak

najpóźniej ich ogień przeszedł w żar.

Jego dłonie pieściły ją i nasłuchiwały jej sygnałów. Zachęcała go i prosiła o jeszcze.

Twarz Williama zatopiona była w jedwabistych włosach Mai, o których tyle marzył. Z

zamkniętymi oczami oboje wpłynęli w rozkosz.

We wspólnym łożu mogliby obrócić się do siebie plecami, zamknąć oczy i udawać

sen.

Tu było to niemożliwe. Ale nie czuli zażenowania.

Musieli spojrzeć sobie w oczy. I zrobili to z uśmiechem pełnym tajemnic. I czułości.

Bo była między nimi czułość, delikatna i spokojna. I przyjaźń.

William szybko pocałował Maję w oba policzki, a ona musnęła jego usta.

Pieszczoty, którymi obdarzali się po akcie miłosnym. Gdy ich ciała były znużone,

leniwe i wilgotne, syte i zaspokojone. Zmęczone dobrą miłością.

- Kocham cię, Mario - powiedział z uśmiechem. Tak czuł, ale nie oczekiwał, że

odpowie tak samo.

- Jesteś wspaniały, Williamie - odrzekła Maja. Wiedział, że ona nie szafuje tego

rodzaju słowami, dlatego znał ich wartość.

Pomógł jej przy guzikach sukni, zapinając co drugi. W końcu mieli jeszcze iść spać.

Maja zaśmiała się, podnosząc z ziemi koronkowe majtki.

- I tak by się nie utrzymały - stwierdziła, zwijając je i wkładając pod pachę. Narzuciła

na ramiona płaszcz.

William zdjął surdut. Sięgał mu tylko do połowy uda: na południu Europy uznano by

go za niemodny. Tam mężczyzna o jego pozycji powinien nosić surdut długi do kolan.

Ale na Hailuoto William chodził ubrany jak chciał. Wiedział jednak, że na dworze

szwedzkim zaraz przejmą nową modę. Przejmą nawet biało pudrowane peruki i niedługo nie

będzie się można bez nich tam pokazać.

Williama mierziła ta myśl.

Złapał płaszcz i kapelusz. Rozwiązał fular pod szyją. Koszulę na piersi rozpiął już

wcześniej. Spojrzał czule na żonę. Pogłaskał jej kark, zanim objął ją ramieniem.

- Nie sądzisz, że powinniśmy położyć się spać? - zapytał.

Poczuł wielkie znużenie. Zmęczyła go podróż na północ, mimo że nie mógł narzekać

na pogodę. Poza tym ten dzień, jak mało który, dostarczył mu tyle wrażeń, że ledwo stał na

nogach.

Maja pokiwała głową. Jej twarz przybrała łagodny wyraz. Gruby warkocz, uwolniony

z surowej fryzury, miała przerzucony przez jedno ramię. William najbardziej lubił Maję z

rozpuszczonymi włosami. Zadawał sobie pytanie, czy ona o tym pamięta.

Razem wyszli z altany, z tego przeszklonego domku, niemego świadka ich

najwspanialszych chwil. Altana mogła właściwie stanowić symbol ich związku: była czymś

pięknym, lecz kruchym...

Anjo nie mogła zasnąć. Dziecko, które nosiła pod sercem, było bardzo żywotne.

Czuła, jakby jej brzuch wypełniały ruchliwe ramiona i nogi. Gdy tylko ona sama próbowała

ułożyć się do snu, maleństwo zaczynało się kręcić.

Leżała wtedy cicho, wsłuchana w ten cud dziejący się w jej ciele. Składała te chwile

do skarbca pamięci, aby móc kiedyś w przyszłości je wydobyć. Oczywiście, męczył ją brak

wystarczającej ilości snu, ale dla Anjo fakt, że będzie miała jeszcze jedno dziecko, był cudem

samym w sobie. Przecież jeszcze niedawno sądziła, że spędzi życie w samotności.

Najpierw zdarzył się Knut, i był to pierwszy cud. To, że wybrał właśnie ją, nadal ją

zadziwiało. Nigdy nie zrozumie, co w niej ujrzał. Ale była mu nieskończenie wdzięczna, że

odwzajemnił jej uczucie.

Knut dał jej nowe życie. Ofiarował więcej, niż kiedykolwiek odważyła się zamarzyć.

Widziała swoje życie jako nieskończony łańcuch dni poświęconych służbie innym. Pełnych

pracy w cudzym domu, za pieniądze, z pochylonym karkiem.

Knut nadał życiu Anjo inny wymiar.

Zamiast spędzić życie w samotności, stała się częścią jego rodziny. I stworzyli własną.

Mały Karl był kolejnym cudem. A teraz to nowe dziecko. Było spełnieniem marzeń, których

nawet nie śmiała snuć.

Więc mimo że małe nie dawało jej zasnąć, nie odczuwała tego jako ciężaru. Raczej

jako wzbogacenie. Otrzymywała tak wiele... Kilka bezsennych nocy było niską ceną za to

wszystko, co zostało jej ofiarowane.

Najczęściej leżała, nie budząc Knuta. Potrzebował snu. I nie doznawał tego cudu tak

mocno jak ona. To przecież działo się w jej ciele. Oczywiście, kładł dłonie na jej brzuchu,

przykładał do niego ucho i policzek, ale czuł to wszystko tylko z zewnątrz.

Anjo mogła czuć dziecko i dłońmi, i od wewnątrz. To podwajało wrażenia. A i tak

były mocne.

Tej nocy małe zachowywało się szczególnie niespokojnie. Anjo nie zmrużyła oka.

Patrzyła, jak powoli jaśnieją zasłony w oknie. Niedługo będzie już ranek. W domu panowała

jeszcze cisza.

Mimo zamieszania wywołanego powrotem Williama Karl nie obudził się w nocy.

Henrik też nie. Zwykłe wiele nie potrzeba, by wybić takich szkrabów z ich ustalonego rytmu

dnia.

Nie potrafiła już wymusić na sobie snu. Była całkiem wybudzona i nie czuła

zmęczenia. Ale wiedziała, że nie jest panią domu i nie zamierzała wyręczać Mai w jej

obowiązkach. Prędzej czy później będzie miała swój pęk kluczy u pasa.

Teraz starała się trzymać w cieniu.

Cicho wysunęła się z łóżka. Boso przeszła po zimnej podłodze. Ubrała się

bezszelestnie. Poszuka koszulki, którą zaczęła szyć dla maluszka. Taka praca pasuje do tej

pory dnia.

Otworzyła ostrożnie drzwi do pokoju, który dla niej i dla Knuta był salonem. To Maja

zarządziła, by jedną z sypialni przemeblować tak, by zmieniła się w przytulny salon.

Rozumiała, że potrzebowali namiastki własnego domu. Oczywiście, mogli korzystać

bez ograniczeń z jej domu, ale Maja rozumiała, że dla kobiety to nie to samo.

Poranny brzask nie przeniknął jeszcze do wnętrza, Anjo jednak nie zapaliła lampy.

Wciąż tkwił w niej dawny nawyk oszczędzania. Odsunęła zasłony. Z przyjemnością zważyła

w dłoni gruby, sztywny materiał. Wiedziała, że jest kosztowny i że pamięta jeszcze czasy

dzieciństwa Williama. Może będzie tu wisiał także wtedy, gdy Henrik dorośnie?

Pozostała przy oknie.

Szare światło poranka zawsze zachwycało Anjo. Ale lubiła też ciemność. Oczywiście

białe noce na północy miały też swój urok, ale jednak uważała, że widok księżyca w pełni,

oglądany ciepłą, letnią nocą to coś wspaniałego. Na północy księżyc kojarzył się z zimnem.

Dostrzegła ich dopiero, gdy zamknęli za sobą drzwi altany. William szedł w samej

koszuli, ze zwiniętymi ubraniami pod pachą. Drugą ręką przytulał Maję. Miała warkocz

spuszczony na plecy. Obejmowała męża w pasie. Anjo zorientowała się, że William jest w

butach do konnej jazdy.

Nietrudno zgadnąć, czym zajmowali się w altanie, stwierdziła Anjo. Ale zmarszczyła

w zamyśleniu brwi, przyglądając się ich strojom. Wydawało się, że tej nocy w ogóle nie spali

w łóżku. Gdzie byli wcześniej? Na lądzie?

Dlaczego?

No i te buty do konnej jazdy...

Nie słyszała odgłosu końskich kopyt. A może miała nie słyszeć?

A może... no tak! Przecież nie tak dawno usłyszała, jak ktoś otwiera drzwi do stajni.

Sądziła, że to chłopak stajenny wybrał się na nocną przechadzkę.

Teraz mogła odrzucić to przypuszczenie.

Stała cicho przy oknie. Rozległo się słabe skrzypnięcie drzwi wejściowych. Po długiej

chwili odgłos ich ostrożnych kroków i kolejne skrzypnięcie, tym razem drzwi sypialni

Williama i Mai.

Powinni posmarować zawiasy, jeśli zamierzają kontynuować te nocne wyprawy,

przemknęło Anjo przez myśl.

Zastanawiała się, co to mogło oznaczać.

Bo to nie był przypadek. Maja i William chcieli zachować coś w tajemnicy przed nią i

Knutem.

Zasiadła z robótką, a jej myśli nadal krążyły wokół tej sprawy.

Upewniła się w swoich podejrzeniach przed południem, gdy zobaczyła, jak mąż

kucharki oliwi zawiasy drzwi wejściowych.

6

W czasie następnych nocy Anjo bardzo się starała, by nie zasnąć, ale właśnie to

podziałało na nią jak środek nasenny. Nigdy jeszcze tak szybko nie zasypiała i rzadko jej sen

bywał aż tak głęboki. Nie odkryła więc niczego niezwykłego.

W ciągu dnia Maja zachowywała się jak dawniej.

O Williamie trudno było Anjo coś powiedzieć, przecież wcześniej go nie znała. Ale

nie wydawało się, żeby cokolwiek go niepokoiło.

Anjo uważała, że to jest zastanawiające.

Wiele razy omal nie wspomniała o swych podejrzeniach Knutowi. Wiedziała jednak,

ż

e mąż nazwie to wścibianiem nosa w nie swoje sprawy. Nie chciała, żeby uważał, iż stała się

jedną z tych, które pogardliwie nazywał plotkarami. Taką, która cały czas poświęcała na

ś

ledzenie powodzeń i niepowodzeń - a zwłaszcza niepowodzeń - innych.

Po prostu nie miała zbyt wiele do roboty. O dom dbała służba. Anjo tylko układała

czyste ubrania na półkach. Czasami zajmowały się z Mają gotowaniem, ale po powrocie

Williama robiły to coraz rzadziej.

Aż za dużo tego leniwego życia, uważała Anjo. Głównie opiekowała się synem, a to

przecież niekłopotliwe.

Nie potrafiła być damą. Miała dłonie szorstkie od pracy. Urodziła się po to, by

pracować, a nie żeby siedzieć bezczynnie na jedwabnych poduszkach.

W niespełna tydzień po powrocie William wybrał się do Tornio odwiedzić ojca. Nie

miał na to specjalnej ochoty, ale Maja go przekonała. Nie lubiła teścia, ale tłumaczyła

Williamowi, że ojciec to ojciec. I niewątpliwie zasługą Marcusa było, że syn mógł wcześniej

wrócić do domu. Maja nigdy by nie uzyskała podpisu Tessina na stosownym dokumencie.

William pojechał. Zawiózł prezenty, które nieuważnie wybrał spomiędzy tych, na

których mu mniej zależało. Wziął też parę złotych świeczników roboty Ailo.

Długo ważył je w dłoni, zanim je zapakował. Nie chciał rozstawać się z dziełami Ailo.

Jednak pokusa była silna. Ojciec niewątpliwie znał się na modzie, pierwszy wprowadzał

nowinki. Styl Ludwika XV dobrze się przyjął w Szwecji. Wiadomo też było, że właśnie

Tessin był entuzjastą sztuki francuskiej.

Rokoko, lekkie i wdzięczne, podobało się Ailo, ale nie hołdował niewolniczo temu

stylowi. Był artystą w najlepszym tego słowa znaczeniu. Artystą i złodziejem. Podkradał po

trochu z różnych motywów, a jednocześnie był na tyle odważny, że wplatał w wytwory

swoich rąk także motywy ze świata dzieciństwa i młodości.

William zastanawiał się, czy ojciec rozpozna na świecznikach wzory lapońskie.

Maja odmówiła towarzyszenia mu w podróży. Nie naciskał jej.

Wiedział poza tym, że Ailo potrzebował kontaktu z siostrą. Mógł się czuć samotnie po

latach spędzonych w niemieckim mieście.

Właśnie tego cichego wieczoru Anjo nie mogła już dłużej milczeć.

- Knut - zwróciła się z powagą do męża. - Coś tu się dzieje nocami.

Siedziała, jak zwykle szyjąc. Niepokój w jej spojrzeniu przywiódł Knutowi na myśl

czasy Alty, gdy Feldt rozsiewał wokół śmierć. Uznał jednak, że Anjo czuje się nieswojo, bo

ma zbyt mało zajęć.

- Oczywiście - odparł z uśmiechem. - Byłoby smutno, jeśli nic by się tu nie działo w

nocy...

Anjo przewróciła oczami i odłożyła robótkę. Gdyby była lżejsza, zerwałaby się z

fotela. Wstała z trudem i podeszła do okna.

- Doskonale wiesz, Knucie Elvejord, że nie to mam na myśli! Czy śpisz aż tak mocno?

- Odwróciła się do niego. - Naprawdę nic nie słyszysz?

Wzruszył ramionami, lecz coś w wyrazie jego twarzy zdradziło, że wie, o czym ona

mówi. W końcu nie był ani głupi, ani głuchy.

- Widziałam ich - rzuciła Anjo i znów się odwróciła. Nie zniosłaby pogardy w jego

spojrzeniu. - W dniu, kiedy wrócił. W nocy, już nad ranem, wyszli z altany. Maja i William.

- Widać mają stamtąd miłe wspomnienia - powiedział Knut, stając za żoną i obejmując

jej brzuch. - Przecież nie my będziemy decydować, gdzie mają się sobą cieszyć, prawda?

Rozzłościła się. Przestraszyło ją to. Właściwie nie złościła się na niego jeszcze nigdy.

- Byli w strojach podróżnych - rzekła z naciskiem. - Gdybyśmy my chcieli

zafundować sobie nocną przygodę, nie zakładalibyśmy butów do konnej jazdy, płaszczy i

kapeluszy.

Knut milczał.

Słyszał nocą ostrożne otwieranie i zamykanie drzwi. Lekkie kroki...

- Nie raz zdarzyły się te nocne wędrówki - mówiła dalej Anjo. - Trwają od czasu

powrotu Williama.

- Może coś takiego działo się też wcześniej, tylko tego nie zauważyłaś - zaoponował

Knut. - Tamtej nocy zobaczyłaś Maję i Williama i teraz wszystko z nimi łączysz.

Nie przekonał Anjo. Przeżywała przecież bezsenne noce i przed powrotem Williama.

Wtedy nie słyszała żadnych nocnych wędrowców.

- Może Maja ma romans z chłopcem stajennym - zażartował Knut.

- Maja nie jest typem kobiety, która może” mieć romanse - odcięła się Anjo. - To

najgłupsza rzecz, jaką od ciebie usłyszałam.

Miała rację.

- No dobrze - przyznał. - Coś się tu dzieje nocami. No i co z tego? Czy powinniśmy

się w to mieszać? Ja uważam, że nie powinniśmy się zdradzać z naszymi domysłami przed

Mają i Williamem.

- Tak uważasz? - spytała Anjo, patrząc na męża pytająco.

- Maja wydaje się bardziej radosna niż przedtem - odparł. - Cokolwiek to jest, dobrze

jej robi...

Anjo milczała długą chwilę. Wiele myśli kłębiło się jej w głowie.

- On obiecał, że nie będzie się w nic angażował po powrocie do domu, prawda?

Knut pokiwał głową.

- Czy jeszcze ktoś jest tu na wyspie? - zastanawiała się. - Ktoś, kto kontynuuje

działalność, z której powodu William musiał uciekać z kraju? Ludzie, którzy pragną

niepodległości Finlandii?

- Możliwe - odpowiedział. Nie zdziwiło go to przypuszczenie. Jeszcze raz Anjo

uznała, że musiał o tym wcześniej myśleć. - Można tak sądzić. Ale to wcale nie znaczy, że

William jest w coś zamieszany. Zbyt wiele mógłby stracić. Niełatwo byłoby mu drugi raz

wywinąć się od odpowiedzialności. Za pierwszym razem pomogła mu pozycja ojca. Może

nazwali to szaleństwem młodości. Udało im się wystarczająco szybko zorganizować

ucieczkę.

- Sądzisz, że właśnie o to chodzi?

- Nie wiem - odparł. Anjo jednak wyczuwała, że mąż tego nie wyklucza.

- Nie wiem - powtórzył, ocierając policzek o jej włosy. - Zresztą to nie nasza sprawa.

Najlepiej będzie, jeśli nic nie będziemy wiedzieć. I najbezpieczniej...

O tym Anjo nie pomyślała. Słowa męża sprawiły, że poczuła wewnętrzne zimno. Nie

bała się o siebie, lecz o Maję.

Maja łatwo zapalała się do różnych spraw. A sprawa niepodległości kraju na pewno by

ją pociągnęła. Mogłaby się dla niej poświęcić.

- On wydaje się taki szczęśliwy... - powiedziała Anjo, myśląc o Williamie. Wróciła na

swój fotel. Knut pomógł jej ułożyć poduszki za plecami. Pod koniec ciąży właśnie plecy i

nogi bolały ją najbardziej. - Przecież nie będzie ryzykował? - Pytanie skierowała zarówno do

Knuta, jak i siebie. - Ma wszystko. Maję. Henrika. Wyspę. Czegóż więcej może chcieć?

- Ludzie, którzy zawsze mieli wszystko, myślą trochę inaczej niż ja czy ty - uważał

Knut. - Ty też byłaś gotowa wiele poświęcić, gdy deptaliśmy Feldtowi po piętach. Ty też

zapaliłaś się do tej sprawy, Anjo...

Pamiętała to dobrze. Ale i tak ryzykowali mniej niż William.

- My chcieliśmy się pozbyć namiestnika, nie króla...

Knut uśmiechnął się przelotnie.

- Wszyscy mieliście wiele do stracenia. Jeżeli twierdzisz, że to bez znaczenia, to tak,

jakbyś mówiła, że Knut Olsson poszedł do Kopenhagi i z powrotem na próżno. Zdradziłabyś

to, w co on wierzył. W co sama wierzyłaś. Zdradziłabyś tych, którzy umarli...

- Nie mieliśmy wiele do stracenia - upierała się Anjo, zmęczona.

- Mieliście własne życie - powiedział Knut. - Jest to coś najcenniejszego. I narażaliście

się o wiele bardziej niż William. W cokolwiek on się zamieszał.

- Prawdopodobnie byłam wtedy odważniejsza - odparła. W rękach znów trzymała

robótkę, choć ani razu nie wbiła w nią igły. - No i miałam wtedy dużo mniej do stracenia. O

wiele mniej, Knut...

Spojrzała mu w oczy. Prosto w jego brązowe oczy, których natarczywe spojrzenie tak

ją kiedyś irytowało. Teraz je kochała. W jego spojrzeniu mogła się zanurzyć i w nim

pozostać.

- Zanim się zjawiłeś, nie bardzo dbałam o Anjo - dodała z powagą. - To ty nauczyłeś

mnie życia. Życia i radości.

Knut potrząsnął głową. Opadł na kolana przed fotelem i położył głowę na kolanach

swej żony. Kobiety, która była dla niego najważniejsza spośród wszystkich ludzi.

- Nie mogłem nauczyć cię czegoś, co już umiałaś - powiedział cicho. Oparł policzek

na udzie Anjo. Jej dłonie gładziły go po włosach, błądziły po skroni. Choć były to szorstkie i

łatwo czerwieniejące dłonie kobiety, która całe życie ciężko pracowała, Knutowi wydawały

się najpiękniejsze, a ich dotyk miękki i łagodny. Kobieta o skórze białej jak lilie i delikatnych

dłoniach, które nigdy nie trzymały uchwytu wiadra z wodą, nie poruszyłaby jego serca...

Nie wspominał już nawet tej o imieniu Anna.

To Anjo była dla niego stworzona, a on dla niej. Po prostu nie mogło być inaczej.

- Kocham cię, i już - powiedział. - Kocham. Ja cię ani trochę nie zmieniłem, moja

Anjo. Jeżeli ktoś w ogóle kogoś zmienił, to ty uczyniłaś mężczyzną tego szalonego

młodzieńca. Pamiętasz, jacy byliśmy tamtej jesieni z Ailo? Bóg świadkiem, że niewiele

oglądaliśmy świata poza jurtą!

Zaśmiała się ciepło.

- Obaj byliście przystojniakami. Knut podniósł głowę i spojrzał na Anjo. Wiedział, że

błądzi wspomnieniami gdzieś po odległych czasach, że jej myśli wróciły na północ, na ścieżki

wydeptane przez nich w Finnmarku. Przez niego i Anjo.

I Heino.

I Ailo.

Których już nie ma.

Pozostali tylko on i Anjo. Tylko oni mogli wspominać.

- O Boże, jak ja tęsknię za Ailo! - wyrwało się Knutowi. - Zwłaszcza tu, gdzie i on

przebywał. Zupełnie jakbyśmy przybyli na Hailuoto po jego śladach! Na próżno. Na tej

wyspie nawet trudniej wyobrazić sobie, że on nie żyje. Bo nic się nie wyjaśniło!

Anjo pokiwała głową.

- Może tak powinno być. Często tak się dzieje z najlepszymi. Heino też był zbyt

młody, żeby umrzeć. Tak jak Ailo. To ich łączyło: byli najlepszymi z nas. Jakby zbyt dobrzy

dla tego świata. Tacy umierają młodo...

Długo siedzieli, dzieląc ciszę i myśli. Było im niewypowiedzianie dobrze razem.

Wiedzieli, że sprawa tajemniczych nocnych wędrówek ich nie dotyczy, ale nie mogli przestać

o niej myśleć...

Maja czekała na zapadnięcie nocy. Na tę porę doby, w której mogła dotrzymywać

towarzystwa Ailo. Teraz, gdy tu był, uświadomiła sobie w pełni, jak bardzo jej go brakowało.

Ile czasu zmarnowali.

W pewien dziwny sposób ta niezwykła sytuacja zbliżyła ją z Williamem. Łączyło ich

coś więcej niż tylko dziecko. Obojgu to dobrze zrobiło, choć żadne nie wiedziało, co się

stanie, gdy wszystko wróci do normy. Tego dnia, gdy już nie będzie ich jednoczyć tajemnica.

Zaufanie, jakie zrodziło się pomiędzy Mają a Knutem, było krótkotrwałe jak taniec

jętki przed śmiercią.

To Maję bolało. Przecież byłoby dobrze mieć blisko swoich krewnych. Ale czasem

męczyło.

Dom stał już od dawna cichy, gdy otulona szalem, z butami w ręku, schodziła

ostrożnie po schodach. W duchu przeklinała każdy trzeszczący stopień.

Wierzyła jednak, że nikt jej nie słyszy. Kazała dokładnie naoliwić wszystkie zawiasy,

więc drzwi nie skrzypiały.

Skradać się tak we własnym domu...

Dla Ailo jestem gotowa na wszystko, pomyślała.

Było to dobre usprawiedliwienie. Ale nie całkiem prawdziwe.

Nie robiła tego tylko dla Ailo. Również dla siebie. Może najbardziej dla siebie samej.

Już na zewnętrznych schodach założyła buty. Nocami było bardzo zimno.

Ciemności zawsze budziły u niej tęsknotę za Norwegią. Za górami w różowej, letniej

poświacie, za morzem płonącym pod długim, letnim pocałunkiem słońca, za głębinami, które

mogły skrywać wszystko.

Ale jej kraj był tutaj.

Dla Mai z racji jej pochodzenia Finlandia zawsze była ojczyzną. Stała się nią

naprawdę wtedy, gdy przyjechali z Heino na południe. Wydawało się jej, że to było wieki

temu. Maja utwierdziła się w decyzji, gdy wybrała Williama, a nie powrót nad fiordy.

Norwegia. Ruija. Nadmorski kraj... Były jak echo w pamięci. Wiedziała, że Norwegię

też mogła nazywać ojczyzną. Ale nigdy tego nie zrobi.

Suomi było jej. Nieważne, jak mocno tęskniła, jak bardzo jej marzenia ciągnęły ją na

północ. Maja nigdy nie opuści już tego kraju.

Należała do niego.

Był jej przeznaczeniem.

Ailo pewnie już przyszedł. Na podwórzu poczuła dym, musiał mocno palić na noc.

Nawet w dzień w domku było chłodno. Dziwne, że w tym kraju pełnym drewna postawiono

dom z kamieni...

Jak tylko zapadał zmierzch, Ailo rozniecał ogień w kominku.

Otworzyła drzwi altany. Siedział na ławie. Spostrzegła, że zmienił bukiet. Jej róże z

ogrodu zastąpił leśnymi kwiatami. Były równie piękne.

Mimo to ona nadal będzie kochała róże. Stanowiły dla niej symbol nieosiągalnego

piękna, które teraz należało do niej.

Ailo by tego nie zrozumiał. On kochał wszystko, co dzikie i nieograniczone.

- Udało ci się wyjść? - spytał. Niepotrzebnie, ale to stanowiło część rytuału. - Dzisiaj

zerwałem pięć gatunków kwiatów - mówił. Ktoś postronny mógłby sądzić, że Ailo plecie od

rzeczy. - Siedziałem na łące pełnej kwiatów. Moje palce dotykały każdego z nich. Było to jak

dotykanie ukochanej kobiety. Teraz znam je na pamięć. Ich zapach. Kolory. Kształty. Wiem,

które części są miękkie jak puch, które gładkie, które zagięte, znam ich liście. Zarazem, Maju,

nie znam ich wcale. Każdy kwiat jest inny. Są tak różne jak ludzie. To zadziwiające, tym

bardziej że nie można tego wyjaśnić. Chciałbym robić łyżki, noże i widelce z motywami

kwiatów. Półmiski o niezwykłych krawędziach. Świeczniki, jakich świat nie widział. Brosze

dla pięknych kobiet przedstawiające kwiaty, które tylko okryły się złotem i srebrem. Chcę

tworzyć, Maju! Rzeczy, których jeszcze nikt nie widział. Takie, które już mam w głowie.

Wierzyła mu. Wierzyła, że był w stanie tego dokonać. Ailo mógł stworzyć rzeczy,

których świat nie widział. Piękno, którego świat jeszcze nie mógł sobie wyobrazić.

Może po to żyli w kłamstwie?

- Ktoś mógł cię dojrzeć - powiedziała Maja z ciężkim sercem jak zawsze, gdy

uważała, że Ailo nie jest ostrożny. - Ktoś mógł cię zobaczyć na tej łące...

- Ktoś? - powtórzył żartobliwie, jakby nie czuł powagi sytuacji.

Maja nie rozumiała go. Przecież sam postanowił spalić za sobą mosty. Postanowił, że

umrze dla świata, dla tych, którzy go znali.

- Knut i Anjo - poprawił. - Inni wiedzą o mnie. Nawet przychodzą tu, by

porozmawiać. Dlaczego boisz się mówić wprost, Maju? Nigdy tak nie robiłaś. To do ciebie

niepodobne.

- Wiem - odparła. Była tym wszystkim zmęczona. Spoczywało na niej zbyt wiele

odpowiedzialności. - Wiem o tym, Ailo. Nie jestem już dawną Mają. Nawet nie tą, która była

później. Bóg jeden wie, kim jestem...

- Nie da się uciec - stwierdził cicho Ailo. - Na tym to polega.

Maja odwzajemniła jego spojrzenie na tyle, na ile pozwalała ciemność. Nie mogli

zapalić nawet świecy. Zwróciłaby uwagę.

Wszystko musiało pozostać tajemnicą. Kłamstwo miało być jedyną prawdą.

- Dzieci Mikkala i Raiji nigdy nie zdołają uciec - powiedział. - To jakieś przekleństwo.

Jesteśmy związani z przeszłością. Musimy pamiętać. Nigdy nie dostąpimy łaski zapomnienia.

Stwarzamy cierpienie sobie i przysparzamy go innym. We wszystkim jest piekielnie dużo

cierpienia, siostro.

- Czy myślałeś o mnie w drodze tutaj? - Maja dopiero teraz zadała bratu pytanie, które

gnębiło ją od dawna. Krążyła wokół niego, ale nie mogła go wypowiedzieć. - Próbowałeś do

mnie dotrzeć, Ailo?

- Próbowałem - odparł z ociąganiem.

- Ja tego nie odebrałam. - Co?

- Nie odebrałam tego - powtórzyła, ściskając dłonie. - Sądzę, że utraciłam te

zdolności, Ailo. Zobacz, kilka dni temu się oparzyłam.

Dwoma palcami dotknęła jego dłoni. Wyczuł podeszłe osoczem pęcherze.

- Nie mogłam ukoić bólu. Nie umiałam go stłumić ani tego wyleczyć...

- Przecież nigdy nie mogłaś kierować tej siły ku sobie™ Maja potrząsnęła głową.

- Nie o to mi chodzi. Uważam, że straciłam swą moc. Nie widzę żadnych obrazów.

Ż

adnych głosów, światła... Nic. To minęło, Ailo. Mimo że zwykle przeklinałam tę siłę, teraz

się boję. Czuję się tak, jakby ktoś ze mnie... zrezygnował.

Dłoń Ailo odszukała jej policzek.

- Nie zrezygnował, Maju - powiedział z pewnością w głosie. Maja nie wiedziała, skąd

ją czerpał. - Po prostu już tego nie potrzebujesz. Siły nigdy nie należały do ciebie, siostro.

Były pożyczką, taką jaką jest dziecko. Były czymś przemijającym, nie należącym do ciebie.

Nie są ci już potrzebne. Uważam, że powinnaś się cieszyć! Zacząć żyć spokojnie i cicho.

Wykonałaś swoją część dzieła. Już nie masz przed sobą wielkich zadań. Ja odbieram to jako

sygnał, że twoje dalsze życie będzie spokojne.

- Albo krótkie - rzuciła Maja.

- Boisz się, że umrzesz? Nie wiedziała. Te słowa po prostu jej się wymknęły.

Poczuła, że już jest niepotrzebna. I to bolało. Pozostała tylko Maja, a ona nigdy nie

miała o sobie wygórowanego zdania. Teraz uświadomiła sobie, że może bała się właśnie tego:

ż

e utrata mocy znaczy utratę życia.

- Chyba tak - odparła z wahaniem. Najbardziej lękała się tego, że nie zobaczy, jak

Henrik dorasta. - Tak - rzuciła zdecydowanie. Nie powinna kłamać Ailo. Byli rodzeństwem.

- A co mogłoby ci tu grozić? - Ailo starał się przemówić jej do rozsądku.

Zrozumiała, że brat ma rację. Ale zetknęła się już tyle razy ze śmiercią, że nie mogła

wykluczyć, iż nie spotka jej w najmniej oczekiwanym momencie.

Oczywiście, była młoda. Młodzi nie powinni tak myśleć...

- No tak - odparła głucho. - Co mogłoby mi się przydarzyć... tutaj?

Wzrok Ailo powędrował ku oknom pokojów zajmowanych teraz przez Knuta i Anjo.

Myśli kłębiły mu się w głowie.

Posłużenie się kłamstwem wydawało się początkowo tak łatwe. Jednak narastało tak

szybko, jakby nawijało się grubą wełnę na kłębek.

Ailo siedział w samym środku jednego z takich kłębków. Czuł, że się dusi, że dłużej

tego nie zniesie.

Podjęcie postanowienia było łatwiejsze niż sądził. Oczywiście, długo przedtem się

zastanawiał. Potem tylko się śmiał i nazywał siebie głupcem.

Teraz już nie uważał się za głupca.

Czuł, że to będzie najwłaściwsze. Jedna z jego najrozsądniejszych decyzji. Zdawał

sobie sprawę, że dłużej nie może już snuć tej nici kłamstwa. To przeważyło.

Przed nimi była zima i śnieg.

Będzie pozostawiał ślady. Łatwo je odkryć. Wyspa jest mała.

Sprawiłoby to Knutowi i Ailo ogromny ból.

Dobrowolne ujawnienie swej obecności także nie będzie łatwe, ale Ailo uświadomił

sobie, że winny jest prawdy nie tylko wobec Mai. Kochał jeszcze innych ludzi. Wielu uważał

za swoich krewnych.

Tylko przed Idą nie mógł odkryć kłamstwa, bo ona zaczęła nowe życie. Nie chciał jej

go odebrać. Na pewno zasługiwała na szczęście.

Bóg wie, że potomkom Raiji i Mikkala nie zesłał zbyt dużo szczęścia...

- Maju - rzekł. - Maju, chcę, żeby Knut się o mnie dowiedział. Weź mnie do domu.

Chcę spotkać się z Knutem.

7

Nic nie dało przekonywanie go. Maja próbowała, ale na próżno. Jej zdaniem decyzja

brata była nad wyraz nierozsądna.

- Ida nie może się o tym dowiedzieć! - twierdziła. - Ty sam zacząłeś tę grę i niech Bóg

broni, byś skrzywdził Idę! Chyba udusiłabym cię wtedy własnymi rękami...

Ailo był spokojny i zdecydowany.

- Knut też kocha Idę - odrzekł. Wymawianie imienia żony przychodziło mu z trudem.

- Knut nigdy by nie zniszczył tego, co zbudowała. Ja tym bardziej nie. A wiesz przecież, że

Knut nie jest głupi. Wcześniej czy później odkryje tajemnicę. Przejrzy nasze kłamstwo.

Wtedy o wiele trudniej będzie mu zaakceptować fakt, że mu nie zaufaliśmy. On jest twoim

bratem, Maju. A w pewien sposób i moim. Oczywiście, będzie mu trudno. Ale dla mnie

trudniej jest trzymać go z dala. Gdyby coś takiego wydarzyło się Knutowi, wolałbym o tym

wiedzieć...

Maja westchnęła.

- A więc teraz? - spytała. Lepiej było mieć to już za sobą. Ailo najwyraźniej się nie

podda. - Ale to niech Knut zdecyduje, kiedy powie o tym Anjo. Ona nie powinna cię teraz

widzieć. Nie czuj urazy, ale ona niedługo będzie rodzić. Mogłoby to być zbyt dużym

szokiem.

- Anjo pewnie widziała gorsze rzeczy niż moja twarz - rzucił Ailo lekko - ale

przyznaję, że nie jestem już takim przystojniakiem jak kiedyś...

Maja wykrzywiła usta w grymasie. On się nie bał żartować, to pomagało akceptować

sytuację. Dzięki temu mógł żyć dalej. Gdyby kogoś innego spotkał taki los, popełniłby

samobójstwo.

Ona, gdy była dziewczyną, wiele razy płakała z powodu swojego wyglądu. Wtedy

wydawało się jej, że wygląd tak wiele znaczy. Teraz nadal nie przepadała za swym odbiciem

w lustrze. Starała się unikać patrzenia w nie.

Można by powiedzieć, że mężczyźnie łatwiej jest być brzydkim. Pewnie tak. Ale w

przypadku Ailo było to coś więcej. Ailo nie był brzydki. On nie miał twarzy.

- Jesteś pewien, że tego chcesz? - spytała powtórnie, gdy już wyszli w noc. Zatęskniła

za obecnością Williama. Czuła się bezradna i samotna. Cała odpowiedzialność spoczywała

tylko na niej. Jeśli coś pójdzie źle, stanie się to z jej winy.

Ale Ailo był dorosły.

Mimo że nie miał ani rysów twarzy, ani nosa i ust, mimo że jego skórę pokrywały

blizny i zgrubienia, nadal był czującym człowiekiem. Nie przedmiotem. Maja jako ostatnia

powinna pomyśleć coś takiego.

Wewnątrz on nadal był Ailo. Miał w sobie wszystko, co było udziałem dawnego Ailo,

a poza tym dobre i złe doświadczenia z czasów nowego Ailo.

Maja wiedziała już, że nie powinna się sprzeciwiać. To było jego życie.

Nie ponosiła odpowiedzialności za brata. To on odpowiadał za własne życie, jak

każdy człowiek.

- Oczywiście, że tak - odpowiedziała sama sobie.

Owinęła się ciaśniej szalem, bo poczuła, że marznie. Zdziwiło ją to, bo pochodziła

przecież z płaskowyżów północy i znała o wiele mroźniejsze wiatry.

Poszli do domu.

Nie starała się już zachowywać ciszy. Nawet chciała, żeby drzwi zaskrzypiały.

Ailo poszedł do salonu. Po drodze zdjął płaszcz i surdut i rzucił je na stojące w

korytarzu krzesło.

Maja odruchowo chciała wziąć jego ubrania i ukryć w szafie, ale opanowała się.

Byłoby to tylko odsuwaniem tego, co nieuchronne.

Jednak schody wiodące na piętro wydawały jej się niebywale długie. Korytarz ciągnął

się w nieskończoność. Musiała kilkakrotnie zaczerpnąć oddechu, zanim zapukała do drzwi

pokoju Knuta i Anjo.

Odpowiedział jej Knut. Poprosił, żeby weszła. Ledwo dała radę otworzyć drzwi, czuła,

ż

e opuściły ją siły. Wśliznęła się do pokoju, nie zamykając za sobą drzwi.

Była blada. Słyszała głośne bicie swego serca. Widziała wpatrzone w nią brązowe

oczy brata.

Był sam. Anjo musiała się już położyć. Może to i lepiej.

- Coś się stało? - spytał Knut. Słyszał ją, gdy wychodziła i gdy wchodziła. Usłyszał też

odgłos zamknięcia jeszcze jednych drzwi na dole. Coś mu mówiło, że Maja nie jest sama.

Pokręciła głową, nadal trzymając za klamkę.

- Chciałabym, żebyś zszedł na dół - powiedziała cicho i z powagą.

- Możemy porozmawiać tutaj - odrzekł. Maja odwróciła się i wyszła na korytarz.

- Musisz ze mną pójść, Knut! - rzuciła tylko. Nie mógł odmówić. Może to był ten

moment, na który czekał? Może przekroczy te niewidzialne granice, które siostra ustaliła dla

niego i Anjo?

Poszedł za Mają. Zamknął cicho drzwi. Nie wiedział, czy Anjo usłyszała Maję, ale nie

przekazał żonie, że wychodzi.

Sam nie wiedział, dlaczego.

Zeszli na dół.

W korytarzu było ciemno, lecz w małym salonie, który Maja najbardziej lubiła,

zapalono lampę. Widział jej światło przez uchylone drzwi.

Maja weszła przed Knutem i zatrzymała się. Wyminął ją, ona tymczasem zamknęła

drzwi i oparła się o nie.

Jej głos dobiegł go jakby z bardzo daleka:

- Jest tu ktoś, kto pragnie się z tobą spotkać...

Przy oknie, tyłem do nich, stał mężczyzna. Ubrany był w koszulę i spodnie, które

wcisnął do długich do kolan butów.

Włosy miał ciemne. Knut dostrzegł w jego włosach jakiś sznurek. Nie był pewien,

kogo widzi, ale zaczął poznawać.

Tego kogoś poznałby wszędzie.

Stopy ciążyły mu ołowiem, ledwo mógł nimi poruszać. Wydawało mu się, że

zbliżenie się do tego mężczyzny trwa rok. W ustach miał sucho, język był jak zwiędły liść.

Udało mu się jednak wydobyć z siebie to, co pomyślał:

- U diabła, to nie może być prawda! Ale jego dłoń opadła na ramię żyjącego

człowieka, a nie tego, który miał być martwy.

- Cóż u diabła... Ailo odwrócił się powoli.

Knut puścił jego ramię, gdy ujrzał maskę. Popatrzył na nią, potem na Maję.

Zdezorientowany, poruszał rękami, ale żadne z nich nie spieszyło z wyjaśnieniami.

Ż

adne nie wypowiedziało ani słowa.

- Przecież nie żyjesz - rzekł Knut bezbarwnym głosem. Nie mógł się ruszyć. Widział

tylko tego mężczyznę. Mógł się założyć o wszystko, że to Ailo. - Przecież, do cholery, nie

ż

yjesz! Ida wyszła za Sedolfa! Nie możesz tak po prostu wrócić - żywy...

Knut przerwał i odwrócił się w stronę Mai. Podszedł do niej, schwycił ją za ramiona i

potrząsnął jak lalką. Błagał ją spojrzeniem, by powiedziała, że to nieprawda. Że mu się to

tylko wydaje, że to nieporozumienie...

- To nie jest Ailo! Boże, Maju, powiedz mi, że to nie Ailo! To przecież ty sama

mówiłaś, że on nie żyje! Przecież nie można zmartwychwstać...

Jednak Maja milczała. Patrzyła tylko na Knuta swoimi niezwykłymi oczami:

ciemnobrązowymi, z miodową otoczką wokół źrenicy.

Patrzyła.

Puścił ją, jakby parzyła jego dłonie. Odwrócił się od niej z wściekłością.

Ale to uczucie szybko minęło. Przeszło w rezygnację. Już wiedział.

Wiedział od razu, gdy ujrzał mężczyznę przy oknie.

Knut opadł na fotel. Oparł się i jakby otworzył na to, co musiało nastąpić.

- Nigdy nie sądziłem, że cię jeszcze spotkam, Ailo - powiedział, nadal nie będąc

pewien, czy to wszystko dzieje się naprawdę. - Nieczęsto spotyka się umarłych, zanim się

umrze.

Ailo nadal nie odpowiadał. Wreszcie rozwiązał tasiemki maski, zanim nawet Knut

spytał, dlaczego ją nosi.

Gdy opadła, już nie musiał pytać.

Knut wpatrzył się w jego twarz, oniemiały. Gdzieś z głębi świadomości dobiegł go

głos Elise upominający go, że to nieładnie gapić się na ludzi.

Gdzież jest teraz Elise?

Ona też by się gapiła.

Przesunął się na krawędź krzesła. Zacisnął dłonie. Poczuł nagle, że ma mokre policzki,

chociaż nie wiedział, że płacze.

Otwór nad podbródkiem mężczyzny, jego usta bez warg, poruszyły się. Dobiegł go

głos Ailo:

- Wiele prawdy było w relacji Mai. Choćby to, że przeżyłem. Ale miałem umrzeć.

Ś

mierć została oszukana, ale ja też. W jakimś stopniu jestem umarły...

Głos Ailo...

I ta koszmarnie zniszczona twarz...

Głos Ailo...

Ailo.

Knut nie mógł już siedzieć. Nie mógł siedzieć tak i słuchać tego głosu, którego, jak

sądził, nigdy nie usłyszy. Trudno było mu pogodzić się z tym, że Ailo nie żyje. Ailo był kimś

więcej niż przyjacielem. Był tym bratem, którego nigdy nie miał, ale którego przez całe

dzieciństwo pragnął mieć.

Ailo był jakby częścią niego samego.

Objął go ramionami i przytulił swój policzek do tego, co było teraz policzkiem Ailo.

Poczuł lodowaty uścisk wokół serca pod wpływem dotyku jego chropawej skóry, który

jednak minął.

Największa była radość.

Radość, że jego najlepszy przyjaciel, jego brat, żyje!

Było to jak zmartwychwstanie.

Czas stanął w miejscu. Nic się nie liczyło.

Maja patrzyła na nich. Zrozumiała, jak bardzo są sobie bliscy.

Poczuła się zbędna.

To bolało. Ale Maja była dorosła. Wiele się nauczyła.

Ludzi nie miało się na własność.

Nie miało się prawa wyłączności na ludzi.

Knuta i Ailo łączyła niezwykła przyjaźń. Ten moment należał do nich.

Wyszła, cicho zamykając za sobą drzwi.

Ż

aden z nich tego nie zauważył.

- A więc to ty byłeś tą tajemnicą...

Knut potrząsnął głową i znów usiadł.

Ailo poruszał się lekko pomiędzy eleganckimi meblami. Znał ten pokój. Znalazł wino

w jednej z szafek. Nalał do dwóch kieliszków i podał jeden Knutowi.

- Jeszcze nie przyzwyczaiłem się do tych kryształów - zaśmiał się Knut lekko

zażenowany.

Zauważył, że zniszczone usta Ailo rozciągają się w czymś w rodzaju uśmiechu.

- Nie ma różnicy - stwierdził Ailo. - To tylko przykrywka, Knut. Oni są także ludźmi...

Pociągnął łyk wina. Knut też.

- Dlaczego? - zadał wreszcie pytanie Knut. Ailo usiadł w fotelu. Rozdzielał ich tylko

niski stolik.

- Wróciłem tutaj zamiast do domu. Zamiast do Finnmarku - powiedział, obracając

kieliszek mocnymi palcami. - Oczywiście, że powinienem był udać się do domu. Ale to los

zrządził inaczej. Nie wiem...

Potrząsnął głową.

Knut zaczął przyzwyczajać się do jego wyglądu. Czuł, że widok przyjaciela nadal

będzie go szokował, ale wiedział już, czego się spodziewać.

- Maja mnie potrzebowała. Czułem jej wołanie tak mocno, że nie mogłem tego

zlekceważyć. No i zaangażowałem się w plan Williama. Może to też było i moje marzenie,

choć właściwie mnie nie dotyczyło? Plan zawiódł. Wyleciał w powietrze razem ze statkiem,

prochem i częścią mnie. Ale można uznać, że miałem szczęście. Inni stracili życie...

- Byłeś w Niemczech z Williamem? Ailo pokiwał głową.

- To mi dużo dało. Nauczyłem się sztuki złotnictwa. Wiele dla mnie znaczy, że mogę

tworzyć piękno, gdy mam taką twarz...

- Ale dlaczego? - Knut upierał się przy swoim pytaniu. - Dlaczego, u Boga, to

kłamstwo, że nie żyjesz? Miałeś przecież Idę...

Ailo pokiwał głową. Oczy wyrażały bezgraniczny smutek. Jedynie one w całej twarzy

były zdolne odzwierciedlać uczucia.

- Tak, miałem Idę. I co, zrobiłbym jej przyjemną niespodziankę? Po co jej taki mąż?

Mąż, którym mogłaby straszyć dzieci? I to skutecznie...

- To nie miałoby dla Idy znaczenia! - oburzył się Knut. Tak oszukać Idę, dobrą, słodką

Idę... Był zły i rozżalony w jej imieniu. Ona nie zasługiwała na takie potraktowanie.

- Wiem - odparł Ailo cicho. Dolał wina z karafki. Wpatrzył się w purpurowy płyn.

Zakołysał kieliszkiem, obserwując odcienie koloru na ściankach kieliszka. - Wiem o tym,

Knut. Ale to miałoby znaczenie dla mnie. Mężczyzna ma swoją dumę.

Zamilkł na dłuższą chwilę. Wreszcie podniósł wzrok i wpatrzył się w oczy Knuta.

- Ona jest szczęśliwa z Sedolfem, prawda? O Boże, co za historia! Knut pokiwał

głową.

- Tak, jest - potwierdził. Nie mógł powiedzieć nic innego, byłoby to kłamstwo.

- Cieszę się, że nie wyszła za Emila - rzucił Ailo. - Coś mnie w nim niepokoiło już

wtedy, mimo że stał się dobrym przyjacielem. A gdy Maja powiedziała mi, dlaczego tu

przybyłeś... tak, nie zdziwiłem się. Można się było spodziewać czegoś takiego po Emilu...

- Ale ja nie mogę ukrywać, że żyjesz! - rzucił Knut gwałtownie, o mało co nie

rozlewając wina.

- Nie możesz? - spytał Ailo ze smutkiem. Nie odmawiał jednak Knutowi prawa do

podjęcia decyzji. - Nie mogę cię do tego zmusić. To ja chciałem się z tobą zobaczyć. Maja

była przeciwna. Ale ty wiele dla mnie znaczysz, jesteś jak brat. Przecież kiedyś staraliśmy się

nimi zostać... braćmi krwi. Obiecaliśmy sobie wzajemną uczciwość. Wsparcie. Zaufanie.

- Ale nie obiecaliśmy, że będziemy kłamać, żeby kryć drugiego!

Ailo wzruszył ramionami i upił nieco wina.

- Nie - powiedział tylko. Rozstrzygnięcie problemu pozostawił Knutowi.

- Dlaczego nie zostawiliście mnie w przekonaniu, że Maja ma romans z chłopcem

stajennym! - westchnął Knut, uśmiechając się nieoczekiwanie. - Zastanawiały nas nocne

wycieczki Mai. Zaczęliśmy się przychylać do tej wersji...

Ś

miech Ailo.

Dobry Boże, jak wspaniale było znów go usłyszeć!

Ailo zawsze miał zaraźliwy śmiech. Sprawiał, że jego radość stawała się udziałem

innych. Knut niemal o tym zapomniał.

- Chciałem, żebyś wiedział - rzekł Ailo poważnie. - Prędzej czy później byś to odkrył.

Gdyby mój brat krwi ukrywał coś takiego przede mną, bardzo by mnie to zabolało...

Knut z trudem przełknął ślinę. Wiedział, że w słowach Ailo kryła się prawda.

Obiecali sobie zaufanie.

Pomiędzy nimi leżało kłamstwo, którego Ailo nawet nie starał się usprawiedliwić.

- Ida jest twoją żoną - próbował jeszcze Knut. - To znaczy więcej niż ten, z którym

zmieszałeś krew.

- Ida jest teraz żoną Sedolfa - przypomniał Ailo. Spojrzenie miał mroczne. Knut

wiedział, że uczucie Ailo do Idy nie umarło. Nadal się żarzyło.

- Nie w oczach kościoła - Knut musiał to powiedzieć. - To ty jesteś jej mężem. Sedolf

nie może nim być, dopóki ty żyjesz. Albo dopóki nie rozwiążesz tego małżeństwa.

Ailo potrząsnął głową.

- Naprawdę nie rozumiesz? - spytał. - A co ty byś zrobił, gdyby ci się coś takiego

przydarzyło?

- Anjo by mnie nadal kochała - stwierdził Knut stanowczo. - Tak, jak Ida by cię nadal

kochała.

Smutek w oczach Ailo. A jednocześnie upór. Miłość do Idy. Ból. I chęć życia. Paląca

potrzeba tworzenia, plany na przyszłość...

- Ida jest młoda, Knut. Pewnego dnia znudziłoby się jej życie z mężczyzną bez twarzy.

Pewnego dnia zakochałaby się w młodzieńcu z gładką skórą i ustami, które mogą całować i

pieścić. Może zaczęłaby nienawidzić życia ze mną, mimo że kiedyś mnie kochała, mimo że

postanowiła spędzić ze mną życie. Nie stawiłbym temu czoła. Nie byłbym w stanie znieść

odrazy w jej spojrzeniu. Mieć świadomość, że jestem jej kulą u nogi. Że zagradzam drogę jej

szczęściu. Nie zniósłbym tego. Dlatego umarłem dla niej. Dlatego prosiłem Maję, żeby

przekazała wam kłamstwo. Nie ma w tym jej winy. Musiałem ją przekonywać. Nie

pochwalała tego. Ale może ona wyraźniej widzi ciemne strony naszych duszy, Knut. Maja

chciała, żeby Ida była szczęśliwa. Ja też. A ty mówisz, że jest szczęśliwa. To dobrze. Nic nie

mogło sprawić mi większej radości...

- Poza tym, gdybyś to ty ją uszczęśliwił? Po dłuższej chwili Ailo skinął głową.

- Ale to już niemożliwe. Miłość nie jest dla umarłych.

Knut przełknął ślinę. Zrozumiał, ile by zniszczył, gdyby napisał do Idy, że spotkał

Ailo. Że z nim rozmawiał.

To nie miało sensu.

- Gdy Ida wróciła z Finnmarku, powiedziała, że zostałeś naznaczony przez Roto -

stwierdził Knut z bladym uśmiechem.

- Roto jest symbolem zarówno śmierci, jak i choroby - wyjaśnił Ailo. - Sam wyraźnie

czułem, że Roto chciał mnie schwytać. Ale miałem być ocalony. Jeszcze nie nadszedł mój

czas. Czyjaś dłoń mnie ochroniła. Ale jestem naznaczony przez Roto...

Knut uświadomił sobie, że Ailo w to wierzy. Dla niego to coś więcej niż tylko słowa o

magii. Dla niego to świat równie rzeczywisty jak realny. Tylko inny.

- To dobrze, że wiem o tobie - powiedział wreszcie suchymi ustami. Nie było łatwo

mu to wyznać.

Niełatwo zapewnić, że dotrzyma tajemnicy. - Cieszę się, że mnie w to włączyłeś.

- Nie mogłem ci dać znaku życia, dopóki mieszkałeś w Norwegii. To byłoby zbyt

niebezpieczne, prawda? Dla Idy. Dla mnie. Wolałem stracić ją w ten sposób, niż dać jej

okazję do współczucia. Może zostałaby ze mną tylko z tego powodu? Przecież ją znałeś.

Tak... to też prawda. Ale nadal sprawiała ból.

- Nie rozumiem, jak mogłeś przeżyć - odezwał się Knut.

- Moja twarz przypominała kaszę - opisywał Ailo ponuro. - Reszta ciała nie wyglądała

lepiej. Ale Maja mi pomogła. Ona jest w stanie ofiarować życie za tych, których kocha.

- Będę milczał - powiedział Knut. Każde słowo miało gorzki posmak.

Zdecydował się kłamać przed osobą, którą kochał. Przed Idą.

Albo kłamstwo, albo prawda, która zniszczy życie wielu osób. Jej też.

- Będę milczał. Zadowolony? Ailo pokiwał głową. Ale smutek nie zniknął z jego oczu.

- A ty? - spytał Knut. Obracał pusty kieliszek w dłoni, musiał czymś zająć ręce.

Kryształ był ciężki. I zimny. - Co zamierzasz robić?

- Tworzyć. A cóż by innego? Knut nie znał innej odpowiedzi.

- Gdzie teraz mieszkasz? Ailo opowiedział mu o kamiennym domku.

- Możesz się tu przenieść. Nie masz się czego obawiać.

- Dobrze mi tam - odparł Ailo zamyślony. - Lubię mieć coś mojego. I niedużego. Ale

z chęcią tu przyjdę, kiedy będę miał ochotę.

Rozstali się po wielu godzinach. Ailo wyszedł z domu równie cicho, jak wszedł. Knut

pogrążony w myślach poszedł na górę, do Anjo.

- Kto to był? - spytała. - Słyszałam Maję. Poznałeś jej tajemnicę?

Knut pokiwał głową. Musiał objąć żonę, poczuć jej bliskość.

- Nigdy byś nie zgadła - powiedział ochrypłym głosem. - Nigdy, Anjo. Siedziałem na

dole i rozmawiałem z Ailo. On żyje. Nie jest martwy. Stracił tylko pół twarzy.

Opowiedział jej wszystko. Anjo słuchała.

Płakali, wsparci o siebie nawzajem. Oboje zgodzili się, że Ida nigdy nie może się o

niczym dowiedzieć.

8

Ailo rozmawiał z Mają o spotkaniu z Knutem. Rozumiała, że nie powinna zadawać

zbyt wielu pytań. To była sprawa między nimi dwoma.

- Stałoby się o wiele gorzej, gdybym go w to nie wtajemniczył - powiedział.

Maja zgodziła się z Ailo. Uścisnęła go, zmęczona. Przeszło jej przez myśl, że właśnie

ona i Knut byli jedynymi ludźmi, którzy przytulali go, gdy nie miał maski na twarzy. Co

prawda, opowiadał Mai nieco cynicznym tonem o damach z wyższych sfer tam na południu.

O tych, które uważały, że noszenie przez niego maski było tak podniecające, że chętnie

zadzierały przed nim spódnice. Ale żadna z nich nie widziała go bez maski.

- Chcę nadal mieszkać w domku - stwierdził. - Jest mi tam dobrze. Nie urodziłem się

do życia na jedwabnych prześcieradłach...

Ś

miech Mai zabrzmiał gorzko.

- A sądzisz, że ja tak? Zaśmiał się, nadal trzymając ją w uścisku. Czuł, jak bardzo ją

kocha.

- Myślisz, że bylibyśmy szczęśliwsi, gdyby dane nam było żyć tam, gdzie się

urodziliśmy? - zastanawiał się z nutką wątpliwości w głosie. - William jest dobry dla ciebie -

dodał. - Nie znalazłabyś kogoś takiego w domu...

- A kto będzie dobry dla ciebie? - spytała Maja, unikając odpowiedzi. Pogładziła go po

policzku, po czole. Rozczochrała sztywne, czarne włosy.

- To już poza mną - stwierdził Ailo lekko. Zbyt lekko. Nadal był młody.

Anjo płakała, gdy ujrzała twarz Ailo. Potem go pocałowała. Ailo otarł jej łzy.

- Chyba płaczę także dlatego, że cię widzę żywego - powiedziała. - Dlatego, że byłeś

tak bardzo przystojny, Ailo. Dlatego, że straciłeś - i my wszyscy - tak dużo. Dlatego, że Ida

jest szczęśliwa, a ty samotny. Dlatego, że podobałeś mi się bardziej niż Knut, gdy was po raz

pierwszy zobaczyłam...

Ailo zaśmiał się.

- Bałem się, że cię przestraszę, Anjo. Że dziecko się za wcześnie urodzi...

Poklepała się po brzuchu.

- Nie obraziłabym się, kochany Ailo! Byłby to dobry uczynek...

Patrzyła na niego.

- Rozumiem, dlaczego wybrałeś maskę - stwierdziła w końca - Ale czy ona nie działa

równie odstraszająco?

Wzruszył ramionami.

- Ona mnie osłania - powiedział cicho. Anjo zrozumiała. Knut zabrał ją ze sobą do

kamiennego domku Ailo.

Łatwo trafili dzięki wskazówkom Mai. Wolał, żeby Anjo zobaczyła go tam niż w

domu. Knut obawiał się reakcji dzieci. Ailo był najmilszym człowiekiem, jakiego znał, ale

jego wygląd przerażał. Malcy mogli się przestraszyć. Anjo nie chciała puścić Ailo. A tak bała

się tego spotkania! Wyobrażała sobie Ailo gorzej, niż opisywał Knut.

A teraz nie budził w niej odrazy. Musiała go obejmować. Czuła się tak, jakby po

długiej nieobecności powrócił brat. Ailo też był dla niej bratem. Inaczej niż dla Mai, inaczej

niż dla Knuta, ale wspólne przeżycia sprawiły, że stali się czymś więcej niż przyjaciółmi.

- Nie możesz mnie tak trzymać - powiedział Ailo z uśmiechem w głosie. - Zaraz Knut

oskarży mnie o uwiedzenie żony. A ja po prostu działam tak na kobiety! Wszystkie lecą tylko

na urodę...

W jego głosie nie było goryczy. Anjo nie miała pojęcia, jak udało mu się tego uniknąć.

Tak łatwo byłoby czuć żal do wszystkich naokoło...

Pocałowała go tam, gdzie kiedyś miał wargi. Lekko, jak siostra. I puściła go.

- Cieszy cię tworzenie? - spytała po chwili. - Udaje ci się wypełnić tymi przedmiotami

ż

ycie?

Anjo zawsze trafiała w sedno.

- Tak, to daje mi sens - stwierdził Ailo stanowczo. - Rzeczy nie są dla mnie ważne, ale

sprawia mi przyjemność ich tworzenie. To śmieszne, prawda? Ale dobrze mi robi

przyczynianie się do powstania czegoś pięknego. Odtwarzanie czegoś na mój sposób.

Sprawianie innym radości pięknymi przedmiotami. Rozumiesz to chyba?

- Mówisz trochę jak Pan Bóg - przyznała.

- Ale kobiety przecież zawsze tworzyły rzeczy - sprzeciwił się Ailo. - Robicie na

drutach, tkacie, szyjecie ubrania. Gotujecie jedzenie. To jest tworzenie. Nie sprawia ci to

radości?

Anjo zastanowiła się. Chyba nigdy nie czuła takiej radości, jaką słyszała w głosie

Ailo.

- My tworzymy, bo musimy - przyznała w zamyśleniu. - Oczywiście, cieszy nas, gdy

coś ładnie wyjdzie, ale czynimy to z konieczności. Twoja twórczość jest czymś innym.

Ailo przyznał Anjo racje. Ale bardzo trudno było mu wytłumaczyć, jak to odbierał.

Jak bardzo czasem czuł się rozdarty, tworząc rzeczy właściwie niepotrzebne. W głębi duszy

odczuwał to jako grzech. Ale mimo to musiał tworzyć. Błyszczące metale przyciągały go i

odpychały jednocześnie. Był to inny rodzaj złotego światła niż to, które oblało ich wtedy w

skale. Ale miało tę samą siłę. Dawało mu taką bezbrzeżną radość. Mógł przetwarzać coś, co

miało wartość, ale nie było piękne samo w sobie, w coś najpiękniejszego. Może cieszyło go to

tym bardziej, ponieważ sam był oszpecony.

- To jest moje życie - powiedział w końcu. Po prostu. To stanowiło sedno sprawy.

Zawsze będzie nosił w sobie tęsknotę za tym, co było jego. Za tym, co teraz jest nieosiągalne.

Ale jego życie nie jest pozbawione wartości, nikt nie powinien tak sądzić. Mimo że to mogło

zabrzmieć banalnie, czuł, że lepiej było, że kochał Idę, a potem ją stracił, niż gdyby nigdy jej

nie kochał. Przeżył niezwykłą bliskość drugiego człowieka. Doświadczył, co to znaczy być

stworzonym dla kogoś.

Może aniołowie im pozazdrościli? Widać zbytnio do siebie pasowali...

- Powinieneś zamieszkać w domu - stwierdził Knut. Rozejrzał się wokół. Kamienny

domek nie był zły, Maja, urządzając go, zrobiła kawał dobrej roboty. Ale Ailo nie powinien

być sam. Knut odbierał to tak, jakby Ailo został skrzywdzony po raz drugi.

Ailo tylko potrząsnął głową. Dla niego sprawa była zamknięta.

- Rozmawialiście z dziećmi? - spytał. Widział malców z dala. Syna Knuta i syna Mai.

Sam odczuwał wielką pustkę. - Ostatnią rzeczą, jaką bym chciał, to stać się postrachem

dzieci.

- Nigdy nim nie będziesz! - Anjo znów go uściskała. Łatwo jej to przychodziło, po

prostu promieniowała ciepłem. W jej sercu było miejsce dla wszystkich, którzy tego

potrzebowali. - Dzieci wszystko akceptują - stwierdziła głosem pełnym czułości. - To dorośli

uczą je wznosić mury, Ailo. One same tego nie potrafią. To od nas uczą się, że coś może być

dziwniejsze czy brzydsze od czegoś innego. To my odstraszamy je swoją niepewnością,

swoim strachem. Dzieci chcą wiedzieć, dlaczego - a potem przyjmują to do wiadomości.

Dzieci to najwspanialsi ludzie, jacy są, Ailo. - Zamilkła. Nieświadomie gładziła się po

wypukłym brzuchu. Sama nie wiedziała, jaka jest przy tym piękna. - Na pewno będą cię

pytać. Na pewno będziesz musiał zdjąć maskę. Będą się wpatrywać. Może dotkną. Ale nie

stanie się tak, że cię nie polubią z powodu twojej twarzy. Różnisz się od wszystkich, których

widzieli, ale nie odsuną się od ciebie, chyba że dasz im powód. Ale nie sądzę, żebyś to zrobił.

- Myśleliście zapewne, co będzie dalej? - spytał Ailo. - Gdy dzieci mnie zobaczą,

spalicie za sobą mosty...

Knut i Anjo wymienili spojrzenia. Rozmawiali i o tym.

Tylko duże dzieci były w stanie dotrzymać tajemnicy. W ogóle nie należy obarczać

dziecka tajemnicą. Jego świat jest prawdziwy. Dorośli nie powinni uczyć dziecka kłamstwa,

nie powinni wprowadzać go w życie pełne półtonów i cieni. W świat, który nie jest tak

jednoznaczny jak ich, w którym było albo jasno, albo ciemno. Nic pomiędzy.

- Rozumiemy to, Ailo - powiedział Knut z westchnieniem. Napotkał spojrzenie Ailo. -

To boli. Nie będę kłamał, bracie. To bardzo boli. Ale musimy wybrać. A teraz jesteś nam o

wiele bliższy niż ci w Lyngen. Dla nas z Anjo nie ma żadnej przyszłości w Skibotn. Już nie.

Nie mamy do czego wracać, nawet gdybyśmy chcieli. Już nie chcę zaczynać od początku.

Tam. O ile wiem, nigdy nie zobaczymy żadnego z nich. To ułatwia wybór. - Knut zaczerpnął

oddechu. - Chcemy mieć cię pomiędzy nami, Ailo. Zawsze z nami byłeś jako jeden z nas.

Brat, przyjaciel. Kochamy cię i jesteśmy z ciebie dumni. Dlatego nigdy nie powiemy całej

prawdy. Zawsze będziemy milczeć. Maja już do tego przywykła. Od razu to zrozumiała. Dla

nas nie powinno być to trudniejsze...

Następnego dnia Ailo przyszedł na obiad. On też potrzebował czasu. Bał się. Bał się

odrzucenia, tym bardziej, że inni mieli oparcie. On nie.

Ubrał się jak na wizytę w niemieckich salonach. To miało mu pomóc zachować

równowagę psychiczną, gdyby go zawiodło poczucie własnej wartości. Wiedział, że to tylko

pozory, ale wiedział także, jak bardzo się boi.

Miał na sobie surdut, żółty z domieszką brązu. Dopasowany w pasie, rozszerzał się ku

dołowi i sięgał do kolan. Rękawy zakończone były szerokimi mankietami w kolorze

złotobrązowym. Długie do kolan spodnie były nieco ciemniejsze, jak kora sosny w słońcu.

Stroju dopełniały biała koszula i pończochy, jak tego wymagała moda panująca w Europie.

Włosy miał zebrane złotą wstążką.

Twarz zakrył maską. Czarną, zamszową maską, osłaniającą go jak tarcza.

Wszedł do jadalni z płaszczem przewieszonym przez ramię. Zdjął kapelusz i rzucił go

w kierunku uśmiechniętej Mai. Koło niej stał Henrik. Oczy chłopca rozszerzyły się.

Oczy Karla też.

Knut trzymał syna na ręku. Czuł, jak jego ciałko sztywnieje. Wtedy Knut zrozumiał

słowa Anjo.

Dzieci przyjmowały niezwykłe rzeczy bardziej naturalnie i swobodnie niż dorośli.

Dorośli zamykali swój umysł. Pozwalali, aby kierowały nimi strach i przesądy.

Karl i Henrik przyjęliby Ailo swobodnie, gdyby spotkali go sami.

A teraz otaczali ich dorośli, którzy czegoś od nich oczekiwali. Dzieci to wyczuwały.

Tylko Maja okazała, że zna tego człowieka. A dzieci robiły to, co dorośli. Patrzyły i

naśladowały ich. Henrik złapał kapelusz obcego i ukrył za nim twarz. Ale wyglądał zza niego

ciekawie.

Knut nie zastanawiał się dłużej. Zrobił to, co i tak miał zrobić. Podszedł do Ailo i

uściskał go jak brata.

- Kto to jest? - spytał Karl dźwięcznym głosem. Odchylił się lekko do tyłu, żeby lepiej

go widzieć. - Dlaczego nosi maskę?

- Jestem Ailo - powiedział przybysz swoim miłym, ciepłym głosem i usiadł w fotelu. -

Mam maskę, bo jestem bardzo brzydki.

- Aha... Jak bardzo? Karl zaczął się gwałtownie wyrywać ojcu, aż ten wreszcie

postawił go na podłodze. Malec podbiegł do Ailo i usiadł bardzo blisko, wpatrując się w

maskę.

- Jak brzydki? - powtórzył. W jego głosie brzmiała mieszanina strachu i podniecenia,

jak wtedy gdy dzieciom opowiada się straszne bajki, które jednak zawsze się dobrze kończą.

- Bardzo - wyjaśnił Ailo. - Moja twarz się kiedyś spaliła. Jest chropowata. Nie mam

ust takich jak twoje, mam tylko otwór. A mój nos przypomina kartofel. Chyba wyglądam

jak... stallo.

- Ja wiem, co to jest! - obwieścił Karl z dumą. - To prawie jak troll?

Ailo potwierdził skinieniem głowy.

Mała rączka dotknęła ostrożnie podbródka Ailo. Cofnęła się. Chłopiec cały czas

patrzył Ailo w oczy. Ten siedział nieruchomo jak skała.

- Możesz dotykać - zapewnił małego. Karl przysunął się bliżej. Usiadł Ailo na

kolanach.

Długo i z powagą patrzył na maskę, w oczy ukryte w jej otworach.

Przyłożył obie dłonie w miejsca, gdzie maska pokrywała policzki Ailo. Długo je tak

trzymał.

- Możesz ją zdjąć? Ailo rzucił bezradne spojrzenie w stronę Knuta, ten odwrócił się do

Anjo. Obaj mężczyźni pytali ją niemo o radę. Byli niepewni.

Anjo pokiwała głową. Nawet mrugnęła okiem, dodając im odwagi.

- Jeżeli się odważysz - rzucił Ailo ochryple. - Dla niektórych jest to przykry widok.

- A dla ciebie? - spytał Karl, gdy Ailo rozwiązywał tasiemkę.

- Już nie - odparł. - To przecież moja twarz. Przyzwyczaiłem się do niej.

Maska opadła.

Chłopiec gwałtownie wciągnął powietrze.

Także Henrik uwolnił się z objęć matki i podszedł do tego dziwnego pana, który

rozmawiał z Karlem. Stanął koło fotela. Złapał się poręczy i wpatrzył się w obcego.

Karl dotknął twarzy Ailo samymi opuszkami palców. Bez słowa, w niemym podziwie

zmieszanym ze strachem.

- To boli? - spytał. Ailo potrząsnął głową. Chłopiec cofnął dłonie. Nadal wpatrywał się

w Ailo z powagą.

- Nie jesteś brzydki - orzekł w końcu. - Nie tak bardzo...

Atmosfera w pokoju od razu zelżała. Knut odetchnął głęboko. Ten chłopak zasłużył

sobie na wielki kawałek trzcinowego cukru, to pewne!

- To dobrze. Cieszy mnie to - odparł Ailo, wsadzając maskę do kieszeni. - Nie muszę

jej nosić, gdy jestem z wami, co?

Karl potrząsnął głową. Spojrzał na Henrika.

- Boisz się go? - spytał małego. - Boisz się Ailo, Henrik?

Synek Mai potrząsnął głową. Przecież nie mógł bać się tego dziwnego pana, skoro

Karl się nie bał!

- Nie - odrzekł cicho. W jego głosie nie było jednak pewności. Ailo pogłaskał go po

włosach. Wtedy Henrik poczuł, że ten pan o dziwnej twarzy ma miłe dłonie.

Malec dotknął jego kolana. Przyłożył do niego policzek, po czym schronił się w

bezpieczne objęcia mamy. Ale już się nie bal.

I Ailo został na obiedzie. Bez maski. Był wśród ludzi, których kochał. Z tymi, którzy

znaczyli dla niego teraz najwięcej na świecie.

Było to dobre uczucie.

Także to mogło być szczęściem.

9

William nie wrócił do domu sam. Towarzyszyła mu młoda dziewczyna. Niewysoka,

miała jasne włosy i szare oczy, i miłą, lecz pozbawioną wyrazu twarz. Jednak gdy Maja

popatrzyła na nią, uznała, że jest w jej spojrzeniu coś znajomego.

William pociągnął dziewczynę za sobą w kierunku Mai, obejmując gościa ramieniem.

Uśmiechał się tak, jak tylko on potrafił. Trzymał ją w taki sposób, jakby była klejnotem.

Przez sekundę coś zakłuło Maję w sercu. Strach. Ta dziewczyna była ładna. Maja od dawna

nie przeglądała się w lustrze, ale wiedziała, że ta mała jest od niej ładniejsza...

- To Anna Kajsa, Mario. Zamieszka u nas - obwieścił. - Jest moją siostrą.

- Zapominasz, że poznałam twoje siostry, Williamie - odparła Maja lodowatym tonem.

Była pewna swej porażki. Ale dlaczego jej to zrobił? Sądził, że jest taka głupia? Czy tak było

przyjęte w jego kręgach? Jeszcze nie tak dawno wyznawał jej miłość. Czy to nic nie

znaczyło? Czyżby nie dawała mu wszystkiego?

Czuła zimny i brzydki strach.

- To nie jest żadna z nich. Chyba nie sądzisz, że jestem ślepa, Williamie Runefelcie!

Zaśmiał się szczerze.

- Kocham cię - rzucił po prostu. Objął ją i zanurzył twarz w jej włosach. Powtórzył to

po fińsku, tak jak lubiła: - Mina rakastan sinua, Mario. Kocham cię chyba najbardziej wtedy,

gdy jesteś zazdrosna jak teraz.

- Zazdrosna? Ja?! - Chciała się uwolnić z jego objęć, ale jej nie puszczał. Maja z

irytacją zauważyła, że William przyprawił ją o rumieniec w obecności tej dziewczyny, która

nie mogła mieć więcej niż szesnaście lat. Nie robi się takich scen przed obcymi. On powinien

to wiedzieć! Była zła i czuła się trochę upokorzona.

- Ona jest moją siostrą, Mario - powtórzył z naciskiem.

Maja przyjrzała się dziewczynie. Dopiero teraz uświadomiła sobie, że to właśnie oczy

Williama rozpoznała u Anny Kajsy. A w ogóle, to kto nadaje takie imię dziecku!

Maja zrozumiała. Przecież relacje w jej rodzinie też były skomplikowane. Były siostry

i bracia przyrodni, przygarnięci...

- Z nieprawego łoża? - spytała. W kręgach Williama używano tego określenia zamiast

słowa „bękart”, ale tylko mówiąc o własnej sferze.

Zauważyła, jak Anna Kajsa skurczyła się na dźwięk jej słów. Spuściła wzrok, a na jej

policzkach wykwitły gwałtownie rumieńce.

William odsunął się od Mai, a ona poczuła ukłucie wyrzutów sumienia. Jako ostatnia

mogła mieć prawo do potępiania tej małej za to, co zrobili jej rodzice. Anna Kajsa

niewątpliwie była owocem przygody Marcusa Runefelta, ale przecież w niczym nie zawiniła!

Objęła stojącą sztywno dziewczynę.

- Witam cię - powiedziała. - Mam nadzieję, że dobrze się u nas poczujesz.

Anna Kajsa usiadła dopiero wtedy, gdy William ją poprosił. Spojrzenie nadal nie

zdradzało strachu, lecz coś w jej zachowaniu dowodziło, że od dawna nawykła do ślepego

posłuszeństwa.

Jej oczy omiotły wnętrze pokoju, ale tak, żeby ani Maja, ani William tego nie

dostrzegli. Maja sama długo trenowała takie dyskretne spojrzenia, dlatego zwróciła na to

uwagę.

William zdążył polubić tę nową siostrę. Swoich urodzonych w uświęconym

małżeństwem związku sióstr nigdy nie zdołał pokochać. Ale ta mała zdobyła jego serce.

Może dlatego, że był jej potrzebny? Po prostu od razu poczuł łączące go z nią więzy krwi.

Historię Anny Kajsy opowiedział dopiero wieczorem, gdy zostali sami z Anjo i

Knutem. Żadne z nich nie widziało Ailo w ciągu dnia. Uważali, że ma pełne prawo

decydować, kiedy ich odwiedzi. Wiedzieli, że nadal potrzebował samotności i że nie lubił,

gdy mu przeszkadzano w pracy.

- Jest córką tatusia - rzucił William z grymasem. - Nietrudno to dostrzec.

- Ale skąd aż taka o nią troska? - spytała Maja z pewną dozą sarkazmu w głosie. - Na

pewno nie jest jedynym, przepraszam za wyrażenie, kukułczym jajem, które twój ojciec

podrzucił gdzieś w Szwecji i Finlandii. Nie sądzę, żeby prowadził ich rejestr. Dlaczego ona?

William popatrzył długo na Maję tym swoim spojrzeniem, które sprawiało, że w

końcu milkła.

- Już? - spytał. - Ojciec ma pewne poczucie przyzwoitości, Mario. Pewne... -

uśmiechnął się krzywo, ale oczy miał poważne. - Matka Anny Kajsy skończyła piętnaście lat,

gdy ją urodziła. Dziewczyna ma teraz siedemnaście. Jej matka pochodziła z dobrej rodziny.

Nie z tych, które obcują z następcą tronu, ale oczko niżej... - Skrzywił się. W twarzy Mai też

można było odczytać pogardę.

- Tata zadbał o Annę Kajsę, ale nie chciał żenić się z tak młodą dziewczyną, jaką była

wtedy jej matka. Znaleziono dla niej dużo starszego męża. Wdowca. Nie brzmi to wszystko

ładnie, ale takie właśnie jest życie Anny Kajsy. Pół roku temu jej matka przyjechała z nią do

ojca. Powiedziała, że teraz on musi się o nią zatroszczyć. Ze nie może już u nich mieszkać.

Ojciec próbował ulokować ją u moich sióstr, ale się nie udało. Nie chciały jej, nie wiedziały,

jak wytłumaczyć jej obecność. Nie podobało im się też, że ojciec tak otwarcie się do niej

przyznaje.

Maja uśmiechnęła się jadowicie.

- Więc dlaczego?

- Ładna, niemal dorosła kobieta w domu... - rzuciła Anjo przez zaciśnięte zęby. - Czyż

nie o to chodzi? Czy tę małą spotkało to, czego się można domyślać? - spytała, utkwiwszy w

Williamie oczy pełne współczucia.

- Nie ze strony męża jej matki - przyznał William z ciężkim sercem. - Ale on ma

trzech synów z poprzedniego małżeństwa. Nadal mieszkają razem. Było tak, jak

przypuszczasz, Anjo. To oni, wszyscy trzej. Nikt nie wie, od jak dawna. Anna Kajsa nie chce

o tym mówić. Twierdzi, że nie pamięta. Może i to prawda. Jej matka zapewnia, że nie miała o

niczym pojęcia, że nic nie wiedziała, że nie mogła sobie tego wyobrazić... Sądziła, że to

diabeł opętał Annę Kajsę...

Maja aż zgrzytnęła zębami. Jej twarz ściągnęła się w nienawiści.

William otoczył ją ramieniem. Pozwoliła, żeby pogładził ją po włosach.

- Tak już jest, że winę zrzuca się na kobiety. To one są tymi, które kuszą, wabią...

Maja wtuliła twarz w zagłębienie szyi męża i zmoczyła łzami jego koszulę.

- Choć raz twój ojciec postąpił słusznie - rzuciła, pociągając nosem.

- Ona potrzebuje wiele ciepła - stwierdził William. - Potrzebuje nas: kogoś, komu

może zaufać.

- Czy wie o Ailo? William westchnął.

- Wspomniałem tylko, że mam tu brata, który lubi być sam. Który był ranny. Który nie

lubi, gdy ludzie na niego patrzą... - Wzruszył ramionami. - Przecież nie miałem pojęcia, że

powiedziałaś o nim Anjo i Knutowi. Zmieniasz zdanie prędzej, niż wiatry zmieniają kierunek

w zatoce! Podobnie Ailo. Jak taki solidny człowiek jak ja może za wami nadążyć?

- Ona musi się dowiedzieć o Ailo, spotkać się z nim - stwierdziła Anjo. Instynktownie

czuła, że jego ciepło, jego los i cierpienie może poruszyć Annę Kajsę. Może obudzi w niej

poczucie wspólnoty? Coś, czego nie udało się uzyskać Williamowi. Do czego ona sama była

chyba za stara. Maja?

Anjo nie była pewna. Maja chciała dobrze, ale sama miała tyle zahamowań. Powinna

najpierw zburzyć własny mur, którym odgradza się od świata, a dopiero potem cudzy...

William pokiwał głową. Chyba wiedział, co ma na myśli Anjo.

- Była traktowana jak uboga krewna - mówił dalej. - Nie przysługiwało jej zbyt wiele

praw, mimo że była córką pani domu. Dopiero po wielu latach zrozumiała, że była jej córką...

Nie spotkało ją wiele ciepła w życiu. Chciałbym, żeby doświadczyła tego tutaj. Żeby była

szczęśliwa. Jeśli może. Nawet tego nie jestem pewny.

- A co sądzi twój ojciec? - zastanawiała się Maja. - Czy też uważa, że to była wina

Anny Kajsy?

William zaprzeczył.

- On ma serce, Maju, mimo że tego jeszcze nie doświadczyłaś. Pociągnął za pewne

sznurki. Jej przyrodni bracia nieoczekiwanie utracili część przywilejów. Zostali odsunięci

przez znajomych. To też może być karą.

Maja pokiwała głową. A więc teść miał serce. Dla wszystkich ludzi oprócz swego

syna. Jedynego prawowitego syna. Zdołał ją zadziwić.

- Szkoda, że nie ma dość wpływów, żeby móc ich skazać. Na śmierć - dodała mściwie.

- Twoja łagodna i wybaczająca natura zawsze mnie ujmowała - rzucił William z

uśmiechem, odsuwając długą grzywkę z jej czoła. Pocałował je. Maja pozwoliła na to, dało

jej to poczucie dobrego ciepła. Nieważne, że działo się to na oczach Anjo i Knuta. Oni także

nie skąpili sobie pieszczot przy innych.

- Są rzeczy, których nie można wybaczyć. - W głosie Mai czuć było siłę norweskich

skał smaganych falami morza. - Należy do nich krzywdzenie dzieci. Jest to zbrodnia tak

wielka, że brak na nią słów. I nie ma kary, która mogłaby to zrównoważyć.

- Niestety, niewiele osób dzieli twe poglądy - odparł William. - Przynajmniej nie daje

im wyrazu. Ale ten przypadek wzbudził reakcję u tych, którym ojciec go przedstawił.

Odsunięcie ich towarzysko to oczywiście za mało. Ja też czuję jak i ty, kochana. Ale nie

możemy zrobić nic innego poza obdarzeniem Anny Kajsy ciepłem. No i poza nauczeniem jej

dobrych manier...

Maja obróciła się gwałtownie w stronę męża. Spiorunowała go wzrokiem.

- A więc to jest celem? To był właściwy powód? Marcus Runefelt nie robi niczego bez

podtekstu, prawda? Mamy jego nieślubną córkę uczynić damą! A wtedy znajdzie dla niej

odpowiednią partię. Piękny odwet na jej prześladowcach, nie ma co!

William pogłaskał jej blizny na policzkach. Przesuwał wzdłuż nich z miłością

opuszkami palców. Tylko Anjo to zauważyła i gardło jej się ścisnęło, a pierś przepełniło

ciepło. Ona też miała blizny na ciele. Tylko ona wiedziała, jakie to ważne, że nie budziły w

Knucie odrazy. I tak ją cieszyło, że Knut nie widział nic dziwnego w tym, że William czule

pieścił blizny Mai. A więc można nauczyć się kochać także blizny.

- Kiedy to zaczęłaś, moja śliczna, przejmować się ukrytymi zamiarami swoich

nieprzyjaciół? - zastanawiał się William.

- A ty uważasz, że to w porządku?

- Wiem tylko, że Annie Kajsie będzie u nas lepiej niż u ojca. Lepiej niż u moich sióstr,

niż u kogokolwiek innego. Twoja opieka jest więcej warta niż chłód, którym byłaby otoczona.

Wierz mi, Mario. Dlatego nie obchodzą mnie motywy, jakimi kieruje się ojciec. Chcę tylko,

ż

eby jej było dobrze. Nareszcie dobrze.

- William ma rację - poparła go Anjo i zaśmiała się cicho. - Choć chyba sporo czasu

minie, nim pod twoją opieką Anna Kajsa stanie się damą...

Nawet William musiał się uśmiechnąć.

Maja nie mogła tak łatwo przestać myśleć o losie Anny Kajsy. Gdy Anjo i Knut udali

się na spoczynek, nie zdradzała chęci pójścia w ich ślady. Widziała, że William jest

zmęczony, ale wiedziała też, że bez niej się nie położy.

- Co jeszcze mówił twój ojciec? - zapytała. - Upominał cię, żebyś nie rozmawiał z

niewłaściwymi osobami?

- Jest już starym człowiekiem - rzucił William, półleżąc w fotelu. Rozpiął koszulę i

podwinął rękawy. - Oczywiście, cieszył się, że mnie widzi w domu.

- Ale najchętniej widziałby cię tam, gdzie miałby nad tobą kontrolę. Tam, gdzie by

mnie nie było... Pewnie wysłałby mnie gdzieś daleko razem z dzieckiem...

William powoli pokręcił głową.

- Uważam, że on w pewien sposób cię podziwia, Mario. A to u niego coś nowego.

Nigdy nie podziwiał żadnej kobiety za coś innego niż ładna twarz czy figura. Sam tego nie

rozumie. To tak go deprymuje, że wręcz się ciebie boi, moja kochana!

- Biedny Marcus Runefelt! - prychnęła Maja. - Cóż to za cios dla mężczyzny!

- No i chce poznać Henrika - dodał William z szerokim uśmiechem. - W czasie

spotkania z tobą nie odważył się spytać. Jak mówiłem: przerażasz mojego starego ojca!

Maja do końca w to nie uwierzyła.

- Przypuszczam, że to ty go przekonałeś...

- No i spodobały mu się świeczniki Ailo! - zaśmiał się głośno. - Sądził, że pochodzą z

Niemiec, że to ostatnia moda. Nie mógł uwierzyć, gdy mu powiedziałem, kto je zrobił.

Maja uśmiechnęła się. Wiele by dała, żeby zobaczyć na własne oczy zdumienie

Marcusa Runefelta, kiedy dowiaduje się, że arcydzieła niemieckiej sztuki złotniczej wyszły

spod ręki Lapończyka, jej brata.

- Ale chce więcej takich. Ma do tego oko. Ailo będzie miał zajęcie...

Mai przemknęło przez myśl, że w Norwegii brat nie dostałby takiej szansy.

- Położysz się? Potrząsnęła głową.

- Nie mogę.

- Przeze mnie? - Aż usiadł w fotelu. Próbował pochwycić jej spojrzenie. - Było nam

tak dobrze przed odjazdem. Dobrze nam ze sobą. Przecież jesteśmy przyjaciółmi... - Rozłożył

bezradnie ręce. - Po tym, jak cię dzisiaj zobaczyłem, gdy przywiozłem Annę Kajsę, zacząłem

mieć nadzieję, że pomiędzy nami obudzi się coś większego. Że to początek czegoś nowego...

Dostrzegłem zazdrość. Możesz zaprzeczać, ile chcesz, ale to była zazdrość. Nie jestem głupi.

Sądziłaś, że ona coś dla mnie znaczy, i nie spodobało ci się to. Nie byłaś tego w stanie ukryć,

mimo że próbowałaś, kochana. Miałem nadzieję, że to oznacza początek...

Maja wstała. Nie mogła usiedzieć spokojnie pod tym jego spojrzeniem. Nie mogła

wytrzymać wyrazu rozpaczy i oddania w jego oczach, chciała uciec przed jego pożądaniem.

- Byłam zazdrosna - przyznała. Dłonie wbiła w oparcie fotela, a wzrok w ciemność

nocy. Odwróciła się do niego plecami. - Byłam, William. Możliwe, że to coś znaczy.

Możliwe, że nic. Nie chcę tego teraz roztrząsać, rozumiesz?

Milczał. Maja nie odwróciła się, bała się wyczytać odpowiedź w jego twarzy.

- Nie chcesz położyć się ze mną spać?

- Tak, ale spać - odrzekła z naciskiem. - Ale ty pewnie nie o tym myślisz?

Jego cichy śmiech wystarczył za odpowiedź.

- Na wszystko musi przyjść odpowiedni moment, William. A teraz moje myśli błądzą

w bagnie niedobrych wspomnień. Nie umiem się od nich uwolnić. A wtedy nie jestem w

stanie ulec czyjemuś pożądaniu. To budzi niechęć, wstręt...

Pochyliła głowę. Patrzyła, jak jej dłonie ugniatają oparcie fotela. Wiedziała, jakie to

poniżające i niszczące być wykorzystaną. Jej też się to zdarzyło. W inny sposób niż Annie

Kajsie. Ale się zdarzyło.

Dziewczynie najwyraźniej udało się usunąć najgorsze z pamięci. Nad Mają czuwał

anioł, który zatarł wszystko. Ale gdzieś głęboko tkwiło nadal. Któregoś dnia mogło powrócić.

Coś, co różniło się od relacji Anjo, Heino i Reijo...

- Czy to z powodu Anny Kajsy? A więc William zrozumiał to, czego nie wyznała

wprost.

Podszedł do niej. Położył swe dłonie na jej dłoniach, lecz nie narzucał się jej.

Utrzymywał dystans, którego potrzebowała.

Maja pokiwała głową.

- Z powodu Anny Kajsy. Nie mogłabym teraz tego zrobić. Stałoby się wstrętne. A ja

nie chcę, żeby tak było! Jest zbyt wspaniałe...

- To przecież coś zupełnie innego! - przekonywał William cicho.

Maja spojrzała na niego przelotnie i ponownie wpatrzyła się w ciemność.

- Oczywiście, że tak. Sądzisz, że tego nie rozumiem? Ale nie mogę oderwać myśli od

tego, co ona przeszła. Widzę to w całej ohydzie. Dlatego nie zniosłabym czyichś dłoni na

moim ciele. Mimo że to byłyby twoje dłonie, mimo że zrobiłbyś to z miłości... Potrafisz to

zrozumieć, prawda, przyjacielu?

Obrócił ją ku sobie. Jego oczy napotkały wzrok żony. Dzielił z nią jej rozpacz; w

oczach Mai widział czarną otchłań.

Pożądanie znikło. W jego objęciu pozostała tylko czułość. Obejmował ją, aby

podzielić z nią tę czerń. Aby odjąć jakąś część jej cierpienia, aby dać jej ciepło. Był bardziej

przyjacielem niż kochankiem.

- Jesteś niezwykłą kobietą - wyszeptał. - Czy już ci to mówiłem?

- Na pewno - odparła Maja, wsparta czołem o jego ramię. Nie widzieli się, ale czuli

swoją bliskość.

To wystarczało.

- Jesteś wspaniałym człowiekiem, William. Nie powiedziała tego dlatego, że tak

należało. To była prawda.

- Jestem twoim mężem - odparł. - Świadomość, że są tacy mężczyźni jak przybrani

bracia Anny Kajsy, sprawia, że wstydzę się jako mężczyzna...

- To ciebie nie dotyczy. Ich nie jest wielu. Ale i tak za dużo... - głos na chwilę

odmówił Mai posłuszeństwa. - To wprawia mnie w straszną złość, ale czuję się bezradna. To

wszystko jest tak ohydne, brudne i wstrętne...

William pokiwał głową.

- Też tak czułem, gdy mi ojciec o tym opowiedział. Nie spałem dobrze tamtej nocy.

Ale nie możemy o tym myśleć. Musimy myśleć o niej, wspomagać ją. Najważniejsza jest

teraz Anna Kajsa. Nasz gniew jej nie pomoże. Ona jest człowiekiem, Mario. Nie tylko kimś,

komu współczujemy. Musi być silna. Długo przecież z tym żyła. Długo udawała, że nic się

nie dzieje. Cicho znosiła ból. Brała na siebie wstyd i grzech, bo oczywiście tak jej wmówili.

Nadal pewnie tak sądzi. Ona nawet nie czuła złości! Mam nadzieję, że jeśli okażemy jej dość

ciepła, będzie w stanie to z siebie wyrzucić, pozbyć się tego balastu!

Maja puściła Williama, bo musiała na niego spojrzeć. Z uwagą wpatrywała się w jego

twarz. Jednocześnie wydawała jej się znajoma i obca.

- Naprawdę tak myślisz? - spytała z niedowierzaniem w głosie. - Naprawdę?

- Tak. Czy to dziwne? Maja pokiwała głową i uściskała go.

- Cieszę się, że taki jesteś, Williamie - rzekła. - Cieszę się, że jesteś moim mężem.

Było to najbliższe słowom miłości wyznanie, jakie wypowiedziała. William na długo

zachował je w pamięci.

- Rozumiesz, dlaczego nie chcę... Dlaczego nie mogę... Pokiwał głową. Dusza ludzka

jest zaiste labiryntem. A jego żona nie należy do nieskomplikowanych ludzi. Zresztą, William

nawet nie wiedział, czy naprawdę chciałby poznać ją do głębi. Dobrze, że były w niej

obszary, do których nigdy nie uzyska dostępu. Ona nigdy mu się nie znudzi, to pewne...

- Co chcesz teraz zrobić? - spytał ostrożnie.

- Myśleć.

- Na dworze? Skinęła głową twierdząco.

- Chcę być sama - odpowiedziała na jego niezadane pytanie. Mógł to tylko

zaakceptować.

- Pójdziesz do Ailo? Zaprzeczyła.

- Muszę być sama - wyjaśniła. William mógł nie czuć się odrzucony. Pocałował ją,

powstrzymując swoją tęsknotę. Nie chciał, żeby skojarzyła ją z tamtymi obmierzłymi

czynami.

Maja obdarzyła go jednym z tych swoich uśmiechów, za które mógłby oddać życie.

Leciutko przesunęła palcem po czole męża, jakby chciała zetrzeć jego ponure myśli. William

pogładził ją po włosach.

- Jesteś taka piękna, moja Mario - powiedział, zanim ją puścił. - Jeżeli będziesz

chciała ze mną porozmawiać albo żebym cię objął, jak wrócisz, obudź mnie!

Pokiwała głową.

I zniknęła w ciemnościach nocy.

Może on nigdy do tego nie przywyknie. Zawsze czuł się osamotniony, gdy tak znikała.

Jakby uciekała od niego. William wiedział jednak, że jeśli chce spędzić z tą kobietą resztę

swych dni, to musi nauczyć się okiełznać te złe uczucia, które budziła w nim jej potrzeba

samotności. Musiał to akceptować. I nie okazywać, jak bardzo czuł się wtedy opuszczony.

On po prostu chciał być razem z nią.

William nie wiedział tylko, że życie z żadną kobietą z rodu Alatalo nie było łatwe...

10

Ailo obudził się na długo przed świtem. Sen nie był dla niego czymś oczywistym.

Miewał noce, gdy niemal nie spał.

Ta była jedną z nich. Nie mógł też pracować. Marnował kolejne godziny, siedząc i

patrząc w ogień.

Ida była w Skibom. Tam gdzie być powinna. To tam jej życie wypełni się tym, co

powinien jej ofiarować on. Ale on nie stanie się jego częścią.

Oczywiście, że to gorzkie! Oczywiście, że piekło jak sól sypana na żywe rany. Nie

oszukiwał się.

Jego los.

Jej los.

Różniło ich to, że ona mogła się śmiać. Ze mogła cieszyć się życiem. On miał tylko

wspomnienia.

Ailo już nie płakał. Jakiś czas temu nie robił nic innego. Nie pomagało. Nie łagodziło

bólu. Łzy niczego w nim nie oczyściły, bo przelewał je w samotności. Nie mogło być inaczej.

Może to było najbardziej gorzkie.

Kłamstwo, które wybrali, było najlepszym rozwiązaniem. Śmierć niewiele się różniła

od jego obecnego stanu.

Sam dokonał wyboru.

Nie pomagało mu myślenie o słuszności tej decyzji. Po nocach takich jak ta

przepełniał go ból. Odczuwał go fizycznie, nie mógł się od niego uwolnić, a jedynie mógł

odsunąć na chwilę. Wreszcie się przyzwyczaił, uznał go za część swego losu.

Bywały jednak noce, gdy nie dawał mu rady.

Wstawał świt. Nad zatoką rozpościerała się mgła.

Ailo wepchnął koszulę do skórzanych spodni. W Niemczech zamówił kilka par z

mięciutkiej skóry jelenia, z kurtkami do kompletu. Nałożył jedną z nich, bose stopy wsunął w

miękkie, długie buty.

Wyglądał dobrze, ale i tak by wolał, aby jego ubranie było uszyte przez kogoś, kto zna

się na tym lepiej niż krawcy w Europie. Przez kogoś, kto wiedział, jak je uszyć, żeby było

wygodne po latach noszenia, i nadal ładne. Kto czynił z ubrania drugą skórę, a nie przedmiot

mody.

Jego odzienie nie przypominało spodni i kurtek szytych przez kobiety Północy...

Było jedynie namiastką.

Ailo wyszedł w szary i wilgotny poranek. W nowy dzień, pełen nieodkrytych

możliwości. W taki, jakim niegdyś było jego życie.

Kiedyś.

Skierował się w stronę plaży. Usiadł na piasku. Czuł, że jest chłodny, ale wiedział, że

słońce niedługo wyjdzie zza chmur i rozgoni mgłę. Sprawi, że zniknie bez śladu.

Tak jak jego przyszłość.

Przesiewał piasek przez palce. Zmuszał się, aby nie myśleć. W nocy twarz Idy stała

mu tak wyraźnie przed oczami... Sedolfa też.

Czuł, jak spala go zazdrość.

To Sedolf miał być ojcem dla jego dzieci. Bolało, choć oczywiście mogły trafić

gorzej. Jego myśli wahały się pomiędzy zadowoleniem, że to jego wybrała, a złością, że w

ogóle kogoś wybrała tak szybko po... śmierci męża.

W jednej chwili był wspaniałomyślny i życzył jej wszystkiego najlepszego. Cieszył

się, że potrafiła żyć, kochać, śmiać się. W następnej czuł, że mógłby ją zabić właśnie za to.

Przecież byli dla siebie stworzeni! Nawet Reijo to przyznał. Córka Raiji i syn

Mikkala: któż, jak nie oni, byli dla siebie stworzeni?

Ona była dla niego.

Nie dla Sedolfa.

Ale to ramiona Sedolfa obejmowały ją w nocy. Sedolf oznaczał życie, a jego samego

Roto naznaczył czymś, co mimo wszystko nazywał twarzą.

Dlaczego nadal się tym katował? Dlaczego wciąż analizował to? Za każdym razem z

innym wynikiem. Wszystko na próżno. On miał tu spędzić życie i wreszcie umrzeć. On, który

już od dawna był martwy. Może nawet będą musieli podać dwie daty śmierci na jego grobie?

Ailo zaśmiał się do siebie brzydkim śmiechem.

I wtedy usłyszał nieznany kobiecy głos:

- O Boże, tu ktoś jest?!

Ailo odwrócił się gwałtownie w stronę głosu. Ujrzał ciemną sylwetkę, zobaczył, jak

unosi ręce ku twarzy. Usłyszał ostry krzyk przecinający ciszę. Upadla.

Nie miał maski. Spoczywała w kieszeni kurtki. Odwrócił się i zgrzytając zębami,

zaczął zawiązywać tasiemki. Piekło go pod powiekami, ale nie miał więcej łez.

Któż to, u diabła, był? Nowa służąca? Nic o tym nie słyszał. Ale może przywiózł ją

William?

Czyżby nie ostrzegli jej, żeby nie włóczyła się po wyspie? Ze może napotkać jakiegoś

potwora?

Ailo skrzywił się, podchodząc do obcej. Zemdlała. Jasne włosy rozsypane były wśród

suchej trawy o tym samym kolorze.

Ułożył ją lepiej, rozluźnił kołnierzyk sukienki. Poklepał ostrożnie po policzku.

- Hej tam - powiedział swoim miłym, ciepłym głosem. - Wracaj, mała!

Powoli dochodziła do siebie.

Jej ubranie było bardzo dobrej jakości, zarówno materiał, jak i wykonanie. Spojrzał na

jej dłoń. Ostrożnie dotknął wnętrza. Dotyk potwierdził to, co już zauważył: była szorstka.

Dziewczyna musiała zajmować się czymś innym niż tylko haftowaniem. Była to dłoń

służącej. Ubranej w suknię pani.

Ailo odsunął się nieco, bo nieznajoma się poruszyła. Gdy zobaczyła go, uniosła dłoń

do ust i ugryzła ją. Nie krzyczała, ale oczy zdradzały paniczny strach.

Ailo wyciągnął rękę. Dziewczyna chciała wstać, ale nadepnęła na brzeg sukni i znów

się przewróciła.

On siedział nieporuszony.

- Nikt ci o mnie nie powiedział? Potrząsnęła głową bez słowa. Odsunęła się jeszcze

dalej.

- Nie jestem niebezpieczny. Po prostu poparzyłem kiedyś twarz. Widziałaś już. Wtedy

zemdlałaś. To dlatego noszę maskę...

- Kim jesteś? - spytała, nie spuszczając z niego wzroku. Miała głos dziewczyny. Ale

oczy w jej młodej twarzy były oczami starej kobiety.

- Bratem pani domu - odparł. - Bratem Mai... Marii. Wpatrywała się w niego,

przełykając ślinę. Zwilżyła językiem wargi. Wydawało się, że już doszła do siebie. Zacisnęła

dłonie, aż zbielały kostki. Usta drżały. Nadal nie spuszczała z niego oczu.

- Jej bratem? - powtórzyła. Zaśmiała się dziwnie. - Spytaj, kim ja jestem!

- Kim jesteś? - spytał Ailo posłusznie. Nie podobał mu się jednak mroczny ton jej

ś

miechu. To, że drżał niebezpiecznie blisko granicy płaczu.

- Siostrą Williama - rzuciła. Już się nie śmiała. Potrząsnęła głową. Jasne, gęste włosy

sięgały jej do ramion. Ailo ucieszył się, że nie są rude. - Jestem nieślubnym dzieckiem

Marcusa Runefelta. Jednym z wielu.

- Aha.

Ailo przyjrzał się jej. Dziewczyna była młodsza niż mu się początkowo wydawało.

Miała w sobie jakąś niewinność, mimo że jej słowa cięły ostro niczym nóż. W jej zachowaniu

było coś bezbronnego...

- U nas tak się urodziła Maja - rzucił. - Nie powinnaś sądzić, że jesteś jedynym

nieślubnym dzieckiem na całej Północy.

Zaśmiała się nieszczerze. Spojrzała na maskę.

- Jak się nazywasz? - spytała. Powtórzyła jego imię kilka razy, jakby je smakowała.

- Nie jest fińskie?

- Lapońskie - odparł. - Ja jestem Lapończykiem. Maja tylko w połowie. A ty, mała,

masz jakieś imię?

- Anna Kajsa. Skończyłam siedemnaście lat. Ale czuję się tak, jakbym miała naraz i

dwanaście, i seo.

Powiedziała to z uśmiechem, ale Ailo wyczuł powagę w jej głosie.

- Ja jestem dużo, dużo starszy - westchnął. - Mam dwadzieścia cztery lata. Ale czuję

się stuletnim starcem. Może więc jesteśmy rówieśnikami, gdy ty przeżywasz ciężkie chwile?

Spojrzała na niego poważnie. Stała na sztywnej, pożółkłej trawie, stale narażonej na

podmuchy wiatru znad zatoki. Już bez uśmiechu na bladych wargach pokiwała głową.

- Może tak - rzekła.

Młoda dziewczyna nie powinna mówić tak smutnym tonem, przemknęło przez głowę

Ailo. Ale nie chciał pytać. I wiedział, że to nie jest czas na żarty.

- Nadal się mnie boisz? - spytał.

Anna Kajsa z pewnym wahaniem potrząsnęła głową. Najwyraźniej nie była całkiem

pewna. Mimo to zaryzykowała zrobienie kilku kroków w jego stronę.

Stanęła w odległości ramienia. Ailo czuł, że bliżej za żadne skarby nie podejdzie.

- Mógłbyś zdjąć maskę? - spytała. Głos jej drżał, ale wzrok był stanowczy.

Postanowiła, że będzie patrzyła prosto na to, co ją przeraziło. Chciała wyjść naprzeciw temu,

czego się bała. On nie mógł jej nic zrobić, zresztą nie chciał.

Może dlatego, że jego głos był cichy jak popołudniowy letni deszcz, który pozostawiał

po sobie piękny zapach i który tylko wzmacniał życie?

Oczywiście, był mężczyzną, ale różnił się od innych.

- Nie będziesz się bala?

Potrząsnęła głową, nie spuszczając z niego wzroku. Postanowiła, że nie będzie się bać.

Była niczym odważny żołnierz walczący w pierwszym szeregu. Szła na spotkanie

przeznaczenia wyprostowana i z uniesionym czołem.

Ailo rozwiązał tasiemki. Maska opadła. Patrzył na Annę Kajsę i dostrzegł, jak

pobladła. Jak jej źrenice się rozszerzyły. Jak z trudem przełykała ślinę i walczyła ze sobą.

- Nie stanowię pięknego zjawiska, wiem - powiedział spokojnie. - Choć rzeczywiście

kiedyś uchodziłem za przystojniaka... Ileś tam dziewczęcych serc biło mocniej na mój widok.

I żadna z nich się nie bała.

- To jest takie...

- Wina królewskiego prochu - rzucił Ailo sucho. - Pewnie o tym słyszałaś. O tych

okropnych ludziach, którzy chcieli sprzeciwić się królowi i ukraść jego broń. Którzy

podłożyli ogień na jego statku i wysadzili w powietrze znajdujący się tam proch. Jego część

wypaliła w moją twarz. Pewnie tuż po tym wypadku byłem jeszcze brzydszy, ta krew...

Dziewczynę przeszedł dreszcz.

- Boli cię to?

- Twarz nie. Ona tylko zastygła w tę maskę. Ale mam uszkodzone ramię. Boli mnie

noga. Plecy nigdy nie będą zdrowe...

Anna Kajsa oddychała z trudem. Oczywiście, on był odrażający. Ta jego chropowata

skóra, jakby ktoś formował jego twarz w glinie i znudził się tym, zanim zdecydował, jakie

będzie miała rysy... I ta bryła gliny zastygła tak, że nie mógł już nic z nią zrobić. Pozostawił

tylko otwory na oczy, nos i usta.

Była to twarz, która się mogła przyśnić. Nie była realna ani człowiecza. Ale płonęły w

niej oczy: miłe, melancholijne, zmieniające kolor, przekazujące uczucia...

No i ten głos.

Głos, który dotarł do niej, zanim otworzyła oczy i ujrzała jego maskę. Głos, który był

najłagodniejszy spośród tych, jakie słyszała. Miększy od puchu.

Anna Kajsa wiedziała, że wewnątrz Ailo jest ładny.

- Nie przestraszę się ciebie już więcej - rzuciła niemal pewnie. Nadal drżała, ale

wiedziała już, kim on jest.

Wierzyła, że Ailo nie stanowi dla niej niebezpieczeństwa. Miała doświadczenie.

Umiała przeczuć, który z mężczyzn może ją skrzywdzić. Wielu miało w sobie coś, czego się

bała. Nie lubiła, gdy jej dotykano, choćby całkiem niewinnie.

Nawet ojciec przestraszył ją swoją mocną sylwetką. William też był potężny, ale z

nim czuła się bezpiecznie. Dla niego kobiety były ludźmi. Dla jej przyrodniego brata istniała

tylko jedna kobieta: jego żona. W jego obecności oddychała z ulgą.

Knut pewnie też był taki, ale jeszcze nie miała co do tego pewności.

Ailo był jedynym mężczyzną poza Williamem, przy którym mogła czuć się

bezpiecznie.

Anna Kajsa może była jeszcze dzieckiem. Ale miała doświadczenie kobiety, która

ż

yła długo i doznała więcej cierpienia, niż mogła znieść.

Czuła wyraźnie, kiedy napotkała przyjaciela.

- To dobrze - uśmiechnął się Ailo. I Anna Kajsa dostrzegła ten uśmiech. Jako jedna z

niewielu ludzi odgadła, że ten skurcz nieuformowanej twarzy oznacza uśmiech.

- Nie lubię straszyć ludzi - dodał.

- Czy to dlatego tu mieszkasz, a nie w domu? Chowasz się?

Ailo potrząsnął głową.

- Ja sam tak chciałem. Chyba rozumiesz, dlaczego... Dziewczyna nie odpowiedziała.

Ale może rozumiała.

- Ja mam tu pozostać do czasu, aż się stanę damą - oznajmiła z ironią. Teraz, gdy go

zaakceptowała, mówiła więcej. Jej wzrok zwrócił się na południe, w stronę lądu. Ailo

dostrzegł cień lęku w jej młodej twarzy, która czasem wydawała się zbyt dojrzała. Nie

wiedział, skąd brały mu się takie myśli. Po prostu się pojawiały.

- Nie sądzę, żeby to nastąpiło. Myślisz, że wtedy będę mogła tu zostać? Na zawsze?

W jej głosie płonęła nadzieja. Ailo uderzyła myśl, że większość dziewcząt w jej wieku

załamałaby ręce z rozpaczy, gdyby miały przebywać na wyspie, odcięte od świata. Błagałyby,

ż

eby je stąd wywieźć.

Ale Anna Kajsa nie była zwykłą dziewczyną. Ailo czuł, że musi o niej porozmawiać z

Mają.

- Naprawdę byś chciała?

Energicznie pokiwała głową, aż frunęła jej grzywka. Ale dłonie nadal trzymała

zaciśnięte. Ciało zdradzało strach. To strach ją krępował. Czegóż to mogła się bać Anna

Kajsa? Ailo żył w przekonaniu, że tylko on wzbudza strach.

Musiało ją przerażać coś na lądzie. Ale nie wolno mu pytać!

- Maja i William na pewno pozwolą ci tu pozostać tak długo, jak będziesz chciała -

powiedział Ailo z przekonaniem.

- Ale on... Marcus Runefelt...

Znów zbladła. Czyli jedna z osób, których się bała, to Marcus Runefelt. Jej ojciec.

Ailo mógł to zrozumieć. Stary Runefelt wzbudzał takie uczucia. Ailo podejrzewał jednak, że

w gruncie rzeczy nie o to chodzi.

- On nie jest Wszechmogącym - rzucił szorstko. Dziewczyna spuściła wzrok, jakby to

swobodne użycie określenia Boga ją krępowało.

- On nie może cię do niczego zmusić. Nie chce - poprawił się. Uświadomił sobie, że

Runefelt jest teraz prawnym opiekunem dziewczyny i jednak może ją zmusić. Ona też to

wiedziała.

- Kiedy przyjechałaś? Wczoraj?

Pokiwała lękliwie głową.

- Z Williamem... Ailo zrozumiał, że nie mieli czasu, by mu o niej powiedzieć.

- Nie mogłam zasnąć - tłumaczyła. - Musiałam wyjść z domu. Nikt jeszcze nie wstał.

- Cieszę się, że się spotkaliśmy. Choć pewnie byłoby lepiej, gdybyśmy poznali się w

inny sposób...

Anna Kajsa uśmiechnęła się. Była taka słodka, gdy się uśmiechała. Ailo czuł, że już

wkradła się w jego serce. Stała się jakby młodszą siostrą. Jego rodzina wciąż się rozrastała! I

więzy krwi niewiele mają z tym wspólnego. Więzy duchowe są ważniejsze. Są bardziej

pewne.

- Mogę zobaczyć twój dom? Ailo zgodził się i poszedł pierwszy. Pozostawił na

kominku płonący ogień, lecz mimo to było chłodno. Dopiero później promienie słońca

wpadające przez okna pomagały w ogrzaniu wnętrza kamiennego domku.

Jej oczy dostrzegły wszystko. Meble z poprzedniej epoki, które Maja tu kazała

przenieść i które nie pasowały do tego wnętrza. Dom zbudowany był dla grubo ciosanych

mebli dla służby.

Zmarszczyła nos.

- Co, nie podoba ci się? - zdziwił się z uśmiechem.

- Tu nie jest jak w tym dużym domu. To nie ty to urządzałeś.

Miała bystre spojrzenie.

- To Maja - odpowiedział i zaśmiał się. Złapał się na myśli, że wieki całe już tak się

nie śmiał, nie czuł takiej radości jak teraz. Teraz odkrył, że nadal umie się śmiać.

Wszystko dzięki tej dziewczynie, która wciąż stanowiła dla niego zagadkę.

- Zauważyłam. Rozglądała się, zmrużywszy oczy. Zmarszczyła brwi. Jej oczy

rozjaśniły się, były jak przejrzysta woda.

- Ale nie zmieniła wszystkiego. Dużo zostało po staremu. To nie jest dom dla państwa.

Nie chciała tak...

- Nie udałoby się - stwierdził Ailo. - Dom jest za mały.

- No i ty byś tak nie chciał? Była bystra.

- Nie chciałbym.

- Sądzę, że o tym wiedziała - rzekła Anna Kajsa. Usiadła na stole, który stał pośrodku

pokoju. Ailo starał się, żeby przynajmniej on był posprzątany. Poza tym mało się przejmował

porządkiem. - Chciała, żeby on pasował do ciebie.

Skąd taka przenikliwość u tej młodej dziewczyny?

- Widzę takie rzeczy - odparła, mimo że Ailo nie zadał tego pytania. - Patrzę na to,

czym ludzie się otaczają, i wtedy rozumiem ich lepiej.

- To jest jakiś sposób - przyznał Ailo. - Ale równie dużo można uzyskać, rozmawiając.

Umknęła mu spojrzeniem i nie odpowiedziała.

Ailo zrozumiał, że taka rozmowa jak ta z nim teraz nie jest dla niej czymś

zwyczajnym. Nieoczekiwanie zdobył zaufanie dziewczyny i wiedział, że musi bardzo

uważać, by go nie stracić. W niej było coś nieuchwytnego, coś trudnego do określenia.

- Ale i tak wiele wyczytałaś z tego pokoju - pochwalił ją Ailo nie na tyle szybko, żeby

uznała to za kłamstwo lub za zaprzeczenie wypowiedzianych słów.

Jej twarz rozjaśniła się.

Była tak młoda, że nie wyczuwała zmian nastroju.

To wiedział. Ale wiedział także, że na pewno nie była przeciętna.

- Tyle tu ładnych rzeczy... Jej wzrok zatrzymał się na jednej z jego srebrnych mis,

potem na innej ze zdobieniami kwiatowymi. Ailo najchętniej czerpał motywy z natury, ze

ś

wiata roślin i zwierząt. Tych modeli nie odpychał jego wygląd. Zawsze miał je pod ręką i nie

musiał z nimi rozmawiać.

- Cieszę się, że tak uważasz. Spostrzegła, że jego oczy rozjaśniły się w uśmiechu.

- To ja je zrobiłem. Oczy dziewczyny rozszerzyły się w zdumieniu.

Zsunęła się ze stołu. Musiała podbiec do tych przedmiotów, dotknąć ich

pieszczotliwie, pogładzić...

Ailo zrozumiał, że stworzył coś, co dawało radość.

Zrozumiał też, że Anna Kajsa umiała dostrzegać piękno, mimo że nigdy się o nim nie

uczyła.

Istniało w niej, tak samo jak w nim. Miała do tego serce. Ailo poczuł nagle, że może

jednak nie jest samotny. Ze jest ktoś, kto potrafi zrozumieć tę część jego duszy dużo lepiej niż

Maja. Dla Mai jego prace nie znaczyły zbyt wiele...

- Robisz też biżuterię? - spytała.

- Rzadko - odparł. Wszystko, co próbował stworzyć, zamieniało się w figurkę

odlatującego ptaka. To bolało.

- Ale umiesz? Potwierdził. Zamilkła na dłuższą chwilę. Walczyła ze sobą, aż w końcu

spytała:

- Mógłbyś zrobić dla mnie ozdobę? Powinnam mieć coś takiego, skoro mam zostać

damą... Bardzo bym chciała, żebyś to ty ją zrobił. Czy mógłbyś zrobić coś, co...

- ... byłoby tobą? - dokończył za nią.

Anna Kajsa pokiwała głową. Jej palec błądził wzdłuż łodygi rośliny na obrzeżu misy.

- Powinnaś być kwiatem - stwierdził. Oczy jej się rozszerzyły pytająco.

- Dlaczego kwiatem?

Na pewno nie była uciekającym ptakiem, to wiedział, ale nie mógł jej tego

powiedzieć.

- Widzę ciebie jako kwiat - odparł po prostu. - Jako bratek. Delikatny, ale taki, że gdy

już się na niego spojrzy, nie można oczu oderwać.

Jej policzki lekko poróżowiały. Twarz się zamknęła. Uśmiech znikł.

Ailo zastanawiał się, czy w jego słowach było coś niewłaściwego.

- Zrobię dla ciebie tę ozdobę - rzucił pospiesznie. - Ten kwiat...

Nie odpowiedziała. Odstawiła misę. Spojrzała na niego tak, jakby ją zawiódł. Ailo nie

mógł się domyślić, dlaczego.

- Muszę wracać - oznajmiła tylko. - Sądzą pewnie, że uciekłam.

I poszła.

Bez słowa wyjaśnienia.

Ailo wiedział już, że zrobi ten bratek w złocie.

Zastanawiał się, co mogło spowodować zmianę w zachowaniu dziewczyny, co

przesłoniło jej twarz.

Nie wiedział jeszcze, że sprawiło to jego jedno spojrzenie, w którym zdradził się jako

mężczyzna. Gdy spojrzał na nią tak, jak patrzy mężczyzna na ładną kobietę. Wtedy wzniosła

mur. On na tyle odgrodził się od tej sfery życia, że tego nie spostrzegł. Nie zrozumiał.

Ailo nie znał przeżyć Anny Kajsy. Jeszcze nie.

11

To Anjo opowiedziała mu o Annie Kajsie. Dopiero po południu poszedł do dużego

domu. Przez cały dzień starał się naszkicować idealny bratek.

Anjo napotkał w altanie. Siedziała tam i szyła, jak zwykle. Ailo zachwyciła jej

bujność. Była tak ładna, promieniejąca od wewnątrz. Przypominała słońce, które dawało

ciepło i światło. Wyglądała młodo, wydawała się szczęśliwa i spełniona.

Ailo cieszył się z jej powodu. Pamiętał, jaka była kiedyś. Pamiętał tę Anjo, która

pracowała jako kucharka namiestnika w Alcie.

Boże, jak to było dawno!

- Ależ mnie zaskoczyłeś! - zaśmiała się do niego Anjo. Jej dłonie na chwilę przerwały

pracę. W altanie było chłodno, ale nie zimno. Wiatr i ziąb pozostały na zewnątrz.

Podszedł do niej i długo na nią patrzył.

- Jesteś ładna - powiedział. - Cholernie ładna!

Anjo roześmiała się z całego serca, aż musiała przytrzymać brzuch, który falował jak

morze podczas burzy.

- Łatwo dałabym się oszukać - stwierdziła, gdy się uspokoiła. W oczach nadal miała

ogniki. - Trochę pokołysałam małe, choć i tak jest ruchliwe, powiem ci! - Położyła jedną dłoń

tam, gdzie nosiła nowe życie.

- Pozwalają ci tu samej siedzieć?

Pokiwała głową i poklepała ławkę koło siebie. Ailo posłusznie usiadł.

- Co gorsza, wszyscy odpłynęli... Anjo naprawdę wyglądała bardzo ładnie, gdy się

uśmiechała. Oczami pełnymi uśmiechu napotkała zatroskane spojrzenie Ailo.

- Anna Kajsa potrzebowała ubrań - wytłumaczyła. - Poznałeś ją, prawda? Mówiła

nam.

- To dziwne dziecko - pokiwał głową Ailo. Anjo nie odpowiedziała od razu.

- Popłynęli do krawcowej, która szyje dla nich od lat. Knut się przyłączył, ponieważ

William dowiedział się, że ktoś sprzedaje gospodarstwo. A Maja chce sprowadzić lekarza,

ż

eby tu pozostał do czasu mojego rozwiązania.

- Ale postarasz się nie zrobić tego, gdy jestem tu sam ze służbą?

Ś

miech Anjo jakby rozjaśnił ściany wokół nich. Spoważniała po chwili.

- Co sądzisz o Annie Kajsie? Ona nic nie powiedziała o spotkaniu z tobą, poza tym że

się poznaliście...

- Przyznała, że się przestraszyła? Anjo potwierdziła skinieniem głowy.

- To dziwna dziewczyna. Młoda, a zarazem niezwykle dojrzała. I taka zalękniona...

Spojrzał na Anjo, a potem na szklaną ścianę. Matka Williama miała poczucie piękna.

Altana była tego dowodem, ta kobieta pozostawiła w niej cząstkę samej siebie.

- Wydawało mi się, że się zbliżyliśmy, że mówiliśmy tym samym językiem, że mnie

zaakceptowała. Była taka ufna! I nagle to się zmieniło, ona stała się inna, jakby wzniosła

lodową ścianę pomiędzy nami. I poszła...

Anjo odłożyła robótkę. Poczekała, aż Ailo skończy. Ujęła go za rękę i ścisnęła mocno.

- Mam nadzieję, że odzyskasz jej zaufanie, Ailo. Ona potrzebuje przyjaciela,

biedaczka. Ale nie wybierze byle kogo. Sądzę, że ty się nadajesz. Mam nadzieję, że to tobie

okaże ufność, że do ciebie będzie mogła się zwrócić. Wierzę, że masz siłę, by jej pomóc.

- Co jej się stało?

Anjo nabrała powietrza i opowiedziała mu historię życia Anny Kajsy tak jak ją

usłyszała.

To nie była bajeczka dla grzecznych dzieci. Ailo miał 'wściekłość w spojrzeniu, gdy

skończyła. Teraz on potrzebował dłoni Anjo.

- Biedna mała! - rzucił z głębi serca. Teraz ją lepiej rozumiał. Ale nadal pozostawała

dla niego bratkiem. Intensywnie niebieskim bratkiem, który zapożyczył kolor od wieczornego

nieba i górskich jezior. - Teraz rozumiem, dlaczego tak ją cieszyło, że może tu być. - Nadal

czuł, jak szaleją w nim gniew i bezsilność. Nie mógł znaleźć dla tych uczuć ujścia, nie był w

stanie pomóc Annie Kajsie. Ona potrzebowała teraz kogoś godnego zaufania, kogoś, kto by

mógł być dla niej rodziną. Kto potrafiłby sprawić, że odzyskałaby wiarę w ludzi, w

mężczyzn. Kogoś, kto by jej nigdy nie zawiódł, do kogo mogłaby się zawsze zwrócić.

- Postaram się - obiecał. - Ale wiele zależy od niej.

- Pewnie większa część - odparła Anjo mądrze.

Ailo pozostał jeszcze razem z nią. Patrzył, jak szyje. Rozmawiali. O dziecku, które się

miało urodzić. O Mai. O Williamie. Wrócili do czasów spędzonych na płaskowyżach

północy. Odkryli, że oboje za nimi tęsknią. Ale oboje też wiedzieli, że żadne z nich nie

odważy się na powrót tam.

Nie siedział długo. Nie chciał spotkać się z pozostałymi. Potrzebował czasu na

przetrawienie historii Anny Kajsy. Musiał to zrobić, zanim ponownie spojrzy jej w oczy,

inaczej dziewczyna pozna, co on teraz czuje. Miała bystre spojrzenie. Już rozumiał, dlaczego.

To ona musiała go zaakceptować. Wszystko opierało się na jej zaufaniu.

Ailo wiedział bardzo dobrze, że właśnie on powinien okazać się godny tego zaufania.

Chciał zostać jej przyjacielem. Stało się to jego nowym celem życia. Może nie

najłatwiejszym, ale jego życie i tak nigdy nie było łatwe.

- Znasz miejsca, gdzie rosną bratki? - spytał nagle Anjo.

Spojrzała na niego ze zdziwieniem.

- Bratki? - powtórzyła.

- Bratki.

- Wiosną zakwitło kilka przy schodach. Nie pamiętam, czy nadal tam rosną. Ale może

masz na myśli dzikie bratki?

O nich też myślał. Bujające się na długich łodyżkach, pełne chęci życia, drobne i

ładne.

- Chyba na nie też jest za późno - westchnął.

- Dlaczego bratki? - nie poddawała się Anjo.

- Nie sądzisz, że pasują do Anny Kajsy? - odparł pytaniem.

- Ty chyba widzisz zbyt dużo, mój Ailo - powiedziała w zamyśleniu. - Mam nadzieję,

ż

e znajdziesz te bratki. Ona nigdy nie dostała nic pięknego, nic, co by było zrobione z myślą o

niej...

Gdy Ailo przyszedł do nich następnego dnia, zobaczył Annę Kajsę z Henrikiem i

Karłem. Pięknie wyglądała, gdy biegła z malcami po zielonej trawie. Jej jasne włosy lśniły

niczym pole pszenicy, błękitna, prosta sukienka furkotała na wietrze.

- Ma do nich podejście - zwierzyła się mu Anjo. - Obie z Mają już teraz jesteśmy jej

bardzo wdzięczne. Wiem, że maluchy są słodkie, ale potrafią też mocno zmęczyć...

Zaśmiała się.

- No i stratą czasu byłoby posadzenie jej do haftowania. Obie z Mają zjeżyły się na

samą propozycję. Dziewczyna nienawidzi tego równie mocno jak twoja siostra.

Chłopcy dostrzegli Ailo. Nawet Anna Kajsa nie była ich w stanie utrzymać. Małe

stopki popędziły do tego wujka, który wyglądał groźnie, a który był taki miły.

Ailo schwycił piszczących malców, okręcił ich naokoło, aż krztusili się ze śmiechu.

Na koniec cała trójka upadła na trawę, wyczerpana.

Anna Kajsa z wahaniem podążyła za chłopcami. W końcu pozostawali pod jej opieką.

A Ailo był przyjacielem. Żałowała, że tak wtedy zareagowała. On był miły.

Ale poczuła ten dawny, dławiący strach. Po prostu uciekła.

Ailo nie miał złych zamiarów. Wiedziała o tym. Przecież pozwolił jej odejść. To

zawiniła jej wyobraźnia.

Ailo różnił się od innych mężczyzn.

I to czymś więcej niż tylko oszpeconą twarzą.

Anna Kajsa długo myślała w nocy. O nim też. Jego twarz, czy nie twarz, stawała jej

przed oczami. Czuła wtedy, że chce krzyczeć. Ale coś w niej zastanawiało się, jak on mógł

wyglądać kiedyś.

Anjo mówiła, że był niezwykle przystojny. Chyba najprzystojniejszy ze wszystkich

mężczyzn, jakich znała. Wtedy Knut chrząknął i spytał, dlaczego w takim razie nie zagarnęła

dla siebie tego pięknisia...

Zaśmiali się, ale Anna Kajsa nadal nie wiedziała, jak Ailo kiedyś wyglądał.

Patrzyła na Anjo i Knuta, na ich głowy pochylone ku sobie, na oczy niemal mówiące

do siebie... Poczuła, jak zimny pot spływa jej po plecach. Musiała od nich odejść.

Podeszła teraz z wahaniem do Ailo leżącego w trawie z malcami na brzuchu. Był

zarazem i koniem, i trollem. Miał dobry śmiech. Chłopcy go lubili. Śmiali się i piszczeli, a ich

małe rączki próbowały go łaskotać. Nie wydawało się, żeby to specjalnie odczuwał, ale śmiał

się i podskakiwał, żeby ich nie zawieść.

Najpierw dostrzegł brzeg jej sukienki. Była jasnoniebieska jak styczniowe niebo tu, w

Finlandii. Z ciemniejszym brzegiem wzdłuż dołu.

To było jedyne przybranie, ale tak młoda dziewczyna nie potrzebowała ozdób. Była

ładna sama w sobie.

Młodość była ładna.

Ailo ze śmiechem uwolnił się od natrętnych rączek. Pozwolił chłopcom zawisnąć na

swojej szyi. Lubił bawić się z nimi. Mógł sobie wyobrażać, że naprawdę jest ojcem. Były to

momenty otoczone złocistą poświatą.

Ale także Anna Kajsa promieniowała taką poświatą. Także Anna Kajsa była ważna.

Udało mu się usiąść, nie wypuszczając z objęć siostrzeńca i bratanka.

Pozdrowił dziewczynę łagodnie. Zrobił to pierwszy, ponieważ ona od razu straciła

całą odwagę i stała tylko z płonącymi policzkami i spuszczonym wzrokiem.

- Wczoraj cały dzień szukałem bratków - powiedział.

Zerknęła na niego szybko. Dostrzegła powagę w spojrzeniu.

- Znalazłeś?

- Tak, wiele. W nocy je szkicowałem. Musiałem narysować wszystkie. Żaden nie jest

całkiem podobny do drugiego, wiesz?

Pokręciła głową. Kąciki ust ostrożnie uniosły się w górę.

- Co teraz robisz?

- Wyrzeźbię kilka w drewnie, zobaczę, jak wyjdą. Wybiorę najładniejszego. Zrobię

formę z gipsu, potem w glinie. W końcu wytopię najładniejszego w złocie - dla ciebie.

Anna Kajsa uciekła wzrokiem.

Nie mogła temu uwierzyć. Ale on potrafił wywołać przed jej oczami ten obraz,

sprawić, żeby zapragnęła owego cudeńka równie mocno jak on. Mimo to nie umiała sobie

wyobrazić bratka innego niż zwykły.

Nie mogła też uwierzyć, że dostanie prezent.

Anna Kajsa bała się doznać zawodu.

- Możesz przyjść zobaczyć rysunki...

Patrzyła w dal. Jej twarz była tak młoda, tak naga. Spojrzenie błądziło, by nie mógł go

ś

ciągnąć. Chciała. I nie chciała.

- Możesz wziąć dzieci - zaproponował. - Lubią tam przebywać. Uwielbiają bawić się

w piasku. Nic nie szkodzi, jeśli coś stłuką w domku, to nieważne.

Ailo chciał stworzyć wrażenie, że to ma być zwykła wycieczka. I że nie chodzi tylko o

nią, skoro ma wziąć ze sobą chłopców.

- Możemy poprosić o koszyk z jedzeniem i ruszamy - dodał. Gotów był odgryźć sobie

język, bo wydało mu się, że zbytnio naciskał.

Ona jednak prawie nie słuchała. Wreszcie jej wzrok na chwilę spoczął na Ailo.

- Będę mogła wybrać kwiat, z którego zrobisz dla mnie ozdobę?

Potwierdził.

- Możemy iść teraz? Ailo z trudem podniósł się na nogi. Uśmiechnął się do malców,

którzy mieli już kwaśne miny. Wujek nie zajmował się nimi od nieskończenie długiego

czasu!

- Czy te dwa urwisy mają ochotę na wyprawę z Anną Kajsą i starym wujkiem Ailo?

Zachwycony wrzask powiedział mu, że z pewnością mają.

Ailo pokłusował w stronę domu z jednym chłopcem na barana, a z drugim na ręku.

Anna Kajsa szła kilka kroków za nimi. Z wahaniem, ale szła.

Anjo opuściła zasłonę i odsunęła się od okna. Posłała Mai spojrzenie pełne radosnego

triumfu.

- Wiedziałam! Wiedziałam, że Ailo będzie umiał przebić się przez jej lodową

powłokę.

- Nie ciesz się za wcześnie! - ostudziła ją Maja. Jednak i ona się radowała. Anna Kajsa

potrzebowała kogoś, kto będzie ją rozumiał. Wiedziała, że sama nie potrafi do niej dotrzeć. -

Byle tylko nie zbliżyli się za bardzo! - dodała cicho. - Byłoby to dla nich nieszczęście...

- Za wcześnie na smutki - stwierdziła Anjo. Ale i jej ta myśl przeszła przez głowę.

- Ailo nie pozwoli na to - oznajmiła Maja. Dobiegł ich odgłos biegnących dziecięcych

stóp.

Skierowały się w stronę kuchni.

- Ailo nigdy nie dopuści, żeby znów doznać zawodu - dodała.

- Nie, Ailo nie - odparła Anjo. - Ale nic nie wiemy o dziewczynie. To, co przeszła,

pozostawiło głębokie ślady w jej duszy. Jak świeżo zorane bruzdy. Złe byłoby pozostawiać

nowe...

Maja pokiwała głową. Szwagierki spojrzały sobie w oczy. Wiedziały to samo. Myślały

to samo.

Oczywiście, doznały ulgi na myśl, że Ailo zdobywał zaufanie Anny Kajsy. Nie

tłumiło to jednak strachu, który obie czuły.

Wisiał jeszcze w powietrzu, gdy Ailo wszedł do kuchni. Stanął przy drzwiach.

- Hu, hu, czuję tu chrześcijańską krew - odezwał się słowami trolla z norweskiej bajki.

Rozluźniło to atmosferę. Śmiech Anjo i Mai był jednak nieco wymuszony.

- Straszek i Ponurek mają ochotę pójść ze mną na wyprawę. I z Anną Kajsą. Bierzemy

ze sobą koszyk z jedzeniem. Więc jeśli zastaniecie pustą spiżarkę, będziecie wiedzieć, gdzie

się to wszystko podziało.

Był tak beztroski i zadowolony. Taki, jakim go pamiętały z bardzo, bardzo odległych

czasów...

Obie kobiety na to wspomnienie poczuły ukłucie w piersi.

Może niepotrzebnie się lękały. Przecież to mogło się obrócić na dobre i dla Ailo.

- Znalazłem bratki - zwrócił się Ailo do Anjo. - Całe masy. A teraz Anna Kajsa

wybierze sobie jednego.

Anjo opowiedziała Mai o jego planach. Maja podeszła do brata i potargała mu włosy.

- Postaraj się, żeby ładnie wyszedł, mój Ailo! Może bratek stanie się znakiem

rodowym Anny Kajsy, tak jak ptak o rozpostartych skrzydłach jest naszym...

- Zrobię dla ciebie nowego - odparł. Nie chciał rozmawiać o dziewczynie z Mają i

Anjo. Domyślał się, że jeszcze przed chwilą mówiły o nim. A w spojrzeniu Mai czaiło się

coś, czego nie potrafił zdefiniować. - Gdzie Knut i William?

- Jeszcze zostali - wyjaśniła Anjo. - Oglądają gospodarstwo, które może kupimy.

Trochę się rozluźni na Hailuoto.

- Dobrze jest tu z wami - wymknęło się Mai szczerze. Te słowa padły tak

spontanicznie, że i Ailo, i Anjo poczuli wzruszenie.

- Tak całkiem nie znikniemy - pospieszyła z odpowiedzią Anjo.

Ailo odwrócił się w stronę Anny Kajsy. Usłyszał słaby szelest sukni, gdy dziewczyna

schodziła ze schodów.

Dzieciaki czekały w kuchni. Ailo miał nadzieję, że nie zdążą napsocić.

- Wzięłam cieplejsze kurtki dla chłopców. - Anna Kajsa pokazała je matkom,

oczekując potwierdzenia.

Maję zabolała pokora, jaką dziewczyna wobec nich okazywała. Pozwoliły jej na

przejęcie części odpowiedzialności za chłopców, żeby miała się czym zająć, poczuć się

potrzebna. To nie miało być tylko zabijanie czasu jak haft.

A tymczasem ona weszła w rolę guwernantki niczym uboga krewna.

Nie tak miało być. Nie była przecież kimś spoza rodziny, była siostrą Williama. Jedną

z nich.

Ż

adną służącą.

O Boże, a jakimi słowami właściwie poprosiła Annę Kajsę o to, by się zajęła dziećmi?

Czy właśnie nie tak ją potraktowała?

Maja miała nadzieję że Ailo zdoła przekonać dziewczynę, że Mai nie o to chodziło.

Miała nadzieję, że przekona Annę Kajsę, że tu nikt nie oczekuje od niej uniżoności.

To nie po to u nich zamieszkała.

Ailo niósł Henrika na ramionach, w końcu syn Mai był młodszy. Karl czul się całkiem

duży, gdy tak szedł pomiędzy Ailo i Anną Kajsą, trzymając ich za ręce. Nie chciał być

traktowany jak maluch, ale dobrze było czuć uścisk dłoni dorosłych.

Anna Kajsa niosła koszyk z jedzeniem. Ailo chciał go od niej wziąć, ale ona

zaprotestowała stanowczo, twierdząc, że kwestia jedzenia to domena kobiet. Zgodził się

choćby po to, by odczuła, że ma rację.

Koszyk zresztą nie był ciężki. W końcu nie wybierali się na czterodniową wycieczkę...

Nie mówiła za dużo podczas drogi przez las. Nie do niego. Oboje zwracali się do

chłopców. Przez ostatni kawałek drogi Ailo niósł już obu. Małe stopy Karla zmęczyły się

długą wędrówką. I tak był dzielny.

Gdy dotarli do domku, chłopcom nagle wróciły siły. W końcu przybyli w nowe

miejsce, które natychmiast musieli zbadać. Zapomnieli, że byli już tu wcześniej. Wszystko

musieli zobaczyć. Musieli siadać na pieńkach, łazić na czworakach wokół kamieni, chować

się za rogi domu, wspinać na schody i zjeżdżać z nich na krągłych zadkach. Byli niezwykle

zajęci.

Anna Kajsa usadowiła się na schodach i spojrzała na Ailo wyczekująco. Jakby nie

chciała pytać o coś, o czym on sam powinien pamiętać. Jakby nie chciała się narzucać.

Ailo zrozumiał w przebłysku intuicji, że ona chce zobaczyć jego szkice. Od razu.

To przecież przede wszystkim dlatego tu przyszła.

Nie powinien sądzić, że miała ku temu inne powody. Przyszła tu, aby zobaczyć szkice.

Aby wybrać bratek. Swój własny bratek.

Ailo wszedł do środka. Zostawił za sobą otwarte drzwi, choć wiedział, że ona i tak nie

wejdzie. Nawet gdyby chciała, to nie mogła, bo była odpowiedzialna za Karla i Henrika. A

Anna Kajsa traktowała to zadanie z powagą.

Po krótkiej chwili wyszedł z teczką pod pachą, niosąc wazonik z żywymi bratkami.

Postawił go koło niej, uśmiechając się ostrożnie. Kwiaty były żółte i niebieskie.

Rozsznurował teczkę i położył otwartą na jej kolanach, aby sama mogła oglądać. Była

tam niezliczona ilość szkiców bratków. Niektóre rysowane ostrą, grubą kreską. Inne

delikatnie, niezwykle wiernie, wręcz zachęcające, by wziąć je do ręki.

Anna Kajsa skupiła całą swoją uwagę na rysunkach. Ailo w jednej chwili poczuł się

jak intruz, stojąc tak przed nią.

Nie musiał pytać, co o nich sądzi. Widział to wyraźnie w twarzy dziewczyny.

Nie zawsze udawało jej się skryć uczucia. Teraz nawet nie próbowała.

Czuł się tak, jakby ją podglądał. Odwrócił się więc.

Rzucił lekkim tonem, że pójdzie zobaczyć, co robią Straszek i Ponurek. Obdarzył

kiedyś tymi przydomkami Karla i Henrika. Chłopcy byli zachwyceni, Ailo podejrzewał

jednak, że Maja nie podziela ich zdania, choć rozumiała jego żart.

Dzieci odnalazł na plaży. Siedziały tam, szczęśliwe, obsypując się nawzajem

piaskiem.

Zdawał sobie sprawę, że żadna z matek nie będzie zachwycona, kiedy syn wróci z

piaskiem we włosach, ale uległ urokowi chwili. Pozwolił malcom obsypać piaskiem także

siebie.

Gdy nadeszła Anna Kajsa, wszyscy trzej zajęci byli budowaniem zamku. Ledwo

usłyszał jej kroki. Poruszała się bardzo cicho.

Gdy Ailo wspominał tamten ranek, wydawało mu się, że są dwie Anny Kajsy. Jedna

przepełniona goryczą, i druga taka jak teraz.

Miała ze sobą teczkę. Usiadła na trawie.

Ailo pozostawił chłopców bez reszty pochłoniętych budową zamku i podszedł do niej.

Malcy nawet nie zauważyli jego zniknięcia. Z pełną powagą wypełniali swe zadanie.

Usiadł koło dziewczyny. Nie za blisko, żeby się nie przestraszyła, ale i nie za daleko.

- Znalazłaś coś, co ci się spodoba?

Anna Kajsa pokiwała głową. Palce bawiły się złocistymi sznurkami teczki. Lubił ten

kolor. Przypominał mu jesienną tundrę przybierającą złotą barwę pomiędzy soczystą zielenią

lata a płonącą czerwienią ostatnich wysiłków natury, by przezwyciężyć zimę. Ailo lubił

płaskowyże północy w żółtej szacie.

Zauważył, że dziewczyna ma krótkie palce. Teraz dostrzegał takie szczegóły. Kiedyś

nie. Teraz widział dużo i mało zapominał.

- Położyłam go na samym wierzchu - powiedziała.

- Mogę zobaczyć? - zapytał. Nadal znajdował się w takiej odległości od niej, że sama

mogła wybierać: dać mu teczkę albo podejść bliżej. Ailo pozostał na miejscu.

Anna Kajsa zachowała teczkę.

Ailo dostrzegł tylko fragment sukni. Patrzył na dzieci, nie chciał utrudniać jej decyzji

swoim spojrzeniem. To na pewno nie było dla niej łatwe.

Otworzyła teczkę.

Gdy wskazała na rysunek, zauważył, że obgryzała paznokcie. Przeszedł go dreszcz.

Ida...

Ida też obgryzała paznokcie.

Już wieki temu ustalił, że to z nudów. Ida nigdy nie była lękliwa czy nieśmiała. Ale i

tak nie robiła tego tak jak Anna Kajsa. Nie wyglądało to dobrze. Dziewczyna obgryzała

paznokcie aż do krwi. Na każdym palcu brakowało połowy paznokcia.

Na pewno nie robiła tego z nudów...

Ale nic nie powiedział.

- To te - odezwała się cicho. - Zwłaszcza ten. - Palec wskazujący jak przestraszony

ptak zatoczył krąg nad jednym ze szkiców.

Zdziwił się trochę.

Nie przypuszczał, że ona wybierze któryś z tych rysunków.

To przy nich najmocniej przyciskał węgiel, szkicując gwałtownymi ruchami i grubą

kreską. Kwiat nie miał wielu linii, nie były miękkie.

Ale to był bratek. I dobry wybór. Sam uważał, że w tym szkicu wydobył coś nowego i

odmiennego.

Styl tego rysunku nie zgadzał się z najnowszymi tendencjami w malarstwie

europejskim. Nie przypominał nic, co Ailo robił wcześniej.

Jeżeli nie brało się pod uwagę ptaszka...

Kwiat nie był do końca wierny naturze, ale miał siłę i upór.

Jego samego korciło, by to ten był modelem dla jej klejnotu. Odsunął jednak tę myśl,

bo zwiodła go zewnętrzna delikatność Anny Kajsy. Jej kobiecość. Czasem ukryta, czasem

wyzywająca.

Ailo uświadomił sobie teraz, że od razu powinien był wybrać właśnie ten szkic.

Powinien był wiedzieć, że ten kwiat to właśnie ona.

Wiedział to intuicyjnie. Dlatego go naszkicował.

Rysował niemal na oślep, jakby w napadzie wściekłości. Myślał wtedy o niej, o jej

ż

yciu. Czuł wyraźnie, że nikt nie powinien przeżywać czegoś takiego, co przeżyła ona. Nikt

nie powinien być narażony na kontakt z ludźmi pozbawionymi zasad.

Wiedział, że i tak okazała się mocna i silna, skoro przeżyła. Że zachowała istotę

siebie. Pomimo tego, co zrobili z jej duszą i ciałem.

Zachowała istotę Anny Kajsy.

Łatwo byłoby jej się załamać. Była taka młoda i osamotniona. Traktowano ją

nieludzko. Prześladowcom udało się sprawić, że wzięła na siebie winę. Ailo czuł to. Wzięła

na siebie ich winę, bo jej tak wmówili. Wierzyła im.

Ale teraz zrodziła się nadzieja.

Wybrała ten właśnie kwiat. Ten szkic. Wyrażający najwięcej złości i uporu.

Oczywiście, że dobrze wybrała. To była ona.

To właśnie ten kwiat dla niej zrobi! Z najlepszego złota. Dwa razy większy niż

wcześniej zamierzał. Anna Kajsa zasługiwała na to, by podarować jej coś, co każdy zauważy.

- Dostaniesz taki kwiat - powiedział głosem przepełnionym uczuciami.

Widać zdołała dosłyszeć, że ją rozumie, że jest jej przyjacielem.

- To jest naprawdę twój kwiat, Anno Kajso. Pokiwała głową. Wiedziała. Jej palce

zaczęły przerzucać dalsze arkusze, owoce wielu bezsennych nocy i samotnych popołudni. Re-

zultaty galopu jego myśli, gdy nawet nie wiedział, że rysuje.

Domek przy zatoce. Dom Mai, ogród Mai. Altana. Maja.

Statki, przystanie.

Kamieniste wybrzeże. Ubogą ziemię. Morze bardziej dzikie niż Zatoka Botnicka.

Jego Rui ja.

Rui ja Idy.

Naszkicował rośliny tundry. Mech i górskie kwiaty. Wszystko z pamięci. Był pewien,

ż

e nie zrobił błędów. Te rośliny były częścią niemal całego jego życia. Nie mógł ich

zapomnieć, mimo że już kilka lat ich nie oglądał.

Narysował osadę lapońską. Jurty. Spiralnie unoszący się dym. Stroje. Twarze tych,

których pamiętał.

Ojciec. Babka.

Raija.

Zakłuło go w sercu, gdy Anna Kajsa zatrzymała się nad rysunkiem Raiji.

Narysował ją jako dorosłą kobietę, ale w chwili, o której ojciec mu często opowiadał:

gdy stała z chustą na głowie w padającym mokrym śniegu. Gdy jej czarne włosy porwał wiatr

i szarpał nimi jak skrzydłami kruka. Wtedy, gdy opuszczała swoją Finlandię. Gdy stała tak,

samotna i opuszczona. Obcy ptak. Mały Kruk.

Ale Ailo nie umiał sobie wyobrazić Raiji jako dziecka. Dlatego narysował kobietę.

- Była matką Mai i Knuta - wyjaśnił dziewczynie. Cofnęła się do rysunku

przedstawiającego Mikkala.

- Mój ojciec.

- Byłeś do niego podobny?

- Tak mówili.

Zastanawiał się, dlaczego o to spytała. Może chciała go lepiej poznać, nie stawiając

dociekliwych pytań.

Anna Kajsa zatrzymała się na dłużej nad portretem Mikkala. Narysował go w stroju

lapońskim, stojącego przed jurtą. Widać było koniec sań. W ręku trzymał linę.

Twarz wyrażała siłę, ale usta miały wyraz łagodności.

Ailo był do niego podobny...

Na pewno musiał być przystojny!

Przerzucała arkusze dalej. Doszła do rysunku leżącego na samym spodzie. Oglądała

go najdłużej, siedząc na schodach. Rozumiała, że jemu poświęcił najwięcej czasu. Narysował

go, posługując się delikatnymi cieniami.

Przedstawiał kobietę o oczach tak żyjących, że Annie Kajsie wydawało się, że na nią

patrzy.

Wąska twarz. Odrobinę zadarty nos. Brwi wygięte w łuk. Włosy wychodzące poza

granice rysunku. Lekko uśmiechnięte usta, z grymaśnie wydętą dolną wargą. Uśmiech

najwyraźniej przeznaczony dla kogoś, kogo kochała.

Ailo dostrzegł rysunek.

Do diabła! Sądził, że go wyjął...

Był owocem jednej z tych bolesnych nocy, gdy myśli jego szybowały na północ na

złocistych skrzydłach. Gdy dał się prowadzić na zakazane mu obszary.

- Ona jest podobna do tej kobiety - powiedziała Anna Kajsa. - Do matki Mai i Knuta.

- Ona też jest jej córką - odpowiedział niemal niedosłyszalnie. - Maja i ja nie jesteśmy

prawdziwym rodzeństwem. Mamy tego samego ojca. Ona jest jej siostrą.

- Kochasz ją? Tylko pokiwał głową. Nie zauważył, kiedy zaczął wyrywać suchą

trawę.

- Ma na imię Ida - rzucił. - Ja... ją kochałem.

Anna Kajsa długo patrzyła na rysunek.

Czuła, że ta Ida musiała kochać Ailo. Było to oczywiste. Stanowili parę stworzoną

przez bogów. Ona taka ładna, no i Ailo...

Z całą pewnością kiedyś był przystojny.

- To było przed wypadkiem?

- Przed - odparł. Nie był w stanie budować pełnych zdań. Głos odmawiał mu

posłuszeństwa. Łzy piekły tuż pod powiekami.

- Ona wie o tym? Pokręcił głową.

- Ona nigdy się o tym nie dowie. Anna Kajsa długo patrzyła na Ailo. Musiał bardzo

mocno kochać tamtą kobietę. Musiał cierpieć. A teraz był jej przyjacielem.

12

Knut i William powrócili z Oulu. Mieli ze sobą list adresowany do Mai.

Nadszedł z Norwegii. Pokrętnymi drogami. Prawie pół roku trwała podróż tego

zapieczętowanego kawałka papieru. Wiele razy niemal zaginął. Mimo że zatrzymywał się po

drodze, zawsze ktoś sobie o nim przypominał. I przekazywał dalej. Może tylko do sąsiedniej

osady leżącej nieco dalej na południe, może trochę dalej. Wreszcie znalazł się w Tornio.

Marcus Runefelt był przecież teściem Mai. Przekazał go dalej przez kogoś, kto jechał do

Oulu, zanim syn go odwiedził. Nie wiedział nic o planach Williama. I zresztą zapomniał o

tym liście, gdy syn u niego był.

Ale w Oulu ktoś Williama odnalazł. Z listem w dłoni.

Adresowanym do Mai Runefelt, córki Reijo, na Hailuoto przy Oulu, w Finlandii.

Pisany był silną dłonią. Knut rozpoznał charakter pisma Reijo.

Użył całej siły woli, by powstrzymać się przed złamaniem pieczęci. Nowiny z

rodzinnych stron wzbudziły w nim tęsknotę. Nieważne, że źle go tam potraktowano. Nad

fiordem stał jego dom. Coś w nim zawsze będzie za nim tęskniło. Tak samo jak na zawsze

pozostanie w nim coś z wychowanego bez matki syna rybaka z Norwegii.

Historia jego rodu była historią ucieczek. Dopasował się do tradycji. Wybrał ucieczkę

zamiast pozostać i podjąć walkę.

Jednak są sprawy, od których mimo wszystko nie ma ucieczki.

Na przykład korzenie.

Uświadomił mu to list od Reijo. Sprawił, że znów poczuł zapach soli morskiej w

nozdrzach i usłyszał krzyk mew.

Tęsknota.

Knut ucieszył się, że także Ailo czekał na nich w domu. Nie miał żadnych nowin o

własnym, nowym domu dla Anjo i dzieci. Ten, który oglądał, okazał się zbyt duży.

Spodziewano się, że nowy właściciel potrafi prowadzić duże gospodarstwo i koordynować

pracę wielu ludzi.

Knut nie zdecydował się na taki krok. Stwierdził, że nie tego oczekiwał.

Odpowiedziano mu, że nie będzie miał wielkiego wyboru, gdyż w Finlandii nie ma

wystarczającej ilości ziemi uprawnej dla wszystkich.

Knut nie czuł się najlepiej w rozmowie z panami, którzy zamierzali sprzedać ów

majątek. Nie żeby byli niegrzeczni, ale poruszali się na granicy uprzejmości. Właściwie nic

dziwnego, nie znali go, choć z pewnością miał środki na zakup gospodarstwa. Nie należał do

ż

adnego znanego rodu.

Pomogło na pewno, że przyprowadził go William. Mimo iż wmieszał się w spisek,

mimo jego małżeństwa, które zepchnęło go w dół towarzyskiej hierarchii, nadal był

Runefeltem.

Nie byli nieuprzejmi. Ale Knut nie czuł się z nimi dobrze.

Przeczuwał, że nie będzie mu łatwo zacząć na nowo pomimo posiadanych pieniędzy.

Łatwiej byłoby wejść pomiędzy gorzej sytuowanych. Teraz był bogaty. Ale niewystarczająco

znamienity. Dobre drzewo genealogiczne pomogłoby mu o wiele bardziej niż złoto. Gdyby

był biedny, ale z odpowiednimi rodzicami, nie zabrakłoby wokół niego towarzyszy.

Dało to Knutowi materiał do przemyśleń zabarwionych goryczą, choć wcześniej nie

zdarzało mu się nic takiego. Był dumny ze swojego ojca, rybaka. Był dumny ze swoich

korzeni, które brały swój początek w biednej osadzie w Tornedalen. Był cholernie dumny, że

wychował go taki człowiek jak Reijo. Reijo wydawał się jak opoka w porównaniu z wieloma

ludźmi spotkanymi w Oulu.

Czuł gorycz, ponieważ ci ludzie nie dawali mu odczuć, że jest godny ich towarzystwa.

Jemu to nie przeszkadzało. On znał swoją wartość. Ale odbierał to jako obraźliwe w

stosunku do tych, spośród których się wywodził.

Maja nie czekała, aż podróżni otrzepią kurz z ubrań. Niecierpliwymi palcami złamała

pieczęć, aż rozsypała się w czerwonawy pył.

Podeszła do okna.

Nie była świadoma, że spojrzenia obecnych skierowały się na nią i że jej twarz

odzwierciedlała to, co czytała. Nie wiedziała, że przerazili się, gdy zbladła. Czuła, jakby ze

sztywnego arkusza papieru dobywał się głos Reijo. Głos z dalekiego domu.

Kolejne słowa Reijo coraz bardziej zwiększały szok, jakiego doznała. Starał się ją

oszczędzać jak mógł. Maja zdołała to dostrzec.

Stała oparta o okno, z listem w dłoniach, i płakała.

Podszedł do niej Ailo i wyjął papier spomiędzy jej kurczowo zaciśniętych palców.

Odłożył go na parapet i objął siostrę.

Pocieszał ją samą bliskością, nie mając pojęcia, czemu rozpacza. Zastanawiał się, czy

on też będzie płakać.

- Możemy przeczytać? - spytał Knut. Spojrzał Mai w oczy. W gardle rósł mu strach.

Bał się o bliskich, którzy zostali w domu.

Maja pokiwała głową i wparła twarz w ramię Ailo. Palce zacisnęła na szorstkiej

skórze jego kurtki, czuła, że niemal ją przebija.

Ailo gładził ją po włosach, przemawiając po lapońsku łagodnymi słowami. Mówił do

niej w języku, który tylko oni i Knut mogli zrozumieć.

- Ty jeszcze nie wiesz... - zdołała wyszlochać Maja. Knut zaczął czytać na głos list

Reijo.

- Moja córko Maju, Knucie i Anjo, chłopcy... Chciałbym móc mieć was tu teraz przy

sobie. Wolałbym opowiedzieć to, co muszę opisać.

Los nas ciężko doświadczył. Ale nawet w bólu można dostrzec promyk nadziei.

Helena i ja mieszkamy sami w domku na cyplu. Pojąłem ją za żonę w czasie trwania

jarmarku i teraz oczekujemy dziecka. Tak, wasz staruszek znów zostanie ojcem! Nawet nie

wiem, czy sam to pojąłem do końca. Dlatego, że wybrałem Helenę, a może raczej ona mnie

wybrała, nie mogę do was pojechać. Bardzo bym chciał, przyznaję. Ale przeważył wzgląd na

Helenę. Jestem pewien, że rozumiesz to, Maju.

Emil miał wypadek w górach. Poważnie się zranił i pewnie nigdy nie odzyska dawnej

sprawności. Ale Sedolf i Emil znów są przyjaciółmi. Nawet Ida. Chłopcy porozumieli się i

połączyli swoje gospodarstwa. Pomagają sobie nawzajem. Myślę, że to dobrze.

Ż

ycie jest zbyt krótkie, by nosić w sercu urazę. Ja pewnie zawsze byłem zbyt łagodny.

W podobny sposób jak Knuta próbowano oszukać Sedolfa. Z zawiści. Nie będę

wymieniał nazwisk, to niczemu nie posłuży. Sedolf musiał ukryć się w Finnmarku i przeczekać

niebezpieczeństwo. Ida wszystko załatwiła. Pewnie nigdy nie zrozumiem, jak. Najwyraźniej

zrodziło się jakieś porozumienie pomiędzy nią a jednym z ludzi, którzy przeszukiwali dom

Knuta. On jest teraz naczelnikiem w Bodę. Pomógł załatwić sprawę Sedolfa. Zakończył też

sprawę Knuta. Odesłał Idzie to, co mu zabrano. Jeżeli Knut zechce, może wrócić do domu.

Najsmutniejsza nowina dotyczy Idy. Wydaje się, że żadne z was nie uniknie cierpienia.

Wszystkie dzieci Raiji muszą je poznać. Miałem nadzieję, że ból ominie moją Idę. Nie dlatego,

ż

e kocham was mniej, bo nie jesteście z mojej krwi. Po prostu myślałem, że dość już cierpień

jak na naszą rodzinę. Ale także Ida musiała zapłakać.

Mała Raija usnęła na zawsze w połowie kwietnia. Nikt nie wie dlaczego. Nie była

chora. Bez bólu pożegnała się z życiem. Tyle wiemy. To się stało w nocy. Ida ciężko to

przeżyła. Chyba jeszcze się z tym w pełni nie pogodziła. Tym ciężej, że Raija była dzieckiem

Ailo. Gdyby nie Sedolf, obawiam się, że postradałaby zmysły. Mały Mikkal jest naszym

promykiem światła. Oczywiście, najbardziej dla Idy. Ale sama mówi, że pragnęła zachować

oboje...

Knut zamilkł.

Zapadła taka cisza, w której można by usłyszeć opadające płatki śniegu.

Teraz Maja obejmowała Ailo. Ich czarne włosy zmieszały się ze sobą. Połączyli się w

gwałtownym szlochu.

Znów Maja okazała swoją siłę. Dziedzictwo Raiji, którego nie dostrzegało się na

pierwszy rzut oka. Miała siłę swojej matki. Jej zdolność zaciśnięcia zębów w najczarniejszym

momencie życia. Chęć opieki nad tymi, których kochała. Stania przy nich ramię w ramię bez

względu na własne uczucia.

Maja poprowadziła Ailo do fotela i pomogła mu usiąść. Zdjęła mu maskę i położyła

na stoliku obok.

Nie pozostawiła go samego. Gdy tak siedział, zgięty wpół, z twarzą ukrytą w dłoniach,

wstrząsany płaczem, trzymała dłoń na jego ramieniu. Chciała, żeby czuł, że jest razem z nim.

Ż

e nie odejdzie.

Cisza stała się aż gęsta. Ściskała ich wszystkich. Ból odczuwali jak otwartą ranę.

Anjo podeszła do męża i wzięła list. Musiała go zobaczyć na własne oczy. Ujrzeć

pismo Reijo. Te straszne słowa. Anjo starała się wyobrazić sobie Reijo piszącego. Pewnie

siedział pochylony nad ciemnym stołem kuchennym. Spoglądał na fiord. Szukał pomocy w

oczach Heleny. I formułował dalsze zdanie. Tak delikatnie, jak umiał.

Pomimo że takich nowin nie można przekazać delikatnie.

Anjo dostrzegała nawet, kiedy robił przerwy. Wtedy maczał pióro na nowo. Litery od

razu stawały się mocniejsze, bardziej stanowcze.

Biedna Ida!

Knut w roztargnieniu głaskał żonę po plecach. Wpatrywał się w Ailo. Widział, jak

jego ciałem nadal wstrząsa szloch. Słuchał nieuważnie słów Mai, jej nagle łagodnego głosu.

Słów, którymi nieomal śpiewała w swoim języku.

- Ona była tak podobna do Ailo - usłyszał Knut swój głos, jakby mówił to ktoś inny.

Wiedział, że sypał sól w otwartą ranę, ale nie mógł się powstrzymać. - Była taka ładna...

- Wszystkie dzieci są ładne - rzuciła Anjo. - I wszystkie dzieci powinny żyć.

To była prawda.

Ale nie przynosiła ulgi.

William czuł się zbędny. Anna Kajsa też. Bardziej niż kiedykolwiek.

Próbowała pozbierać wszystkie fakty, lecz ciągle coś jej przeszkadzało.

Ida. To imię znała. Była to kobieta na rysunku Ailo. Najładniejsza, jaką widziała. To

ją kochał.

Ale nie powiedział jej, że ma dzieci.

Wszyscy znali ich imiona, tylko nie ona.

Czuła się taka bezradna. Wcześniej czuła, że Ailo jest jej przyjacielem. Kimś bliskim.

A teraz nie. Bo nie mogła nic zrobić, by go pocieszyć. Nawet nie rozumiała tego

języka, w którym przemawiała do niego Maria. Był to jego język.

Dziwne, nigdy o tym nie myślała. Wiedziała, że jest Lapończykiem, ale nie wiedziała,

co to oznacza. Mówił przecież tak dobrze po fińsku. Nigdy nie pomyślała, że to nie jest jego

ojczysty język.

Teraz słowa jakby ich rozdzielały. A już zaczynała sądzić, że właśnie słowa mogły ich

połączyć...

William odszukał butelkę koniaku. Wiedział, że alkohol niczego nie rozwiąże, ale

przynajmniej przytępi pierwszy ból. Pomoże znieść szok i rozpacz.

Podał Mai kieliszek. Spojrzała na niego z wdzięcznością. Miała zaczerwienione

powieki. Na sekundę przyłożył dłoń do policzka żony i napotkał jej smutne wejrzenie.

Powiedział jej, że mimo że nie zna Idy, współczuje im. Także dlatego, że Ailo tyle dla

niego znaczy. Ból Ailo odczuwał jak swój własny. Wszyscy, którzy kochali Ailo, dzielili z

nim jego cierpienie.

Gdy Ailo wreszcie odchylił się na oparcie fotela, jakby nie miał już sił, William

położył mu rękę na ramieniu i uścisnął.

Ale tamten na niego nie spojrzał. Nie patrzył na nikogo.

Maja podniosła kieliszek do ust brata. Przełknął trunek. Czuł, jak pali go w gardle i

grzeje w żołądku. Pił dalej. Opróżnił kieliszek.

Trunek go oszołomił.

- Więcej - poprosił. William zawahał się.

- Więcej! - powtórzył Ailo z naciskiem. Spojrzał teraz prosto w oczy Williama z takim

bólem, że ten nalał mu ponownie.

To też nie pomoże. Ale będzie jak smarowanie rany maścią. Trochę znieczuli.

Tym razem Ailo sam trzymał kieliszek. Oburącz, gdyż dłonie tak mu drżały, jakby

właśnie wrócił przemarznięty z zawiei śnieżnej.

Wypił do dna, nie odejmując kieliszka od ust. Zebrani dostrzegli grymas jego twarzy.

Maja bez słowa odstawiła kieliszek na stolik. Nadal siedziała na poręczy fotela brata.

William trzymał rękę na oparciu mebla.

Trwali przy nim.

Ailo powoli pokręcił głową.

Otaczali go sami przyjaciele. Stali wokół niego w kręgu. Nie będzie sam, chyba że o

to poprosi. To było dobre uczucie. Dobre pomimo tego okropnego bólu.

- Nigdy jej nie widziałem - powiedział w końcu. - Nigdy. Ale czuję straszny żal. Czy

można czuć żal po kimś, kogo się nie znało? Nigdy nie dotykało? Nie całowało? Czy można

kochać dziecko, nigdy go wcześniej nie widząc?

- Można, Ailo - odpowiedziała mu Anjo. - Można. Ona była twoją córką. Było jej

dobrze. Żyła dopóty, dopóki miała przeznaczone być promykiem słońca na ziemi.

Westchnął głęboko. Łzy nadal płynęły. Nawet nie próbował ich powstrzymywać.

Nigdy nie sądził, że jeszcze będzie mógł płakać. Uważał, że dosięgną! dna rozpaczy.

Ż

e nie mogło go spotkać nic gorszego niż to, co przeszedł.

Ależ się mylił!

Zapomniał, że jest ojcem. Może w pełni tego nie rozumiał. Nie rozumiał jeszcze, że

miłość do własnego dziecka była czymś tak wielkim, że mogła przesłonić wszystko inne. Nie

rozumiał tego, bo nigdy nie trzymał bliźniąt w ramionach. Bo nigdy nie uśmiechał się do

nich...

Dlatego, że był jedynie ojcem na odległość.

A teraz przeszywał go ból.

Jego duszę ogarnęła nieprzenikniona ciemność.

Dopiero to był prawdziwy ból.

To, co przeżył wcześniej, nie mogło znieść porównania z obecnym cierpieniem.

Jeszcze nie wiedział, co oznacza smutek i rozpacz...

- Biedna Ida! - powiedział. Pomyślał, że ona przecież jest matką. Urodziła ich oboje, a

teraz zostało jej jedno. Musiało być to dla niej jak zrównanie z ziemią domu, w którym się

ż

yło.

Powiedziała przecież, że chce zachować oboje...

Ailo wydawało się, że słyszy jej głos, widzi jej usta wymawiające te słowa. Widział

jej łzy.

Ida miała Sedolfa!

- Bogu niech będą dzięki, że nie jest sama - rzekł cicho. Złożył dłonie, wydawało mu

się to naturalne. Jakby nie pozostało mu nic innego.

Połowa kwietnia już dawno minęła. Zastanawiał się, jak teraz czuje się Ida. Jak długo

człowiek uczy się żyć z takim bólem. Jak długo trwa, zanim przestaje go zauważać. Nie

dlatego, że znika, ale dlatego, że staje się częścią życia.

Zastanawiał się, ile czasu upłynie, zanim Ida się znów uśmiechnie.

Chciał, by się śmiała. Nie powinna zawsze nosić smutku w oczach. Nie dlatego, żeby

zapomniała. Nie chciał, żeby Ida zapomniała o ich wspólnym dziecku, o ich córce. O Małej

Raiji.

O tej, która była do niego podobna...

Ale Ida nie powinna mieć łez w oczach. Powinna się znów uśmiechać. Znów być

szczęśliwa.

Tak, czuł, że Ida powinna mieć więcej dzieci. Wydawało mu się to słuszne, gdy ją

sobie wyobraził. Pomimo że oczami duszy nadal widział ją jako dziewczynę, wiedział, że jest

dobrą matką.

Przy jej spódnicy powinien rozlegać się dziecięcy śmiech. Uważał, że ona też tego

chce.

Ale to już nie będą jego dzieci.

To niemożliwe.

Dzieci Sedolfa. Sedolf jest dla niej dobrym mężem. Musiał w to wierzyć. Musiał

wierzyć, że Sedolf kocha ją równie mocno jak on sam. Musiał wierzyć, że Sedolf uszczęśliwi

ją jak on.

A może bardziej...

Westchnął. Zacisnął zęby. Ujrzał wokół siebie zasmucone twarze. Poczuł, jak bardzo

ich wszystkich kocha. Wiedział, że życie mogło się okazać dużo gorsze.

- Widzieliście umarłego, który płacze - powiedział lekko drżącym głosem. Nie

wyszedł z tego przekonywający żart. Zawierał zbyt wiele bólu, żeby ktokolwiek mógł się

uśmiechnąć.

Anna Kajsa nic nie rozumiała.

- Czy coś jeszcze pisze? - zapytał. Nie mógł rozluźnić ściśniętego gardła ani

powstrzymać łez.

Dłonie mu nadal drżały. Ale wziął Maję za rękę. Dotyk napełnił go ciepłem.

Poczuciem wspólnoty. Wiedział, że ten ból będzie długo odczuwał. Wiedział, że jutrzejszy

poranek nie zatrze śladów. Według niego - żaden.

- Czy to cały list? Knut przejął kartkę od żony. Czytał lepiej od niej.

Poza tym znał charakter pisma Reijo.

- Spodziewają się z Heleną dziecka w grudniu - przekazał. Przeczytał szybko ostatnie

zdania. - Dziwnie jest wyobrazić sobie Reijo jako młodego ojca - rzucił od siebie i czytał

dalej. - Dobre połowy. Urodzaj. Sedolf więcej spędza czasu na roli niż na morzu - dodał i

potoczył wzrokiem po zebranych. - To wszystko. - Zerknął na Anjo. - Możemy tam wrócić -

rzucił z krzywym uśmiechem. Jednak gorycz kapała z każdego jego słowa. - Chciałbym

wiedzieć, jak to się Idzie udało. Pamiętam tego człowieka. Nie wyglądał na takiego, którego

mogą zmiękczyć prośby.

Na twarz Anjo wypłynął dziwny uśmiech. Oczy nabrały wyrazu melancholii.

- On był mężczyzną - rzekła w końcu. - Nie zauważyłeś, jak patrzył na Idę? Nie

zauważyłeś, że ona przebiła się przez skorupę, w której się zamknął? Może nie był

barankiem, ale pod zewnętrzną twardością był zwykłym człowiekiem. Mężczyzną, który

myślał i czuł, i może chciał po prostu z kimś porozmawiać.

- On i Ida? - spytał Knut z niedowierzaniem. Zapomniał zupełnie, że nie są sami.

Anjo nie patrzyła na męża, gdy odpowiadała. Napotkała spojrzenie Ailo.

- Nie w ten sposób - rzuciła. - Nigdy w ten sposób. Ida nie jest łatwa. Ale łatwo jej

zjednywać przyjaciół. I na szczęście nie osądza innych tak pochopnie jak reszta rodziny. Ja

myślę, że ona zdobyła zaufanie tego człowieka. A on pewnie zakochał się w niej tak, jak

zakochać by się mogło wielu mężczyzn, którzy spotykają kobietę taką jak Ida. Nie dlatego, że

ona tego chciała czy to sprowokowała. Po prostu dlatego, że jest, jaka jest.

- W takim razie stała się twardsza - stwierdził Ailo. Knut nie wiedział, co mówić.

Nadal nie rozumiał, jak mogło do tego dojść. A już zupełnie nie miał pojęcia, skąd Anjo

mogła to wiedzieć.

- My, kobiety, wiemy o sobie więcej - odpowiedziała Anjo na nie zadane pytanie

męża. - Czasem rozmawiamy. Czasem kojarzymy ze sobą fakty. I dostrzegamy więcej niż wy,

mężczyźni. Wy widzicie siostry, żony, matki. A my jesteśmy kobietami. Wiemy, jak czują

kobiety. A wy macie raz na zawsze ustalone zdanie o kobietach, które kochacie.

Knut oniemiał.

- Może teraz powiesz mi - rzucił po chwili - że wolałaś wyjść za Ailo i że Heino był

twoim sekretnym kochankiem wtedy, gdy wzdłuż i wszerz jeździliśmy po Finnmarku...

Uśmiechnęli się do siebie. Anjo odgarnęła Knutowi włosy z czoła.

- Mnie znasz - powiedziała. - Ale jesteś ślepy, jeśli chodzi o wszystkie inne.

- Cieszę się, że stała się bardziej twarda - rzucił Ailo. - Łatwiej zniesie to wszystko.

Maja uścisnęła jego dłoń.

- Myślę, że możemy być pewni, że Ida sobie poradzi. W razie zagrożenia zawsze

stawała się twarda jak mała drzazga. Pazurami walczy o swoich...

- No i ma Sedolfa - rzucił Ailo ochryple. Nikt mu na to nie odpowiedział. Ale wszyscy

myśleli to samo.

Ze Ailo nie miał nikogo, kto mógłby być z nim tak blisko, jak Sedolf z Idą. Nikt nie

mógł go tak wspierać. Ailo nie miał nikogo. I nie będzie miał.

Ale on też stał się twardszy. Umiał nazwać rzeczy po imieniu. I napotkać je z

podniesionym czołem.

- Nie pójdziesz dziś do domku - stwierdziła Maja. - Mamy dosyć wolnych pokoi.

Ale on podniósł się z fotela. Podszedł do okna. Wyjrzał w ciemność i wiedział, że ona

na niego czeka.

- Boicie się o mnie? - spytał, nie odwracając się. Pomimo że byli dla niego

najbliższymi ludźmi na świecie, nadal czuł się źle, gdy oglądali go bez maski. Odbierało mu

to pewność siebie. A teraz musiał być twardy.

- Nie chcemy, żebyś był sam - rzekł Knut. - Współczujemy ci. Przecież ona była twoją

córką...

Ailo wstrząsnął głową. Nadal wyglądał przez okno.

- Nic mi się nie stanie - rzucił, zaciskając pięści. - Ciemność nic mi nie zrobi. Często

przebywałem w ciemności. Ona zawsze mnie skrywała.

Maja objęła Ailo i przytuliła policzek do jego pleców.

- Zbyt cię kocham, by pozwolić ci być samemu - powiedziała. - To wielki ból. Ja też

straciłam dziecko. Nigdy go nie widziałam. Ale wiem, co przeżywasz, Ailo. Przeszłam przez

to sama. Byłam otoczona ludźmi, ale ich odepchnęłam. Potem bardzo żałowałam. Bardziej

niż możesz przypuszczać. To tylko pogorszyło mój stan...

Uwolnił się z jej objęć. Dłońmi objął jej policzki.

- Chcesz dobrze, Maju. Wszyscy chcecie dobrze. Doceniam to. Ale to mój ból. Muszę

go przeżyć na swój sposób. I nie sądzę, że moglibyście zasnąć, gdybym tu został. Może bym

się opanował, ale nie wyszłoby mi to na dobre. Rozumiesz to, Maju, moja najukochańsza

siostro?

Maja poddała się.

W głębi duszy rozumiała go. I domyślała się, że nie tylko przedstawiciele rodu Alatalo

są uparci. Ze strony rodziny Mikkala Ailo też mógł sporo odziedziczyć.

- Ale przyjdę z samego rana - rzuciła.

- Po południu - odparł Ailo i puścił ją. Wciągnął kurtkę i złapał butelkę koniaku. -

Wezmę ją. To będzie moje towarzystwo. Może nie najlepsze, ale zawsze jakieś...

Patrzyli, jak odchodzi w mrok. Na spotkanie najdłuższej nocy swego życia.

13

Dopiero nazajutrz późnym popołudniem ktoś zjawił się w jego samotni. Dla Ailo nie

stanowiło to różnicy, dla niego czas stanął w miejscu. Było ciemno. Potem nastał dzień. W

butelce po koniaku ukazało się dno.

Zaczęło zmierzchać.

Nie miał pojęcia, jaka jest pogoda na zewnątrz. Nie wychodził. Zamknął się w środku.

Pił. Płakał. Bił pięściami w ściany. Przewracał meble.

I rysował.

Drzwi były zamknięte na klucz. Musieli pukać. Musieli mocno walić, by Ailo to

usłyszał. Żeby usiadł. Żeby zrozumiał, że dzieje się coś poza nim.

Chwiejąc się na nogach, w końcu otworzył. Dzień miał jeszcze w sobie światło, więcej

niż wpadało przez okna.

Knut i William stali na progu, patrząc na niego zatroskanym wzrokiem.

- Dobry Boże, jak ty wyglądasz! - wykrzyknął William.

Ailo wpuścił ich do środka.

- To był wypadek - wyjaśnił z grymasem Ailo, podnosząc przewrócony stół.

Potłuczone talerze zostawił na podłodze.

Przybysze ogarnęli wzrokiem kuchnię. Spojrzeli po sobie, a potem na Ailo.

- Czy ty w ogóle spałeś tej nocy? - spytał Knut.

Ailo opadł na fotel i odgarnął włosy z czoła.

- Nie wiem - odparł zmęczonym głosem. - Nie sądzę. W pewnej chwili byłem tak

pijany, że mogło mi się tak wydawać, ale nie wiem...

- Żałujesz? - spytał William.

- Żałuję czego?

- Że tu pozostałeś. Że jesteś „umarły”.

- To i tak nie przywróciłoby życia mojemu dziecku - odparł Ailo. - Ale pewnie, że

ż

ałuję. Każdego dnia, choć to nie ma dla nikogo znaczenia. Nawet nie warto o tym myśleć.

Na wszystko jest nieodwołalnie za późno. Już tak długo byłem umarły, że mogę takim

pozostać. Nie nadaję się dla żadnej kobiety. Nie jako mężczyzna. Wiesz o tym równie dobrze

jak ja.

William nie odpowiedział. Rozmawiali już na ten temat wiele razy, I zawsze dostawał

tę samą odpowiedź.

Ailo schwycił teczkę z rysunkami, przejrzał je i wyciągnął kilka z pliku. Gwałtownym

ruchem podał je Knutowi.

- Powiedz, czy któreś jest podobne! - zażądał. Knut, zdumiony, spojrzał na pierwszy

rysunek.

Czarne kreski układały się w twarzyczkę dziecka. Wydała mu się dziwnie znajoma.

Ś

ciągnął brwi. Spojrzał badawczo na Ailo. W jego oczach dojrzał takie napięcie, że wiedział,

iż jest to sprawa wielkiej wagi. Kwestia życia lub śmierci.

Powoli zaczynał rozumieć.

Z trudem przełknął ślinę. Podniósł do oczu pierwszy rysunek. Przejrzał następne.

Za każdym razem twarz dziecka. Ailo zmieniał, zestawiał inaczej rysy twarzy, ale

nadal była to ta sama twarz.

Knut czuł wzbierający płacz, ale zwalczył go. Przez te szkice przezierała bezdenna,

czarna rozpacz Ailo.

- Próbowałeś je narysować? - spytał w końcu, gdy był pewien, że głos go nie

zawiedzie. Spojrzał na Ailo. Napotkał spojrzenie swego przyjaciela, swego brata krwi. Jakże

by chciał dać mu to wszystko, co widział... Żałował, że nie potrafi dobrze rysować.

- Próbowałem... - odparł Ailo zmęczonym głosem. Zmęczonym do granic

wytrzymałości. - Powiedz mi, czy któryś jest podobny. Co się zgadza, a co nie...

Pochylili się nad rysunkami, które Knut rozłożył wachlarzem na stole.

- Raija była podobna do ciebie. Choć może bardziej do Mikkala, twego ojca, jeśli

potrafisz wyobrazić go sobie jako dziecko. Albo siebie. Miała czarne, sztywne włosy. Brwi

Mikkala. Jego podbródek. Tak mało przypominała Idę, że trudno było niemal uwierzyć, że to

jej matka...

Ailo słuchał całym sobą.

- Tu linia jest właściwa, ale nie zgadzają się oczy. Bo narysowałeś oczy Idy, prawda?

Ailo przytaknął.

- Wyobraź sobie oczy Mai, wtedy będzie dobrze. No i te jej włosy... Zawsze

wyglądała, jakby miała na główce czarny kapturek. - Knut przerzucił kilka szkiców. - Mały

Mikkal jest podobny - stwierdził stanowczo. - Takim go pamiętam. Podobny do małej Idy.

Może ma więcej uporu w spojrzeniu. Ma więcej z Raiji. Właściwie lepiej ją teraz pamiętam,

bo Reijo odnajdywał i wskazywał nam podobieństwo małego do niej w rysach twarzy i

zachowaniu. Wcześniej widziałem w nim tylko Idę.

- Ale jest podobny? - spytał Ailo ochrypłym głosem. Knut potwierdził.

- Poza tym tylko, że narysowałeś je trochę starszymi. Mikkal może będzie tak

wyglądał za rok. No a Raija... nie. - Po dłuższej chwili ciszy dodał: - Pod względem wieku

Mikkal jest pomiędzy Henrikiem a Karlem.

Ailo pochłaniał każde słowo Knuta. Zapamiętał, które szkice Knut uznał za udane.

Złożył je stanowczym ruchem. Oczy płonęły mu nadal tym samym blaskiem.

- Musiałem - wyjaśnił. - Po prostu musiałem. Widziałem dzieci w mojej głowie,

niemal dotykałem... Ale to nie wystarczyło. Chciałem je naprawdę zobaczyć. I być pewien, że

dobrze je narysowałem. Że to moje własne dzieci bawią się w moich marzeniach... - Zacisnął

dłonie na teczce.

- Masz dar w palcach - rzucił Knut.

- Coś muszę mieć - odparł Ailo. - Coś. A moje dłonie... palce... - Spojrzał na nie. - To

było mi przeznaczone. Teraz, gdy moje życie jest takie, jakie jest.

W jego słowach nie było goryczy, tylko pogodzenie się z rzeczywistością. Jego

rzeczywistością.

- Dobrze, że Maja nie przyszła - stwierdził i usiadł. Rozejrzał się wokół, jakby

pierwszy raz ujrzał rozmiary zniszczeń. - Ależ tu bałagan...

William zaśmiał się, choć oczy nadal miał poważne.

- Maria już dawno by tu przyszła - zdradził, spoglądając na Knuta - ale w drodze na

Hailuoto jest nowy mieszkaniec. I dlatego nie mogła sobie pójść, bo potrzeba wprawnych

położnych. Nas wygoniły za drzwi.

Ailo spojrzał na Knuta pytająco. Ten pokiwał głową.

- Anjo chyba źle coś obliczyła - rzucił, wzruszając ramionami. Ale nie był tak

spokojny, jakim się chciał wydawać.

Anjo obudziła się nad ranem. Od czasu do czasu czuła skurcze. Jednak dopiero gdy

stały się regularne, wygoniła go. Ale uśmiechnęła się, mówiąc, że to pewnie potrwa. Przecież

jest taka mała...

- Sądziliśmy, że to nadejdzie później. Ale przecież nie można odesłać kogoś takiego z

powrotem... I najgorsze jest to - rzucił gwałtownie - że wtedy mąż czuje się zupełnie

niepotrzebny! Możesz tylko chodzić i czekać, aż to się skończy. Czujesz się jak najbardziej

zbędna istota pod słońcem. No i tylko nie mieści ci się w głowie, jak ona to wytrzymuje...

William i Ailo popatrzyli na niego. Obaj wiedzieli, że z nich tylko Knut to przeżył,

choć wszyscy byli ojcami.

Ailo nigdy nie widział swoich dzieci. Nigdy ich nie dotykał. William wrócił do domu

do sporego już syna. Ominęło go wiele miesięcy, które nigdy się nie powtórzą. W ciągu

których on nie był częścią życia małego. Nieważne, ile Maria mu opowiadała, ile chciała

przekazać z tego, co czuła, co przeżywała...

Ż

aden z nich nie widział tego cudu. Nie wiedział, jak to jest trzymać w ramionach

nowo narodzonego syna czy córkę. Nie słyszeli pierwszego krzyku dobywającego się z głębi

pomarszczonego, czerwonego ciałka.

Knut to przeżył.

Obaj zazdrościli mu tego, ale nic nie powiedzieli.

Knut jednak to wyczuł, bo nie ciągnął tematu. Dobrze jednak pamiętał narodziny

Karla... Pamiętał, że tamtej nocy mieli być u Idy w domku na cyplu. No i że coś wydarzyło

się wtedy między nią a Sedolfem.

Już wtedy.

To także skłoniło Knuta do milczenia. Ailo i tak bardzo cierpiał. Nie było sensu

rozdrapywać ran. Mówić coś, czego długo by się żałowało.

- Nic tam po mnie - rzucił tylko. - Tutaj mniej się denerwuje...

- Dobrze, że sprowadziliście doktora - zauważył Ailo.

- Sara z Myra odebrała już w tym roku wiele porodów - wzruszył ramionami Knut.

Ale na niego obecność lekarza też działała uspokajająco. Nie mówiąc już o Mai, która

najchętniej nieba przychyliłaby Anjo.

Knut wiedział, że Anjo była w najlepszych rękach.

Jego własne się zaś pociły ze zdenerwowania.

Pomogli Ailo posprzątać. Zebrali potłuczone szkło do jednego wiadra. Na półkach się

wyraźnie przerzedziło.

Ailo potrząsnął głową z niedowierzaniem. Popatrzył na prawie pełne wiadro.

- Nie pamiętam tego - stwierdził zdziwiony. - Przysięgam, że tego nie pamiętam!

Wyciągnął kawałek szkła. Była to ocalała nóżka kieliszka.

- Jak mogłem zniszczyć coś tak ładnego? Jak? William wyjął mu z dłoni szkło i

wrzucił z powrotem do wiadra, które wystawił na schody.

- To tylko przedmioty - powiedział do Ailo. - Nie powinieneś teraz płakać nad

potłuczonym szkłem. Zresztą nie najładniejszym. Maja wynalazła to na strychu. Nie miało

większej wartości, jeśli to cię pocieszy. Dostaniesz nowe...

Spojrzenie Ailo nadal było bez wyrazu.

- Po prostu tego nie rozumiem - powtarzał uparcie. - Przecież nie byłem aż tak pijany.

Powinienem to pamiętać...

Knut przyniósł wodę z pobliskiego źródła i nastawił kawę.

- Cierpiałeś - pocieszał szwagra William. - Nie byłeś w stanie myśleć normalnie.

Musiałeś dać upust wielkiemu bólowi. I tak lepiej, że wyżyłeś się na przedmiotach. Bałem

się, że...

Ailo spojrzał mu badawczo w oczy.

- Czego się bałeś? - spytał. - Że zwrócę się przeciwko sobie?

William pokiwał głową.

Zapadła cisza tak doskonała, że słyszeli nawzajem swoje oddechy. I syczenie kropli

wody ściekających po ściance czajnika na ogień.

- Myślałem o tym - przyznał się Ailo. - Nie mogę zaprzeczyć, że o tym myślałem. Gdy

od was odchodziłem, tylko to miałem w głowie. Chciałem końca. Końca wszystkiego.

Potrzebowałem twojego koniaku dla odwagi. To, że ona - moje dziecko, moja córka - umarła,

podczas gdy ja żyłem jak umarły dla świata... to nie miało sensu. Nie widziałem żadnego

celu. To było takie niesprawiedliwe. Czarne. Była we mnie otchłań. I siła, która mnie tam

ciągnęła, wciągała... Wydawało mi się, że to jedyna słuszna rzecz, jaką mogłem zrobić. Dla

mnie i dla innych. Skończyć ze sobą.

- Widziałem nóż - rzucił Knut. Zauważył go od razu, ale nic nie powiedział. Nie chciał

wywoływać ponurych tematów. Nie w dzień, w którym rodziło się jego dziecko.

Zauważył nóż, wbity w podłogę po prawej stronie fotela, na którym siedział Ailo.

Wbity z taką siłą, że ostrze weszło głęboko w deski.

- Pamiętam, że siedziałem z nożem skierowanym na przegub - przyznał się niechętnie

Ailo, nie patrząc na żadnego z towarzyszy. Nie sądził, że się do tego przyzna. Ale to byli jego

przyjaciele. Prawdziwi przyjaciele. Nie wszyscy mieli szczęście posiadać takich przyjaciół. -

Ale coś zawiodło. Może odwaga. Boję się umrzeć. Mimo że właściwie nie mam po co żyć,

coś mnie tu trzyma. Mam marzenie...

Więcej nie zdradził. Dalszą myśl zachował dla siebie. Przyszła mu do głowy

niedawno. Nawet przed najlepszymi przyjaciółmi nie wszystko należy ujawniać.

- Masz wystarczająco dużo odwagi, by żyć - poprawił go William. Był blady, lecz

stanowczy. - To nie tchórzostwo, Ailo. To największa odwaga, na jaką może się zdobyć

człowiek.

Ailo zaśmiał się głucho.

- No, nie wiem, Williamie, czy to prawda... Kawa była mocna i gorąca. Taka, jaką

zawsze robił Knut. Jeśli chodziło o kawę, był bardziej szczodry niż kobiety. Aż cierpły od

niej wargi i piekło w przełyku. Knut wydobył jeszcze z kieszeni piersiówkę. Z lekkim

uśmiechem na twarzy dopełnił kubki jej zawartością. Bardzo chciał, by wszystko szło

normalnym torem, by ten list od Reijo w ogóle nie dotarł.

- Może to odrobinę za wcześnie - rzucił - ale chyba nie zaszkodzi, żeby wypić zdrowie

mego nowo narodzonego syna!

Przechylili kubki. Gardła piekły ich teraz jeszcze bardziej. Ailo poczuł, że ma skurcze

ż

ołądka. Pewnie zaraz zwymiotuję, pomyślał. Ale to nic, ból cielesny łatwiej znieść.

Ten czarny, gęsty płyn też niósł z sobą rodzaj zapomnienia. Pomagał zepchnąć w głąb

to, co najbardziej bolało.

- Takim pewnym siebie mężczyznom rodzą się córki - stwierdził Ailo. - Chyba

będziesz musiał zadowolić się tym synem, którego masz. O ile dobrze pamiętam, masz dwie

rodzone siostry. - Raija urodziła więcej córek.

- Zapominasz o tym w Rosji...

Rzeczywiście. Maja kiedyś mu o nim pisała. Krótkie, pełne goryczy zdania o bracie,

którego mieli gdzieś na wschodzie.

Zapomniał o wydarzeniu, które dawno temu zadziwiło ludzi w osadzie. O rosyjskim

statku, na który zabrał Raiję jego kapitan. Ten, który był ojcem jej drugiego syna. I który

przekazał im wiadomość, że ona nie żyje.

Ailo nigdy nie mógł się z tym pogodzić. Może dlatego zapomniał i o chłopcu. O

chłopcu, który nosi imię podobne do imienia jego własnego ojca...

- Tak, zapomniałem - potwierdził. Nie chciał o tym mówić. Tak jak o swoim dziecku,

które mu umarło, a którego nie znał. Którego nigdy nawet nie pogładził po włosach.

Nie mógł tak żyć.

- No to wypijmy za twojego syna - poddał się. - Chociaż chciałbym cię zobaczyć,

kiedy zalotnicy zaczną krążyć wokół twego domu...

Jego myśli w sposób nieunikniony uleciały ku domkowi na cyplu.

Knut rozmarzył się, oparłszy się o ścianę.

- Tak, pewnie przycinałaby natrętnym zalotnikom palce oknem, jak taka jedna, którą

znamy... - urwał. - Przepraszam. Nie chciałem rozdrapywać starych ran. Ale nie mogę też

zapomnieć o mojej siostrze! Nie takiej, jak Ida.

- Tak, niełatwo ją zapomnieć - zgodził się Ailo. Kawa w dziwny sposób stawała się

coraz bardziej przejrzysta. A piersiówka Knuta w równie dziwny sposób pusta. Ból w piersi

Ailo przycichł. Już nie płonął ogniem, lecz się żarzył.

Rozmowa zeszła na bezpieczne tory. Byli w całkiem dobrych humorach, gdy nadeszła

zdyszana Anna Kajsa. Weszła do środka, choć wyglądała, jakby wolała pozostać na dworze.

Na ławę odstawiła kankę i próbowała uspokoić oddech.

Rozejrzała się za Knutem, choć starannie unikała jego wzroku.

- Masz córkę - obwieściła. Nawet lęk, który zawsze czuła, zbladł na wspomnienie tej

cudownej istotki. - Jest śliczna! Ma masę jasnych włosów. I czarne oczy. Najczarniejsze, jakie

widziałam. Ciemniejsze nawet od węgla Ailo... - Zamilkła, przygryzając wargi. Musiała

spojrzeć na Knuta.

Jego radość nie miała granic. Rozpromieniony, młócił Ailo i Williama po ramionach.

- Córka? Śliczna córka? Piękna córka? A nie mówiłem, chłopaki? Że to będzie

wspaniałe dziecko, najpiękniejsze na świecie?! Najpiękniejsza na świecie córka!

Uśmiech Williama sięgał niemal od ucha do ucha. Na twarzy Ailo też można było

odczytać to samo. Żaden z nich nie chciał przypominać Knutowi, że jeszcze całkiem

niedawno był święcie przekonany, że będzie miał syna. Nie miało to teraz znaczenia.

- Blondyna, mówisz? - Knut przejechał dłonią przez włosy. Gdy Anna Kajsa

popatrzyła na niego, nie dostrzegła w nim silnego mężczyzny. Był chłopcem o śmiejących się

oczach.

- Z czarnymi oczami? - Musiała mu to jeszcze raz potwierdzić.

Przez twarz Anny Kajsy przemknął ostrożny uśmiech. Pokiwała głową. Nieco

silniejszym głosem powiedziała:

- Czarne jak noc. Knut ze śmiechem pochwycił jej ramiona i okręcił wokół siebie w

dzikim tańcu. Podniósł ją wysoko, ściskając wąską talię, i ucałował głośno w oba policzki,

zanim postawił ją na podłodze.

- Blondynka z czarnymi oczami! - usłyszeli jeszcze, gdy w pląsach oddalił się ścieżką

ku domowi.

Anna Kajsa stała oszołomiona, zarumieniona, ale nie przestraszona. Też chciała

odejść, ale przypomniała sobie o kance, którą przyniosła.

- To zupa dla ciebie, Ailo. - Jemu mogła patrzeć w oczy. Nawet musiała, gdyż tylko z

jego oczu mogła odczytać cokolwiek. Ale też chciała.

- Maja ugotowała? Potrząsnęła jasną głową.

- Ja - odparła, patrząc na swoje dłonie. - Coś tam potrafię... I tak nie mogłam wiele

pomóc. Maja asystowała lekarzowi. Wszystko szło dobrze... - Zadrżała lekko i dodała: -

Przynajmniej tak mówili. Ale trudno w to uwierzyć. - Spojrzała na Williama i Ailo swoim

bezbronnym spojrzeniem. - To było okropne - wyznała, blada. - Ja nigdy nie chcę mieć dzieci.

Nigdy! - rzuciła z gwałtownością, której żaden z nich się nie spodziewał. No, ale była młoda.

Nigdy wcześniej nie widziała porodu. Mimo że w domu traktowano ją niemal na równi ze

służącymi, trzymano ją z dala od tych spraw. O nich tylko się szeptało.

- Kobiety zawsze rodziły dzieci - stwierdził William. - O ile wiadomo, to jedyny

sposób. I już. Ale większość przez to przechodzi. I nawet mają więcej niż jedno dziecko. Nie

może być to aż tak nie do wytrzymania...

Anna Kajsa, wcale nie przekonana, spojrzała na przyrodniego brata. Wiedziała, co

mówi, bo była kobietą.

- To było okropne - utrzymywała. - I ja nigdy nie będę miała dzieci!

William uśmiechnął się z pobłażaniem, jakby wiedział lepiej. Pogładził ją delikatnie

po włosach.

- Mam nadzieję, że życie obejdzie się z tobą łagodnie, Anno Kajso - powiedział. - Nie

znam wielu ludzi, którzy zasługiwaliby na to bardziej niż ty!

Podszedł do drzwi.

- Pójdę chyba i obejrzę to cudo Knuta. Zobaczę, czy warta jest tylu pochwal, którymi

ją już zasypywał...

Spojrzał na Annę Kajsę. Dziewczyna kręciła się niespokojnie. Najwyraźniej nie

chciała iść. Ale nie mogła odważyć się zostać, a już na pewno sama tego zaproponować.

Ailo był jak ślepy i głuchy. Ale ona była zbyt młoda, by to rozumieć. Nadal znała Ailo

zbyt mało. William żałował teraz, że nie powiedział jej całej prawdy o Ailo.

Ale tym razem jej pomógł.

- Zostań tu i podgrzej zupę dla Ailo. No i zobaczymy, czy będzie na tyle rycerski, by

odprowadzić cię do domu przez ten ciemny las...

- Ja się nie boję! - zaprotestowała szybko. William uśmiechnął się do niej.

- Idę. Będę miał na pewno okazję do wypicia za zdrowie tej dziewczynki - rzucił. -

Przecież ostatnio piliśmy za niewłaściwą płeć...

Zamknął za sobą drzwi.

Anna Kajsa poszukała garnka i przelała do niego zupę. Robiła to wszystko, nie patrząc

na Ailo. Zauważyła jednak każdy szczegół. Od wczoraj nie zmienił ubrania, nie czesał

włosów. Pewnie nie spał ani chwili...

Pomimo wysiłków mężczyzn od razu zauważyła też bałagan w domu. Także wiadro

ze skorupami i szkłem.

- Nie mówiłeś, że masz dzieci - powiedziała, zbyt gwałtownie mieszając zupę.

Musiała coś robić z rękami, na czymś skupić wzrok, by nie patrzeć na niego.

- Nie - odparł jednym słowem.

- Nigdy ich nie widziałeś?

Pamiętała, co mówili poprzedniego wieczora. Miała dobrą pamięć. Ćwiczyła ją przez

całe życie. Był to sposób na uniknięcie przykrych myśli. Wypełniała głowę tym, co usłyszała.

Ale nauczyła się, że to dobrze wiedzieć o wszystkim.

Dobrze było umieć słuchać.

- Nie.

Ailo wstał. Niespokojnie przeszedł po pokoju. Stanął koło Anny Kajsy i ścisnął

krawędź stołu, aż zbielały mu kostki.

- Pilnie słuchałaś, prawda? Zaczerwieniła się gwałtownie.

- Nikt nie powiedział, żebym wyszła - broniła się. Czuła, jakby podłoga się pod nią

uginała. Nie przypuszczała, że on może tak zareagować. Przecież był po jej stronie, był

przyjacielem...

- Nie to miałem na myśli... - Zmitygował się Ailo. - Mam dzieci. Miałem córkę. Mam

syna. Były bliźniętami. Nigdy ich nie widziałem. Ida jest ich matką.

- Dlaczego więc jesteś tu? - Anna Kajsa utkwiła swe wielkie oczy w oczach Ailo.

- Bo dla nich umarłem. Dlatego, że Ida sądzi, że nie żyję. I tak ma pozostać. Moje

powstanie z grobu spowodowałoby zbyt dużo cierpienia. Dla mnie, dla niej, dla wszystkich.

- Ale to twoje dziecko! Pokiwał głową. Długo patrzył na Annę Kajsę.

- Ida jest moją żoną.

- Jesteś żonaty?! Westchnął, potakując.

- A kim jest ten, którego nazywali... - Anna Kajsa nie zapamiętała jego imienia. Nic

dziwnego: „Sedol” brzmiało obco dla fińskiego ucha. Dziewczyna zupełnie zapomniała o

mieszaniu zupy, chociaż z garnka już mocno parowało. - Kim on jest?

- Sedolf jest mężem Idy - wyjaśnił Ailo spokojnie i poważnie.

- Ale przecież to niemożliwe! - sprzeciwiła się Anna Kajsa, zaskoczona. - Przecież to

ty jesteś jej mężem!

Ailo pogładził ją po włosach. Umieścił pasmo jej włosów za uchem. Wyglądała tak

przejmująco młodo i niewinnie, nie na swoje siedemnaście lat.

- Ale ja nie żyję, Anno Kajso. Ida była wdową. Zamilkł. Dziewczyna wyglądała na

wzburzoną.

Wyjął z jej dłoni drewnianą łyżkę. Cofnęła gwałtownie palce, bo musnął ją przy tym

leciutko.

- Wszystko stało się tak, bo tak musiało - wytłumaczył, mieszając zupę i ratując ją

przed wykipieniem. Odsunął garnek z ognia. - Ja byłem jak umarły. Musiałem podjąć

decyzję. Nie mogłem być już mężem dla Idy. A ona jest taka młoda. W twoim wieku, może

trochę starsza. Powinna zaznać szczęścia w życiu. Kochałem ją na tyle mocno, że umarłem

dla niej.

- Ona kochałaby cię bez względu na wszystko! Ailo pokiwał głową.

- Pewnie tak - odparł. - Na pewno. Ale tak zdecydowałem. I tak będę żył. Dla Idy nie

ż

yję.

Ale nie powiedział jej, dlaczego.

14

Fińska córeczka Knuta i Anjo była naprawdę prześliczna. Miała gęste, jasne włosy,

dłuższe niż zwykle u noworodków. A jej oczy miały kolor głębszy niż czerń nocy czy węgla.

Były iskrząco czarne.

Następnego dnia Knut napisał list do domu. Jak na niego, niezwykle długo opisywał

ten ich mały cud.

Ale znalazł też słowa, w których przekazał ich żal z powodu małej Raiji. Długo

zastanawiał się, jak może przemycić jakąś wieść o Ailo bez wspominania tego, czego nigdy

nie powinien wspominać.

Dlatego list leżał nie skończony i nie wysłany.

Ailo poczuł, że wypełnia go coś niezwykłego, gdy pochylił się nad kołyską malutkiej.

Skurcz w gardle nie ustąpił, gdy Knut podniósł ją i położył w jego ramionach. Długo nie mógł

wykrztusić słowa.

- Ładna? - spytała Anjo. Była zmęczona, lecz na policzkach wykwitły jej rumieńce. W

oczach miała blask szczęścia, który Ailo postanowił na długo zapamiętać. Gdy będzie sam,

wywoła ten blask z pamięci. Postara się wyobrazić go sobie, ale w oczach Idy. Nie na

papierze, ale w swoich myślach. Taki obraz, który tylko on będzie w stanie widzieć.

- Prześliczna - odparł z przekonaniem. Nie musiał udawać, by zadowolić dumnych

rodziców.

Ostrożnie przesunął opuszkami palców po mięciutkim policzku dziecka. Mała

zamrugała powiekami. Ziewnęła szeroko, pokazując bezzębne dziąsełka. Następnie skrzywiła

się lekko, rozrzuciła małe dłonie, rozczapierzając paluszki, i znów zapadła w sen.

- Brwi Raiji - powiedział Ailo. Musiał je pogładzić. - Czarne skrzydła kruka się

powtarzają.

Potrząsnął głową, zadziwiony. Czuł się niezwykle i wspaniale, stojąc tak z małym

człowiekiem w ramionach.

To był cud.

Napełniła go melancholia, usuwając na drugi plan jego ból. Odsunęła go tam, gdzie

Ailo nie tak często sięgał. Wiedział, że jeszcze nie jest z nim pogodzony. Ale najgorszy etap

minął. Uroczyście wręczył dziewczynkę matce. Obserwował, jak Anjo przykłada ją sobie do

piersi. Dostrzegł ich wspólnotę, która była czymś najpiękniejszym, co kiedykolwiek widział.

Musiał mocno mrugać oczami, by się nie rozpłakać.

Zrozumiał jasno, dlaczego tak wielu najlepszych malarzy przedstawiało ten właśnie

motyw na swych obrazach. Matka i dziecko.

On też czuł potrzebę uwiecznienia tego, co zaobserwował. Ale nie pędzel będzie jego

narzędziem.

- Nadamy jej piękne imię, wiesz? - powiedziała Anjo.

Knut przysiadł na skraju posłania żony. Stanowili jedność. Ailo zazdrościł im tego, ale

jednocześnie cieszył się, że mają siebie nawzajem.

On był tak podzielony, niespójny...

- Myśleliśmy, by nazwać ją po jej ojcu chrzestnym - dodał Knut, mrugnąwszy okiem, i

pozwolił Anjo dokończyć.

- No i chcemy, by był nim jej prawie wujek. Jeżeli się zgodzisz?

Ailo zamrugał oczami. To jego mieli na myśli? Knut potwierdził skinieniem głowy.

- Nazwiemy ją Aila - mówiła Anjo. - Musi mieć fińskie imię, skoro urodziła się w

Finlandii. Czy nie jest ładne? Najbliższe twojemu, Ailo...

Długo na nich spoglądał. Ukucnął koło łóżka, by napatrzeć się do syta na malutką.

- Jest śliczna - powiedział w końcu. Czul, że łzy wzruszenia pieką go pod powiekami.

- Ale ja na to nie zasłużyłem...

Wtedy Anjo schwyciła go za czuprynę i pociągnęła w górę, aż spojrzał jej w oczy.

- Kochany Ailo - oznajmiła surowo - należysz do ludzi, których oboje z Knutem

kochamy najbardziej na ziemi. Jesteś wspaniały i dobry. Oboje poszlibyśmy za tobą w ogień.

Tak jak ty zrobiłbyś to dla nas. Czuję, jakbyś był moim bratem. Jesteś mi bliższy niż nawet

kiedyś Heino. Teraz już wiesz, niewdzięcznika I nie przychodź tu więcej i nie mów, że na to

nie zasługujesz! Ja nazywam moje dziecko po tym, po kim chcę! A jeżeli nie będziesz

grzeczny, nazwę ją Marcusina po Marcusie Runefelcie, a wiesz, że to będzie okropne dla

dziecka!

Puściła jego włosy. Ailo pochylił się i pocałował ją w policzek.

Zrobił to impulsywnie. Pocałował ją ustami pozbawionymi warg. Był tym bardziej

zdumiony niż Anjo.

Teraz ona płakała. Czuła, że otrzymała z jego strony największy dowód zaufania.

- Kocham cię, najmilszy Ailo - powiedziała głosem dławionym wzruszeniem. - Nie

odmawiaj!

Ailo wstał. Nie umiał nazwać uczuć, jakie się w nim burzyły. W oczach Anjo nie

dostrzegł odrazy! Nawet cienia!

Anjo rozumiała.

- Oczywiście, że może się nazywać Aila - rzucił. - Ja zawsze będę ją kochał. I będę

dumny, że nosi moje imię.

I tak się stało. Dziewczynka została ochrzczona Aila, mając Maję i Ailo za rodziców

chrzestnych.

Miała wtedy trzy tygodnie i czekała na swoją pierwszą zimę.

Knut wciąż nie mógł dokończyć listu. Nadal brakowało mu ostatnich słów.

Anjo wiele razy proponowała, że ona dokończy, ale jej nie pozwalał. Czuł, że musi to

zrobić sam.

Teraz wiedział już, co napisać.

Spadł pierwszy śnieg. Pokrył ziemię jakby warstewką cukru. Topniał, gdy w dzień

ś

wieciło słońce.

Znów dawny niepokój pochwycił Maję jak stęskniony kochanek. Nie udało jej się go

pozbyć. Nie umiała się uspokoić. Kręciła się podenerwowana po domu, ale i to nie pomogło.

Wreszcie zarzuciła płaszcz na ramiona i wyszła. Wędrowała, pozostawiając za sobą

ś

lady na cienkiej warstwie śniegu.

Zadrżała. Nawet nie z zimna, ale ze strachu przed zimą.

Nie lubiła tej pory roku. Nie kojarzyła się jej z odpoczynkiem, ale ze śmiercią..

Gdyby mogła, przespałaby ją jak niedźwiedź. Ale ludzie nie mogą tego zrobić. Muszą

przez to przejść, aby zasłużyć na wiosnę.

Obok altany stały suche róże. Mróz zaskoczył je jak co roku.

Nikt nie lubi myśli o zimie. Zawsze ma się nadzieję, że jesień będzie długa i łagodna.

Co roku ten sam zawód. I co roku dla Mai trudny do przyjęcia.

Złamała jedną szarozieloną gałązkę. Kolec wbił się w jej kciuk, aż zaczęła krwawić.

Usłyszała jego kroki. Wiedziała, że jego ślady odciskają się na śniegu blisko jej

ś

ladów. Właśnie tak, jak będą ich wiodły razem przez życie.

Czuła, że to jest właściwe.

William podszedł do niej. Ujął jej dłoń w swoje. Miał silne, długie, szczupłe palce.

Nie były to dłonie arystokraty, a raczej człowieka pracującego fizycznie.

Wyciągnął kolec. Ucałował rankę, jaką pozostawił. Zlizał jej krew ze swoich warg.

- Może trochę za późno na zrywanie kwiatów o tej porze roku - powiedział. Pochylił

się jednak i ułamał zeschnięty pączek róży. Obłamał z niego kolce i podał Mai.

- Smutno patrzeć, jak wystają spod śniegu w zimie - powiedziała. - Powinny stać w

cieple. One też żyją...

William położył jej ręce na ramionach. Patrzył tylko na nią.

- Ta twoja chęć opiekowania się wszystkim, co żyje, Mario! Tym, co małe...

Pocałował ją w czoło. I puścił. Otworzył skrzypiące drzwi do altany. Powinno się je

naoliwić przed wiosną, pomyślała.

Maja weszła za mężem do środka.

Wszystko się tu zmieniło za sprawą mrozu i śniegu, choć przeszklony dom był niby

ten sam.

Słońce lata czyniło z niego ogród. Kolorowe szybki przypominały kwiaty.

Zima miała mroźne światło. Odsłaniała wszystko to, co lato skrywało. Ostre cienie

zamiast łagodnych. Biel i błękit.

Maja zadrżała.

- Czy kiedykolwiek zajmiesz się w ten sposób trochę większymi? - spytał William,

stojąc zwrócony w stronę zatoki i jej niebieskiej wody. - Czy kiedykolwiek zajmiesz się z

takim ciepłem kimś tak dużym jak ja?

Pytanie zostało wypowiedziane cicho i z takim cierpieniem, że ostry ból przeszył serce

Mai.

Czyżby aż tak go zaniedbywała?

Odłożyła suchy pączek róży.

Wiele czasu poświęcała Ailo. Łączyły ich mocne i nierozerwalne więzy. Byli

rodzeństwem. Czuła, że jej potrzebuje. Tak za nim tęskniła...

Wiele czasu zajmowała jej Anna Kajsa. Dziewczyna była nieszczęśliwym ptaszkiem,

który także potrzebował jej troski. Tym bardziej że broniła się przed nią. Maja starała się

zdobyć jej zaufanie, okazać dziewczynie, że jej na niej zależy. Że chce jej pomóc...

No i Henrik. Wymagał wiele uwagi i miał do tego prawo. Był ich dzieckiem.

Potrzebował jej bardziej niż kogokolwiek innego. Wydawało jej się, że William się z nią

zgadza w tej kwestii...

Narodziny Aili wszystkich odmieniło. Jedno przez drugie starali się zaskarbić jej

względy. Wszyscy byli zakochani w malutkiej. A jednocześnie pamiętali o Karlu i dbali, by

nie czuł się odsunięty z powodu siostrzyczki.

Dokoła ktoś czegoś od Mai oczekiwał, a ona ze wszystkich sił starała się temu

sprostać.

A czasami wykradała chwile tylko dla siebie, gdy uciekała do lasu, by pomyśleć.

Zatopić się w myślach, całkiem sama. Był to czas dla jej duszy.

Ale gdzie w tym wszystkim był William? Jedli razem, siedząc naprzeciwko siebie.

Razem cieszyli się synem. Leżeli we wspólnym łożu. Czasem się kochali w ciemności. Ale

rzadko. Maja nie mogła sobie przypomnieć, kiedy stało się to ostatni raz. Zawstydziła się.

To było miejsce Williama w jej życiu?!

- Czy jest dla mnie nadzieja, Mario? - spytał. - Czy jest dla mnie miejsce w twoim

ż

yciu?

Chciało jej się płakać.

William po prostu był.

Tak to czuła. Tak było zawsze. Bo William kochał ją bez zastrzeżeń. William

przeszedłby dla niej przez ogień. William ją uwielbiał.

Odbierała to jako rzecz oczywistą. Uważała, że tak będzie zawsze. Że będzie się

trzymał w cieniu. Ze nic, co ona uczyni, nie zmieni jego uczuć.

Liczyła na to, że życie tak właśnie będzie wyglądać. Że ona będzie tęskniła za czymś,

czego już nawet nie umiała nazwać. A William będzie się do niej dostosowywał.

Naiwne?

Może.

Ale było też inne słowo, które dużo lepiej oddawało tę sytuację. Gdy przyszło Mai na

myśl, zadrżała.

Okrucieństwo.

Albo chłód uczuciowy.

Czy to taka miała być? Czy to tymi słowami chciała siebie określać w chwilach

szczerości?

- Nie rozumiem, jak ty ze mną wytrzymujesz... - powiedziała.

Może usłyszał w jej głosie, że właśnie odrzuca swą maskę, bo odwrócił się

gwałtownie. Objął ją i przytulił mocno.

Policzek oparł o jej głowę. Ogrzewał ją.

- Ja chcę tylko móc cię kochać - rzucił zdesperowany. - Chcę wiedzieć, że jesteś

otwarta na to, co czuję do ciebie. Jeśli nie, to wszystko traci sens...

- Nie chciałam się od ciebie odsuwać - zapewniła sztywno. Słowa jakby raniły jej

wargi. Ich wypowiadanie bolało, ale jeszcze gorsze byłoby przemilczenie. - Skrzywdziłam

cię, Williamie... ale musisz wiedzieć, że nigdy tego nie chciałam. Nie robiłam tego świado-

mie. To była taka bezmyślność bez serca...

Zaśmiał się głucho.

- Gdybym kiedykolwiek przypuszczał, że robisz to świadomie, udusiłbym cię

własnymi rękami. A potem sam się zabił. W nadziei, że po tamtej stronie będziesz dla mnie

łaskawsza. - Uśmiechnął się. - Wiem dobrze, że nie robiłaś tego świadomie, Mario. Ale to i

tak strasznie boli. Bezdomnemu psu ofiarowałabyś więcej uwagi niż mnie.

Oparł czoło o jej czoło i spojrzał prosto w oczy.

- Potrzebuję więcej niż tylko od czasu do czasu otwartych ramion i rozsuniętych

kolan...

Maja zaczerwieniła się gwałtownie.

Trafił.

To tak właśnie było. Wiedziała o tym najlepiej.

Czasami, gdy zaczynało ją gryźć sumienie, wykupywała się miłością fizyczną.

Zamykała oczy na to, że jej samej sprawiała ona przyjemność. Każdemu fragmentowi jej

ciała.

Była jego kobietą. I zapominała, że też potrzebowała mężczyzny.

- Wiem - odpowiedziała suchymi ustami. William pocałował ją lekko. Tak samo

ciepło i uważnie jak zwykle.

Maja nie zamknęła oczu. Odsunęła myśli od kochanka, który był jednocześnie Reijo i

Simonem, i Heino, i Williamem. Który był rycerzem, bogiem i świętym - i był równie

nierzeczywisty. Oderwała się od tych rojeń, które niebezpiecznie często pochłaniały ją, gdy

obejmowały ją ramiona Williama.

Zorientowała się ze zgrozą, że tylko w altanie kochała się z samym Williamem. Poza

tym zawsze otaczały ją ramiona tego kochanka z marzeń. Jemu dawała więcej z siebie niż

Williamowi.

Ale teraz całowała właśnie Williama.

- Czym ja właściwie jestem dla ciebie, Mario? - Nie puścił jej. Trzymał ją mocno przy

sobie. - Co we mnie lubisz? Dlaczego ze mną jesteś?

- Dajesz mi bezpieczeństwo - odpowiedziała ostrożnie. Starała się być naprawdę

szczera. Nie chciała go zranić, ale też nie chciała kłamać. - Jesteś jak opoka. Jesteś ojcem

mojego syna. Dałeś mi dom, otoczyłeś dobrobytem, o jakim nigdy nie śniłam. Jesteś dobry.

Silny...

Uśmiechnął się smutno.

- Pożądasz mnie? Lubisz moje ciało? - spytał. Nigdy tak nie rozmawiał z żadną

kobietą. Pragnął, by pomiędzy nimi powstało tyle zaufania, żeby byli w stanie i o tym mówić.

Maja zamrugała oczami. Przytuliła się do niego jeszcze mocniej, mimo że teraz nie

mogła już na niego patrzeć. Był od niej o tyle wyższy.

- Tak - odparła szczerze. - Gdy nie jestem tak zajęta wszystkim innym, gdy mam czas,

by żyć i słuchać siebie, William, wtedy ciebie pożądam...

- Czy to dlatego boisz się mieć czas? - spytał szeptem William. - Dlatego starasz się

być zawsze zajęta?

Dlatego jest tak, że mamy tak mało czasu tylko dla siebie? Boisz się być sama ze mną,

Mario? Boisz się mnie pożądać?

Maja przełknęła kilkakrotnie ślinę, zanim mogła odpowiedzieć:

- Chyba tak...

Czuła, jakby dopiero teraz to sobie wyraźnie uświadomiła. Rojenia nie były już

niebezpieczne.

Łatwo było zakochać się w osobach, które żyły tylko w jej marzeniach. Robiły to,

czego ona po nich oczekiwała. Mogła zmieniać bieg wydarzeń, aż wszystko działo się wedle

jej życzenia.

Ale życie było ciągiem chwil wplątanych w siebie. Chwilami, które się właśnie

przeżywa. Można je zepsuć lub uczynić pięknymi.

Ż

ycia nie da się przeżyć jeszcze raz.

Nie można go cofnąć, mówiąc, że źle wyszło. Że się chce znów przeżyć te chwile, ale

w inny sposób.

Prawdziwi ludzie byli tylko sobą. Nie mogła ich upiększyć ani zmienić, by jej

pasowali.

Byli żywi. Na dobre i na złe. Także czynili dobrze i źle.

I oni stawiali jej wymagania.

Oczywiście, że trudno było kochać prawdziwego mężczyznę.

Ale zaczęła dostrzegać, że mogło to być także piękne. Że w tym też było niebo.

Zrozumiała to, będąc z Heino.

On nigdy nie pozwolił jej na snucie marzeń. Zmusił ją, by go dostrzegała. I poczuła do

niego ciepło. Dużo ciepła.

Kochała Heino, pomimo że nie było to uczucie łatwe. Było w nim dużo bólu...

William nigdy nie stawiał jej wymagań. William tylko czekał i miał nadzieję. Aż do

teraz.

- Boję się pokochać cię za mocno - wyrwało się jej.

- Żeby nie zaznać cierpienia? Pokiwała głową.

Stanął jej przed oczami Reijo. Czekał ponad dziesięć lat na kobietę, która nigdy nie

powróciła.

To była jej szkoła miłości.

- Nigdy bym nie mógł cię zranić - powiedział William z powagą w głosie. - Wiele

razy o tym myślałem, bo sprawiałaś mi taki ból. Twoje oddalenie, twój chłód... to mnie raniło,

Mario. I muszę przyznać, że chciałem móc zranić cię tak samo. Zrobić ci coś takiego, byś

poczuła to samo co ja. Ale nie mogłem. Po prostu nie mogłem. I nie sądzę, żebym

kiedykolwiek mógł.

- Dlaczego? - spytała, zagubiona. Jego wyznanie zabolało ją. - Dlaczego jesteś dla

mnie taki dobry, Williamie?

- Dlatego, że cię kocham. Moja miłość taka jest. Ale nie mogę bez końca tylko dawać

i dawać bez nadziei, że otrzymam coś w zamian. Coś innego niż tylko czasami otwarte

ramiona. To przyprawia o poczucie większej pustki niż bycie bez ciebie.

- Szczere słowa...

- Jesteśmy przyjaciółmi? Maja pokiwała głową.

- Oprócz Ailo ty jesteś moim najlepszym przyjacielem - wyznała.

Musnął ustami jej czoło.

- Obiecaj mi, kochana Maju, że pozwolisz mi być swoim najlepszym przyjacielem.

Ailo to twój brat. Ja jestem twoim mężem. Od tej pory będę bardzo wymagającym mężem.

Chcę ciebie całej. Chcę mieć cale twoje zaufanie. Chcę, abyś to do mnie szła jako do pierw-

szego. Ailo to zrozumie. Ucieszy się, gdy pomiędzy nami będzie więcej ciepła. Twój brat ma

wielkie serce.

- Czy wiesz, że nazwałeś mnie Mają?

Spojrzał na nią zdumiony. Pamiętał, że to on właśnie zaczął mówić na nią Maria, tak

jak była ochrzczona. Sądził, że to do niej pasowało.

Teraz zrozumiał, że się mylił. Uśmiechnął się lekko.

- Pewnie tak. Pozostali przecież tak cię nazywają. Czy myślisz czasem o sobie jako o

Marii?

Potrząsnęła głową.

- A więc zawsze już będziesz dla mnie Mają - obiecał. - Od tej pory zacznę cię

zdobywać, moja miła. Cały mój czas poświęcę na zaloty do kobiety, w której się tak

szaleńczo zakochałem. Nie dam jej najmniejszej nawet możliwości, by się wycofała.

Maja zaśmiała się. Poczuła się znów młoda. Pomyślała, że zima może nie będzie tak

trudna do przetrwania.

- Przecież to nie wiosna, Williamie. Chyba pomyliły ci się pory roku...

Potrząsnął głową.

- Nam będzie gorąco, moja piękna. Tak gorąco, że stopimy śnieg. Będzie tak gorąco,

ż

e twoje róże rozkwitną spod śniegu. Wszyscy będą myśleć, że to noc świętojańska, a nie

Nowy Rok...

- Ta kobieta, którą kochasz... - rzuciła Maja - ...czuję, że ona ma męża. Czy on niczego

nie zauważy?

Uświadomiła sobie, że z nim flirtuje! Po raz pierwszy w życiu.

Nigdy nie było czegoś takiego pomiędzy nią a Simonem. Ani Heino.

To było coś całkiem nowego. Nowego i ekscytującego...

- Jej mąż jest tak zaślepiony miłością do tego wspaniałego stworzenia, że nic a nic nie

zauważy - wyszeptał William.

Ich pocałunki stały się bardziej gorące. Maja nie miała nic przeciwko temu.

Przez moment spojrzały na nią inne oczy. Oczy z marzenia. Ale odgoniła je.

Rzeczywistość okazała się tak cudownie podniecająca, że nie potrzebowała marzeń. William

sprawiał jej więcej niespodzianek niż jakiekolwiek fantazje.

- Chciałbym się teraz z nią umówić - wyszeptał William. - Wieczorem zamierzam

pójść do jej sypialni i dobrze napalić w kominku. Przemycę butelkę dobrego wina i dwa

kryształowe kieliszki z salonu. Czy ona się tam ze mną spotka?

Maja pokiwała głową.

- A co się tam stanie? - spytała, także szeptem.

- Uwiodę ją - odparł, pewny siebie. - Sprawię, że zajdzie ze mną w ciążę.

Uściskała go, śmiejąc się gardłowo. To było szaleństwo - umawiać się na potajemną

schadzkę z własnym mężem jak z sekretnym kochankiem.

Ale jeśli nawet szaleństwo, to cudowne. Cudowne i oszałamiające.

- Ona tam będzie - obiecała. - Możesz na to liczyć.

POSŁOWIE

Maja i William naprawdę zbliżyli się do siebie. Nie Maria i William.

Coś tak banalnego jak inna forma imienia mogło budować mury pomiędzy ludźmi,

stwarzać różnice tam, gdzie ich być nie powinno.

Zachowywali się jak zakochani. Posyłali sobie wymowne spojrzenia przy innych.

Potrafili uciec w środku dnia, by gdzieś pod schodami obejmować się namiętnie i. całować do

utraty tchu.

Mogli iść razem wzdłuż plaży ze splecionymi dłońmi, gonić się jak dzieci tuż przy

linii wody, by potem upaść na śnieg czy zeschłą trawę i poddać się pieszczotom gorętszym

niż słońce w środku lata.

Naprawdę się zbliżyli.

Razem omawiali kwestie interesów. Maja już wcześniej, gdy była żoną Heino, czuła,

ż

e ma do tego smykałkę. Potem nie miała okazji wykorzystania tych zdolności. Gdy William

powrócił z wygnania, przejął wszystko. Było to oczywiste. Nigdy jej nie spytał, czy może

chciałaby dalej coś robić.

A Maja nigdy nie zdradziła, że brak jej zajęcia. Nie chciała go kompromitować w

oczach innych. Dbała tylko o to, by wzorowo spełniać obowiązki gospodyni domu, bo

myślała, że tego właśnie po niej oczekuje.

Choć nie do końca zadowoleni, żyli tak, udając, że wszystko jest w porządku.

Teraz byli szczęśliwi. Wspólna praca dawała im więcej okazji do rozmów. Łączyło ich

więcej niż tylko dom i syn.

Właściwie mieli ze sobą wiele wspólnego. Może to wcześniej przeczuwali. Ale tak

zastygli w swoich rolach, że w końcu zaczęły im ciążyć jak kajdany.

Teraz wszystko się zmieniło. Dzielili ze sobą pracę. Razem spędzali czas z synem.

Razem żartowali. Flirtowali ze sobą. Nie obchodziło ich, czy inni to zauważają.

Nie istniało nic, czego powinni się wstydzić.

To była ich mała gra.

Ona ich związała.

I już nie mijały tygodnie pomiędzy zbliżeniami ich ciał. I to nie dlatego, że któreś z

nich miało wyrzuty sumienia, ale dlatego, że oboje tego chcieli.

Coś zaczęło kiełkować w sercu Mai. Coś, o czym wprost bała się myśleć.

Był to kwiat, który długo czekał, by wychylić głowę z ziemi. Ostrożny, delikatny,

mały kwiat.

Ale ona ochraniała go tak, jak dbała o róże, które zasadziła matka Williama.

Był równie rzadki, ale o wiele piękniejszy. Postanowiła, że przetrwa przez całe ich

ż

ycie.

Opowiedziała o nim Williamowi tak, jakby opowiadała bajkę.

Zrozumiał ją i nie naciskał, by wyrzekła na koniec te słowa, na które tak czekał.

Wiedział, że przyjdą same.

Dopóki oboje będą dbali o tę delikatną roślinę w jej sercu, sama wyrośnie.

Miał czas, by czekać. Wiedział, że ona kiedyś rozkwitnie.

Miał teraz coś więcej niż tylko nikłą nadzieję. To już się zaczęło dziać. Ale wymagało

czasu. Najpierw w sercu Mai musiała nastąpić wiosna.

- Coś jeszcze we mnie rośnie - zdradziła mu dalszą część bajki.

Był bardzo wczesny ranek. Nikt jeszcze nie wstał. Poza nimi wszyscy spali.

William na wpół uniósł się z posłania i oparł na łokciu. Wpatrzył się w pełną napięcia

twarz żony. Ujrzał błyszczące oczy, które teraz wydawały się bardziej miodowe niż brązowe.

- Będziemy mieli dziecko - powiedziała, splatając dłonie na brzuchu. - Późnym latem.

Naprawdę udało ci się. Wtedy w altanie obiecałeś mi, że mnie uwiedziesz i sprawisz, że zajdę

w ciążę...

- ... i wszystko mi się udało? - Uśmiechnął się szeroko. Porwał ją w ramiona i

pocałował długo i delikatnie. - Tak, ta altana to niebezpieczne miejsce...

Zaśmiali się. To był ich cichy poranek pełen szczęścia.

Humor zepsuł im Marcus Runefelt, który przybył po południu z niespodziewaną

wizytą.

Był jak zwykle pełen życia i siły. Niebezpiecznie energiczny, gotów do przestawiania

ludzi jak pionki na swojej szachownicy.

Sprawa dotyczyła jego nieślubnej córki, ale nawet o nią nie spytał. Zresztą ona

odmówiła z nim spotkania.

Rozmawiał z Williamem i Mają.

- Anna Kajsa powinna wyjść za mąż - oświadczył. - Ale krążą o niej plotki. Nie mogę

więc się spodziewać, że znajdę odpowiednią dla niej partię, nawet jeśli uznam ją oficjalnie za

córkę.

- Chcesz nawiązać nowe przyjaźnie poprzez jej małżeństwo? - spytała Maja niewinnie.

Przytaknął.

- Nie ma w tym nic złego - zapewnił. - Wszyscy tak robią, no, prawie wszyscy... -

Spojrzał znacząco na syna.

Maja nie przejmowała się już opinią teścia, bo stanowili z Williamem jedność.

Ponieważ zawsze będą razem, związani mocniej niż tylko przysięgą złożoną w pośpiechu z

mniejszym lub większym przekonaniem.

Marcus Runefelt powiedział im, kogo ma na myśli.

Ów mężczyzna niedługo skończy pięćdziesiąt lat i już zamęczył dwie żony. Urodziły

mu tylko córki, więc teraz miał nadzieję, że młodsza żona może obdarzyć go synami.

- Anna Kajsa nie będzie klaczą rozpłodową dla jakiegoś starego dziada! - syknęła

Maja.

William przypomniał sobie, jak Anna Kajsa z całym przekonaniem zapewniała, że

nigdy nie będzie miała dzieci.

Marcus Runefelt wzruszył ramionami.

- Jeżeli znajdziecie dla niej inną partię, zanim ten rok się skończy, nie będę się upierał.

Jeśli tak się nie stanie, wtedy dziewczyna wyjdzie za tego, kogo ja wybiorę. Jestem jej ojcem i

ja decyduję.

Porozmawiali o tym z Anną Kajsą. Płacząc, błagała o litość. Wolała tego, kogo oni jej

wybiorą, niż kandydata ojca.

Ale młodzi kandydaci na narzeczonych nie rosną na drzewach...

Anna Kajsa wzięła sprawę w swoje ręce. Zebrała całą odwagę i poszła do Ailo.

On wiedział o wszystkim. Myślał o dziewczynie z troską. Była już zabawką w rękach

mężczyzn i teraz miałaby znów nią zostać? Na samą myśl o takim rozwiązaniu burzyła się w

nim krew.

- Czy ożenisz się ze mną? - spytała po kilku próbach rozpoczęcia rozmowy na

obojętne tematy.

Ailo spojrzał na nią znad roboty, potem znów na swoje dłonie. Trzymał w nich jej

bratka, za którego wreszcie się zabrał.

- Najwyraźniej mówisz poważnie - stwierdził, odkładając pracę. Usiadł naprzeciwko

dziewczyny i spojrzał jej prosto w oczy. Niewielu osobom się to udawało.

Anna Kajsa pokiwała głową.

- Dlaczego ja? - spytał.

- Bo cię lubię.

- Do małżeństwa potrzeba trochę więcej...

- Ty wiesz o mnie wszystko - rzekła z trudem. Już nie patrzyła na niego. -

Opowiedzieli ci. Ja też. Wiesz o mnie wszystko, Ailo. Wiesz, że nie zniosę myśli o... Każdy

inny mężczyzna by mnie do tego zmusił. A wtedy bym go znienawidziła. Ty jesteś jedyny...

- ... który by cię do niczego nie zmuszał? - Ailo schwycił ją za ręce. - Nawet nie wiesz,

na ile to jest prawda, Anno Kajso!

Popatrzyła na niego pytająco.

- Nigdy bym cię nie zmusił, mała. Nie byłbym w stanie.

Niezbyt dobrze go zrozumiała.

- Po wypadku miałem kilka kobiet. To nie była miłość, tylko coś brutalnego i

mrocznego. Byłem do tego zdolny tylko wtedy, gdy się mocno upiłem, na granicy

przytomności. Te kobiety interesowały się mną jako mężczyzną bez twarzy... - Ścisnął jej

dłonie. - Nie jestem z tego dumny. Nienawidzę siebie za te chwile. Prawda jest taka, moja

przyjaciółko, że ja nie mogę... Jestem, jak to elegancko określają, impotentem. Lubię cię. Ale

nigdy nie będę w stanie dać ci miłości fizycznej. Nigdy nie będę mógł nauczyć cię pieszczot

ani cieszyć się tobą jako kobietą.

- Ja tego nie potrzebuję - odparła, nadal nie patrząc na niego. Policzki jej płonęły. -

Nie potrzebuję. Nie dałabym rady. Nienawidzę samej o tym myśli, Ailo.

- Jeżeli wyjdziesz za mnie, twoje życie będzie tego pozbawione.

Pokiwała głową.

- Wiesz, że właściwie jestem żonaty?

- To nic nie znaczy. Ona ma innego męża. Ailo westchnął.

- Najgorsze, że bardzo cię lubię, mała. Chciałbym chronić cię przed całym złem tego

ś

wiata. Nienawidzę myśli, że mogłabyś stać się zabawką dla...

- Ożenisz się ze mną?

Długo na nią patrzył. Na swoją przyszłość. Wreszcie skinął głową.

- Tak.

Marcus Runefelt dotrzymał słowa. Pozwolił Annie Kajsie na to małżeństwo, bo nadal

trwał stary rok. A może jej jednak współczuł?

A więc Knut wreszcie dokończył swój list. Opowiedział w nim także, że Maja i

William spodziewają się dziecka. Ze są szczęśliwi.

Napisał, jakie imię nadali swej córce, i po kim. I opowiedział, że niedawno wyprawiali

wesele. Młodsza siostra Williama wyszła za swego wybranka: zdolnego złotnika, którego

wszyscy bardzo lubią.

Właśnie miał zapieczętować list, gdy nadszedł Ailo. Poprosił go o dopisek.

- Namów Idę i Sedolfa, by nas odwiedzili. By wzięli ze sobą chłopca. Napisz, że

chcecie go poznać...

- Jesteś tego pewien? Ailo pokiwał głową.

- Rozmawialiśmy o tym z Anną Kajsą. Mikkal jest moim jedynym dzieckiem, bo nie

będę miał ich więcej. Muszę go zobaczyć. Nie pokażę się im na oczy, to się jakoś da urządzić.

Tylko o to proszę. Napisz, by przyjechała, Knut! Napisz tak, by nie odmówiła!

Knut usłuchał.

Nazwał to „ostatnią okazją ich spotkania”. Spotkania rodzeństwa.

Nie sądził, by Ida się nie zgodziła.

Starannie zapieczętował list przed jego długą podróżą na północ!

Powinni go dostać przy okazji wiosennego jarmarku.