LEKI
PRZECIWGRUy
LICZE
Infekcje Mycobacterium  wyzwanie terapeutyczne:
- powolny wzrost prątków;
- wewnątrzkomórkowa lokalizacja bakterii;
- terapia jest długotrwała;
- opornośd na leki narasta szybko;
- cel leczenia  odprątkowanie.
LEKI GA
ÓWNE (wg kolejności wyboru)  niska toksycznośd:
1. izoniazyd (INH)
2. rifampicyna (RMP)
3. pirazynamid (PZA)
4. etambutol (EMB)
5. streptomycyna (SM)
LEKI DRUGIEJ LINII  wysoka toksycznośd
- amikacyna,
- kapreomycyna,
- ciprofloksacyna (fluorowane chinolony),
- cykloseryna,
- etionamid,
- rifabutyna,
- kwas p-aminosalicylowy.
Populacje prątków wywołujących gruz
licę:
1. prątki szybko dzielące się  poza makrofagami, przy dobrym dostępie
tlenu;
działają na nie: IZONIAZYD, streptomycyna, RIFAMPICYNA
2. prątki wolno dzielące się wewnątrz makrofagów;
działają na nie: pirazynamid, RIFAMPICYNA i IZONIAZYD
3. prątki w zamkniętych masach serowatych i włóknistych  dzielą się
rzadko;
działają na nie: RIFAMPICYNA i IZONIAZYD
" leczenie jest długotrwałe;
" co najmniej dwulekowe  istnieje pierwotna opornośd na leki;
" pierwotna opornośd dotyczy głównie izoniazydu i streptomycyny,
rzadziej: rifampicyny i etambutolu;
" leczenie przebiega w dwóch fazach:
- faza wstępna, intensywna  2-3 miesiące;
- faza kontynuacji, wyjaławiająca.
" najczęściej stosowany  6 miesięczny sposób leczenia:
- faza wstępna  2 miesiące: pirazynamid, izoniazyd, rifampicyna,
etambutol lub streptomycyna;
- faza podtrzymująca  4 miesiące: izoniazyd i ryfampicyna.
" jeśli chory nie otrzymuje pirazynamidu, bo go nie toleruje, to leczenie
trwa co najmniej 9 miesięcy;
" zestawy zawierające rifampicynę, ale nie zawierające izoniazydu są
podawane co najmniej przez 12 miesięcy;
" dłuższe leczenie w przypadku: gruz
licy prosówkowej, gruz
licy opon
mózgowych, gruz
licy kostno-stawowej, u pacjentów zakażonych
wirusem HIV;
" leki mogą byd podawane w jednorazowej dawce dziennej; czasami
2-3 razy na tydzieo;
" istotne znaczenie ma współpraca chorego i jego akceptacja dla
wielomiesięcznej terapii.
Profilaktyczne stosowanie leków przeciwgruz
liczych:
" zdrowi pacjenci z potwierdzonym kontaktem z osobą chorą na
gruz
licę;
" zakażeni bez objawów chorobowych (dodatni test tuberkulinowy);
" zdrowi pacjenci z przebytą w przeszłości gruz
licą
LEKI PRZECIWPR
TKOWE
1. IZONIAZYD
" działa bakteriobójczo  hamuje syntezę kwasu mikolowego;
" wybiórczy;
" działa na organizmy wewnątrzkomórkowe;
" dobrze wchłania się z p. pok.; dobra penetracja tkankowa;
" działania niepożądane: hepatotoksycznośd, obniża próg drgawkowy,
objawy skórne.
2. RIFAMPICYNA
" szerokie spektrum działania;
" hamuje polimerazę RNA w komórkach bakteryjnych;
" dobrze wchłania się z p. pok. (na czczo); bardzo dobra penetracja
tkankowa;
" barwi płyny ustrojowe na pomaraoczowo;
" działania niepożądane: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zapalenie
wątroby, immunosupresja; aktywacja enzymów mikrosomalnych.
3. ETAMBUTOL
" działa bakteriostatycznie hamując syntezę RNA bakterii;
" pierwotna opornośd jest rzadka;
" dobrze wchłania się z p. pok.;
" działania niepożądane: zapalenie pozagałkowe nerwu wzrokowego
(niedobór cynku)  częste kontrole okulistyczne (przeciwwskazany u
małych dzieci).
4. PIRAZYNAMID
" działa bakteriobójczo, wyłącznie w środowisku kwaśnym;
" nie działa na prątki wolno dzielące się;
" działania niepożądane: hamowanie wydalania kwasu moczowego,
objawy alergiczne, fototoksycznośd.
5. STREPTOMYCYNA
" aminoglikozyd; działa w środowisku zasadowym; nie działa
na prątki położone wewnątrzkomórkowo;
" nie wchłania się z p. pok.  podawana i.m.;
" działania niepożądane podobne do innych aminoglikozydów
(streptomycyna jest mniej nefrotoksyczna).
6. CYKLOSERYNA
" działanie bakteriostatyczne; hamuje syntezę ściany komórkowej;
" łatwo wchłania się z p. pok.; dobra penetracja tkankowa;
" działania niepożądane: OUN (zaburzenia zachowania, drgawki,
stany psychotyczne), hamuje metabolizm fenytoiny.
7. ETIONAMID
" działa bakteriostatycznie;
" podobny do izoniazydu;
" dobra penetracja tkankowa;
" działania niepożądane: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zapalenie
wątroby.
8. KWAS P-AMINOSALICYLOWY
" działa bakteriostatycznie hamując syntezę kwasu foliowego;
" dobrze wchłania się z p. pok.;
" z
le tolerowany; powoduje ciężkie zaburzenia żołądkowo-jelitowe
9. NOWE LEKI PRZECIWPR
TKOWE
" fluorochinolony (ofloksacyna i ciprofloksacyna)  dobrze tolerowane;
" rifabutyna  pochodna rifamycyny; może powodowad zaburzenia
hematologiczne i reakcje uczuleniowe;
" klofazymina  stosowana też w terapii trądu; może powodowad
brunatnoczerwone przebarwienie skóry; długotrwałe podawanie
jest nie wskazane.
LECZENIE GRUŻLICY U KOBIET W CI
ŻY I PODCZAS LAKTACJI
" 6 miesięczny schemat leczenia;
" nie powinno się rutynowo podawad pirazynamidu i streptomycyny;
" najbezpieczniejsze: etambutol, rifampicyna, izoniazyd;
" właściwości teratogenne wykazują: streptomycyna, etionamid,
kanamycyna i kapreomycyna;
" kobieta leczona przeciwprątkowo może karmid piersią; leki przenikają do
mleka w niewielkim stopniu (nie leczą, ani nie chronią dziecka przed
zakażeniem).
LECZENIE U CHORYCH Z USZKODZON
W
TROB

" uszkodzenie wątroby jest najczęstszym powikłaniem leczenia
przeciwprątkowego;
" szczególnie narażeni są chorzy w wieku podeszłym, alkoholicy,
pacjenci z innymi chorobami wątroby;
" chorzy na gruz
licę, u których współistnieje uszkodzenie wątroby
powinni byd leczeni wydalanymi przez nerki etambutolem
i streptomycyną; można ewentualnie podad izoniazyd lub rifampicynę.
CHOROBY WYWOA
ANE PRZEZ PR
TKI NIEGRUy
LICZE
" mikobakteriozy  choroby wywołane przez prątki niegruz
licze:
M. avium, M. kansasi, M. xenopii;
" chorują głównie ludzie z miejscowymi lub ogólnymi zaburzeniami
odporności;
" choroby płuc, węzłów chłonnych i skóry;
" może wystąpid uogólnione zakażenie ze zmianami wielonarządowymi;
" M. kansasii  18-24 miesiące: etambutol, izoniazyd, rifampicyna;
" M. avium  leczenie mało skuteczne; stosuje się: izoniazyd,
rifampicynę, etambutol, streptomycynę;
" chorzy na AIDS  wielonarządowa postad choroby wywołana
przez M. avium  co najmniej dwa leki: klarytromycyna lub
azitromycyna i etambutol;
" M. xenopii  izoniazyd , rifampicyna , etambutol , streptomycyna.