LEKI PRZECIWGRZYBICZE
Antybiotyki przeciwgrzybicze
A. Grizeofulwina
" antybiotyk stosowany w zakażeniach Trichophyton, Microsporon,
Epidermophyton; nie działa na Candida;
" mechanizm działania: hamowanie biosyntezy chityny w ścianach grzybni,
hamowanie biosyntezy RNA;
" działa grzybostatycznie, w większych stężeniach grzybobójczo oraz
przeciwzapalnie;
" dobrze wchłania się z p. pok.; lepiej wchłania się po posiłkach, zwłaszcza
bogatych w tłuszcze;
" odkłada się w keratynie włosów, paznokci i skóry;
" działania niepożądane są liczne: bóle głowy, zaburzenia z przewodu
pokarmowego, uszkodzenie wątroby, fotosensytyzacja, działanie
teratogenne;
" wskazania: grzybica skóry gładkiej, owłosionej i paznokci wywołana przez
dermatofity; w reumatologii lek stosuje się w zespole bark ręka;
" przeciwwskazania: porfiria, niewydolność wątroby, nadwrażliwość na lek,
ciąża;
" interakcje: zmniejsza działanie leków przeciwzakrzepowych pochodnych
kumaryny (np. warfaryny), estrogenów i doustnych środków
antykoncepcyjnych; potęguje działanie alkoholu.
B. Nystatyna
" antybiotyk polienowy;
" mechanizm działania: wiąże się ze steroidami błon komórkowych grzyba,
co prowadzi do zwiększenia przepuszczalności ściany dla jonów potasu
i aminocukrów, a w efekcie do zaburzeń metabolicznych komórki i jej
obumarcia;
" działa grzybostatycznie i grzybobójczo (w zależności od stężenia) na
Candida, Blastomyces, Coccidioides, Cryptococcus, Histoplasma,
Aspergillus;
" nie wchłania się z przewodu pokarmowego, powierzchni skóry i błon
śluzowych; stosowana tylko miejscowo;
" wskazania: infekcje grzybicze, zwłaszcza kandydoza; profilaktyka zakażeń
grzybiczych u chorych leczonych antybiotykami o szerokim spektrum,
zwłaszcza noworodków i niemowląt, chorych na cukrzycę, chorych na
nowotwory złośliwe;
" działania niepożądane: rzadko występują biegunki, nudności, wymioty,
a podczas stosowania miejscowego objawy nadwrażliwości kontaktowej.
C. Amfoterycyna B
" antybiotyk polienowy;
" w zależności od stężenia wykazuje działanie grzybobójcze lub
grzybostatyczne
" mechanizm działania polega na wiązaniu się leku z zawierającymi sterole
błonami komórkowymi grzybów i zmianie ich przepuszczalności;
" spektrum działania: Candida, Aspergillus, Cryptococcus, Coccidioides,
Blastomyces, Histoplasma;
" nierozpuszczalna, nie wchłania się z przewodu pokarmowego; i.v. jako
dezoksycholan;
" wskazania: ciężkie układowe i(lub) wieloogniskowe oraz uogólnione
zakażenia grzybami, grzybice powierzchniowe;
" działania niepożądane  lek bardzo toksyczny: gorączka, duszność i
tachykardia, niewydolność nerek, spadek ciśnienia krwi, anemia, bóle
głowy, nudności i wymioty, phlebitis;
" należy regularnie (przynajmniej raz w tygodniu) kontrolować morfologię
krwi, czynność nerek i wątroby, stężenia potasu i magnezu;
" przeciwwskazania: uszkodzenie wątroby lub nerek, uczulenie na lek;
D. Natamycyna
" antybiotyk przeciwgrzybiczy o działaniu miejscowym;
" mechanizm działania: wiąże się ze sterolami błony komórkowej grzyba,
zmieniając jej przepuszczalność, przez co powoduje obumieranie komórki
grzyba;
" działa na: Candida, niektóre pleśnie i grzyby dimorficzne, a także na
pierwotniaki Trichomonas vaginalis, T. intestinalis, Giardia lamblia;
" po podaniu p.o. prawie nie wchłania się z przewodu pokarmowego;
zastosowana miejscowo na skórę lub błony śluzowe również nie ulega
wchłonięciu;
" wskazania: grzybice skóry i błon śluzowych zwłaszcza wywołane przez
różne gatunki z rodzaju Candida;
" działania niepożądane: podczas stosowania miejscowego mogą pojawić
się objawy podrażnienia: zaczerwienienie, pieczenie, świąd; po podaniu
p.o. wymioty, nudności, biegunka.
Syntetyczne leki przeciwgrzybicze
" liczna grupa leków o różnej budowie:
- pochodne imidazolu: klotrimazol, ketokonazol, mikonazol;
- pochodne triazolu: flukonazol, itrakonazol;
- alliloaminy: terbinafina;
- inne: flucytozyna.
Pochodne azolowe
" mechanizm działania: hamowanie syntezy ergosterolu poprzez
hamowanie cytochromu P-450 grzybów, co prowadzi do wzrostu
przepuszczalności błony komórkowej i następnie do jej
uszkodzenia; zdecydowanie większe powinowactwo do enzymów
grzybiczych niż ludzkich (triazole  większa wybiórczość  mniej
działań niepożądanych; imidazole  mniejsza wybiórczość 
więcej działań niepożądanych);
" są to leki względnie bezpieczne;
" oporność  wiele mechanizmów powstawania; obserwowany
wzrost oporności w ostatnich latach;
" zastosowanie kliniczne:
- zakażenia Candida, Cryptococcus;
- zakażenia endemiczne: Blastomyces, Coccidioides, Histoplasma;
- zakażenia dermatofitami;
- zakażenia Aspergillus  itrakonazol;
" działania niepożądane:
- stosunkowo mało toksyczne;
- najczęściej zaburzenia żołądkowo-jelitowe;
- rzadko hepatotoksyczność.
" interakcje  związane z hamowaniem cytochromu P-450.
A. Klotrimazol
" stosowany miejscowo w leczeniu drożdżycy i rzęsistkowicy pochwy oraz
w wyprzeniach drożdżakowatych i zapaleniach błon śluzowych.
B. Ketokonazol
" fungostatyczny lub fungobójczy w zależności od stężenia;
" stosowany w grzybicach układowych i powierzchniowych;
" szeroki zakres działania (najsilniej na Histoplasma);
" łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego;
" metabolizm w wątrobie (indukuje swój własny metabolizm);
" może powodować ginekomastię, niepłodność, zaburzenia
miesiączkowania (blok syntezy androgenów i steroidów nadnerczowych);
" dość silnie hamuje metabolizm wielu leków (cyklosporyna, astemizol,
terfenadyna).
C. Mikonazol
" zastosowanie: grzybice układowe, miejscowe zakażenia skóry i błon
śluzowych;
" rzadko stosowany ogólnie z powodu poważnych działań niepożądanych:
nudności, wymioty, hyperlipidemia, hypernatremia, thrombophlebitis,
zaburzenia hematologiczne.
D. Flukonazol
" szerokie zastosowanie;
" dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego i dobrze przenika do
tkanek (w tym do OUN);
" jest lekiem z wyboru z zakażeniach grzybiczych u pacjentów z AIDS;
" nieliczne działania niepożądane;
" hamuje metabolizm leków w układzie cytochromu P-450;
" alternatywa dla amfoterycyny B.
E. Itrakonazol
" stosowany doustnie;
" bardzo szeroki zakres działania, bardzo wysoka skuteczność;
" silnie gromadzi się w keratynie paznokci;
" nie wpływa na syntezę hormonów steroidowych;
" z
le penetruje do OUN.
Pozostałe leki przeciwgrzybicze
F. Terbinafina
" stosowana doustnie;
" działa grzybobójczo;
" mechanizm działania: hamowanie epoksydazy skwalenowej (niedobór
ergosterolu w błonach komórkowych);
" skuteczność porównywalna z itrakonazolem;
" główne zastosowania  grzybica skóry i paznokci;
" działania niepożądane: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, rzadko
powoduje pancytopenię;
" nie wpływa na układ cytochromu P-450.
G. Flucytozyna
" syntetyczny antymetabolit pyrimidyny; hamuje syntetazę tymidylanu,
przez co zaburza syntezę białka;
" działa fungostatycznie;
" najczęściej w połączeniu z amfoterycyną B;
" dobrze wchłania się po podaniu doustnym;
" jeśli stosowana pojedynczo  szybko rozwija się oporność;
" działania niepożądane: neutropenia, trombocytopenia (depresyjne
działanie na szpik), zaburzenia funkcji wątroby, zaburzenia
żołądkowojelitowe.