Leki przeciwhistaminowe
© 2005  Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
1. ANTAZOLIINI HYDROCHLORIDUM (Antazoliny HCl)
Antisin (I generacja)
Działanie:
- przeciwhistaminowe (nieselektywny broker receptorów H1)
- przeciwalergiczne
- przeciwcholinergiczne (antagonista receptorów M)
- miejscowo znieczulajÄ…ce
N
Cl- Zastosowanie:
N
+
N
- w alergiach  znoszenie miejscowych objawów (świąd, obrzęk,
H
H
pokrzywka skóry)
Oznaczanie:
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym techniką
klasycznÄ…:
Chlorowodorek 2-(N-benzylo-
anilinometylo)-2-imidazoliny
N
N
N
+
2 Cl-
(CH3COO)2Hg
+ HgCl2 2
N N
+ +
CH3COO-
H N
H
H
H
HClO4 + CH3COOH (CH3COOH2)+ClO4-
N
N
N
+
CH3COO- + (CH3COOH2)+ClO4-
N
+
ClO4- + 2CH3COOH
N
N
H
H H
H
H3C
H3C
+
N CH3
N CH3 +
+
N
N
H3C
H3C
H
CH3
CH3
Cl-
(CH3COOH2)+ClO4-
+ CH3COOH
Cl-
ClO4-
N
N
H3C
H3C
CH3
CH3
fioletowe niebieskie
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym techniką potencjometryczną:
Oznaczenie wykonuje siÄ™ wobec elektrody szklanej (wskaz
nikowej) oraz zmodyfikowanej kalomelowej (zawierajÄ…cej
nasycony roztwór chloranu(VII)potasu w bezwodnym kwasie octowym. Elektroda szklana reaguje gwałtownym
skokiem potencjału na wzrost stężenia protonów wodorowych w chwili, gdy cały lek przereagował już z titrantem.
- spektrofotometrycznie (tabletki)  roztwory w kwasie solnym absorbują światło UV.
Siarczan antazoliny (oraz azotan nafazoliny) wchodzą w skład preparatu złożonego Rhinophenazol 
krople do oczu, krople do nosa. Zastosowanie  dolegliwości na tle alergicznym.
1/7
Leki przeciwhistaminowe
© 2005  Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
2. ANTAZOLINI MESILAS (Antazoliny mezylan)
Phenazolinum (I generacja)
Działanie:
- przeciwhistaminowe (nieselektywny broker
receptorów H1)
- przeciwalergiczne
- przeciwcholinergiczne (antagonista receptorów M)
N
- miejscowo znieczulajÄ…ce
CH3SO3-
N
+
N
Zastosowanie:
H
H
- w alergiach  znoszenie miejscowych objawów
(świąd, obrzęk, pokrzywka skóry)
Oznaczanie:
- spektrofotometryczne (inj)
Metanosulfonian 2-(N-
- alkalimetryczne w roztworze etanolowym:
benzyloanilinometylo)-2-imidazoliny
N
N
N CH3SO3- KOH +
+ H2O CH3SO3K
+ N +
N
N
H
H
H
wobec fenoloftaleiny:
O O
O O
+ OH- +
H2O
OH O
bezbarwna
rózowa
HO HO
3. CLEMASTINI FUMARAS (Klemastyny fumaran)
Meclastinum, Tavegyl (I generacja)
Działanie (szybko i długotrwale):
COOH - przeciwhistaminowo (nieselektywny broker H1)
CH3
- przeciwalergicznie, przeciwwysiękowo,
przeciwświądowo
N
O
- cholinolityczne  suchość w ustach, problemy z
COOH
CH3
H
oddawaniem moczu (antagonista rec. M)
Cl
- uspokajające  senność, spowolnienie
Fumaran 2-{2-[1-(4-chlorofenylo)-1-
psychoruchowe, zmęczenie (przenika do CNS)
fenyloetoksy]etylo}-1-metylopirolidyny
Zastosowanie:
- leczenie chorób alergicznych, zwłaszcza odczynów alergicznych skóry (zapalenie kontaktowe, ostry i przewlekły
wyprysk, świąd, pokrzywka, obrzęk Quinckego, rumień);
- w zapaleniu jamy nosowo-gardłowej;
- w naczynioruchowym nieżycie nosa;
- wspomagajÄ…co w astmie oskrzelowej i wstrzÄ…sie anafilaktycznym;
- zapobiegawczo przed zabiegami lub badaniami diagnostycznymi mogącymi wywołać wstrząs anafilaktyczny (np.
podanie środka kontrastowego).
2/7
Leki przeciwhistaminowe
© 2005  Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
Oznaczanie:
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym techniką potencjometryczną wg FP VI:
Oznaczenie wykonuje siÄ™ wobec elektrody szklanej (wskaz
nikowej) oraz zmodyfikowanej kalomelowej (zawierajÄ…cej
nasycony roztwór chloranu(VII)potasu w bezwodnym kwasie octowym. Elektroda szklana reaguje gwałtownym
skokiem potencjału na wzrost stężenia protonów wodorowych w chwili, gdy cały lek przereagował już z titrantem.
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym techniką klasyczną wg FP V:
HClO4 + CH3COOH (CH3COOH2)+ClO4-
CH3
CH3
+ (CH3COOH2)+ClO4-
+
H ClO4- + CH3COOH
N
N
O
O
CH3
CH3
H
H
Cl
Cl
reakcja wskaz
nika z titrantem  patrz strona 1 :&
4. DIPHENHYDRAMINI HYDROCHLORIDUM (Difenhydraminy HCl)
Benadryl, Benzhydramina (I generacja)
Działanie:
- przeciwhistaminowe (niewybiórczy broker H1)
- przeciwalergiczne (hamuje wodnisty wyciek z
błony śluzowej nosa, świąd, kichanie i
Cl-
Å‚zawienie oczu)
CH3
O
+
- przeciwcholinergiczne
N
- przeciwwymiotnie
H CH3
- miejscowo znieczulajÄ…co
- uspokajająco, usypiająco (działa na rec.
serotoninowe i histaminowe w CNS)
Chlorowodorek 2-(difenylometoksy)-N,N-
dimetyloetyloaminy
Zastosowanie: Preparaty złożone:
- choroby alergiczne - BETADRIN (Difenhydraminy HCl + Nafazoliny
- bezsenność azotan)  krople do nosa, oczu; łzawienie oczu,
- profilaktyka i leczenie choroby lokomocyjnej katar sienny
- choroba Parkinsona - APAP NOC (Difenhydraminy HCl +
Paracetamol)  tabletki; ułatwia zasypianie
Oznaczanie:
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym wg FP VI (techniką klasyczną lub potencjometryczną):
2 Cl-
(CH3COO)2Hg
+ HgCl2 2
CH3 + CH3
CH3COO-
O O
+ +
N N
H CH3 H CH3
HClO4 + CH3COOH (CH3COOH2)+ClO4-
CH3COO- + (CH3COOH2)+ClO4-
ClO4- + 2CH3COOH
CH3
CH3
O
+
O
+
N
N
H CH3
H CH3
reakcja wskaznika z titrantem - patrz strona 1
3/7
Leki przeciwhistaminowe
© 2005  Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
5. LORATIDINUM (Loratydyna)
Claritin (tabl. i syrop); Loratan (Hasco); Loratine (III generacja)
COOC2H5
Działanie:
- wysokie powinowactwo do obwodowych
N
receptorów H1  nie działa na rec.
serotoninowe, adrenergiczne, cholinergiczne
- hydrofilowe ugrupowanie estrowe  nie przenika
N
do CNS
- hamuje uwalnianie mediatorów z izolowanych
mastocytów i bazofili człowieka
Cl
- przeciwzapalne
- działa długo (17-24h), ponieważ w ustroju jest
4-(8-Chloro-5,6-dihydro-11H-benzo-
hydrolizowana do desloratydyny (odcięcie
(5,6)cyklohepta[1,2-b]pirydyno-11-ylideno)-1-
wszystkiego nad piperydyną)  metabolitu, który
piperydyno-1-karboksylan etylu posiada aktywność farmakologiczną
Zastosowanie: Oznaczanie:
- alergiczny nieżyt nosa - HPLC  syropek
- przewlekła pokrzywka idiomatyczna - spektrofotometrycznie  tabletki
- alergiczne zapalenie spojówek (swąd i pieczenie - acydymetrycznie w środowisku bezwodnym
oczu) technikÄ… klasycznÄ… lub potencjometrycznÄ…
HClO4 + CH3COOH (CH3COOH2)+ClO4-
COOC2H5
COOC2H5
N N
H
+ (CH3COOH2)+ClO4- +
ClO4- + CH3COOH
N N
Cl Cl
reakcja wskaznika z titrantem - patrz strona 1
6. PROMETHAZINI HYDROCHLORIDUM (Prometazyny HCl)
Diphergan, Polfergan, Phenergan (I generacja)
Działanie:
H3C H - przeciwhistaminowe  niewybiórczy antagonista
+
H1;
CH3
N
- depresyjne na OUN (psychotrop);
N
- chinolityczne;
CH3
- przeciwbólowe
Cl-
H
- przeciwwymiotne;
S
- uspokajajÄ…ce (przez hamowanie N-
metylotransferazy histaminowej, blokowanie
ośrodkowych receptorów histaminowych,
blokowanie receptorów odpowiedzialnych za
wychwyt serotoniny, acetylocholiny oraz przez
Chlorowodorek N,N-dimetylo-1-(10H-
pobudzenie receptorów a-adrenergicznych);
fenotiazyn-10-ylo)propylo-2-aminy
- nasenne.
Chlorowodorek 10-(2-
dimetyloaminopropylo)fenotiazyny
4/7
Leki przeciwhistaminowe
© 2005  Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
Zastosowanie:
- leczenie ostrych odczynów alergicznych ze świądem (alergicznego nieżytu nosa, zapalenia spojówek, zmian
skórnych o słabym nasileniu, dermografizmu)
- leczenie reakcji anafilaktycznej, odczynów poprzetoczeniowych;
- zapobieganie chorobie lokomocyjnej i jej leczenie (zmniejsza pobudzenie przedsionkowe oraz hamuje działanie
błędnikowe);
- w premedykacji przed zabiegami inwazyjnymi oraz w okresie pooperacyjnym (lek uspokajajÄ…cy, przeciwwymiotny,
przeciwkaszlowy);
- stosowany również w łagodzeniu objawów choroby hemolitycznej noworodków.
Oznaczanie:
- spektrofotometrycznie (tabletki)
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym  w BEZWODNIKU OCTOWYM, wobec zieleni malachitowej:
t o j e s t m i e j s c e n a T w o j e r e a k c j e :&
zieleń malachitowa:
H3C
H3C
N CH3 N +
+ CH3
+
N
N
H3C C
H3C
CH3
CH3
H+
H
niebieskozielone
zielone
7. KETOTIFENI HYDROGENOFUMARAS
(Ketotifenu wodorofumaran)
Pozitan, Zaditen (I generacja)
Działanie:
CH3
- hamuje uwalnianie histaminy i innych przekaz
ników z
+
komórek tucznych i bazofilów
N
COO-
H
- blokuje receptory H1 (długotrwale)  uniemożliwia więc
S
powstanie odczynów histaminowych
- metabolizowany w wątrobie (odcięcie grupy metylowej przy
COOH
O azocie)  powstaje norketotifen, posiadający aktywność
farmakologicznÄ…
Zastosowanie:
- zapobieganie napadom dychawicy oskrzelowej
Wodorofumaran 4-(1-metylopiperydyn-
wywołanych uczuleniem
4-ylideno)-4,9-dihydro-10H-
- przeciwanafilaktycznie (profilaktyka)
- leczniczo: alergiczny nieżyt nosa, alergiczne zapalenie skóry,
benzo[4,5]cyklohepta[1,2-b]tiofen-10-
alergiczne zap. spojówek, uczulenie wieloukładowe
onu
Oznaczanie:
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym techniką potencjometryczną wg Ph.Eur.V
(środowiskiem jest mieszanina bezwodnego kwasu octowego i bezwodnika octowego; elektrody jak w opisie
oznaczenia antazoliny na stronie 1)
5/7
Leki przeciwhistaminowe
© 2005  Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
HClO4 + CH3COOH (CH3COOH2)+ClO4-
CH3
CH3
+
+
N
N
COO-
H
COOH
H
S
S
+ (CH3COOH2)+ClO4- ClO4- + CH3COOH +
O
COOH
COOH
O
8. NATRII CROMOGLICAS (Kromoglikan disodowy)
Intal, Cropoz, Cromogen, Cromoheksal, Cromonyl
O COONa
NaOOC O
Działanie:
- stabilizuje błonę komórkową komórek
tucznych i zapobiegajÄ…c ich degranulacji
O
O O O
hamuje uwalnianie histaminy i lekotrienów
(mediatorów stanu zapalnego)
OH - praktycznie nie wchłania się z przewodu
pokarmowego!
Sól diodowa kwasu 5,5 -[(2-hydroksypropan-
1,3-diylo)bis(oksy)]bis(4-okso-4H-1-
benzopirano-2-karboksylowego)
Zastosowanie:
- profilaktyka reakcji alergicznych: astma oskrzelowa (inhalacje), katar sienny (aerozol do nosa), alergiczne
zapalenie spojówek (krople do oczu), pokrzywka i alergia pokarmowa (doustnie)
- nie przerywa ataku duszności, nie rozkurcza oskrzeli i jest przeciwwskazany w ostrym napadzie astmy
Oznaczanie:
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym techniką potencjometryczną wg Ph.Eur.V
(środowiskiem jest mieszanina 2-propanolu, glikolu etylenowego i dioksanu)
HClO4 + CH3COOH (CH3COOH2)+ClO4-
O COOH
HOOC O
O COONa
NaOOC O
+ 2 (CH3COOH2)+ClO4-
+ 2 CH3COOH + 2 NaClO4-
O
O O O
O
O O O
OH
OH
9. FAMOTIDINUM (Famotydyna)
Ulfamid, Famogast, Fagastin (II generacja)
NH2
NH2 Działanie:
- silny antagonista receptorów H2 komórek
H2N
N
okładzinowych w żołądku  hamuje więc
S N
N
SO2NH2
wydzielanie kwasu solnego w żołądku (zarówno
S
stymulowane pokarmem, jak i histaminÄ…, gastrynÄ…
i acetylocholinÄ…)
- pośrednio  poprzez zwiększenie pH  hamuje
3-[[[2-[(Diaminometyleno)amino)]tiazol-4-ilo]-
aktywność pepsyny
metylo]-tio]-N -(sulfamoilo)-propanimidamid
6/7
Leki przeciwhistaminowe
© 2005  Bartosz Chyży http://www.farmacja.e-lama.pl
Zastosowanie:
- ochrona przewodu pokarmowego
- profilaktycznie i leczniczo w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy przebiegającej z nadmiernym
wydzielaniem kwasu solnego
Oznaczanie:
- acydymetrycznie w środowisku bezwodnym techniką potencjometryczną wg Ph.Eur.V
(środowiskiem jest bezwodny kwas octowy, titrantem kwas nadchlorowy w kwasie octowym; elektrody jak w opisie
oznaczenia antazoliny na stronie 1)
HClO4 + CH3COOH (CH3COOH2)+ClO4-
H3N+
NH2
H2N
NH2
NH2 + 2 (CH3COOH2)+ClO4- H3N+ N
N
N
2 ClO4- + 2 CH3COOH
N
S
S
N
S
N
S
SO2NH2
SO2NH2
(przebieg reakcji nie potwierdzony żadnymi wiarygodnymi z
ródłami& wytwór mojej wyobraz
ni)
10. RANITIDINI HYDROCHLORIDUM (Ranitydyny HCl)
Ranigast, Zantac (II generacja)
Działanie:
H3C H
- silny antagonista receptorów H2 komórek
+
NO2
N
okładzinowych w żołądku  hamuje więc wydzielanie
O
Cl-
kwasu solnego w żołądku (zarówno stymulowane
H3C
S CH3
pokarmem, jak i histaminÄ…, gastrynÄ… i acetylocholinÄ…)
N N
- pośrednio  poprzez zwiększenie pH  hamuje
H H
aktywność pepsyny
Zastosowanie:
Chlorowodorek N-[2-[[[5-
- ochrona przewodu pokarmowego
[(dimetyloamino)metylo]-furan-2-ylo]-metylo]-
- profilaktycznie i leczniczo w chorobie wrzodowej
tio]-etylo]-N -metylo-2-nitro-1,1-etenodiaminy
żołądka i dwunastnicy przebiegającej z nadmiernym
wydzielaniem kwasu solnego
Oznaczanie:
- alkalimetrycznie w roztworze wodnym technikÄ… potencjometrycznÄ… wg Ph. Eur. V
H
H3C
+ H3C
NO2
N NO2
N
+
O Cl- + NaCl H2O
+
NaOH
H3C O
H3C
S CH3
S CH3
N N
N N
H H
H H
OGÓLNE EFEKTY WYWOA
YWANE PRZEZ HISTAMIN
W USTROJU:
1. silny skurcz mięśni gładkich oskrzeli, jelit, naczyń krwionośnych, macicy;
2. porażenie, rozszerzenie naczyń włosowatych  na skutek silnego nagłego spadku ciśnienia może
dojść do zapaści;
3. zwiększenie przepuszczalności naczyń włosowatych - dochodzi do wysięków, obrzęków,
wypryski, pokrzywki skórne;
4. wzmaga wydzielanie soku żołądkowego, jelitowego, wydzieliny z nosa i gruczołów łzowych
5. powoduje świąd
© 2005 Bartosz Chyży
7/7