Podstawowe definicje
Niepewność
Ryzyko
Zdarzenie losowe
Zdarzenie losowe
Wypadek ubezpieczeniowy
Definicje ryzyka
1. Niebezpieczeństwo
2. Niepewność
3. Prawdopodobieństwo
4. Możliwość
5. Dyspersja rezultatów rzeczywistych i
oczekiwanych
6. Prawdopodobieństwo wyniku innego niż
oczekiwany
7. Przedmiot ubezpieczenia
Klasyfikacja ryzyka
1. Kryterium: charakter strat:
 Ryzyka finansowe
 Ryzyka niefinansowe
Klasyfikacja ryzyka
2. Kryterium: wpływ czasu na dane ryzyko:
" Ryzyko statyczne
powstaje niezależnie od czasu (np. straty wynikające z
działania żywiołów przyrodniczych, naturalnych
działania żywiołów przyrodniczych, naturalnych
procesów starzenia się materiałów i środowiska
geologicznego)
" Ryzyko dynamiczne
jest funkcją czasu (są kreowane przez zmiany cen,
gustów konsumentów, kryzysy gospodarcze, modę,
inflację itd.)
Klasyfikacja ryzyka
3. Kryterium: z
ródło ryzyka, kryterium
ilościowe, kryterium jakościowe:
" Ryzyka fundamentalne (ryzyka bezosobowe,
mają wpływ na dużą liczbę jednostek lub całe
mają wpływ na dużą liczbę jednostek lub całe
społeczeństwa)
" Ryzyko partykularne (stwarzają zagrożenia w
skali interesów indywidualnych)
Klasyfikacja ryzyka
4. Kryterium: konsekwencje ryzyka:
" Ryzyko czyste (jego zrealizowanie się powoduje
stratę, a niezrealizowanie nie przynosi żadnych
korzyści)
korzyści)
" Ryzyko spekulatywne (jego zrealizowanie się
powoduje korzyści albo straty, a jego niezrealizowanie
się to brak ryzyka albo straty)
Ryzyko czyste
Brak
Realizacja
ryzyka
ryzyka
Strata Brak straty
Ryzyko spekulatywne
Realizacja
Realizacja
ryzyka
ryzyka
Brak
ryzyka
Strata Brak straty Zysk
Strata Brak straty Zysk
Brak zysku
Klasyfikacja ryzyka
5. Kryterium: z
ródła niebezpieczeństwa:
" Ryzyko przyrodnicze (zwane ryzykiem
elementarnym, kreowane przez przyrodę)
" Ryzyko społeczne (kreowane przez człowieka)
Klasyfikacja ryzyka
6. Kryterium: charakter przedmiotu
ubezpieczenia:
" Ryzyko osobowe
" Ryzyko majątkowe
Klasyfikacje rodzajowe ryzyk
" Ogniowe
" Kradzieżowe
" Cywilizacyjne
" Ekologiczne
" Katastroficzne
" Katastroficzne
" Handlowe
" Polityczne
" Techniczne
" Montażowe
" Kontraktowe
Zdarzenia losowe
Obiektywne, realne stany świata
zewnętrznego, będące skutkiem
urzeczywistnienia się określonych ryzyk,
powodujące straty lub zwiększone
potrzeby finansowe u osoby, w stosunku
do której to zdarzenie się realizuje.
Zdarzenia losowe
cechy:
" Masowość
" Statyczna prawidłowość
" Możliwe lub niekonieczne (mogą, lecz nie muszą
nastąpić)
nastąpić)
" Nadzwyczajne (stanowią odstępstwa od normalnego  biegu
rzeczy )
" Subiektywnie losowe (nie można z góry przewidzieć, w
stosunku do kogo się zrealizują)
" Niezależnie od woli poszkodowanego (nie mogą być
skutkiem świadomego działania ubezpieczającego)
Systematyka zdarzeń losowych
1. kataklizmy żywiołowe
1. klęski żywiołowe
2. zaburzenia społeczne
2. wypadki
3. czyny niedozwolone
4. awarie techniczne
1. O skutkach pomyślnych
5. wypadki komunikacyjne
2. O skutkach niepomyślnych
2. O skutkach niepomyślnych
6. wypadki przy pracy
7. inne:
a. ryzyka biotyczne
1. niepewne co do tego, czy nastąpią
b. ryzyka ekscentryczne
2. niepewny jest skutek tych zdarzeń
c. ryzyka spekulatywne
3. niepewne  kiedy nastąpią
Cechy wypadku
ubezpieczeniowego
" Zdarzenie przyszłe
Następujące po zawarciu umowy ubezpieczenia
(wyjątek art. 806 par. 1 oraz art. 822 par. 3 k.c.)
art. 806 par. 1 k. c. Umowa ubezpieczenia jest nieważna,
jeżeli w chwili jej zawarcia przewidziany w niej wypadek
już zaszedł albo jeżeli odpadła już możliwość jego
zajścia, chyba że ubezpieczenie obejmuje okres
poprzedzający zawarcie umowy
Cechy wypadku
ubezpieczeniowego
Art.822 par. 3 k. c. (dot. Odpowiedzialności cywilnej)
Jeżeli strony tak postanowiły, umowa może obejmować
także szkody powstałe, ujawnione lub zgłoszone w
okresie ubezpieczenia, będące następstwem wypadków,
okresie ubezpieczenia, będące następstwem wypadków,
które miały miejsce w okresie przed zawarciem umowy
ubezpieczenia, pod warunkiem że w chwili zawierania
umowy ich skutki nie były znane żadnej ze stron,
pomimo zachowania przez strony należytej staranności.
Cechy wypadku
ubezpieczeniowego
" Zdarzenie niepewne
Nastąpienie bądz
nie wypadku nie ma wpływu na byt
prawny umowy ubezpieczenia
" Zdarzenie prawne
Jego zajście powoduje przekształcenie ekspektatywy
prawa majątkowego w wierzytelność ubezpieczeniową
Zasady ochrony ubezpieczeniowej
1. Zasada realności ubezpieczenia
a. Gwarancje prawne, muszą chronić ubezpieczonych:
 Od nieuzasadnionej odmowy wypłaty świadczenia
ubezpieczeniowego
 Przed wymierzeniem zaniżonego świadczenia
 Przed zwłoką w wypłaceniu świadczenia
 Przed zwłoką w wypłaceniu świadczenia
Gwarancje prawne:
 Normy prawne: ustawa o działalności ubezpieczeniowej,
Kodeks cywilny, kontrola KNUiFE nad OWU (obowiązek
przedłożenia), OWU ubezp. obowiązkowych określane przez
MF
 Rzecznik Ubezpieczonych
Zasady ochrony ubezpieczeniowej
1. Zasada realności ubezpieczenia
b. Gwarancje ekonomiczne  musi istnieć pokrycie
zobowiązań zakładu ubezpieczeń w jego majątku:
Gwarancje ekonomiczne:
 Profesjonalizm kalkulacji składki
 Profesjonalizm kalkulacji składki
 Niezbędny kapitał i rezerwy
 Bezpieczeństwo lokat
 Płynność aktywów
 Reasekuracja
 Gwarancje systemowe
Zasady ochrony ubezpieczeniowej
2. Zasada pełności ubezpieczenia
Funkcje zakładu ubezpieczeń
1. Ochrona ubezpieczeniowa
2. Działalność prewencyjna
3. Działalność finansowa (inwestycje)
Działalność prewencyjna ZU
1. Techniczne środki prewencji
Tworzenie technicznych zabezpieczeń przed
wystąpieniem wypadku ubezpieczeniowego, np.
ognioodporne konstrukcje budynków, budowa i
ognioodporne konstrukcje budynków, budowa i
ulepszanie wałów przeciwpowodziowych, rozwój
służby zdrowia, ratownictwa, pomocy weterynaryjnej,
szczepienia ochronne, rozwój higieny
Działalność prewencyjna ZU
2. Ekonomiczne środki prewencji
rozwiązanie skłaniające ubezpieczonych do
przeciwdziałania we własnym zakresie występowaniu
wypadków ubezpieczonych i powiększaniu
wypadków ubezpieczonych i powiększaniu
negatywnych ich skutków, np.
 Obniżki taryfowe dla osób stosujących różne zabezpieczenia
(przeciwogniowe, przeciwpowodziowe, przeciwwłamaniowe)
 Podwyżki w przypadku braku podstawowych zabezpieczeń
Regres, udział własny, system bonus-malus, brak
odpowiedzialności zakładu za szkody spowodowane
umyślnie lub wynikające z rażącego niedbalstwa
" Szkody umyślne
" Rażące niedbalstwo
Działalność prewencyjna ZU
3. Prawne środki prewencji
Normy prawne które nakładają obowiązek stosowania
środków ochrony mienia, życia i zdrowia oraz
zdolności do pracy, np. przepisy BHP
zdolności do pracy, np. przepisy BHP
Podstawowa systematyka ubezpieczeń
u. społeczne u. gospodarcze
Instrument polityki społecznej Instrument polityki gospodarczej
Obowiązkowy charakter Głównie dobrowolny charakter
Stosunek publicznoprawny Stosunek cywilnoprawny
Publicznoprawne instytucje Komercyjne + wzajemne zakłady
ubezpieczeniowe ubezpieczeń
Trójstronny stosunek prawny Z reguły stosunek dwustronny
Ubezpieczenia osobowe Ubezpieczenia majątkowe +
osobowe
Podstawowa systematyka ubezpieczeń
u. społeczne u. gospodarcze
Warunki ubezpieczeń określane OWU określa zakład ubezpieczeń
ustawowo
Szczególny tryb kontroli sądowej Kontrola sądów powszechnych
Gwarancje SP Brak gwarancji państwa
Odrębne zasady nadzoru Nadzór na zasadach ust.ub.
Kodeksowy podział ubezpieczeń
(kodeks cywilny)
Ubezpieczenia gospodarcze
u. majątkowe u. osobowe
u. majątkowe u. osobowe
mienie OC Życie NW
Systematyka ubezpieczeń gospodarczych
Mienie
Przedmiot majątkowe
OC
ubezpieczenia
Życie
Życie
osobowe
NW
Systematyka ubezpieczeń gospodarczych
Życiowe (Dział I)
Branże
Pozostałe osobowe +
majątkowe (Dział II)
Systematyka ubezpieczeń gospodarczych
dobrowolne
Autonomia stron
obowiązkowe
Systematyka ubezpieczeń gospodarczych
Poziom Bezpośrednie
dywersyfikacji
dywersyfikacji
(ubezpieczenia)
ryzyka
Pośrednie
(reasekuracja)
Systematyka ubezpieczeń gospodarczych
Lądowe (k. c.)
Prawna
regulacja
Morskie (k. m.)
Systematyka ubezpieczeń gospodarczych
-Istniejące
Wartości -Przyszłe
majątkowe
Typ interesu -Ujemne
stanowiącego
stanowiącego
przedmiot
ochrony
Niemajątkowe (dobra osobiste)
Systematyka ubezpieczeń gospodarczych
Krótkoterminowe
Średnioterminowe
Średnioterminowe
Okres ubezpieczenia
(roczne)
Długoterminowe
(wieloletnie)
Systematyka ubezpieczeń gospodarczych
imienne
Stopień oznaczoności
Stopień oznaczoności
ubezpieczonego
bezimienne
na rzecz tego, kogo
dotyczy
Systematyka ubezpieczeń gospodarczych
Krótkoterminowe
Średnioterminowe
Średnioterminowe
Okres ubezpieczenia
(roczne)
Długoterminowe
(wieloletnie)
Systematyka ubezpieczeń gospodarczych
Ubezpieczenia
pojedyncze
Ubezpieczenia
Liczba zakładów
Liczba zakładów
koasekuracyjne
koasekuracyjne
udzielających ochrony
Ubezpieczenie
kolektywne
Ubezpieczenie
wielokrotne
Ubezpieczenia komercyjne
a ubezpieczenia wzajemne
u. komercyjne u. wzajemne
Działalność ubezpieczeniowa ma Działalność ubezpieczeniowa o
na celu osiągnięcie zysku charakterze non profit
Składka stała określona a priori Składka niestała (zwroty lub
dopłaty po zakończeniu okresu
dopłaty po zakończeniu okresu
obrachunkowego)
Jeden stosunek prawny Dwa stosunki prawne: stosunek
ubezpieczenia oraz stosunek
członkostwa w towarzystwie
(TUW)
Ryzyko gospodarcze ponosi grupa Ryzyko gospodarcze ponosi
kapitałowa (np. akcjonariusze) wspólnota ubezpieczonych
członków
Ubezpieczenia komercyjne
a ubezpieczenia wzajemne
u. komercyjne u. wzajemne
Wyraz
ne rozwarstwienie grup Tożsamość interesów członków
interesów: właścicieli kapitału oraz towarzystwa (zwłaszcza
usługobiorców (ubezpieczonych) posiadających udziały) oraz osób
ubezpieczonych
Silna potrzeba reasekuracji Mniejsza potrzeba reasekuracji
Silna potrzeba reasekuracji Mniejsza potrzeba reasekuracji
(niedobór składki może zostać
uzupełniony przez dopłaty
członków do składek)
Potrzeba pośredniej dystrybucji Niewielki udział pośredników w
ubezpieczeń (przez pośredników) zdobywaniu nowych członków
towarzystwa, będących zarazem
ubezpieczającymi
Stosunkowo duże koszty Stosunkowo niskie koszty
administracyjne administracyjne
Rynek ubezpieczeń gospodarczych
 ujęcie instytucjonalne
" Centralne organy administracji
rządowej:
Minister Finansów
Minister Finansów
KNUiFE
Komisja Nadzoru
Bankowego
Rynek ubezpieczeń gospodarczych
 ujęcie instytucjonalne
" Instytucje QUASI-ubezpieczeniowe:
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny
Polskie Biuro Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych
Rynek ubezpieczeń gospodarczych
 ujęcie instytucjonalne
" Instytucje ochrony ubezpieczonych
(konsumentów):
Rzecznik Ubezpieczonych
Urząd Ochrony Konkurencji i 
Konsumentów
Sąd Polubowny przy Rzeczniku
Ubezpieczonych
Rynek ubezpieczeń gospodarczych 
ujęcie instytucjonalne
" Samorządy-Stowarzyszenia-Fundacje
- Polska Izba Ubezpieczeń
- Polska Izba Pośredników Ubezpieczeniowych i Finansowych
- Izba Gospodarcza Ubezpieczeń i Obsługi Ryzyka
- Polska Izba Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych
- Stowarzyszenie Polskich Brokerów Ubezpieczeniowych i
Reasekuracyjnych
- Polskie Towarzystwo Ubezpieczeniowe
- Polskie Towarzystwo Ubezpieczeniowe
- Polskie Towarzystwo Akcjonariuszy
- Stowarzyszenie Likwidatorów Szkód Ubezpieczeniowych
- Ogólnopolskie Stowarzyszenie Pośredników
Ubezpieczeniowych i Finansowych
- Stowarzyszenie na Rzecz Bezpieczeństwa Finansowego
Obywateli RP
- Stowarzyszenie Ubezpieczeniowców Polskich
- Stowarzyszenie Prawa Ubezpieczeniowego im. W. Warkałły
- Fundacja Edukacji Ubezpieczeniowej