Wykład 6-7
Temat : Działalność ubezpieczeniowa.
Tematem poniższego wykładu są podstawowe wymogi prawne stawiane
przedsiębiorstwom, które chcą wykonywać działalność ubezpieczeniową,
zarządzanie ryzykiem (w tym podrozdziale wystąpi kilka ważnych zagadnień 
franszyza, badania lekarskie, underwriting, których znajomość przyda się do
zaliczenia przedmiotu), bilans ubezpieczyciela, oraz system nadzoru państwa
nad sektorem ubezpieczeniowym.
I. Zasady wykonywania działalności ubezpieczeniowej
Zakład ubezpieczeń jest przedsiębiorstwem, które może wykonywać tylko i
wyłącznie działalność ubezpieczeniową. Jeden zakład może sprzedawać tylko
ubezpieczenia I albo II działu (czyli nie może jednocześnie oferować ubezpieczeń
na życie i ubezpieczeń majątkowych, pozostałych osobowych). Działalność
ubezpieczeniowa może być wykonywana wyłącznie w formie spółki akcyjnej lub
Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych, ponadto wymagane jest zezwolenie od
Komisji Nadzoru Finansowego (KNF  ustawowo określony organ nadzoru).
Działalnością ubezpieczeniową jest udzielanie ochrony ubezpieczeniowej
podmiotom, z którymi zawarło się odpowiednią umowę. Realizacją owej ochrony
jest wypłata odszkodowania/świadczenia ubezpieczonemu, na podstawie jego
wniosku, własnych ustaleń, bądz
orzeczenia sądu. Zasady, terminy likwidacji szkód,
wyłączenia ubezpieczyciela od odpowiedzialności zostały omówione na wykładzie nr
2 i kolejnych. Podstawowym z
ródłem przychodów ubezpieczyciela są składki
wpłacane przez ubezpieczonych. Przy ich pomocy zakład musi zgromadzić ilość
środków wystarczających na pokrycie zobowiązań z tytułu umów
ubezpieczeniowych i kosztów działalności plus ewentualnej marży. Poprzez analizę
danych statystycznych, zarządzanie ryzykiem (klasyfikacja ubezpieczonych ze
względu na rodzaj i poziom ryzyka, a także wysokość ewentualnego świadczenia,
oraz zastosowanie mechanizmów zmniejszających, hamujących ryzyko)
ubezpieczyciel ustala wysokości składek i poziom rezerw techniczno-
ubezpieczeniowych.
a) Czym jest zarządzanie ryzykiem?
Ubezpieczyciel aby móc skutecznie działać musi dobrze znać parametry
swoich klientów, umiejętnie prognozować wysokość przyszłych świadczeń
i odszkodowań, tak by z jednej strony ustanawiać niskie, konkurencyjne
składki, a z drugiej posiadać odpowiednią ilość pieniędzy aby wywiązać się ze
swoich zobowiązań. Ryzyko wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego dla
ubezpieczonego jest także ryzykiem konieczności wypłaty odszkodowania dla
ubezpieczyciela. Koniecznością dla niego jest oszacowanie i kontrola tego
ryzyka. Proces ten nazywamy zarządzaniem ryzykiem (risk management). Jest
to bardzo szerokie i skomplikowane zagadnienie, więc na potrzeby naszego
wykładu przestawię w kilku punktach podstawowe etapy zarządzania
ryzykiem.
" Pierwszym etapem risk manegement jest identyfikacja ryzyka.
Ubezpieczyciel ocenia jakie zdarzenia losowe zagrażają
ubezpieczającemu, określa prawdopodobieństwo ich zajścia, definiuje
hazard. Odbywa się to choćby poprzez analizę wypełnionego
kwestionariusza, badania lekarskie (zakład ubezpieczeń może  na
własny koszt  zażądać od ubezpieczonego poddania się badaniom
lekarskim (za wyjątkiem genetycznych), bądz
uzyskać informacje
o jego stanie zdrowia od odpowiedniego Zakładu Opieki
Zdrowotnej, oczywiście za upoważnieniem ubezpieczonego),
przegląd danych historycznych (np. lista przebytych chorób przy
ubezpieczeniu na życie, albo liczba stłuczek, wypadków drogowych, w
których uczestniczył kierowca przy ubezpieczeniu AC).
" Następnie ubezpieczyciel szacuje wysokość ewentualnego świadczenia
na rzecz ubezpieczającego  ponieważ wie już jaka szkoda może
wystąpić, może określić koszt jej likwidacji. Poprzez analizę danych
statystycznych na temat ubezpieczonych o podobnym profilu zagrożeń
i ryzyka może wyliczyć częstość szkód i z dużym
prawdopodobieństwem przewidzieć ile środków będzie musiał
wypłacić na pokrycie swoich zobowiązań.
" Po identyfikacji ryzyka i oszacowaniu wysokości ewentualnych
świadczeń ubezpieczyciel przystępuje do manipulacji ryzykiem
(konieczności spełnienia swojego zobowiązania). Istnieje kilka
sposobów na wpływanie na poziom ryzyka ubezpieczyciela, wśród
nich:
a) jeśli jest ono bardzo duże, zakład po prostu go unika  poprzez
rezygnacje z zawarcia umowy.
b) w przypadku dużego ryzyka możliwe jest natomiast zastosowanie
działań prewencyjnych  przykładowo zakład zmniejsza
prawdopodobieństwo kradzieży samochodu, poprzez uzależnienie
zawarcia umowy ubezpieczenia AC od montażu alarmu
antywłamaniowego. W przypadku ubezpieczenia starego domu od
pożaru ubezpieczyciel może wymienić w nim instalacje
elektryczną i zainstalować nowy osprzęt gaśniczy itp.
c) sposobem na unikniecie ryzyka mniejszych ale bardzo
prawdopodobnych szkód są franszyzy. Wpływają one na poziom
świadczenia/odszkodowania w następujący sposób : franszyza
integralna to wartość, poniżej której nie zostaje ono
wypłacone. Jeśli zatem w umowie ubezpieczenia AC zapisana jest
franszyza integralna w wysokości 300 zł, a my parkując zrobimy
lekcje rysowania i uszkodzimy lakier karoserii na 200 zł to nie
dostaniemy nic. Jeśli przy okazji zbijemy reflektor i stracimy
lusterko i nasza szkoda wyniesie 350 zł to dostaniemy od zakładu
ubezpieczeń 350 zł. Franszyza redukcyjna natomiast obniża
wartość odszkodowania/świadczenia o ustaloną sumę. Jeśli
przykładowo, w ubezpieczeniu naszego zdrowia mamy zawartą
franszyzę redukcyjną w kwocie 100 zł i zwichniemy nogę w
kostce, co ubezpieczyciel oceni jako 1% uszczerbek na zdrowiu i
przy sumie ubezpieczeniowej 10 000 zł da nam to świadczenie w
wysokości 100 zł, to otrzymamy 100 zł minus franszyza czyli nic.
W przypadku złamania nogi i 500 zł świadczenia, dostaniemy 500
zł  franszyza, czyli 400 zł. Widzimy na powyższych przykładach
jak poprzez franszyzy zakład ubezpieczeń hamuje ryzyko
wypłacania niższych, ale potencjalnie częstych
odszkodowań/świadczeń.
d) ubezpieczyciel może manipulować poziomem ryzyka także
poprzez zwiększanie ilości ubezpieczonych o zbliżonych
parametrach. W ten sposób następuje częściowy transfer ryzyka
wystąpienia konieczności likwidacji szkody ubezpieczonego na
pozostałych ubezpieczonych (którzy płacą składki). Załóżmy, że
ubezpieczyciel na podstawie danych statystycznych itp. oszacował
prawdopodobieństwo wystąpienia szkody w danej grupie
ubezpieczonych, oraz wartość oczekiwaną
świadczeń/odszkodowań. Im większa będzie populacja w danej
grupie, tym mniejsze będzie odchylenie standardowe od wartości
oczekiwanej. Oznacza to, że w sytuacji gdy zakład posiada w
swoim portfelu ubezpieczeń tylko kilkunastu 50-latków
ubezpieczonych terminowo na życie trudniej mu prawidłowo
skalkulować składkę albowiem ryzyko może zrealizować się w
innym stopniu niż statystycznie obliczone  duże odchylenie
standardowe. Jednakże ubezpieczając dodatkowo jeszcze tysiąc
50-ciolatków można śmielej przypuszczać, że poziom realizacji
ryzyka będzie bliski statystycznie obliczonemu.
" Gdy ryzyko jest zidentyfikowane, prawdopodobna wysokość szkód
oszacowana i wybrane zostaną sposoby manipulacji ryzykiem
następuje wdrożenie, administracja i kontrola programu zarządzania
ryzykiem.
" Najbardziej znanym systemem zarządzania ryzykiem (powszechnie
stosowanym przy ubezpieczeniach na życie) jest underwriting 
proces selekcji i klasyfikacji wniosków u zawarcie ubezpieczenia.
Jego celem jest zapobieganie antyselekcji ryzyka, zapewnienie
właściwego wolumenu ryzyka we wszystkich sektorach (by nie
doszło do kumulacji ryzyka w jednej klasie ubezpieczonych).
Selekcją jest proces oceny wniosków w celu określenia stopnia
niebezpieczeństwa zrealizowania się danego ryzyka. Klasyfikacją
jest przydział ubezpieczonego do grupy jednostek o podobnym
prawdopodobieństwie wystąpienia szkody.
II. Warunki rozpoczęcia działalności ubezpieczeniowej i
organizacja zakładu ubezpieczeń
Podstawowym warunkiem wykonywania działalności ubezpieczeniowej jest
zezwolenie KNF. Organ nadzoru może zażądać od założycieli informacji o
strukturze własnościowej, sytuacji finansowej, wynikach dotychczasowej
działalności. Ubezpieczyciel musi przedstawić 3-letni plan działalności, określający
rodzaj ryzyk; program reasekuracji; z
ródła finansowania; koszty administracyjne;
organizacje działalności ubezpieczeniowej. Krajowy ubezpieczyciel musi
rozpocząć działalność w ciągu 12 miesięcy od uzyskania zezwolenia. Jeśli
zaprzestanie on działalności ubezpieczeniowej, zobowiązany jest w ciągu 7 dni
powiadomić o tym KNF. Zagraniczny ubezpieczyciel może prowadzić działalność
ubezpieczeniową w Polsce tylko poprzez główny oddział, podlegający polskiemu
prawu, wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego. Kierownik oddziału musi
zostać zaakceptowany przez KNF. Zagraniczny ubezpieczyciel musi złożyć kaucje w
wysokości minimalnego kapitału gwarancyjnego. Odpowiedzialność zagranicznego
zakładu ubezpieczeń za zobowiązania swojego oddziału obejmuje cały jego
majątek. W sytuacji gdy jego rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe są zbyt małe by
pokryć wymagane świadczenia, uzupełnia się powstały niedobór pieniędzmi z kaucji.
Zarząd zakładu ubezpieczeń musi składać się z co najmniej 3 osób (nie dotyczy
TUW). Członkiem zarządu może być osoba posiadająca pełną zdolność do czynności
prawnych, wyższe wykształcenie, nie karana za umyślne przestępstwo. Co najmniej
dwóch członków zarządu musi posiadać udokumentowaną znajomość języka
polskiego. Minimum połowa członków zarządu musi także posiadać co najmniej 5
letni staż pracy na samodzielnych stanowiskach kierowniczych w instytucjach
finansowych. Powołanie prezesa zarządu następuje za zgodą KNF. Członkowie rady
nadzorczej muszą spełniać takie same kryteria, jak członkowie zarządu. Ponadto
członek zarządu krajowego zakładu ubezpieczeń nie może być jednocześnie
członkiem organu zarządczego NFI, bądz
firmy zarządzającej majątkiem NFI;
towarzystwa funduszy inwestycyjnych; podmiotu prowadzącego działalność
maklerską powszechnego towarzystwa emerytalnego; banku.
a) zakład ubezpieczeń w formie spółki akcyjnej
Działalność uregulowana jest Ustawą o Działalności Ubezpieczeniowej i
Kodeksem Spółek Handlowych. Statut musi być zaakceptowany przez KNF.
Kapitał zakładowy nie może być niższy niż najwyższa wysokość
minimalnego kapitału gwarancyjnego wymaganego dla grup ubezpieczeń
w zakresie, których ubezpieczyciel prowadzi działalność. Kapitał
gwarancyjny jest pokrywany wkładem pieniężnym, podlega wpłaceniu w
całości. Nie może pochodzić z kredytów lub pożyczek.
b) zakład ubezpieczeń w formie TUW
TUW uzyskuje osobowość prawną poprzez wpis do Krajowego Rejestru
Sądowego. Statut wymaga zatwierdzenia przez KNF. Specyficzną grupę
TUW stanowią tzw. małe TUW  ubezpiecza tylko swoich członków
(członkami jest zdefiniowany krąg podmiotów, wykonujący określony
zawód, roczny przypis składki nie przekracza równowartości 5 mln euro).
W Krajowym Rejestrze Sądowym figuruje wpis uznający towarzystwo
 małym TUWem . Uzyskanie członkowstwa TUW wiąże się z zawarciem
umowy ubezpieczenia (członkowstwo wygasa wraz z zakończeniem
umowy). Członkowie TUW odpowiadają za straty towarzystwa i
pokrywają je w postaci wpłacania dodatkowych składek. Jednakże
możliwe jest także ubezpieczanie osób nie będących członkami
towarzystwa (oni nie wpłacają dodatkowych składek), jednakże wpływy z
ich składek nie mogą przekraczać 10% składki przypisanej brutto TUW
(czyli ogół zebranych składek). Członkowie towarzystwa odpowiadają jednak
tylko za straty finansowe, ale nie za pozostałe zobowiązania. Kapitał
zakładowy nie może być niższy niż najwyższa wysokość minimalnego
kapitału gwarancyjnego wymaganego dla grup ubezpieczeń w zakresie,
których TUW prowadzi działalność. Kapitał gwarancyjny jest pokrywany
wkładem pieniężnym, podlega wpłaceniu w całości, do 30 dni od
rejestracji TUW. Nie może pochodzić z kredytów lub pożyczek. Organami
TUW są zarząd TUW (mogą w nim zasiadać osoby nie będące członkami
TUW), rada nadzorcza i walne zgromadzenie. Zarząd prowadzi bieżące
sprawy i reprezentuje TUW na zewnątrz. Rada nadzorcza wybierana jest przez
walne zgromadzenie i musi składać się z co najmniej 5 członków. Jest
organem nadzoru, analizuje sprawozdania finansowe i z działalności. Może
zawieszać członków zarządu. TUW może być przekształcony w spółkę
akcyjną. Decyzje taką może podjąć walne zgromadzenie. Przekształcenie musi
zostać zatwierdzone przez KNF, zanotowane w Krajowym Rejestrze Sądowym
i ogłoszone 3-krotnie w dzienniku o ogólnopolskim zasięgu.
III. Gospodarka Finansowa Zakładu Ubezpieczeń
Zakład ubezpieczeń by móc działać musi posiadać środki własne w wysokości
nie mniejszej niż margines wypłacalności i nie niższej niż minimalna wysokość
kapitału gwarancyjnego. Te środki własne nie mogą być obciążone żadnymi
zobowiązaniami. Kapitał gwarancyjny jest określany jako WI
KSZA z wartości
:
a) 1/3 marginesu wypłacalności
b) minimalna wysokość kapitału gwarancyjnego
Metody wyliczania minimalnego kapitału gwarancyjnego i marginesu
wypłacalności dla poszczególnych działów i grup ubezpieczeń określa minister
finansów. Wysokość tych wskaz
ników zależy od sumy zbieranych składek i ryzyka
ubezpieczyciela (czyli umów ubezpieczeniowych jakie zawiera z klientami).
Istotnym jest fakt, iż w rzeczywistości oba wymienione wskaz
niki ustala właśnie sam
ubezpieczyciel (nie są mu przez nikogo narzucane). Zadanie ich obliczania
spoczywa na aktuariuszu, który wykonuje je w oparciu o wytyczne z
Ministerstwa Finansów. Określone w ten sposób wysokości podlegają kontroli
KNF.
Środkami własnymi ubezpieczyciela są jego aktywa po wyłączeniu tych, które są
przeznaczone na pokrycie przewidywanych zobowiązań i sklasyfikowanych jako
wartości niematerialne i prawne. Dodatkowo do środków własnych doliczone
mogą zostać rezerwy, o ile ich rozliczenie nastąpi najszybciej za 5 lat (KNF musi
wyrazić na to zgodę).
Podstawą gospodarki finansowej zakładu ubezpieczeń jest tworzenia następujących
rezerw:
" kapitał zapasowy
" kapitały rezerwowe
" rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe  przeznaczone są na pokrycie
bieżących i przyszłych zobowiązań z tytułu zawartych umów
ubezpieczenia. Zakład ubezpieczeń musi posiadać aktywa w wysokości
nie niższej niż wysokość rezerw techniczno-ubezpieczeniowych!!!
" fundusz prewencyjny  celem jego jest finansowanie działalności
zapobiegawczej. Wliczany jest w ciężar kosztów zakładu.
Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe składają się z :
" rezerwy składek
" rezerwy na pokrycie ryzyka niewygasłego
" rezerwy na nie wypłacone odszkodowania/świadczenia w tym rezerwa na
skapitalizowaną wartość rent.
" rezerwy ubezpieczeń na życie (o ile zakład prowadzi działalność w dziale I)
" rezerwy ubezpieczeń na życie, jeśli ryzyko lokaty ponosi ubezpieczony
" rezerwy na premie i rabaty dla ubezpieczonego
a) Kim jest aktuariusz?
Osoba fizyczna wykonująca czynności z zakresu matematyki ubezpieczeniowej i
finansowej, oraz statystyki. Wpisana jest do rejestru aktuariuszy (prowadzi go KNF).
Aktuariusz musi mieć ukończone studia wyższe, legitymować się co najmniej 2
letnim stażem wykonywania czynności z zakresu matematyki ubezpieczeniowej i
finansowej pod kierunkiem aktuariusza, zaliczyć egzamin aktuarialny. Dodatkowo
musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, nie może być karany za żadne
umyślne przestępstwo. Zadaniem aktuariusza jest:
" ustalenie wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych
" kontrola aktywów pokrywających rezerwy
" wyliczenie marginesu wypłacalności
" sporządzenie rocznego raportu o stanie portfela ubezpieczeń
" określenie składników środków własnych
" informowanie zarządu zakładu ubezpieczeń i KNF o zauważonych
uchybieniach prawnych
Jak widać każdy zakład ubezpieczeń musi posiadać swojego aktuariusza.
Powołuje go zarząd ubezpieczyciela. W razie zwolnienia aktuariusza konieczne jest
powołanie nowego, w terminie do 30 dni. W przeciwnym razie KNF może na okres
do 6 miesięcy wskazać ubezpieczycielowi swojego aktuariusza.
b) Jak wygląda sprawozdawczość zakładu ubezpieczeń?
Ubezpieczyciel musi przedstawiać KNF roczne sprawozdania finansowe.
Sporządzone zostają w terminie 6 miesięcy od ostatniego dnia roku obrotowego.
Sprawozdania zakładów ubezpieczeń sprzedających ubezpieczenia na życie i
ubezpieczenia z działu II, gr. 10 (ubezpieczenia OC wszelkiego rodzaju, wynikające
z posiadania i użytkowania pojazdów mechanicznych) podpisywane są przez
aktuariusza i zawierają raport o stanie portfela ubezpieczeń.
c) Co się stanie, gdy ubezpieczyciel nie spełnia wymogów gospodarki finansowej
zakładów ubezpieczeń?
Wówczas będziemy mieli do czynienia z postępowaniem naprawczym, a w
ostateczności z likwidacją zakładu ubezpieczeń. Jeśli rezerwy techniczno-
ubezpieczeniowe nie są pokryte w pełni aktywami ubezpieczyciela, KNF w
pierwszej kolejności może zobowiązać go do przedstawienia planu przywrócenia
prawidłowych stosunków finansowych w zakresie tej relacji (czyli zwiększenia
wielkości aktywów, bądz
obniżenia poziomu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,
np. poprzez przekazanie części portfela ubezpieczonych innemu zakładowi  o tym w
następnym rozdziale). Taka sama konieczność ma miejsce w sytuacji gdy
ubezpieczyciel posiada środki własne w wielkości niższej niż margines
wypłacalności. Gdy to nie wystarczy KNF ma prawo zakazać ubezpieczycielowi
swobodnego rozporządzania aktywami, ograniczyć zakres działalności, zakazać
wypłat z zysku. Jeśli sytuacja jest na tyle poważna, iż Komisja stwierdzi
zagrożenie interesu ubezpieczonych, zobowiązuje ona zakład ubezpieczeń do
przedstawienia programu naprawczego (sporządzonego na okres kolejnych 3 lat
obrotowych). Plan naprawczy podlega zatwierdzeniu przez KNF. W czasie
trwania postępowania naprawczego możliwe jest nakazanie ubezpieczycielowi
utrzymywanie poziomu środków własnych powyżej marginesu wypłacalności.
Postępowanie naprawcze może także wiązać się z powołaniem przez KNF na
czas określony kuratora. Uczestniczy on w posiedzeniach zarządu i może
sprzeciwiać się jego uchwałom. Kurator musi wykazywać się co najmniej 10 letnim
doświadczeniem zawodowym w zakresie organizacji i zasad działalności zakładu
ubezpieczeń. Zadaniem kuratora jest także sporządzanie sprawozdań z sytuacji
finansowej w zakładzie ubezpieczeń dla KNF, zawierających także ocenę pracy
zarządu. Koszty działania kuratora ponosi ubezpieczyciel, jego wynagrodzenie ustala
KNF (ale nie może ono być wyższe niż zarobki prezesa zakładu ubezpieczeń).
Jeśli kurator stwierdzi poważne uchybienia w pracy zarządu i/lub sytuacja zakładu
ubezpieczeń będzie bardzo poważna, KNF powołuje zarząd komisaryczny. Jego
zadaniem jest przywrócenie prawidłowych stosunków finansowych. Powołanie
zarządu komisarycznego może być także konsekwencją niewypełnienia wymogów
sprawozdawczości przez ubezpieczyciela. Ustanowienie zarządu komisarycznego
zostaje odnotowane w Krajowym Rejestrze Sądowym. Zarząd Komisaryczny
przejmuje wszystkie funkcje odwołanego zarządu zakładu ubezpieczeń. Gdy
wszystkie środki postępowania naprawczego zawiodą, ostatecznym rozwiązaniem
jest przymusowa likwidacja zakładu ubezpieczeń. KNF powołuje wówczas
likwidatora, informując wierzycieli, a także organy nadzoru w innych państwach
Unii Europejskiej. Likwidacja zostaje ogłoszona w dzienniku urzędowym Unii
Europejskiej. Likwidator na wstępie sporządza dla KNF bilans otwarcia likwidacji i
sprawozdanie likwidacyjne. Następnie sprawozdania finansowe za każdy rok
likwidacji, aż do jej zakończenia. Celem likwidacji zakładu ubezpieczeń jest
pokrycie zobowiązań wobec jego wierzycieli. Bardzo ważne jest jednak, że aktywa
stanowiące pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych zaspokajają w
pierwszej kolejności roszczenia ubezpieczonych z tytułu zawartych umów
ubezpieczeniowych.
IV. A
ączenie się ubezpieczycieli, transfer umów ubezpieczenia
Polskie prawo dopuszcza możliwość połączenia zakładów ubezpieczeń.
Podstawowym warunkiem jest wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w
tej samej formie organizacyjnej (czyli nie może dojść do połączenia zakładu
ubezpieczeń w formie spółki akcyjnej z Towarzystwem Ubezpieczeń Wzajemnych!)
i sprzedaż ubezpieczeń z tego samego działu. W procedurze połączenia stosowane
są przepisy Kodeksu Spółek Handlowych (o łączeniu się spółek kapitałowych).
Wymagana jest oczywiście zgoda KNF. Planujące fuzje zakłady ubezpieczeń
przestawiają na piśmie plan połączenia, określający grypy ryzyk, rodzaj działalności,
a także skład nowego zarządu i aktuariusza. W ciągu 21 dni od powiadomienia o
planie połączenia KNF może podjąć decyzję odmowy wydania zgody na fuzję
ubezpieczycieli.
Oprócz możliwości połączenia się dwóch zakładów ubezpieczeń dopuszczalne jest
także zawarcie umowy o przekazanie części lub całość portfela ubezpieczonych
jednego ubezpieczyciela drugiemu. Znów wymagana jest zgoda KNF. Komisja na
koszt stron umowy trzykrotnie ogłasza stosowną informacje w dzienniku o zasięgu
ogólnopolskim, wzywając wszystkich ubezpieczonych z przenoszonego portfela do
zgłoszenia sprzeciwu w ciągu 3 miesięcy. Przeniesienie portfela ubezpieczonych
powoduje równoczesny transfer aktywów do zakładu przyjmującego  wartości
rezerw techniczno-ubezpieczeniowych wyliczonych dla tego portfela.
V. Nadzór ubezpieczeniowy w Polsce
W Polsce funkcje organu nadzoru pełnił Państwowy Urząd Nadzoru
Ubezpieczeń (PUNU)  od 1 kwietnia 2002 r. była nim Komisja Nadzoru
Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych (KNUiFE). W dniu 19 września 2006 r.,
tj. z dniem wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze
nad rynkiem finansowym (>>> Dz. U. nr 157, poz. 1119) rozpoczęła działalność
Komisja Nadzoru Finansowego. Nowy organ nadzoru przejął zadania zniesionej
przepisami tejże ustawy Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy
Emerytalnych oraz Komisji Papierów Wartościowych i Giełd. Na
Przewodniczącego nowej Komisji Prezes RM powołał Stanisława Kluzę. Swoje
stanowisko Przewodniczący Komisji objął na pięcioletnią kadencję.
Podstawowym zadaniem organu nadzoru jest ochrona ubezpieczonych (i
uposażonych) przed sytuacją, w której mający problemy finansowe zakład
ubezpieczeń nie będzie mógł wypełnić swoich zobowiązań z tytułu zawartych
umów ubezpieczeniowych. KNF sprawuje także nadzór nad Otwartymi
Funduszami Emerytalnymi (OFE) stanowiącymi II filar systemu ubezpieczeń
społecznych, oraz Pracowniczymi Programami Emerytalnymi (PPE) i
Indywidualnymi Kontami Emerytalnymi (IKE)  III filarem tychże ubezpieczeń.
Ostatnią sferą działalności ubezpieczeniowej podlegającej kontroli jest
pośrednictwo ubezpieczeniowe  agenci i brokerzy (pośrednictwo zostało
szerzej omówione na poprzednim wykładzie). Nadzór nad działalnością KNF
sprawuje minister finansów.
VI. Ubezpieczeniowy Samorząd Gospodarczy
Tworzą go krajowe i zagraniczne (wykonujące działalność ubezpieczeniową w
Polsce) zakłady ubezpieczeń. Jego organem jest Polska Izba Ubezpieczeń (PIU) 
organizacja reprezentująca interesy ubezpieczycieli. PIU posiada osobowość
prawną, członkowstwo w niej jest obowiązkowe. Organami Izby są : Walne
Zgromadzenie PIU, Zarząd PIU, Komisja Rewizyjna PIU. Wybory do Izby są
powszechne i tajne. Podstawowymi zadaniami PIU jest podejmowanie działań w celu
ochrony wspólnych interesów ubezpieczycieli, przewidywanie i zapobieganie
zagrożeniom rynku ubezpieczeń, czuwanie nad przestrzeganiem zasad uczciwej
konkurencji i etyki działalności ubezpieczeniowej. Izba gromadzi statystyczne dane
dot. działalności ubezpieczeniowej. PIU stanowi dla ubezpieczycieli także forum
dyskusji nad projektami aktów prawnych, związanych z działalnością
ubezpieczeniową. Dzięki niej mogą oni wypracować wspólne stanowisko,
skuteczniej oddziaływujące na ustawodawcę. PIU pomaga także w rozstrzyganiu
sporów pomiędzy ubezpieczycielami. Obecnym prezesem Izby jest Jerzy Wysocki.