Chemia organiczna - laboratorium

1

ALDEHYD SALICYLOWY

OH

OH

CHO

OH

CHO

+

CHCl

3

OH-

Odczynniki:

Szkło i aparatura

fenol

12.5 g

kolba kulista trójszyjna

500 cm

3

chloroform 30.21 g (20.25 cm

3

) chłodnica zwrotna o podwójnym

kwas siarkowy(VI)

płaszczu chłodzącym

wodorosiarczan(IV) sodu

mieszadło magnetyczne

etanol

termometr

eter dietylowy

lejek

siarczan magnezu bezw.

zestaw do destylacji z parą wodną

rozdzielacz

Kolbę kulistą z trójszyjną poj. 500 cm

3

zaopatruje się w chłodnicę zwrotną

z podwójnym płaszczem chłodzącym, mieszadło magnetyczne oraz termometr, którego

zbiornik z rtęcią winien znajdować się na wysokości dwa cm od dna kolby. Do kolby wlewa

się gorący roztwór 12.5 g fenolu w 12.5 cm

3

wody i włącza mieszadło. Temp. zawartości

kolby ustala się w granicach 60-65°C (ogrzewając na łaźni wodnej lub chłodząc, zależnie od

potrzeby). Nie należy dopuścić do wydzielania się krystalicznego osadu fenolanu sodu.

Następnie wprowadza się przez chłodnicę 30.21 g chloroformu w trzech porcjach

w odstępach 15 min. Zawartość kolby należy energicznie mieszać, utrzymując przy tym

temperaturę 65-70°C, co osiąga się przez zanurzenie kolby w zimnej lub gorącej łaźni

wodnej, zależnie od potrzeby. Następnie kolbę ogrzewa się na wrzącej łaźni wodnej przez

1 godzinę w celu całkowitego zakończenia reakcji.

Nadmiar chloroformu oddestylowuje się z parą wodną z roztworu alkalicznego.

Pozostałą pomarańczową ciecz chłodzi się, ostrożnie zakwasza rozc. kwasem siarkowym

i ponownie destyluje z parą wodną prawie bezbarwną ciecz, zbierając destylat tak długo, aż

przestaną zbierać się w nim oleiste krople.

Chemia organiczna - laboratorium

2

Pozostałość po destylacji odstawia się do wyodrębnienia aldehydu p-hydroksy-

benzoesowego. Destylat ekstrahuje się od razu eterem, a z ekstraktu oddestylowuje eter

z łaźni wodnej stosując wyparkę obrotową. Pozostały po oddzieleniu eteru aldehyd

salicylowy zanieczyszczony fenolem przenosi się do niewielkiej butelki z korkiem szklanym

i zadaje ok. dwukrotną objętością nasyconego roztworu wodorosiarczanu(IV) sodu.

Mieszaninę wytrząsa się energicznie (wskazane mieszanie mechaniczne) przynajmniej przez

pół godz. i odstawia na 1 godz.

Uzyskany jako pasta produkt przyłączenia wodorosiarczynu sodu do aldehydu odsącza

się pod zmniejszonym ciśnieniem i w celu usunięcia fenolu osad przemywa się niewielką

ilością alkoholu, a następnie niewielką ilością eteru. Produkt przyłączenia rozkłada się przez

ogrzewanie w kolbie kulistej na łaźni wodnej z rozc., kwasem siarkowym.

Po ochłodzeniu aldehyd salicylowy ekstrahuje się eterem etylowym, ekstrakt suszy się

bezw. siarczanem magnezu. Eter usuwa się przez destylację, a pozostały aldehyd salicylowy

(bezbarwna ciecz) destyluje w temp. 195-197°C. Wydajność 12 g (37%).

W celu wyodrębnienia produktu ubocznego aldehydu p-hydroksybenzoesowego

pozostałą po destylacji z parą wodną ciecz sączy się na gorąco przez lejek karbowany,

oddzielając w ten sposób produkty smoliste. Przesącz chłodzi się i ekstrahuje eterem

etylowym Po oddestylowaniu eteru pozostały żółty osad krystalizuje się z gorącej wody

z dodatkiem wodnego roztworu kwasu siarkowego. Wydajność aldehydu p-hydroksy-

benzoesowego (bezbarwne kryształy) o temperatura topnienia 116°C wynosi 2-3 g (6-9%).