Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

1

Zaburzenia połykania

w chorobach głowy i szyi

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

2

Schorzenia głowy i szyi

powodujące dysfagię

• Nieprawidłowości anatomiczne

– Wrodzone
– Pooperacyjne
– Pourazowe

• Guzy gardła i szyi
• Nieprawidłowości neuromotoryczne
• Choroby infekcyjne
• Choroby autoimmunizacyjne
• Przyczyny jatrogenne
• Przyczyny farmakologiczna
• Przyczyny psychogenne
• Przyczyny idiopatyczne

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

3

Wady wrodzone powodujące

dysfagię

• Rozszczepy wargi i podniebienia
• Zarośnięcie nozdrzy tylnych
• Laryngomalacja
• Rozszczepy krtani
• Przetoka tchawiczo-przełykowa
• Zwężenie/zarośnięcie przełyku
• Wady związane z mikrognacją

– Izolowana mikrognacja
– Zespół Pierre Robina
– Zespół Goldenhara

• Anomalie dużych naczyń

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

4

Zespół Pierre Robina

• Niedorozwój żuchwy [mikrognacja

• Cofnięcie brody ku tyłowi [retrognacja]

• Zapadanie się języka ku tyłowi

• Rozszczep podniebienia

• Niedorozwój ucha zewnętrznego

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

5

Zespół Goldenhara

• Anomalie twarzoczaszki

– jednostronna deformacja ucha zewnętrznego
– anocia
– wyrośla przeduszne
– arezja przewodu słuchowego zewnętrznego;
– coloboma

• Anomalie kręgów

– skolioza
– anomalia Klippla-Feila

• Anomalie układu sercowo-naczyniowego
• Anomalie ośrodkowego układu nerwowego.

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

6

Zmiany pourazowe i pooperacyjne

• Częściowe resekcje z przyczyn

onkologicznych

• Tracheotomia

• Bliznowacenie pooperacyjne

• Następstwa spożycia żrących płynów

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

7

Tracheotomia

• Utrzymuje krtań w dolnej pozycji

• Wpływa na aktywność czuciową, ruchową i

odruchową krtani

• Zaburza koordynację oddechowo-połykową

– Powstanie ciśnienia podgłośniowego
– Niewydolny kaszel

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

8

Nieprawidłowości kręgosłupa

szyjnego

• Wyrośla kostne poniżej C3

• Następstwa leczenia operacyjnego

– Uszkodzenie nerwów czaszkowych

– Blizny

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

9

Zespół mięśnia pierścienno-

gardłowego i uchyłek Zenkera

• Przyczyny

– Pierwotna achalazja
– Zapalenie wielomęśniowe/skórnomięśniowe
– Dyskoordynacja nerwowo-mięśniowa

• Udar, SLA
• Uszkodzenie nerwów obwodowych

– Starość

• Skutki

– Podwyższenie ciśnienia śródgardłowego -

przedłużenie czasu przejścia kęsa

– Resztki pokarmowe w zachyłkach gruszkowatych –

ryzyko aspiracji

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

10

• Leczenie

– Rozszerzanie
– Miotomia
– Injekcje domięśniowe

toksyny botulinowej

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

11

Guzy głowy i szyi

• Działanie uciskowe

• Porażenie nerwów
• Unieruchomienie

tkanek miękkich

• Ból nowotworowy

• Guzy przedniej części

języka, policzków,
wyrostków zębodołowych,
podniebienia pierwotnego

• Guzy podstawy języka,

podniebienia miękkiego i
migdałków. Tylnej ściany
gardła

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

12

• Przeszczepiona

tkanka adynamiczna i
bez czucia

– Uelastycznienie blizny
– Powrót czucia
– Strategie

kompensacyjne

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

13

Leczenie nieoperacyjne

• Chemioterapia/Radioterapia

– Obrzęki i włóknienie miękkich tkanek

– Blizny śluzówkowe
– Xerostomia

– Utrata energii
– Utrata smaku/węchu

– Szczękościsk

– Utrata zębów

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

14

Porażenia nerwów czaszkowych

• Unerwienie czuciowe

– Lokalizacja kęsa

– Zapobieganie aspiracji

• Unerwienie ruchowe

– Udział w tworzeniu ciśnienia niezbędnego dla

przemieszczania kęsa

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

15

Porażenie nerwów czaszkowych

• Bezpośredni uraz nerwu

• Naciek/ucisk nowotworowy

• Choroby infekcyjne

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

16

Porażenie n. VII

• Zła kontrola ruchomości warg

• Upośledzenie przemieszczania kęsa w

jamie ustne w czasie żucia

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

17

Porażenie n. XII

• Upośledzenie przemieszczania kęsa w

jamie ustne w czasie żucia

• Upośledzenie przejścia kęsa do gardła

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

18

Porażenie n. IX

• Upośledzenie czucia na podstawie języka i

bocznych ścianach gardła

– Upośledzenie odruchowego mechanizmu

wyzwalania fazy gardłowej połykania

• Upośledzenie ruchomości zwieraczy

gardła

– Upośledzenie transportu kęsa i oczyszczania

gardła

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

19

Porażenie n. X

• Upośledzenie czucia na nagłośni, fałdach

głosowych i w zachyłkach gruszkowatych

– Upośledzenie inicjacji połykania odruchowego

• Upośledzenie ruchomości gardła

• Upośledzenie ruchomości fałdów

głosowych

– Upośledzenie mechanizmu zwarciowego

– Upośledzenie odruchu kaszlowego

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

20

Zaburzenia wydzielania śliny

Xerostomia
• Zespół Sjögrena

• Następstwa radioterapii

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

21

Choroby infekcyjne

• Grzybica
• Angina paciorkowcowa
• Błonica
• Zapalenie nagłośni
• Półpasiec
• Angina Ludwiga
• Angina Vincenta
• Owrzodzenia

opryszczkowe

• Ropień okołomigdałkowy
• Ropień tylnogardłowy
• Gruźlica gardła
• HIV
• Tężec

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

22

Działanie uboczne leków

• Antybiotyki
• Leki antycholinergiczne
• Diuretyki
• Opiaty
• Leki antypsychotyczne, antydepresyjne

– Suchość śluzówek, dyskineza języka i UES

• Leki antyparkinsonowe
• Leki antyhistaminowe
• Leki przeciwwrzodowe
• Leki sercowo-naczyniowe
• Leki miejscowo znieczulające
• Toksyna botulinowa A

Dr n. med. A. Domeracka-

Kołodziej

23

Dysfagia psychogenna

• Rozwojowa

• Dysfagia warunkowa

• Pierwotna reakcja konwersyjna

• Wtórna reakcja konwersyjna