WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
1
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
Z12/7.1. Zadanie 7
Rysunek Z12/6.1 przedstawia belkę swobodnie podpartą składającą się z dwóch prętów pryzma-
tycznych. Dla belki tej wyznaczyć wartości i zwroty reakcji podporowych a następnie narysować wykresy
siły poprzecznej i momentu zginającego. Na koniec wyznaczyć ugięcie w punkcie A metodą obciążeń
krzywiznami.
A
[m]
4,0
2,0
16,0 kN/m
8,0 kNm
B
C
24,0 kN
6200 kNm
2
5100 kNm
2
Rys. Z12/7.1. Belka swobodnie podparta
Z12/7.2. Wyznaczenie wartości i zwrotów reakcji podporowych
Rysunek Z12/7.2 przedstawia przyjęte zwroty reakcji podporowych. Ze względu na to, że na belkę nie
działają żadne siły poziome reakcja H
C
będzie wynosiła zero.
A
[m]
4,0
2,0
16,0 kN/m
8,0 kNm
B
C
24,0 kN
V
B
V
C
X
Y
Rys. Z12/7.2. Przyjęte zwroty reakcji podporowych w belce
Reakcję V
B
wyznaczymy z równania sumy momentów wszystkich sił działających na belkę względem
punktu C
M
C
=
V
B
⋅
4,0−24,0⋅6,0−8,0−16,0⋅4,0⋅
1
2
⋅
4,0=0
V
B
=
70,0 kN
.
(Z12/7.1)
Reakcja ma więc zwrot zgodny z założonym. Reakcję V
C
wyznaczymy z równania sumy momentów
wszystkich sił działających na belkę względem punktu B
M
B
=−
V
C
⋅
4,0−24,0⋅2,0−8,016,0⋅4,0⋅
1
2
⋅
4,0=0
V
B
=
18,0 kN
.
(Z12/7.2)
Dr inż. Janusz Dębiński
WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
2
Reakcja ma więc zwrot zgodny z założonym. W celu sprawdzenia obliczeń zastosujemy równanie sumy
rzutów wszystkich sił działających na belkę na oś pionową Y
Y =0
V
B
V
C
−
24,0−16,0⋅4,0=70,018,0−24,0−64,0=0
.
(Z12/7.3)
Wszystkie siły działające na belkę znajdują się więc w równowadze. Rysunek Z12/7.3 przedstawia
prawidłowe wartości i zwroty reakcji podporowych.
A
[m]
4,0
2,0
16,0 kN/m
8,0 kNm
B
C
24,0 kN
70,0 kN
18,0 kN
Rys. Z12/7.3. Prawidłowe wartości i zwroty reakcji podporowych
Z12/7.3. Wykresy sił przekrojowych
W przedziale AB nie działa żadne obciążenie ciągłe równomiernie rozłożone więc siła poprzeczna
będzie stała natomiast moment zginający będzie funkcją liniową. W przedziale BC działa obciążenie ciągłe
równomiernie rozłożone o wartości 16,0 kN/m w dół więc siła poprzeczna będzie funkcją liniową natomiast
moment zginający będzie funkcją kwadratową, której wykresem jest parabola.
W punkcie A działa siła skupiona o wartości 24,0 kN w dół więc siła poprzeczna w tym punkcie
wynosi
T
A
AB
=−
24,0 kN
.
(Z12/7.4)
W przedziale AB oraz w punkcie B z lewej strony siła poprzeczna wynosi
T
AB
=
T
B
AB
=−
24,0 kN
.
(Z12/7.5)
W punkcie B działa siła skupiona o wartości 70,0 kN do góry więc siła poprzeczna w punkcie B z prawej
strony wynosi
T
B
BC
=−
24,070,0=46,0 kN
.
(Z12/7.6)
Siła poprzeczna w punkcie C wynosi
T
C
BC
=
46,0−16,0⋅4,0=−18,0 kN
.
(Z12/7.7)
Dr inż. Janusz Dębiński
WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
3
Siła poprzeczna w przedziale BC posiada na obu końcach przedziału wartości przeciwnych znaków. Musi
ona więc posiadać w tym przedziale miejsce zerowe. Zgodnie ze wzorem (5.127) znajduje się ono w od-
ległości
x
0
L
=
46,0
16,0
=
2,875 m
(Z12/7.8)
od punktu B. Natomiast odległość miejsca zerowego siły poprzecznej od punktu C zgodnie ze wzorem
(5.128) wynosi
x
0
P
=
18,0
16,0
=
1,125 m
.
(Z12/7.9)
Rysunek Z12/7.4 przedstawia wykres siły poprzecznej w belce.
A
[m]
4,0
2,0
16,0 kN/m
8,0 kNm
B
C
24,0 kN
70,0 kN
18,0 kN
2,875
1,125
T [kN]
24,0
46
,0
18
,0
Rys. Z12/7.4. Wykres siły poprzecznej
A
24,0 kN
M
A
(AB)
A
[m]
2,0
24,0 kN
M
B
(AB)
a)
b)
Rys. Z12/7.5. Równowaga momentów zginających w przedziale AB
Zgodnie z rysunkiem Z12/7.5 a) moment zginający w punkcie A przedziału AB wynosi
M
A
AB
=
0,0 kNm
.
(Z12/7.10)
Dr inż. Janusz Dębiński
WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
4
Zgodnie z rysunkiem Z12/7.5 b) moment zginający w punkcie B przedziału AB wynosi
M
B
AB
=−
24,0⋅2,0=−48,0 kNm
.
(Z12/7.11)
Moment ten rozciąga górną część przekroju pręta.
A
[m]
2,0
B
24,0 kN
70,0 kN
M
B
(BC)
8,0 kNm
C
18,0 kN
M
C
(BC)
a)
b)
Rys. Z12/7.6. Równowaga momentów zginających w przedziale BC
Zgodnie z rysunkiem Z12/7.6 a) moment zginający w punkcie B przedziału BC wynosi
M
B
BC
=−
24,0⋅2,0=−48,0 kNm
.
(Z12/7.12)
Moment ten rozciąga górną część przekroju pręta. Zgodnie z rysunkiem Z12/7.6 b) moment zginający
w punkcie C przedziału BC wynosi
M
C
BC
=
8,0 kNm
.
(Z12/7.13)
Moment ten rozciąga dolną część przekroju pręta.
A
[m]
2,875
2,0
16,0 kN/m
B
24,0 kN
70,0 kN
16,0 kN/m
8,0 kNm
C
18,0 kN
1,125
M
EXT
(BC)
M
EXT
(BC)
Rys. Z12/7.7. Równowaga momentów w miejscu ekstremum momentu zginającego
Dr inż. Janusz Dębiński
WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
5
W przedziale BC moment zginający będzie posiadał ekstremum, które znajduje się w punkcie miejsca
zerowego siły poprzecznej. Ekstremalny moment zgodnie z rysunkiem Z12/7.7 wynosi
M
EXT
BC
=−
24,0⋅4,87570,0⋅2,875−16,0⋅2,875⋅
1
2
⋅
2,875=18,13 kNm
,
(Z12/7.14)
M
EXT
BC
=
18,0⋅1,1258,0−16,0⋅1,125⋅
1
2
⋅
1,125=18,13 kNm
.
(Z12/7.15)
Moment ten rozciąga dolną część belki. Rysunek Z12/7.8 przedstawia wykresy siły poprzecznej oraz mo-
mentu zginającego w belce.
2,875
1,125
M [kNm]
0,
0
48
,0
18
,1
3
8,0
A
[m]
4,0
2,0
16,0 kN/m
8,0 kNm
B
C
24,0 kN
70,0 kN
18,0 kN
2,875
1,125
T [kN]
24,0
46
,0
18
,0
Rys. Z12/7.8. Wykresy sił przekrojowych w belce
Z12/7.4. Przygotowanie wykresu momentu zginającego i obliczenie krzywizn
Rysunek Z12/7.9 przedstawia wykres momentu zginającego w belce. W przedziale BC działa
obciążenie ciągłe równomiernie rozłożone więc możemy połączyć początek i koniec wykresu tym przedziale
oraz dodać parabolę o długości 4,0 m i rzędnej w środku wynoszącej
16,0⋅4,0
2
8
=
32,0 kNm
.
(Z12/7.16)
Rysunek Z12/7.10 przedstawia przerobiony wykres momentów zginających w belce.
Dr inż. Janusz Dębiński
WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
6
2,875
1,125
M [kNm]
0,
0
48
,0
18
,1
3
8,
0
A
[m]
4,0
2,0
16,0 kN/m
8,0 kNm
B
C
24,0 kN
70,0 kN
18,0 kN
6200 kNm
2
5100 kNm
2
Rys. Z12/7.9. Wykres momentu zginającego w belce
2,0
M [kNm]
0,0
48
,0
32
,0
8,
0
2,0
M [kNm]
0,
0
0,0
A
[m]
4,0
2,0
16,0 kN/m
8,0 kNm
B
C
24,0 kN
70,0 kN
18,0 kN
6200 kNm
2
5100 kNm
2
Rys. Z12/7.10. Przerobiony wykres momentu zginającego
Jak widać na rysunku Z12/7.10 w przedziale BC mamy wykres liniowy przewinięty. Dla wygody
obliczeń przerobimy go do postaci dwóch wykresów liniowych przedstawionych na rysunku Z12/7.11.
Dr inż. Janusz Dębiński
WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
7
2,0
M [kNm]
0,0
32
,0
0,
0
2,0
8,
0
0,0
M [kNm]
M [kNm]
0,0
0,0
A
[m]
4,0
2,0
16,0 kN/m
8,0 kNm
B
C
24,0 kN
70,0 kN
18,0 kN
6200 kNm
2
5100 kNm
2
48
,0
Rys. Z12/7.11. Ostatecznie przerobiony wykres momentu zginającego
Krzywizna w punkcie B w przedziale AB wynosi
48,0
6200
=
7,742⋅10
−
3
1
m
.
(Z12/7.17)
Krzywizna w punkcie B w przedziale BC wynosi
48,0
5100
=
9,412⋅10
−
3
1
m
.
(Z12/7.18)
Krzywizna w punkcie C w przedziale BC wynosi
8,0
5100
=
1,569⋅10
−
3
1
m
.
(Z12/7.19)
Krzywizna w środku paraboli w przedziale BC wynosi
32,0
5100
=
6,275⋅10
−
3
1
m
.
(Z12/7.20)
Rysunek Z12/7.12 przedstawia wykres krzywizn w belce.
Dr inż. Janusz Dębiński
WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
8
2,0
0,0
7,
742
6,2
75
0,
0
2,0
1,
569
0,0
0,0
0,0
9,4
12
A
[m]
4,0
2,0
16,0 kN/m
8,0 kNm
B
C
24,0 kN
70,0 kN
18,0 kN
6200 kNm
2
5100 kNm
2
⋅
10
−
3
[
1
m
]
⋅
10
−
3
[
1
m
]
⋅
10
−
3
[
1
m
]
Rys. Z12/7.12. Wykres krzywizn w belce
Z12/7.5. Belka fikcyjna
Belka fikcyjna musi spełniać warunki brzegowe zadania. Zgodnie z tabelą 12.2 wolny koniec A prze-
chodzi w utwierdzenie. Podpora przegubowo-przesuwna B przechodzi w przegub rzeczywisty natomiast
podpora przegubowo-nieprzesuwna C przechodzi w podporę przegubową. Pierwsze przybliżenie belki
fikcyjnej przedstawia rysunek Z12/7.13.
A
B
C
[m]
4,0
2,0
A
B
C
[m]
4,0
2,0
Rys. Z12/7.13. Pierwsze przybliżenie belki fikcyjnej
Jak widać belka fikcyjna składa się z dwóch tarcz sztywnych, które posiadają sześć stopni swobody.
Utwierdzenie A odbiera trzy natomiast przegub rzeczywisty B odbiera dwa stopnie swobody. Razem te
podpory odbierają pięć stopni swobody. Pozostaje nam jeden stopień swobody czyli podpora przegubowa
C musi być podporą przegubowo-przesuwną. Rysunek Z12/7.14 przedstawia ostateczną postać belki fikcyj-
nej.
Dr inż. Janusz Dębiński
WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
9
A
B
C
[m]
4,0
2,0
Rys. Z12/7.14. Ostateczna postać belki fikcyjnej
Z12/7.6. Obciążenie fikcyjne
Korzystając z wykresu krzywizn na belce przedstawionych na rysunku Z12/7.12 otrzymamy obcią-
żenie wtórne belki fikcyjnej. Obciążenie to przedstawia rysunek Z12/7.15.
[m]
4,0
2,0
2,0
7,742
6,
27
5
2,0
1,569
9,412
A
B
C
q
*
⋅
10
−
3
[
1
m
]
Rys. Z12/7.15. Obciążenie wtórne belki fikcyjnej
Obciążenie ciągłe przedstawione na rysunku Z12/7.15 możemy sprowadzić do wtórnych sił wypad-
kowych. Wtórna siła wypadkowa z obciążenia trójkątnego do góry w przedziale AB wynosi
1
2
⋅
7,742⋅10
−
3
⋅
2,0=7,742⋅10
−
3
(Z12/7.21)
i znajduje się ona w odległości
2,0
3
=
0,6667 m
(Z12/7.22)
od punktu B. Wtórna siła wypadkowa z obciążenia trójkątnego do góry w przedziale BC wynosi
1
2
⋅
9,412⋅10
−
3
⋅
4,0=18,82⋅10
−
3
(Z12/7.23)
Dr inż. Janusz Dębiński
WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
10
i znajduje się ona w odległości
4,0
3
=
1,333 m
(Z12/7.24)
od punktu B. Wtórna siła wypadkowa z obciążenia trójkątnego w dół w przedziale BC wynosi
1
2
⋅
1,569⋅10
−
3
⋅
4,0=3,138⋅10
−
3
(Z12/7.25)
i znajduje się ona w odległości
4,0
3
=
1,333 m
(Z12/7.26)
od punktu C. Wtórna siła wypadkowa z obciążenia parabolicznego w dół w przedziale BC wynosi
2
3
⋅
6,275⋅10
−
3
⋅
4,0=16,73⋅10
−
3
(Z12/7.27)
i znajduje się ona w odległości
4,0
2
=
2,0 m
(Z12/7.28)
od punktu B czyli znajduje się w środku przedziału BC. Rysunek Z12/7.16 przedstawia wtórne siły wypad-
kowe z obciążenia ciągłego na belce fikcyjnej.
[m]
4,0
2,0
2,0
7,
74
2
16
,7
3
2,0
3,1
38
18
,8
2
2,667
1,333
1,333
0,6667
2,667
1,333
A
B
C
W
*
∙10
-3
[-]
Rys. Z12/7.16. Wtórne siły wypadkowe z obciążenia ciągłego
Dr inż. Janusz Dębiński
WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
11
Z12/7.7. Wtórne reakcje oraz ugięcie w punkcie A
Rysunek Z12/7.17 przedstawia założone zwroty wtórnych reakcji w belce fikcyjnej. Ze względu na
brak obciążeń poziomych poziome reakcje wtórne będą równe zero.
B
C
[m]
4,0
2,0
16
,7
3
2,0
3,
138
18
,8
2
1,333
0,6667
2,667
1,333
A
B
2,0
7,7
42
2,667
1,333
M
A
*
V
A
*
V
B
*
V
B
*
V
C
*
W
*
∙10
-3
[-]
X
Y
Rys. Z12/7.17. Założone zwroty wtórnych reakcji w belce fikcyjnej
Wtórną reakcję V
B
*
wyznaczymy z równania sumy momentów wszystkich sił wtórnych działających
na belkę BC względem punktu C
M
C
BC *
=
V
B
*
⋅
4,018,82⋅10
−
3
⋅
2,667−3,138⋅10
−
3
⋅
1,333−16,73⋅10
−
3
⋅
2,0=0
V
B
*
=−
3,137⋅10
−
3
.
(Z12/7.29)
Reakcja ma zwrot przeciwny do założonego. Wtórną reakcję V
C
*
wyznaczymy z równania sumy momentów
wszystkich sił wtórnych działających na belkę BC względem punktu B
M
B
BC *
=−
V
C
*
⋅
4,0−18,82⋅10
−
3
⋅
1,3333,138⋅10
−
3
⋅
2,66716,73⋅10
−
3
⋅
2,0=0
V
C
*
=
4,185⋅10
−
3
.
(Z12/7.30)
Dr inż. Janusz Dębiński
WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
12
B
C
[m]
4,0
2,0
1,673
2,0
3,138
18,82
1,333
0,6667
2,667
1,333
A
B
2,0
7,742
2,667
1,333
4,185
3,137
3,137
10,88
16,59
W
*
∙10
-3
[-]
R
*
∙10
-3
[-]
M
*
∙10
-3
[m]
Rys. Z12/7.18. Prawidłowe wartości i zwroty wtórnych reakcji w belce fikcyjnej
Reakcja ma zwrot zgodny z założonym. W celu sprawdzenia obliczeń zastosujemy równanie sumy rzutów
wszystkich sił wtórnych na belkę BC na oś pionową Y
Y
BC *
=
V
B
*
V
C
*
18,82⋅10
−
3
−
3,138⋅10
−
3
−
16,73⋅10
−
3
=
=−
3,137⋅10
−
3
4,185⋅10
−
3
18,82⋅10
−
3
−
3,138⋅10
−
3
−
16,73⋅10
−
3
=
0
.
(Z12/7.31)
Reakcje wtórne działające na belkę BC znajdują się w równowadze. Wtórną reakcję M
A
*
wyznaczymy
z równania sumy momentów wszystkich sił wtórnych działających na belkę AB względem punktu A
M
A
AB *
=
M
A
*
V
B
*
⋅
2,0−7,742⋅10
−
3
⋅
1,333=0
M
A
*
−
3,137⋅10
−
3
⋅
2,0−7,742⋅10
−
3
⋅
1,333=0
M
A
*
=
16,59⋅10
−
3
m
.
(Z12/7.32)
Reakcja ma zwrot zgodny z założonym. Wtórną reakcję V
A
*
wyznaczymy z równania sumy momentów
wszystkich sił wtórnych działających na belkę AB względem punktu B
M
B
AB *
=
V
A
*
⋅
2,0M
A
*
7,742⋅10
−
3
⋅
0,6667=0
V
A
*
⋅
2,016,59⋅10
−
3
7,742⋅10
−
3
⋅
0,6667=0
V
A
*
=−
10,88⋅10
−
3
.
(Z12/7.33)
Dr inż. Janusz Dębiński
WM
Z12/7. PRZEMIESZCZENIA W BELKACH – ZADANIE 7
13
W celu sprawdzenia obliczeń zastosujemy równanie sumy rzutów wszystkich sił wtórnych na belkę AB na
oś pionową Y
Y
AB *
=
V
A
*
−
V
B
*
7,742⋅10
−
3
=−
10,88⋅10
−
3
−
−
3,137⋅10
−
3
7,742⋅10
−
3
=
0
.
(Z12/7.34)
Rysunek Z12/7.18 przedstawia prawidłowe wartości i zwroty wtórnych reakcji we wszystkich więzach belki
fikcyjnej.
A
10,88
16,59
M
A
*
R
*
∙10
-3
[-]
M
*
∙10
-3
[m]
Rys. Z12/7.19. Równowaga momentów w otoczeniu utwierdzenia A
Rysunek Z12/7.19 przedstawia równowagę w otoczeniu utwierdzenia A. Moment zginający w punkcie
A czyli ugięcie w tym punkcie wynosi
w
A
=
M
A
*
=
16,59⋅10
−
3
m
.
(Z12/7.35)
Ugięcie to jest dodatnie czyli belka przemieści się w punkcie A w dół.
Dr inż. Janusz Dębiński