INTEGRACJA
używamy w odniesieniu do procesów zachodzących w przedsiębiorstwach. Przejawia się w scalaniu jednostek gospodarczych będących
dotąd samodzielnymi lub występującymi w innych układach organizacyjnych
FORMY INTEGRACJI
1. Ekonomiczna - wszelkie formy współdziałania przedsiębiorstw oparte na stosunkach rynkowych i odpowiadających im stosunkach
cywilnoprawnych
2. Ekonomiczno-organizacyjna - tworzenie całkowicie nowego, wyodrębnionego przedsiębiorstwa, będącego wspólną własnością
wspólników w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych. (spółka)-> forma integracji kapitałowej.
Współwłaściciele wnoszą udziały, ale zachowują własne przedsiębiorstwa.
Prawa wspólników do podejmowania wspólnych decyzji o działalności i rozwoju przedsiębiorstwa stosownie do wkładów kapitałowych.
Nie powoduje integracji organizacyjnej przedsiębiorstw i podporządkowania się jednemu kierownictwu. Przedsiębiorstwa wspólników
działają oddzielnie, ale z tytułu uczestnictwa w spółce mogą wziąć na siebie określone zobowiązania na zasadzie stosunków
cywilnoprawnych.
3. Organizacyjna (najsilniejsza) - wszelkie formy integracji ujęte w ramy organizacyjne.
Ramami takimi są określone instytucje z odpowiednim kierownictwem, które steruje współdziałaniem członków instytucji
(zinstytucjonalizowanej formy
-> narzuca zasady współdziałania, ustalania celów, dokonywania rozliczeń, rozstrzygania kwestii spornych)
Inny podział integracji
Pozioma - łączenia przedsiębiorstw jednej branży lub jednej fazy produkcyjnej; technika, technologia wytwarzania podobna, podobne
surowce, podobne wyroby (Integracja horyzontalna), np. koksownia z kopalniami
Pionowa integracja - łączenie przedsiębiorstw o zróżnicowanej produkcji, należących do różnych branż, realizujących obróbki tego
samego surowca, np.: łączenie firm zajmujących się produkcją wyrobów z drewna
faza przedprodukcyjna --->badawczo-rozwojowa
faza poprodukcyjna ---->zbyt
GA
ÓWNE CELE INTEGRACJI
1. Wspólne realizowanie określonego przedsięwzięcia (np. budowa)
" kontrolowanie konkurencji (wspólna polityka)
" wyłączenie konkurencji (wspólne ceny)
2. Wykonywanie przedsięwzięć stanowiących dla poszczególnych przedsiębiorstw ich wycinkowe funkcje (zadania)
3. Wspólna eksploatacja urządzeń
4. Badania i prace rozwojowe nad wybraną technologią lub grupą wyrobów
5. Zabezpieczenie zbytu lub zaopatrzenia
a) Integracja w przód --> zabezpieczenie zbytu
b) zabezpieczenie zaopatrzenia ßð Integracja w tyÅ‚
6. Wspólne przedsięwzięcia racjonalizatorskie
normalizacja, standaryzacja, specjalizacja (obniżenie kosztów)
7. Zapewnienie jednolitych warunków osiągania zysku (pooling); zysk gromadzony do jednej puli.
8. Wspólne reprezentowanie interesu wobec innych organizacji (np.: budżetu centralnego, terenowego, banków)
Cechy organizacji jako systemu Klasyfikacja systemów wg Kennetha Bouldinga.
Cechy organizacji jako systemu
Podstawowe formy organizacyjne:
1. zrzeszenie przejściowe
2. kartele i syndykaty
3. wspólnoty interesów (pool, ring)
4. koncerny
5. trusty
ZRZESZENIE PRZEJÅšCIOWE
tworzone przez przedsiębiorstwa zachowujące osobowość prawną i odrębność ekonomiczną.
A
ączą się dla osiągnięcia wspólnego wielkiego przedsięwzięcia gospodarczego, którego żadne z nich nie byłoby w stanie wykonać samo
np.: budowa dróg. Po zrealizowaniu zadania ulega rozwiązaniu. Występuje tu jedno przedsiębiorstwo jako generalny wykonawca
(bezpośrednie kontakty z inwestorem)
Konsorcjum - celem jego jest przeprowadzenie na wspólny rachunek operacji handlowej lub pieniężnej na wielką skalę np.: emisja akcji,
czy obligacji --> nakład kapitału przekracza możliwości jednego przedsiębiorstwa.
Kartel
Porozumienie wspólników przedsiębiorstw tej samej branży w sprawie współpracy w określonej dziedzinie, celem zlikwidowania lub
ograniczenia konkurencji i zapewnienia pozycji monopolistycznej.
Umowy jednolitości celów, warunków sprzedaży.
Może być określony sposób podziału zysku pomiędzy poszczególne przedsiębiorstwa, co sprzyja utrzymaniu ceny monopolistycznej.
Przedsiębiorstwa podporządkowują się formie kartelu w zakresie umowy (ceny dla nabywców, jednolite warunki sprzedaży,
przestrzeganie wielkości kontyngentowych). Mogą działać samodzielnie.
Niektóre przedsiębiorstwa chcąc odejść nie stosują umów kartelowych, produkują we własnym imieniu i na własny rachunek sprzecznie z
postanowieniami umowy kartelowej.
(OPEC) Kartele w Unii Europejskiej są nielegalne na mocy artykułu 81 Traktatu Rzymskiego
Syndykaty - ściślejsza forma porozumienia kartelowego.
Powstaje, gdy umocniony na rynku kartel tworzy własną sprzedaż.
Tworzy się specjalne przedsiębiorstwo zajmujące się zbytem produktów w przedsiębiorstwach objętych umową kartelową.
Nie powinny zbywać na własny rachunek
WSPÓLNOTA INTERESÓW
- uregulowana umowa o współpracy kilku samodzielnych przedsiębiorstw.
szeroka skala współpracy: zwykła wymiana doświadczeń poprzez wspólne wykorzystywanie patentów, aż do ścisłej współpracy
gospodarczej;
niewielka liczba przedsiębiorstw;
wspólne użytkowanie określonych urządzeń;
Pool - zyski osiągane przez wspólnotę są gromadzone w puli i rozdzielane między udziałowców wg. klucza.
(np. do prowadzenia gry na giełdzie)
Ring - krótkoterminowe porozumienie przedsiębiorstw realizujących konkretne przedsięwzięcia w interesie całej wspólnoty.
Występowanie wobec wszelkich zleceniodawców, zwłaszcza państwowych przy rozdziale zleceń publicznych.
Rzadko jest formą trwałą w długich okresach czasowych.
KONCERN
grupa prawnie samodzielnych przedsiębiorstw, które tworzą gospodarczo określoną jedność i są prowadzone pod jednolitym
kierownictwem. Może przybierać różne formy, w zależności czy na plan pierwszy zostaje wysunięta jedność:
" techniczno-produkcyjna
" administracyjna
" handlowa
" finansowa
Zdobywanie udziałów innych przedsiębiorstw, a następnie więzów działalności w oparciu o zasadę
1. koordynacji -> przedsiębiorstwa zachowują równorzędność
2. subkoordynacji - > pozycja nadrzędna jednego z przedsiębiorstw (tzw. matka, której podporządkowane są inne przedsiębiorstwa tzw.
córki, które zachowują osobowość prawną)
Powiązania między koncernami
" spółki akcyjne: korporacja-> zarządy przedsiębiorstw matek występują jako rady nadzorcze przedsiębiorstw córek (funkcje kontrolne ->
wyłaniane przez walne zgromadzenie akcjonariuszy, gdyż nadrzędne muszą mieć kontrolny pakiet akcji)
TP SA
" zasada pudełkowa : pozwalająca kierować w sposób bezpośredni i pośredni całym koncernem nie mając większości pakietu akcji (matka
nakazuje córkom wykupić w małych przedsiębiorstwach udziały; w ten sposób matka kieruje bardzo dużą ilością przedsiębiorstw
zgrupowanych w koncernie (kilkadziesiÄ…t)
TRUST
Połączenie kilku przedsiębiorstw w jedno nowe powstałe zamiast dotychczas istniejących.
Trust ma osobowość prawną.
Przedsiębiorstwa wchodzące w skład trustu tracą osobowość prawną. (Wewnętrzne jednostki nazywa się dywizjonami).
Stworzenie trustu z przedsiębiorstw likwiduje konkurencję.
Trust powstajÄ™ w wyniku
1. Pełnego scalenia ekonomicznego i organizacyjnego przedsiębiorstw (fuzja): przedsiębiorstwa składowe stają się zakładami trustu.
2. Utworzenia Towarzystwa Kontrolnego, które opanowuje i kontroluje scalenie przedsiębiorstw zdobywając ich akcje. Akcje
przedsiębiorstw scalanych wnoszone są do Towarzystwa Kontrolnego, które w zamian daje im swoje akcje (tzw. certyfikaty trustowe).
Zyski są gromadzone w centrali trustu, które rozdziela się według wysokości wkładu w całym kapitale trustu
3. Przykłady: Deutsche Bank AG, Bank of New York, US Bank.
KONGLOMERAT - wyjście przedsiębiorstwa poza swoje środowisko gospodarcze - działalność zdywersyfikowana
Przyczyny powstawania konglomeratu:
1. Konieczność ulokowania kapitału (gdy nie ulokuje nastąpi zmniejszenie rentowności)
2. Dążenie do wzrostu korporacji -> penetracja nowych dziedzin działalności (wchłonięcie nowych firm-fuzja)
3. Rozłożenie i zmniejszenie ryzyka związanego z obniżeniem popytu (gdy z jednego z
ródła zyski zmniejszają się, to z innych wyrównuje
się stratę); powiększenie asortymentu.
Konglomerat należy do tzw. integracji skośnej.
Udział aktywów kontrolowanych przez kapitał
zagraniczny w wybranych systemach bankowych (w %)
Kraj - Udział aktywów
Dania 0
Holandia 2
Niemcy 4
Finlandia 6
WÅ‚ochy 6
Hiszpania 9
Grecja 11
Cypr 13
Portugalia 18
SÅ‚owenia 21
Wielka Brytania 46
Polska 65
Litwa 78
Węgry 89
Luksemburg 95
Estonia 99
Na współczesnych rynkach finansowych konglomeraty są dominującą formą prowadzenia działalności.
dywersyfikacja biznesu i z
ródeł przychodów
potrzeba zaspokojenia rosnących wymagań klientów
Ich istnienie niesie zarówno korzyści, jak i zagrożenia.
Holding jako szczególna forma związku przedsiębiorstw
-przedsiębiorstwo przedsiębiorstw, spółka spółek, grupa spółek, gdzie jedna z nich sprawuje kierownictwo nad innymi spółkami.
Holding:
- PANUJ
CY - gdy jedna spółka jest panująca a pozostałe są podporządkowanymi,
- RÓWNORZ
DNY - jeżeli holding powstaje w drodze umowy przez połączenie równorzędnych spółek, na przykład przez wymianę
udziałów.
TYPY ZARZ
DZANIA HOLDINGIEM
ZALETY HOLDINGU
- podatność na decentralizację zarządzania,
- utrzymywanie firmy i znaku towarowego przedsiębiorstw włączonych,
- ograniczenie odpowiedzialności ekonomicznej do wysokości wkładu członu holdingu,
- minimalizacja zaangażowania kapitałowego (możliwość objęcia części akcji lub udziałów),
"komfort" psychiczny kadry kierowniczej jednostki holdingu np. General Motors,
Otoczenie
Teoria ekologii populacji
Założenie: otoczenie organizacji jest zdolne do wybierania spośród grupy konkurencyjnej tych organizacji, które najlepiej zaspokajają
swoje potrzeby. PrzetrwajÄ… tylko najlepiej przystosowane organizacje.
Poszukuje się wzorców sukcesu i porażki właściwym wszystkim organizacjom konkurującym o tę samą pulę zasobów.
Dynamika procesów ewolucyjnych
Różnicowanie (innowacje).
Selekcja (wybór organizacji przez otoczenie).
Przejmowanie zasobów z otoczenia (przetrwanie).
Teoria instytucjonalna
organizacje dostosowują się nie tylko do oczekiwań składających się na nie grup ale i wartości społeczeństwa.
Typy wpływów instytucjonalnych:
Instytucjonalne oparte na przymusie (prawo).
Normatywne naciski instytucjonalne (kulturowe).
Mimetyczne naciski instytucjonalne (naśladownictwo społeczne).
Podporządkowanie się instytucjom zjednuje organizacjom poparcie społeczne i zapewnia im przetrwanie.
Nie jest ono wynikiem sukcesu ekonomicznego, ale poparcia społecznego.
W rezultacie decyzje sÄ… tylko powierzchownie racjonalne.