Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 1
Blok3. Procesy grupowe
(notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej
styczeń 2007)
I. GRUPY
I.1 Definicja grupy..................................................................................................2
I.1.1 Zbiorowości...................................................................................................2
I.1.2 Kategoria społeczna ......................................................................................2
I.1.3 Małe grupy ....................................................................................................2
I.2 Zachowania interpersonalne ( zróżnicowane) vs grupowe (jednolite)..............2
II ROLA INNYCH OSÓB......................................................................................................................... 2
II.1.1 Grupa redukuje niepewność ......................................................................3
II.1.1.A Badanie GRUPA MINIMALNA (Tajfel, 1969) ...............................3
II.1.1.B Badanie GRUPA MINIMALNA 2 ...................................................3
II.1.1.C Badanie FAWORYZACJA (Nawrocka Wojciszke, s.75)..............3
II.1.2 Grupa przedłuża nasze istnienie................................................................3
II.1.3 Bycie członkiem grupy podwyższa samoocenę ........................................3
II.1.3.A Badanie: PRACA GRUPOWA .........................................................4
III Pojęcia do opisu grup społecznych:................................................................................................ 4
IV WARTOÅšCI........................................................................................................................................ 4
IV.1.1 Wartości autoteliczne ................................................................................5
IV.1.1.A Badanie WARTOÅšCI (Schwartz, 1992/ Wojciszke s.179)...............5
V NORMY ............................................................................................................................................... 5
V.1.1.A Badanie AUTOKINEZA (Sherif, 1936). ...................................................5
VI Rozprzestrzenianie siÄ™ norm  normy jako MEMY ......................................................................... 6
VI.1 MEMETYKA:...................................................................................................6
VI.1.1 Od czego zależy sukces reprodukcyjny memów.......................................6
VI.1.2 Socjalizacja norm ......................................................................................7
VII PodsumowujÄ…c: ................................................................................................................................. 7
VIII ROLE................................................................................................................................................... 8
IX STRUKTURA GRUPY......................................................................................................................... 8
Struktura socjometryczna (zadaniowa, interpersonalna)...............................................8
X RÓŻNICE MI
DZY KULTUR
WSCHODU I KULTUR
ZACHODU................................................. 8
X.1 Różnice w przetwarzaniu informacji.................................................................8
X.1.1.A Badanie RYBA..................................................................................8
X.1.1.B Badanie: ROZPOZNAWANIE OBIEKTÓW...................................9
X.1.1.C Badanie: WYKRYWANIE RÓŻNIC ...............................................9
X.2 Różnice w stylu myślenia..................................................................................9
X.3 Różnice w relacjach społecznych....................................................................10
X.3.1.A Badanie JA KULTUROWE ............................................................10
X.3.1.B Badanie: PRACA ZESPOA
OWA ...................................................10
X.3.2 Reprezentacja JA.....................................................................................11
X.4 Poczucie kontroli.............................................................................................11
X.4.1.A Badanie PORAŻKA........................................................................11
X.5 Dysonans poznawczy ......................................................................................11
X.5.1.A Badanie ANAGRAMY ...................................................................12
X.6 Emocje.............................................................................................................12
X.7 Komunikacja ...................................................................................................12
X.8 Konflikty .........................................................................................................12
X.9 Poczucie własnej wartości...............................................................................12
X.10 Stabilność vs. Zmiana .....................................................................................13
X.10.1.A Badanie ZMIANY1........................................................................13
X.10.1.B Badanie ZMIANY2........................................................................13
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 2
X.10.1.C Badanie ZMIANY3.........................................................................14
XI ZADANIOWE FUNKCJONOWANIE GRUPY ................................................................................... 14
XI.1 facylitacja i hamowanie...................................................................................14
XI.2 próżniactwo społeczne ....................................................................................14
XI.3 skład grupy i struktura zadania........................................................................14
XI.4 decyzje grupowe..............................................................................................14
XII KONFORMIZM (WPA
YW SPOA
ECZNY) .......................................................................................... 14
XII.1 Wpływ liczby osób wywierających na nas wpływ......................................15
XII.1.1.A Badanie KONFORMIZM ...............................................................15
XII.1.1.B Badanie KONFORMIZM 1 ............................................................15
XII.1.1.C Badanie KONFORMIZM 2 ............................................................16
literatura obowiÄ…zkowa: Wojciszke. r.11
I Grupy
I.1 Definicja grupy
Określenie jest wieloprototypowym pojęciem naturalnym.
Wszystkie zbiory osób możemy oceniać na wymiarze grupowości ( typowości dla
grupy).
3 prototypy:
I.1.1 Zbiorowości
Prototypem dla ZBIOROWOŚCI (obcy sobie ludzie, którzy znajdują się w tym samym
miejscu i w tym samym czasie ) może być ukierunkowany TLUM
I.1.2 Kategoria społeczna
Prototypem dla KATEGORII SPOA
ECZNYCH { ludzie posiadający wspólną cechę,
która wyróżnia ich od reszty (np. studenci, niepełnosprawni, Polacy, kobiety)] może być
grupa Żydów w czasie wojny (wspólny los, stygmatyzacja, zamknięcie)
I.1.3 Małe grupy
Prototypem dla MAA
YCH GRUP  ludzie, których łączy ich wspólna tożsamość i
którzy współzależą od siebie (wspólny los/cele) może być rodzina. Cechą
charakterystyczną małych grup są interakcje.
I.2 Zachowania interpersonalne ( zróżnicowane) vs grupowe
(jednolite)
Profesor i asystent Niemiec i Żyd
Cechą wyróżniającą grupy jest normatywne ujednolicanie postaw i zachowań
wewnątrz grupy oraz normatywna odrębność między grupami.
II Rola innych osób.
Inni ludzie mogÄ…:
1. Chronić przed atakiem (koalicje w celu obrony przed innymi)
2. Zarażać nas bakteriami, wirusami (choroby roznoszone przez kontakt)
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 3
3. Dostarczać informacji, redukować niepewność (inni upraszczają nasze wybory),
4. Wpływać na dobrostan emocjonalny - podnosić lub obniżać naszą samoocenę - dawać
wsparcie emocjonalne, uczucie i miłość lub dostarczać wielu cierpień, przedłużać nasze
istnienie (my umrzemy ale zostanie nasza grupa)
5. Wpływać na realizacje celów - ograniczać naszą swobodę  chronić przed dewiacjami-
kontrolować, facylitować lub hamować nasze myślenie i działanie
II.1.1 Grupa redukuje niepewność
Z klubami studenckimi najbardziej identyfikują się ci członkowie, którzy wstępując do nich czuli
się najbardziej niepewnie. Najbardziej zagorzałymi zwolennikami swoich partii politycznych byli
zaś ci działacze, którzy wcześniej czuli się najbardziej niepewnie w świecie polityki.
Jesteśmy bardziej pewni rozwiązań zadania dokonywanych w grupie niż samodzielnie (bez
względu na to czy rozwiązanie jest prawdziwe)
II.1.1.A Badanie GRUPA MINIMALNA (Tajfel, 1969)
Badani oceniali obrazy dwóch malarzy - Klee i Kandinskiego.
Między badanymi nie dochodziło do interakcji.
Zostali poinformowani kto spośród obecnych (rzekomo) woli Klee od Kandinskiego, a kto nie.
Na zakończenie badania uczestnicy nawzajem się oceniali i przydzielali drobne nagrody.
Przejawy FAWORYZACJI GRUPY WA
ASNEJ: przyznawanie jej wyższych nagród; wybór
strategii, które maksymalizują różnice między grupami  nawet, gdy obie grupy na tym tracą.
Wnioski : Tworzymy grupy nawet wtedy, gdy kryteria podziału są zupełnie nieistotne (np.. rzut
monetą ) . Przypadkowy podział może skłaniać nas do faworyzowania  swoich kosztem obcych.
II.1.1.B Badanie GRUPA MINIMALNA 2
Po podziale badanych na dwie grupy wg nieistotnego kryterium części z nich pozwolono im lepiej
oswoić się z sytuacją (dokonać kilku próbnych podziałów nagród) i dopiero póz
niej rozdzielać
prawdziwe nagrody pomiędzy grupy. Grupa  oswojona z sytuacją wykazała mniejszą skłonność
do faworyzowania własnej grupy.
II.1.1.C Badanie FAWORYZACJA (Nawrocka Wojciszke, s.75).
Podniesienie samooceny powoduje& & & & & .
II.1.2 Grupa przedłuża nasze istnienie
Myśli o własnej śmierci czynią ludzi bardziej rygorystycznymi moralnie i przywiązanymi do
własnego światopoglądu, a jednocześnie mniej tolerancyjnymi wobec ludzi o innym
światopoglądzie.
Osoby, które poproszono o wyobrażenie sobie swojej śmierci i opisanie pośmiertnego losu,
stawały się silniej przywiązane do grupy, oceniały ją bardziej pozytywnie oraz zaczynały
traktować swoją grupę jako jednorodną całość.
II.1.3 Bycie członkiem grupy podwyższa samoocenę
Dane empiryczne:
Istotne dodatnie korelacje miedzy samooceną a poczuciem wspólnotowości z innymi
ludz
mi.
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 4
II.1.3.A Badanie: PRACA GRUPOWA
E1- rozwiÄ…zywali zadanie w grupie
E2- siedzieli samotnie sali i czytali gazetÄ™.
ZZ: samoocena (E1> E2).
III Pojęcia do opisu grup społecznych:
normy - wypracowane standardy, które precyzują, JAK NALEŻY, a jak NIE NALEŻY
zachowywać się w danej sytuacji- są to wspólne oczekiwania dotyczące tego, jak członek
grupy powinien się zachowywać, jeśli chce uzyskać społeczną aprobatę lub uniknąć
dezaprobaty.
role - oczekiwania grupy dotyczące tego, jak powinni się zachowywać jej członkowie
zajmujący określone stanowiska.
hierarchia pozycji społecznych (formalna i nieformalna) - porządkowanie członków
grupy pod względem ich władzy i możliwości wpływania na innych.
sieć komunikacji (formalna i nieformalna)- Wzorzec przepływu informacji w grupie.
spójność- siła więzi łączących członków grupy.
Grupy są USTRUKTURALIZOWANE ze względu na ROLE, jakie w nich pełnimy, nasz STATUS i
możliwości komunikowania.
IV Podstawowe wartości1 : dobro, piękno, prawda
Dla sfery moralności wartością najwyższą jest dobro , w sferze estetyki jest to piękno, a w
sferze poznawczej - prawda.
Tak ujmowane wartości są zawsze abstrakcyjnymi ideałami i absolutami.
Aby ideał dobra mógł się stać punktem odniesienia przy ocenie ludzkich zachowań, musi zostać
przełożony na zbiór lepiej zdefiniowanych wartości i powinności moralnych dotyczących
stosunku:
człowieka wobec siebie samego ,
do bezpośrednich relacji międzyludzkich
do relacji między jednostka ludzka a grupa społeczna, której człowiek jest członkiem
(rodzina, wspólnota terytorialna, naród).
do relacji między różnymi grupami
Wartości moralne są autoteliczne (potrzeby ich istnienia się nie uzasadnia i których się nie
traktuje instrumentalnie jako środków do osiągania żadnych innych celów).
Wartości moralne, chociaż są absolutami, to musza być traktowane relatywnie. Każde
społeczeństwo stara się je:
zdefiniować,
zhierarchizować,
przełożyć na normy społeczne.
Każda wartość, aby mogła być przez ludzi praktycznie przestrzegana, musi zostać społecznie
 przetłumaczona" na normy, czyli zasady i wzorce prawidłowych zachowań.
Autoteliczne wartości moralne konkurują z instrumentalnymi wartościami pragmatycznymi.
Podzielanie tych samych wartości jest istotnym czynnikiem umacniania zbiorowej spójności i
tożsamości (Patrz X. Różnice między Kulturą Wschodu i Zachodu).
Wartościowanie obiektów nadaje znaczenie światu przydatność pozwala ocenić przydatność
rożnych obiektów dla zaspokojenia naszych potrzeb/celów/wartości.
1
na podstawie: Kukułka_ Bolesta, K. (2003). Socjologia ogólna. Warszawa: WNWZ.
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 5
IV.1.1 Wartości autoteliczne
W naszym kręgu kulturowym taka wartość sama w sobie przypisuje się jednostce ludzkiej i
rodzinie oraz różnym typom wspólnot (ojczyzna, naród)
Wartości humanistyczne dotyczą ideału człowieka (męstwo, szlachetność, godność, honor,
uczciwość, dobroć itp.) oraz stosunków międzyludzkich (wierność, lojalność, spolegliwość itp.);
Wartości rodzinne, to przede wszystkim miłość i wierność
Wartości patriotyczne dotyczą stosunku człowieka do własnej wspólnoty (ojczyzny, narodu,
grupy etnicznej itp.). Nakładają one na człowieka zobowiązanie do utożsamiania się z własnym
narodem, bronienia jego honoru, poświęcania się w jego obronie, kiedy grozi
Wartości społeczne dotyczą wyobrażanego idealnego stosunków społecznych panujących we
wspólnocie. Ujmowane są one w takie idee, jak równość, wolność, braterstwo, sprawiedliwość,
solidarność itp.
Wartościowanie obiektów nadaje znaczenie światu przydatność, pozwala ocenić przydatność
rożnych obiektów dla zaspokojenia naszych potrzeb/celów/wartości.
IV.1.1.A Badanie WARTOÅšCI (Schwartz, 1992/patrz Wojciszke s.179)
V Normy
NORMY) są emergentnymi i transcedentnymi właściwościami ludzkich interakcji
Upraszczają WYBÓR zachowania, nadają zachowaniu kierunek i motywację, organizują
interakcje społeczne oraz pozwalają przewidywać i rozumieć zachowania innych ludzi.
Rodzaje norm:
zwyczaje oraz obyczaje to normy zawierające wspólne wyobrażenia o
rzeczywistości i wzorce zachowań
spisane normy porzÄ…dkowe (np. obowiÄ…zujÄ…ce zasady ruchu drogowego, prawo,
regulaminy)
normy moralne, uzasadniane wartościami i powiązane z sankcjami [trwałe
wskazówki, umożliwiające samodzielne wybieranie w różnych sytuacjach
(również tych, które nie są  regulowane zwyczajami, obyczajami, przepisami )
takich zachowań, które nie naruszałyby dobra własnego /innych/ wspólnego,].
Każda norma sama w sobie zawiera elementy wartościowania.
" Normy mogą mieć charakter opisowy lub nakazowy.
" Normy społeczne zawsze wywodzone były z jakichś ogólniejszych wartości i miały stać
na ich straży.
" Wywodzenie norm moralnych z wartości, rozumianych jako abstrakcyjne pojęcia dobra i
zła, wymaga znacznego wysiłku intelektualnego i myślenia na wysokim poziomie abstrakcji.
" Normy moralne są zasadami działania ujmowanymi albo w formie ogólnych wskazówek
i/albo w konkretne wzorce zachowań, które mogą być zalecane lub zakazane.
Każdej normie moralnej towarzyszy zapowiedz
sankcji, wyrażonej w postaci jakiejś obietnicy
nagrody lub kary.
Najostrzejszymi sankcjami są zawsze obłożone społeczne tabu, czyli zachowania w danej
kulturze tak kategorycznie zabronione, że nie tylko wolno się ich dopuszczać, ale nawet nie
wolno o nich pomyśleć.
V.1.1.A Badanie AUTOKINEZA (Sherif, 1936).
Efekt autokinetyczny- Jeżeli wpatrujemy się w jasne światło w jednolicie ciemnym środowisku
(np. patrzymy na gwiazdę w ciemną noc) to będzie nam się zdawało, że światło migocze (nie
mamy żadnego stabilnego punktu odniesienia, aby zakotwiczyć pozycję światła).
Oszacowania indywidualne
w ciemnym pokoju skupić uwagę na oddalonym o 4,5 m punkcie świetlnym.
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 6
oszacowanie, o ile ów świetlny punkt się przesunie. Światło znika, a następnie pojawia się
znowu. Punkt świetlny w rzeczywistości wcale się nie porusza. Gdy musimy dokonać
oszacowania przesunięcia światła dochodzimy do stabilnej oceny np. 5 cm , która może się
znacząco różnic od ocen dokonanych przez innych np. 10cm.
Oszacowania grupowe
Badani połączeni w trzyosobowe grupy. Każdy badany miał za sobą to samo doświadczenie 
indywidualną ocenę przesunięcia punktu świetlnego. Każdy z członków grupy miał wypowiadać
swoje sądy. W trakcie serii paru prób badani dochodzili do wspólnej oceny. Podporządkowali się
tej ocenie nawet rok póz
niej gdy oceniali przesunięcia indywidualnie.
W trakcie kolejnej sesji jedna z osób X wprowadzała bardzo skrajne oszacowanie. Spowodowało
to przesunięcie normy w kierunku skrajnym. W następnej sesji X opuszczał grupę, ale grupa
otrzymywała nową normę. gdy wymieniano starych członków grupy na nowych, grupa wróciła do
pierwotnej normy dopiero po pięcio- lub sześciokrotnej zmianie składu grupy. ten proces
socjalizacji tłumaczy, w jaki sposób normy, gdy zostaną ustanowione, mogą stać się częścią
trwałej struktury grupy. chociaż osoby, które ukształtowały normy, nie są już członkami grupy, to
normy są częścią grupowej tradycji.
Zaangażowane, nieustępliwe jednostki są w stanie zmienić normy grupy.
SOCJALIZACJA tłumaczy trwającą całe pokolenia ciągłość przekonań politycznych, religijnych,
moralnych, interpersonalnych...
VI Rozprzestrzenianie siÄ™ norm  normy jako MEMY
GENETYKA:
Geny charakteryzujÄ… siÄ™
zróżnicowaną przeżywalnością (różnym sukcesem reprodukcyjnym)
dziedzicznością (transfer pionowy : z rodziców na dzieci)
zmiennością (mutacje)
Jesteśmy śmiertelnymi wehikułami transmitującymi nasze geny w następne pokolenia
VI.1 MEMETYKA2:
Memy (dające się kopiować porcje informacji) charakteryzują się
zróżnicowaną przeżywalnością (różnym sukcesem reprodukcyjnym)
dziedzicznością (transfer pionowy i poziomy)
zmiennością (mutacje)
Jesteśmy wehikułami transmitującymi nasze memy do innych wolnych mózgów
Replikatory kulturowe (memy) tak jak i biologiczne (geny) potrzebują zasobów. Zasobami w
przypadku memów są nasze umysły.
VI.1.1 Od czego zależy sukces reprodukcyjny memów
Tak jak geny, memy charakteryzują się zróżnicowaną przeżywalnością  niektóre z nich potrafią
zdobywać zasoby sprawniej niż inne. Tak jak krótsze łańcuchy DNA powielają się szybciej niż
dłuższe, tak też krótkie slogany będą powielać się szybciej niż np. złożone teorie naukowe. W
teorii replikatorów zjawisko to nosi nazwę konkurencyjnego wyłączania. Replikatory zmuszone
do konkurencji o ograniczone zasoby, samoistnie przekształcają się w coraz doskonalsze
(lepiej powielające się ) formy. Czy ewolucja memów, która zachodzi szybciej niż ewolucja
genów, musi prowadzić do coraz lepszych rozwiązań? Warto pamiętać o strategiach ewolucyjnie
stabilnych  panujących na zasadzie równowagi dynamicznej w populacji, bo inne strategie,
nawet obiektywnie lepsze, nie mogą jej z populacji wyprzeć. Pojęcie strategii ewolucyjnie
2
polecam : Biedrzycki, M (1997)  Genetyka kultury . Warszawa: Prószyński.
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 7
stabilnej, zaproponowane przez Hamiltona, pozwoliło między innymi na precyzyjne
wytłumaczenie utrzymywania się w populacjach stałych proporcji płci.
Dlaczego jedne sposoby odżywiania, np. kanapka, charakteryzują się większym sukcesem
reprodukcyjnym, a inne, np. dieta kapuściana, po początkowym sukcesie reprodukcyjnym
wymierajÄ…?
Ustalone np. przez dietetyków reguły jedzenia podlegają przy kopiowaniu mutacjom, ponieważ:
przekazywane są ich indywidualne sformułowania
wprowadzenie w życie nowych reguł jedzenia wymaga interpretacji ( czy pięć razy
dziennie oznacza, że ostatni posiłek mam jeść o północy, skoro chodzę spać o drugiej?)
eksperymentujemy z regułami.
nieprecyzyjne zapamiętanie reguł owocuje powielaniem błędów .
Selekcja może być powodowana przez tych, co maja władzę ( media, eksperci) oraz przez
naturalne obiektywne ograniczenia (np. w Polsce dieta oparta na owocach morza ma dużo
mniejsze szanse na sukces reprodukcyjny niż ewentualna dieta oparta na wieprzowinie).
Ważnym kryterium selekcyjnym jest w przypadku diety nie tylko jej wartość adaptacyjna
polegająca na przynoszeniu osobom ją stosującym długoterminowych korzyści ale także
związany z nią poziom natychmiastowej choć krótkotrwałej satysfakcji.
VI.1.2 Socjalizacja norm
Wpajanie norm moralnych jest w każdym społeczeństwie jedną z najważniejszych  ścieżek 
socjalizacji.
Normy ulegają INTERNALIZACJI. Naruszenie norm powoduje sankcje ze strony grupy, ale także
wywołuje poczucie zakłopotania, wstydu, winy.
Przykłady norm:
Norma wzajemności  na działania agresywne reagujemy agresją, oczekiwanie i nakaz
pomagania osobom, które pomogły nam w przeszłości (nakaz pomagania, przyjmowania,
odwzajemniania)
Norma słuszności  związek jest niesprawiedliwy gdy to, co otrzymujemy, nie równa się
temu, co dajemy. Miłość definiowana jest przez normy społeczne preferujące związki
długotrwałe nad przelotnymi.
Normy zachowania w kolejce  osoby naruszajÄ…ce normy  z
le siÄ™ czujÄ…
Norma odpowiedzialności społecznej (NOS)  oczekiwanie i nakaz pomagania tym
osobom, których losy zależą od naszych działań
Im zależność osoby od nas jest silniejsza tym silniejsza nasza skłonność do stosowania tej
normy nawet wtedy gdy : niespecjalnie lubimy te osobę, nie odnosimy korzyści materialnych,
gdy nikt się nie dowie o naszej dobroci (lub dowie bardzo póz
no)
NOS silniejszy w kulturach kolektywistycznych niż w kulturach indywidualistycznych
Normy nabyte podczas studiów okazały się trwałe po 25 latach. Wpływ był najsilniejszy u
najbardziej POPULARNYCH studentek, najsilniej zwiÄ…zanych z uczelniÄ….
Pokazano też, że powodowanie wymiotów podczas napadów niekontrolowanego obżarstwa
(BULIMIA) może być zachowaniem normatywnym w danym środowisku.
VII PodsumowujÄ…c:
Normy:
trwale regulują stosunki między różnymi społecznymi pozycjami
umożliwiają nam rozpoznawanie
pozwalają nam przewidywać nawzajem swoje zachowywanie
dostarczają poczucia społecznego bezpieczeństwa, ponieważ zawarte w nich regulacje
powstrzymują ludzi przed naruszaniem dóbr i praw innych
chronią słabszych i mniej zaradnych
umożliwiają uspołecznianie kolejnych pokoleń.
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 8
VIII ROLE
Rola społeczna to zbiór oczekiwań, jakie społeczeństwo formułuje wobec osób zajmujących
określone pozycje społeczne . Oczekiwania te dotyczą różnych zachowań, obowiązków i
powinności, dopuszczalnych granic swobody obyczajowej, a nawet wyglądu zewnętrznego i
sposobu ubierania siÄ™.
ROLE:
opisujÄ… i wyznaczajÄ… zachowania  sÄ… behawioralnymi zobowiÄ…zaniami przydzielanymi
poszczególnym osobom po to, aby usprawnić funkcjonowanie grupy
odzwierciedlają podział pracy
wyrażają jednoznacznie oczekiwania społeczne, dostarczają informacji o relacjach w
grupie
dostarczają członkom grupy autodefinicji i umieszczają ich w strukturze (rola klauna,
milczka, aktywisty)
Normy stosują się do wszystkich, zaś ROLE różnicują funkcje wewnątrz grupy
IX Struktura grupy
Struktura socjometryczna (zadaniowa, interpersonalna)
Osoby o wyższym statusie:
cieszą się ogólnym prestiżem
inicjują aktywność grupy
Behawioralne przejawy: przerywanie, inicjowanie, pytania
Hierarchie statusów często zostają zinstytucjonalizowane. W nowo powstałych grupach osoby o
wysokim statusie w społeczeństwie wywołują pozytywne oczekiwania i AUTOMATYCZNIE
przyznaje siÄ™ im w grupie role o wysokim statusie.
Role mogą się zmieniać  walka o pozycje.
Badanie struktury socjometrycznej: gwiazdy, kliki, pary, osoby izolowane
X Różnice między kulturą Wschodu i kulturą Zachodu3
Z: dziecko uczy się widzenia świata jako składającego się z atomów.
W: dziecko uczy się widzenia świata jako opartego na sieci relacji.
X.1 Różnice w przetwarzaniu informacji
Pamięć sytuacji, gdy stanowimy punkt centralny:
W: opisujÄ… tak, jak to widzieli inni
Z: opisujÄ… tak, jak oni to widzieli
W: szeroki kÄ…t widzenia
Z: widzenie tunelowe
X.1.1.A Badanie RYBA
Badani obserwowali 8 anonimowych, podwodnych obiektów.  Centralna ryba była
jaśniejsza, większa i poruszała się szybciej niż inne obiekty. Każda scena zawierała też
inne poruszające się obiekty: zwierzęta, rośliny, skały. Każda scena trwała 20 sekund i
3
na podstawie: D. Nisbett (2003) The geography of thought. NY: The Free Press
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 9
była pokazywana dwukrotnie. Badani byli pytani, co widzieli. Odpowiedzi były
dzielone na te, które dotyczyły:
C  ryby centralnej
T  innych aktywnych obiektów
W i Z  tyle samo C
W: 60% więcej T, dwa razy więcej odniesień do relacji między obiektami.
Pierwsze zdanie:
W: wyglądało jak sadzawka
Z: była tam duża ryba (3 razy częściej niż W)
X.1.1.B Badanie: ROZPOZNAWANIE OBIEKTÓW
Połowa w oryginalnym otoczeniu, połowa w nowym otoczeniu
Dla Z otoczenie nie miało wpływu na rozpoznawanie (trafność i czas).
W rozpoznawali lepiej i szybciej w oryginalnym otoczeniu.
X.1.1.C Badanie: WYKRYWANIE RÓŻNIC
Pokazywano dwa filmy różniące się szczegółami. W wykryli więcej różnic w TLE i w
RELACJACH obiektów, niż Z.
X.2 Różnice w stylu myślenia
Zachodnie utopie mają cechy wspólne.
1) zakładają stałe  mniej lub bardziej liniowe zbliżanie się do ideału
2) raz osiągnięte mają być stanem niezmiennym
3) można je osiągnąć za pomocą ludzkiego wysiłku, a nie w wyniku interwencji
boskiej, losu...
4) sÄ… zwykle egalitarne
5) są oparte zwykle na paru założeniach
W:
1) zasada zmiany
2) zasada sprzeczności: stare i nowe, dobre i złe, mocne i słabe istnieje we
wszystkim. W przysłowia są pełne sprzeczności:  A man is stronger than iron
and weaker than a fly .
3) zasada relacji: nic nie istnieje w izolacji i niezależności, ale jest połączone z
wielka liczbą innych rzeczy. Aby poznać OBIEKT, musimy poznać jego
wszystkie relacje.
Z:
1) zasada identyczności - istota rzeczy nie zależy od relacji
2) zasada wyłączonego środka; p albo prawdziwe, albo fałszywe
Z: ważna jest spójność poglądów.
Iliada:  Nienawidzę, gdy ktoś mówi co innego, niż to, w co wierzy .
S.M. Lin  Chiński umysł jest tak racjonalny, że odrzuca racjonalizowanie i ...
oddzielanie formy od zawartości .
To, co różni obie cywilizacje, to stosunek do logiki.
Lin Yutang:  The aim of the Chinese classical education has always been the cultivation
of the reasonable man as the model of culture . An educated man should, above all be a
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 10
reasonable being, who is always characterized by his common sense, his love of
moderation and restrain and his hatred of abstract theories and logical extremes .
Grecy kochali logikę, ponieważ widzieli jej użyteczność w argumentacji. Chińczycy nie
mieli zaufania do dekontekstualizacji (rozważania cech formalnych struktury
abstrahując od treści).
W unikajÄ… debat i kontrowersji.
Z wierzÄ… w retorykÄ™ argumentacji (prawo, polityka, nauka).
X.3 Różnice w relacjach społecznych
Z: Człowiek może dowolnie zmieniać otoczenie stosownie do swoich potrzeb.
Stawiamy cele, opracowujemy plany i przystępujemy do działania. Nie ma miejsca na
relacje z innymi.
W: Utrzymanie harmonii relacji społecznych jest ważniejsze, niż osiągnięcie osobistych
celów. Sukces  cel grupowy. Zadowolenie z siebie jest związane z poczuciem bycia w
harmonii z oczekiwaniami grupy.
Z bardziej niż W preferują równość i prawa jednostki.
Indywidualizm Kolektywizm
Nacisk na wolność jednostki Preferowanie dobra grupy
Dążenie do unikalności Preferowanie harmonii w grupie
Preferowanie równości i statusu Akceptacja hierarchii i statusu
wynikającego z osiągnięć przypisanego
(niezależnego od osiągnięć jednostki)
Normy etyczne niezależne od kontekstu Normy etyczne zależne od kontekstu, typu
relacji...
W: studenci wiedzą więcej o postawach innych, niż studenci Z.
W lepiej pamiętają słowa, które były pokazywane na tle INNYCH osób, niż Z. W = Z
gdy tło zawiera obiekty niespołeczne.
W: dziwią się, że Z dziękują sobie za wszystko.
W: każdy ma jasno określone obligacje (powinności w danej sytuacji) i nie dziękuje się
ludziom za wykonanie tego, co jest ich powinnością.
X.3.1.A Badanie JA KULTUROWE
Powiedz mi o sobie:
Z: cechy, role, aktywności (niezależne od kontekstu)
W: dwa razy częściej niż Z odwołują się do innych ludzi.
Dzieci (4-6 lat) opowiadały o swoich urodzinach. Wszystkie mówiły o sobie częściej
niż o innych. Z: proporcja 3:1; W: bardzo drobiazgowe opisy
Z: dwa razy częściej, niż W odnosiły się do swoich stanów wewnętrznych (preferencje,
emocje)
X.3.1.B Badanie: PRACA ZESPOA
OWA
Czy chcesz pracować (pytano menedżerów):
a) samodzielnie
b) w Twojej grupie
c) w grupie obcej
W wybierali b , Z wybierali a.
Gdy badanie wiązało się z nieprzyjemnym doświadczeniem
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 11
W  wybierali a.
Z  wybierali b.
Z kobiety wybierały jak W.
Harmonia nie tylko z ludz
mi, ale i z naturÄ….
Reklamy, które się do tego odwołują, odnoszą większy sukces w Azji, niż na zachodzie.
X.3.2 Reprezentacja JA
W: nie ma w chińskim słowniku słowa INDYWIDUALIZM  najbliższe temu oznacza
EGOIZM.
Japoński: Ja w relacji do ojca, studenta, przyjaciela. Osoba istnieje  within settings
W: Ja zagnieżdżone w sytuacjach w sytuacjach i relacjach z innymi
Z: JA niezależny sprawca (free agent), który zamienia grupy i sytuacje bez zmiany JA niezależne>
X.4 Poczucie kontroli
Kontrola pierwotna (zmieniamy otoczenie)
Kontrola wtórna (dostosowujemy się do otoczenia).
Z ale nie W czują dyskomfort, gdy muszą się dostosować do sytuacji.
Dobrostan jest silnie skorelowany z poczuciem kontroli u Z, ale dużo słabiej u W
(badania sondażowe).
Posiadanie MOŻLIWOŚCI WYBORU jest mniej ważne dla W.
Z: większość osób uważa że:
1) dążymy do osobistych celów
2) kontrolujemy nasze zachowanie, lubimy mieć możliwość wyboru
3) preferujemy równość lub nadrzędna pozycję w hierarchii
4) te same reguły powinny stosować się do wszystkich
Z: bardziej niż W są zainteresowani SOB
. Gotowi poświęcić harmonię dla
sprawiedliwości.
W bardziej niż Z akceptują hierarchię i kontrolę grupy. Japońscy nauczyciele są
bardzo długo nadzorowani przez przełożonych.
X.4.1.A Badanie PORAŻKA
Badani wykonywali zadanie i otrzymywali fałszywą informacje zwrotną. Mierzono,
JAK DA
UGO będą pracować.
W: pracowali dłużej po porażce niż po sukcesie,
Z: pracowali dłużej po sukcesie niż po sukcesie,
Z: staja się mistrzami w tym, co na początku zaowocowało sukcesami
W: sÄ… wszechstronni
X.5 Dysonans poznawczy
Wyniki badań przeprowadzonych w kulturze zachodniej nie replikują się u W, ale u W
działa dysonans wzbudzony przez aktywację sprzeczności między
1) tym, co oni chcÄ…
2) tym, co chcieliby inni
Ten rodzaj dysonansu nie działa u Z.
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 12
X.5.1.A Badanie ANAGRAMY
Dzieci rozwiązywały anagramy wybrane
a) samodzielnie
b) przez mamÄ™
Mierzono CZAS spędzony na rozwiązywaniu będący miarą stopnia motywacji.
W : ab
X.6 Emocje
W lepiej odczytujÄ… emocje. OglÄ…dali film z rybami i byli proszeni o opis emocji:
a) pojedynczej ryby
b) grupy ryb
Dla W zadanie było łatwe. Dla Z było bardzo trudne, szczególnie w przypadku b.
X.7 Komunikacja
Z uczą swoje dzieci jasnego komunikowania swoich myśli koncentracja na
przekazywaniu. Mówca jest odpowiedzialny za to, czy zostanie dobrze zrozumiany.
W uczą dzieci koncentracji na odbieraniu informacji to słuchacz jest odpowiedzialny
za to, czy zrozumiał to, co zostało powiedziane.
Z: maja kłopoty w zrozumieniu W, ponieważ ci ostatni zakładają, że sformułowali
swoje stanowisko (pośrednio i delikatnie, ale sformułowali).
W: spostrzegają Z jako wyrażających się protekcjonalnie lub niegrzecznie.
Debata  zjawisko równie nieznane we współczesnej Azji, co w starożytnych Chinach.
X.8 Konflikty
W: Oponenci zwracają się do : a middleman , którego celem nie jest znalezienie
sprawiedliwego rozwiÄ…zania, ale redukcja konfliktu poprzez znalezienie rozwiÄ…zania
środkowego wobec proponowanych przez oponentów. Nie szuka się rozwiązań poprzez
odwołanie do standardów uniwersalnych, jak to się czyni na Z.
Badanych pytano jak zachowują się w sytuacjach, gdy nie zgadzają się w różnych
sprawach z osobami, które znają.
a) starają się przekonać innych
b) zmieniajÄ… zdanie
c) udają zgodność
W najczęściej wybierają c.
X.9 Poczucie własnej wartości
Z: czują się lepsi. W porównaniu do innych większość osób uważa, że jest lepsza niż
przeciętna
W: nie poddają się takim zniekształceniom
Z: uważają się za unikalnych, bardzo optymistycznych. Czują się zobowiązani, aby
mieć wysoką samoocenę i jeżeli się tak nie czują, to szukają pomocy u terapeutów.
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 13
W: przeceniają swoje interpersonalne zalety. Nie mówią, że są mądrzejsi, bardziej
wysportowani, unikalni, ale uważają się za sympatyczniejszych, bardziej
empatycznych niż reszta.
W: sami nie uważają się za lepszych, ale swoja grupę uważają za mądrzejszą, bardziej
uzdolnioną i bardziej unikalną niż inne grupy
Z: te preferencje dla grupy własnej są słabsze
Nie oznacza to, że W z
le się oceniają, nie istnieje jednak silna norma kulturowa, która
nakazuje, żeby byli wybitni.
Celem dla JA jest nie osiągnięcie unikalności lub wyższości, lecz osiągnięcie harmonii
w relacjach z innymi, bycie pożytecznym dla osiągnięcia celów grupowych.
Te cele wymagają, abyśmy byli samokrytyczni. Jeżeli mamy dopasować się do grupy,
musimy zrezygnować z naszych cech, które przeszkadzają takiemu celowi.
X.10 Stabilność vs. Zmiana
Kiedy myślimy o przyszłości świata zakładamy, że będzie się zmieniał tak, jak zmienia
się teraz. Nie zdajemy sobie sprawy, że zmiana ta nie przebiega wzdłuż linii prostej i jej
kierunek ciÄ…gle siÄ™ zmienia (WITTGENSTEIN)
Zakładamy, że JUTRO będzie takie same, jak DZISIAJ. Podobnie jeżeli jesteśmy
świadomi ruchu zakładamy, że JUTRO będzie się różnić od DZISIAJ tak, jak DZISIAJ
różni się od WCZORAJ (DE JOUVENAL)
Starożytni Grecy wierzyli, że obiekty nie zmieniają się wiele, a jeżeli się zmieniają, to
w tym samym kierunku i z ta samą szybkością, jak przebiegają aktualne zmiany.
Starożytni Chińczycy:
Im większa świadomość zmiany w danym kierunku, tym silniejsze przekonanie, że
nastÄ…pi zmiana w kierunku przeciwnym.
Taoizm, Konfucjusz i W uważają, że obiekty CI
GLE siÄ™ zmieniajÄ….
Ta różnica w postawach może wynikać ze stopnia złożoności postrzeganego świata.
Im większa liczba czynników, tym większe prawdopodobieństwo, że któryś z nich
zmieni obraz całości. Stabilność jest wyjątkiem.
Albo odwrotnie: ZA
OŻONOŚĆ może wynikać z przekonania o zmianie.
Albo oba kierunki wpływu są prawdziwe i mamy zależność kołową.
X.10.1.A Badanie ZMIANY1.
Ewa i Adam są na 4. roku studiów. Są razem od dwóch lat. Jak bardzo prawdopodobne
jest, że rozstaną się po skończeniu studiów (4 pytania).
Z: uważali, że raczej mało prawdopodobne
W: uważali, że raczej bardzo prawdopodobne
Różnica  20%
X.10.1.B Badanie ZMIANY2
Badanym pokazywano 12 grafów obrazujących trendy.
Np. the global economy growth rates (annual percentage change in real GDP)
1995 1997 1999 2001
3,2% 2,8% 2,0% ?
Badani mieli ocenić, czy będzie trend wzrostowy, czy spadkowy.
Trendy (np. wskaz
nik umieralności z powodu raka) były rosnące lub malejące z
przyspieszeniem lub spowolnieniem zmiany.
Hipoteza: im większe przyspieszenie, tym bardziej prawdopodobne, że W będą
przewidywać spowolnienie lub nawet odwrócenie trendu w najbliższej przyszłości.
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 14
Z: będą przewidywać dalszy wzrost.
Wyniki W i Z różniły się bardziej, gdy zmiany się przyspieszały, niż gdy się
spowalniały.
X.10.1.C Badanie ZMIANY3
Studentom pokazywano 18 różnych trendów, aby wybrali jeden z nich,
odzwierciedlający ich szczęście w różnych okresach życia. 6 z nich było liniowych: w
górę lub w dół, z oscylacjami wokół linii prostej. 12 było nieliniowych 
zatrzymujÄ…cych siÄ™ lub zmieniajÄ…cych poczÄ…tkowy kierunek.
½ Z i mniej niż 1/3 W wybraÅ‚a trendy liniowe, ale Z i W nie różnili siÄ™ pod wzglÄ™dem
stopnia optymizmu.
W: świat jest pełen zmian. To, co idzie do góry, pójdzie do dołu.
Z: to, co idzie do góry, nie musi iść do dołu.
XI Zadaniowe funkcjonowanie grupy
na podstawie r.11.2 Wojciszke
XI.1 facylitacja i hamowanie
model popędu i uwagi
XI.2 próżniactwo społeczne
XI.3 skład grupy i struktura zadania
XI.4 decyzje grupowe
XII Konformizm (wpływ społeczny)
Konformizm  zmiana w zachowaniu (*) na skutek rzeczywistego lub wyobrażonego
wpływu innych (**) ludzi
(*) zmiana może dotyczyć zachowania (k. behawioralny/publiczny/zewnętrzny) i/lub
myślenia (k. poznawczy/prywatny/wewnętrzny)
W odpowiedzi na żądania /sugestie wyrażone mniej lub bardziej bezpośrednio
zmieniamy nasze zachowania i podporzÄ…dkowujemy siÄ™ rzeczywistym lub
wyimaginowanym oczekiwaniom innych ludzi.
Rodzaje wpływu:
naśladowanie (imitacja)
uleganie
identyfikacja
internalizacja
Poziomy wpływu:
informacyjny wpływ społeczny:
wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ postrzegamy te
osoby jako z
ródło informacji, dające wskazówki dla naszego zachowania;
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 15
dostosowujemy ponieważ wierzymy, że interpretacja niejasnej sytuacji jest
bardziej poprawna niż nasza
prywatna akceptacja
dostosowanie siÄ™ do zachowania innych ludzi wynikajÄ…ce z prawdziwego przekonania,
że to, co oni robią albo mówią, jest słuszne:
publiczny konformizm:
dostosowanie się publiczne do zachowania innych ludzi, bez konieczności wiary w to,
co robimy lub mówimy
XII.1Wpływ liczby osób wywierających na nas wpływ
XII.1.1.A Badanie KONFORMIZM
( r.3 z Aronsona)
Badanie KONFORMIZM- (r.3. Aronson (red.) Człowiek istota społeczna. Wybór
tekstów.
wpływ liczby osób wywierających nacisk
XII.1.1.B Badanie Konformizm 1
Replikacja badania KONFORMIZM-
przedmiot wpływu - postawy wobec osób o odmiennej orientacji seksualnej
Osoby niezależne
Członkowie jednej grupy
Blok3. Procesy grupowe (notatki do wykładu z psychologii społecznej G. Wieczorkowskiej styczeń 2007) 16
XII.1.1.C Badanie KONFORMIZM 2
Uleganie wpływowi 6 osób będących członkami: 1 , 2, lub 3 grup
Wszystkie osoby przekonywały o winie matki 
ZZ1: stopień odpowiedzialności (matki vs fabryki); ZZ2; wysokość odszkodowania
Conformity to a Unanimous  Blame-the-Mother-Not-the-
Manufacturer Majority in a One Six Member Group, Two Three
Member Groups and Three Two Member Groups
17
$10K
15
$ 9K
Wina matki
13
$ 8K
11
$ 7K
Wysokość odszkodowania
9
$ 6K
7
$ 5K
Wina fabryki
Mother's Fault
5
$ 4K
Manufacturer's Fault
Damage Award
3
1
One Group of Six Two Groups of Three Three Groups of Two
6 osób w 1 grupie
j 6 osób w 2 grupach 6 osób w 3 grupach
e
Degree of Blame