Kontrakty terminowe
Rodzaje transakcji na rynku finansowym
BiorÄ…c pod uwagÄ™ kryterium czasu dostawy i
rozliczenia transakcji dokonanych na rynku,
transakcje te można podzielić na:
" natychmiastowe (kasowe, spot)  zapłata i
dostawa następuje natychmiast,
" terminowe (np. kontrakty terminowe forward,
futures, opcje, warranty)  zapłata i dostawa
następuje w jakiś czas po zawarciu kontraktu.
Kontrakt terminowy
jest umową pomiędzy dwiema stronami,
z których jedna zobowiązuje się do nabycia
a druga do sprzedaży w ściśle określonym,
przyszłym terminie po ściśle określonej
w momencie zawarcia transakcji cenie,
określonej ilości instrumentu bazowego lub
dokonania równoważnego rozliczenia
finansowego.
Kontrakt terminowy
Instrumentem bazowym dla kontraktów
terminowych mogą być dowolne wartości
ekonomiczne, które da się wycenić w pieniądzu
(np. akcje, obligacje, waluty) lub innej jednostce
(np. indeksy giełdowe, stopy procentowe).
Kontrakt terminowy
W zależności od sposobu przeprowadzenia transakcji
w przyszłości można wyróżnić:
" transakcje rzeczywiste  polegajÄ…ce na fizycznym
dostarczeniu przedmiotu transakcji podmiotowi
który nabył kontrakt przez jego sprzedawcę,
" transakcje nierzeczywiste  polegajÄ…ce jedynie na
dokonaniu rozliczenia różnicy pomiędzy ceną
instrumentu bazowego ustalonego w kontrakcie a
ceną tego samego instrumentu, występującą na
rynku spot (natychmiastowym) w dniu rozliczenia.
Przykład I (kupno - pozycja długa)
Inwestor kupuje (otwiera długą pozycję) kontrakt terminowy na
określony instrument (akcje, obligacje, indeks itd.) po kursie 150
i wartości 15 000 (np. zobowiązuje się do odebrania w określonym
terminie 100 akcji po cenie 150, czyli jeden kontrakt opiewa na 100
akcji).
L = 100 (liczba instrumentu bazowego na 1 kontrakt)
m = 150 (cena wykonania kontraktu)
W = L x m = 15000 (wartość kontraktu)
W dniu wykonania kontraktu cena rynkowa akcji (kurs rozliczeniowy S)
osiąga wartość 170 a kontrakt podlega wykonaniu.
Jaki jest wynik inwestycji?
Przykład I (pozycja długa)
K(L) = (S  m) x L
Kwota rozliczenia (K)
K
m S(t)
Cena (S)
Przykład I (pozycja długa)
K(L) = (170  150) x 100 = 2000
Kwota rozliczenia (K)
20
130
150 170
Cena (S)
-20
Przykład II (sprzedaż - pozycja krótka)
Inwestor sprzedaje (otwiera krótką pozycję) kontrakt terminowy
na określony instrument (akcje, obligacje, indeks itd.) po kursie
150 i wartości 15 000 (np. zobowiązuje się do dostawy
w określonym terminie 100 akcji po cenie 150, czyli jeden
kontrakt opiewa na 100 akcji).
L = 100 (liczba instrumentu bazowego na 1 kontrakt)
m = 150 (cena wykonania kontraktu)
W = L x m = 15000 (wartość kontraktu)
W dniu wykonania kontraktu cena rynkowa akcji (kurs rozliczeniowy S)
osiąga wartość 170 a kontrakt podlega wykonaniu.
Jaki jest wynik inwestycji?
Przykład II (pozycja krótka)
K(L) = (m  S) x L
Kwota rozliczenia (K)
m S(t)
Cena (S)
K
Przykład II (pozycja krótka)
K(L) = (150  170) x 100 = -2000
Kwota rozliczenia (K)
150 170
Cena (S)
-20
Kontrakt terminowy
K
długa pozycja (kupno)
m
S
krótka pozycja (sprzedaż)
Futures - Forward
Futures Forward
Przedmiot obrotu giełdowego Prywatna umowa między stronami lub
(przedmiot obrotu pozagiełdowego)
Ścisła standaryzacja Brak standaryzacji
Codzienne rozliczenia przez izbę Rozliczenie na zakończenie ważności
rozliczeniowÄ… kontraktu
ObowiÄ…zek wniesienia depozytu Brak depozytu zabezpieczajÄ…cego
zabezpieczajÄ…cego
Zazwyczaj pozycja jest zamykana przez Zwykle dochodzi to dostarczenia
terminem realizacji instrumentu bazowego lub rozliczenia
transakcji
Transakcje nierzeczywiste Zazwyczaj transakcje rzeczywiste
Wysoka płynność Niska płynność
Niskie ryzyko niewywiÄ…zania siÄ™ z umowy Wysokie ryzyko niewywiÄ…zania siÄ™ z
przez strony (przejmuje je izba umowy przez strony
rozliczeniowa)
Zamknięcie pozycji
Zamknięcie pozycji odbywa się poprzez zawarcie
transakcji odwrotnej do transakcji pierwotnej.
Otwartą pozycję długą likwidujemy poprzez
sprzedaż kontraktu, natomiast posiadacz pozycji
krótkiej likwiduje ją nabywając kontrakt.
Pozycja utrzymana do dnia wygaśnięcia
kontraktu jest zamykana poprzez jego
wykonanie (rzeczywiste lub nierzeczywiste)
Zamknięcie pozycji
Izba rozliczeniowa
Cechą charakterystyczną rynków futures jest występowanie
izby rozliczeniowej, którą w Polsce jest KDPW SA.
Do podstawowych zadań izby należy:
" gwarantowanie wykonania każdego kontraktu,
" codzienne rozliczanie każdej zarejestrowanej transakcji,
" określanie wysokości depozytów zabezpieczających,
" księgowanie transakcji zawartych pomiędzy członkami izby
(domy maklerskie),
" ułatwianie rozwiązywania transakcji poprzez zamykanie
pozycji.
Depozyt zabezpieczajÄ…cy
CechÄ… rynku futures jest depozyt zabezpieczajÄ…cy, do
wniesienia którego izba zobowiązuje uczestników obrotu
kontraktami. Depozyty stanowiÄ… zabezpieczenie wykonania
zobowiązania strony, która w wyniku rozliczenia transakcji
ponosi stratę, wobec strony, która osiąga zysk.
Wyróżnia się dwie wielkości depozytów zabezpieczających:
" depozyt wstępny  procentowa wielkość liczona od
wartości kontraktu określonej na podstawie ostatniego
kursu rozliczeniowego, jaką każdy inwestor jest obowiązany
posiadać na rachunku w momencie składania zlecenia,
" depozyt właściwy  minimalna wielkość depozytu, jaką
inwestor powinien utrzymywać na rachunku
Depozyt zabezpieczajÄ…cy
" Kupno: F x 500 x 15 zł = 7500 zł
" Depozyt wstępny = 7% x 7500 zł= 525 zł
" Depozyt właściwy (8.10) = 5% x 14,50 zł x 500 = 362,5 zł
" Uzupełnienie depozytu = (14,50 zł x 500 x 7% - 275,0) = 232,50 zł
Saldo rachunku Uzupełnienie
Dzień Kurs Dzienny zysk Skumulowany zysk
depozytu depozytu
6.10
15,00 525,00
7.10
15,20 100,00 100,00 625,00
8.10
14,50 -350,00 -250,00 275,00 232,50
9.10
14,90 200,00 -50,00 707,50
Kwota rozliczenia = (14,90  15,00) x 500 = -50,00
Wniesiony depozyt = 525,00 + 232,50 = 757,50
Saldo końcowe depozytu = 707,50 Strata = -50,00
Kontrakty terminowe na GPW SA
Data rozpoczęcia
Grupa kontraktów Instrument bazowy
notowania
WIG20 16 stycznia 1998
Kontrakty na indeksy
mWIG40 18 luty 2002
Kontrakty na akcje akcje 22 spółek 22 stycznia 2001 (TPS, PKN)
USD/PLN 25 września 1998
Kontrakty na kursy
EUR/PLN 31 maja 1999
walut
CHF/PLN 30 września 2008
Kontrakty indeksowe
FW20krr FW40krr
Nazwa skrócona kontraktu F - rodzaj instrumentu, W20, W40- skrót nazwy instrumentu bazowego, k - kod określający miesiąc
wykonania kontraktu (F, G, H, J, K, M, N, Q, U, V, X, Z), rr  dwie ostatnie cyfry roku wykonania
Instrument bazowy Indeks WIG20 Indeks mWIG40
Mnożnik 10 zł
Wartość kontraktu Mnożnik (10 zł) * kurs kontraktu
Jednostka notowania Punkty indeksowe
Minimalny krok notowania 1 punkt indeksowy
Wartość min. kroku notowania 10 zł
cztery trzy
MiesiÄ…ce wykonania
najbliższe miesiące z cyklu marzec H, czerwiec M, wrzesień U, grudzień Z
Dzień sesyjny przypadający w trzeci piątek miesiąca wykonania. Jeżeli w tym dniu nie odbywa się sesja
Ostatni dzień obrotu
to wówczas jest to ostatni dzień sesyjny przypadający przed trzecim piątkiem miesiąca wykonania.
Dzień wygaśnięcia Ten sam dzień co ostatni dzień obrotu - dzień ustalenia ostatecznego kursu rozliczeniowego.
Pierwszy dzień obrotu nowej Pierwszy dzień sesyjny po dniu wygaśnięcia poprzedniego kontraktu.
serii
Kurs zamknięcia kontraktów danej serii. Jeśli w czasie sesji nie określono kursu zamknięcia za dzienny
kurs rozliczeniowy przyjmuje siÄ™ ostatni kurs rozliczeniowy.
Jeśli jednak w arkuszu zleceń na zamknięciu jest choć jedno zlecenie z limitem lepszym (kupna
Dzienny kurs rozliczeniowy
wyższym, sprzedaży niższym) od kursu rozliczeniowego określonego na w/w warunkach i
wprowadzone przynajmniej 5 minut przed końcem notowań, za kurs rozliczeniowy przyjmuje się limit
najlepszego z tych zleceń.
Ostateczny kurs rozliczeniowy jest określony w dniu wygaśnięcia kontraktu jako średnia arytmetyczna
Ostateczny kurs rozliczeniowy ze wszystkich wartości indeksu w czasie ostatniej godziny notowań ciągłych, oraz wartości tego indeksu
ustalonej na zamknięcie sesji giełdowej, po odrzuceniu 5 najwyższych i 5 najniższych z tych wartości.
Dzienna cena rozliczeniowa Dzienny kurs rozliczeniowy pomnożony przez mnożnik
Ostateczna cena rozliczeniowa Ostateczny kurs rozliczeniowy pomnożony przez mnożnik
Dzień rozliczenia Następny dzień roboczy po dniu wygaśnięcia kontraktu (po ostatnim dniu obrotu)
Sposób rozliczenia Pieniężne w złotych polskich
Miesiące wygaśnięcia kontraktów
Miesiąc wygaśnięcia Kod literowy
Styczeń F
Luty G
Marzec H
Kwiecień J
Maj K
Czerwiec M
Lipiec N
Sierpień Q
Wrzesień U
Paz
dziernik V
Listopad X
Grudzień Z
Kontrakty akcyjne
FXYZkrr
F - rodzaj instrumentu XYZ - skrót nazwy instrumentu bazowego (określony przez Giełdę ) k - kod
Nazwa skrócona kontraktu
określający miesiąc wykonania kontraktu, rr  dwie ostatnie cyfry roku wykonania
Instrument bazowy Akcje 22 spółek
Liczba akcji przypadajÄ…ca na jeden
100 lub 1000 (PGNiG S.A. , Boryszew S.A., Kulczyk Oil Ventures S.A., Tauron PE SA)
kontrakt
Wartość kontraktu Kurs kontraktu pomnożony przez liczbę akcji przypadającą na jeden kontrakt
Jednostka notowania W złotych polskich (za jedną akcję)
Miesiące wykonania Trzy najbliższe miesiące z cyklu marzec H, czerwiec M, wrzesień U, grudzień Z
Dzień sesyjny przypadający w trzeci piątek miesiąca wykonania. Jeżeli w tym dniu nie odbywa się sesja
wówczas jest to ostatni dzień sesyjny przypadający przed trzecim piątkiem miesiąca wykonania.
Ostatni dzień obrotu
Dzień ustalenia ostatecznego kursu rozliczeniowego. Ten sam dzień co ostatni dzień obrotu.
Dzień wygaśnięcia
Pierwszy dzień sesyjny po dniu wygaśnięcia poprzedniego kontraktu.
Pierwszy dzień obrotu nowej serii
Za dzienny kurs rozliczeniowy uznaje się kurs zamknięcia kontraktów danej serii.
Jeżeli w czasie sesji nie określono kursu zamknięcia za dzienny kurs rozliczeniowy przyjmuje się ostatni
kurs rozliczeniowy. Jeżeli jednak w arkuszu zleceń na zamknięciu jest choć jedno zlecenie z limitem
Dzienny kurs rozliczeniowy
lepszym (kupna wyższym, sprzedaży niższym) od kursu rozliczeniowego określonego na w/w
warunkach i wprowadzone przynajmniej 5 minut przed końcem notowań, za kurs rozliczeniowy
przyjmuje się limit najlepszego z tych zleceń.
Kurs ostatniej transakcji akcjami będącymi instrumentem bazowym na sesji w dniu wygaśnięcia
Ostateczny kurs rozliczeniowy
kontraktów
Dzienna cena rozliczeniowa Dzienny kurs rozliczeniowy pomnożony przez liczbę akcji przypadającą na jeden kontrakt
Ostateczny kurs rozliczeniowy pomnożony przez liczbę akcji przypadającą na jeden kontrakt.
Ostateczna cena rozliczeniowa
Następny dzień roboczy po dniu wygaśnięcia kontraktu (po ostatnim dniu obrotu)
Dzień rozliczenia
Pieniężne w złotych polskich.
Sposób rozliczenia
Kontrakty akcyjne
Liczba akcji przypadajÄ…ca
Instrument Bazowy Nazwa srkócona kontraktu
na jeden kontrakt
ASSECO POLAND SA FACP 100
KGHM POLSKA MIEDy
SA FKGH 100
GRUPA LOTOS SA FLTS 100
BANK POLSKA KASA OPIEKI SA FPEO 100
POLSKA GRUPA ENERGETYCZNA SA FPGE 100
POLSKIE GÓRNICTWO NAFTOWE I GAZOWNICTWO SA FPGN 1000
POLSKI KONCERN NAFTOWY ORLEN SA FPKN 100
POWSZECHNA KASA OSZCZ
DNOÅšCI BANK POLSKI SA FPKO 100
POWSZECHNY ZAKA
AD UBEZPIECZEC
SA FPZU 100
TAURON POLSKA ENERGIA SA FTPE 1000
TELEKOMUNIKACJA POLSKA SA FTPS 100
PETROLINVEST SA FOIL 100
CDPROJEKT RED SA FCDR 100
LUBELSKI W
GIEL BOGDANKA SA FLWB 100
GLOBE TRADE CENTRE SA FGTC 100
JASTRZ
BSKA SPÓA
KA W
GLOWA SA FJSW 100
TVN SA FTVN 100
KERNEL HOLDING SA FKER 100
PBG SA FPBG 100
GIEA
DA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE SA FGPW 100
BORYSZEW SA FBRS 1000
KULCZYK OIL VENTURES INC FKOV 1000
Kontrakty walutowe
FXYZkrr
Nazwa skrócona kontraktu gdzie: F - rodzaj instrumentu, EUR, USD - oznaczenie waluty, której kurs jest instrumentem bazowym ,
k - kod miesiÄ…ca wykonania, rr  dwie ostatnie cyfry roku wykonania
Kurs EUR/PLN
Instrument bazowy Kurs USD/PLN
Kurs CHF/PLN
Jednostka transakcyjna (wielkość
10.000 (od 1.05.2012 r. - 1.000)
kontraktu)
Jednostka notowania PLN za 100 jednostek waluty
Minimalny krok notowania 0,01 PLN (kwotowanie za 100 jednostek waluty)
Wartość min. kroku notowania 1 PLN
Miesiące wykonania Trzy najbliższe miesiące + trzy kolejne z marcowego cyklu kwartalnego (H, M, U, Z)
Dzień sesyjny przypadający w trzeci piątek miesiąca wykonania. Jeżeli w tym dniu nie odbywa się sesja
Ostatni dzień obrotu wówczas jest to ostatni dzień sesyjny przypadający przed trzecim piątkiem miesiąca wykonania.
Notowanie serii kontraktów wygasających w tym dniu kończy się o godzinie 10.30.
Dzień wygaśnięcia Dzień ustalenia ostatecznego kursu rozliczeniowego. Ten sam dzień co ostatni dzień obrotu.
Pierwszy dzień obrotu nowej Pierwszy dzień sesyjny przypadający po dniu wygaśnięcia poprzedniej serii kontraktów. W przypadku
serii pierwszego wprowadzenia serii do obrotu określany przez Zarząd Giełdy.
Za dzienny kurs rozliczeniowy uznaje się kurs zamknięcia kontraktów danej serii. Jeśli w czasie sesji nie
określono kursu zamknięcia za dzienny kurs rozliczeniowy przyjmuje się ostatni kurs rozliczeniowy. Jeśli
jednak w arkuszu zleceń na zamknięciu jest choć jedno zlecenie z limitem lepszym (kupna wyższym,
Dzienny kurs rozliczeniowy
sprzedaży niższym) od kursu rozliczeniowego określonego na w/w warunkach i wprowadzone
przynajmniej 5 minut przed końcem notowań, za kurs rozliczeniowy przyjmuje się limit najlepszego z
tych zleceń.
Kurs średni EURO , CHF lub USD ustalony przez NBP na fixingu w dniu wygaśnięcia kontraktu
Ostateczny kurs rozliczeniowy
przemnożony przez 100.Określany jest z dokładnością do 0,01 PLN (za 100 jednostek waluty)
Dzienna cena rozliczeniowa Dzienny kurs rozliczeniowy (w przeliczeniu na 1 EUR lub 1 USD) x wielkość kontraktu.
Ostateczna cena rozliczeniowa Ostateczny kurs rozliczeniowy (w przeliczeniu na 1 EUR lub 1 USD) x wielkość kontraktu.
Dzień rozliczenia Następny dzień roboczy po dniu wygaśnięcia kontraktu
Sposób rozliczenia Pieniężne w złotych polskich.
Motywy inwestowania w kontrakty terminowe
" Spekulacja  zarabianie na zmianie kursów
" Hedging  zabezpieczanie siÄ™ przed ryzykiem
" Arbitraż  zarabianie na różnicach kursów bez
ponoszenia ryzyka
Przykład 1 (spekulacja prosta)
Inwestorzy przewidują wzrost kursu akcji spółki Pekao S.A. i postanawiają osiągnąć z tego
tytułu zysk. Aktualny kurs akcji Pekao SA wynosi 115 zł, natomiast FPEOZ11 jest
notowany po kursie 120 zł. Inwestor A nabywa na rynku kasowym 100 akcji, a inwestor B
otwiera na rynku terminowym długą pozycję na kontrakcie.
Po miesiÄ…cu kurs kasowy i terminowy rosnÄ… o 10 %, a inwestorzy postanawiajÄ…
zrealizować zyski. Który z inwestorów osiągnął wyższą stopę zwrotu z tej inwestycji, przy
założeniu, że depozyt zabezpieczający wyniósł 8,2%?
Inwestor A Inwestor B
Kupno: 100 x 115 zł = 11 500 zł Kupno: 1F x 100 x 120 zł = 12 000 zł
Sprzedaż: 100 x 126,5 zł = 12 650 zł DZ = 12 000 zł x 8,2% = 984 zł
Zysk = (126,5 zł  115 zł) x 100 = 1 150 zł Sprzedaż: 1F x 100 x 132 = 13 200 zł
K = (132 zł  120 zł) x 100 = 1 200 zł
r = (1 150 / 11 500) x 100% = 10% r = (1 200 / 984) x 100% = 121,95 %
Przykład 2 (spekulacja prosta)
Inwestor otworzył krótką pozycję na kontraktach na FW20M11
po kursie 2450 pkt. Jaki jest wynik tej inwestycji jeśli w dniu
rozliczenia ostateczny kurs rozliczeniowy wyniósł 2500 pkt. a
depozyt zabezpieczajÄ…cy wynosi 10%?
DZ = 2450 x 10 zł x 10% = 2 450 zł
K = (2450  2500) x 10 zł = - 500 zł
2450 2500
r = -500 / 2450 = - 20,4%
-50
Przykład 3 (spekulacja złożona)
Strategia polegająca na operowaniu na kontraktach terminowych na różne instrumenty
bazowe, np. na kontraktach indeksowych i akcyjnych (transakcje spreadowe).
Inwestor może zastosować tę strategię w przypadku kiedy sądzi, że akcje określonej spółki
wchodzące w skład danego indeksu (np. WIG20) są przewartościowane lub
niedowartościowane w stosunku do pozostałych akcji wchodzących w skład tego indeksu.
Jeżeli więc inwestor uważa, że akcje danej spółki są niedowartościowane w stosunku do
innych akcji z koszyka indeksu, może dokonać zakupu kontraktów terminowych na te akcje
jednocześnie sprzedając kontrakty terminowe na indeks o identycznej wartości i terminie
wykonania.
W przypadku gdy inwestor uznaje, że akcje danej spółki są przewartościowane w stosunku
do innych akcji z koszyka indeksu, może sprzedać kontrakty terminowe na akcje
jednocześnie kupując kontrakty terminowe na indeks o identycznej wartości i terminie
wykonania.
Jeżeli okaże się, że przewidywania inwestora się sprawdzą i w przypadku
niedowartościowania akcje będą się zachowywać lepiej niż rynek, a w przypadku
przewartościowania gorzej, strategia przyniesie zyski.
Przykład 3 (spekulacja złożona)
Transakcja spreadowa na FW20 i FPKN przy założeniu niedowartościowania akcji względem
akcji z koszyka indeksu (np. P/E akcji PKN ORLEN = 10,6, a średni P/E akcji z WIG 20 = 18)
Data Rynek spot Rynek futures
Wynik strategii
11.04.2001
FPKN (55-58) x 100 x 5F = - 1 500 zł
PKN ORLEN 59 58
FW20 (2 900  2 610) x 10 x 1F = 2 900 zł
WIG20 2 950 2 900
Zysk = 1 400 zł
Akcje niedowartościowane
Pozycja długa 5F x 100 x 58 zł = 29 000
290
Pozycja krótka 1F x 10 zł x 2 900 pkt. = 29 000
2900
11.10.2011
2610
PKN ORLEN 56 (-5%) 55 (-5,2%)
WIG20 2 655 (-10%) 2 610 (-10%)
Zamknięcie pozycji
55
Sprzedaż FPKN 5F x 100 x 55 zł = 27 500
58
Kupno FW20 1F x 10 zł x 2 610 pkt. = 26 100
-3
Przykład 3 (spekulacja złożona)
Transakcja spreadowa na FW20 i FPKN przy założeniu niedowartościowania akcji względem
akcji z koszyka indeksu (np. P/E akcji PKN ORLEN = 10,6, a średni P/E akcji z WIG 20 = 18)
Data Rynek spot Rynek futures
Wynik strategii
11.04.2001
FPKN (64-58) x 100 x 5F = 3 000 zł
PKN ORLEN 59 58
FW20 (2 900 3 045) x 10 x 1F = -1 450 zł
WIG20 2 950 2 900
Zysk = 1 550 zł
Akcje niedowartościowane
Pozycja długa 5F x 100 x 58 zł = 29 000
Pozycja krótka 1F x 10 zł x 2 900 pkt. = 29 000
2900 3045
11.10.2011
-145
PKN ORLEN 65 (+10,2%) 64 (+10,3%)
WIG20 3 100(+5,1%) 3 045(+5%)
6
Zamknięcie pozycji
Sprzedaż FPKN 5F x 100 x 64 zł = 32 000
58 64
Kupno FW20 1F x 10 zł x 3 045 pkt. = 30 450
Hedging (zabezpieczenie przed ryzykiem)
Istotą hedgingu jest zajęcie pozycji na rynku
terminowym, która jest odwrotna w stosunku do
pozycji zajmowanej na rynku natychmiastowym,
dzięki czemu potencjalne straty wynikające z jednej z
nich, zostaną w mniejszym lub większym stopniu
zrównoważone przez zyski osiągnięte na drugiej
pozycji.
Rodzaje hedgingu:
" zakupowy i sprzedażowy
" doskonały i niedoskonały
" pośredni i bezpośredni
" stały i dynamiczny
Przykład 4 (hedging)
Inwestor posiada w portfelu akcje spółki TP SA w ilości 2000 sztuk, rynkowa cena
akcji wynosi 20 zł. Obawia się spadku cen akcji lecz nie chce ich sprzedawać. Jaką
transakcję zabezpieczającą powinien dokonać na rynku FTPSZ10, którego kurs
wynosi 21 zł? Jaki będzie wynik zabezpieczenia jeśli w dniu wykonania kontraktu
kurs akcji spadnie do 16 zł, a kontraktu do 17 zł?
Maj Grudzień
Portfel akcji (pozycja zabezpieczana)
2000 x 20 zł = 40 000 zł 2000 x 16 zł = 32 000 zł
4
Strata = 8 000 zł
21
Futures  pozycja krótka (zabezpieczająca)
17
20F x 100 x 21 zł = 42 000 zł 20F x 100 x 17 zł = 34 000 zł
K = (21 -17) x 20 x 100 = 8000
Zysk = 8 000 zł
Arbitraż
Celem arbitrażu jest osiągnięcie zysku bez ponoszenia ryzyka lub z minimalnym ryzykiem.
Osiąga się go dzięki jednoczesnemu zawarciu transakcji na dwóch lub więcej rynkach, na
których wystąpią różne ceny tego samego instrument, lub na jednym rynku, na którym
istnieją różne ceny tego samego dobra, występującego w dwóch postaciach (spot i future)
Arbitraż przy wykorzystaniu kontraktów terminowych jest możliwy w sytuacji gdy cena
rynkowa kontraktu terminowego odchyla siÄ™ od jego ceny teoretycznej.
Wartość teoretyczna kontraktu (fair value) zależy od następujących czynników:
Øðceny aktywa bazowego,
Øðkosztów przechowywania aktywa bazowego w okresie ważnoÅ›ci kontraktu (cost of carry),
pomniejszonych o wartość pożytków przynoszonych przez aktywa bazowe w okresie
ważności kontraktu.
n
Å‚ð
Ft =ð Iéð1+ð (r - q) x
Ä™ð
Ft  wartość teoretyczna kontraktu,
365Å›ð
ëð ûð
I  kurs instrumentu bazowego
r  stopa wolna od ryzyka (np. rentowność 13 tyg. bonów skarbowych)
q  stopa dywidendy w skali roku
n  czas do wygaśnięcia kontraktu (dni)
Arbitraż
Możliwości arbitrażu
Kontrakt przewartościowany Kurs rynkowy (F) > kurs teoretyczny (Ft)
Øð Sprzedaż kontraktów
Øð Kupno instrumentu bazowego
Działanie
Øð Na kupno instrumentu bazowego zaciÄ…ga siÄ™
pożyczkę wg stopy R
Kontrakt niedowartościowany Kurs rynkowy (F) < kurs teoretyczny (Ft)
Øð Kupno kontraktów
Øð Sprzedaż instrumentu bazowego
Działanie
Øð Åšrodki uzyskane ze sprzedaży instrumentu
bazowego lokuje siÄ™ wg stopy R
W dniu wygaśnięcia kontraktu pozycję na rynku terminowym zamyka się wg
ostatecznego kursu rozliczeniowego, który jest ustalany w oparciu o kurs rynkowy
instrumentu bazowego. Zatem pozycje na rynku kasowym i terminowym zamykane sÄ…
po tym samym kursie lub bardzo zbliżonym.
Przykład 5 (arbitraż)
Założenia wstępne
90
Ft =ð 28×ð(1+ð 0,06 ) =ð 28,42
Kurs akcji (I) 28 zł
360
Stopa wolna od ryzyka (r) 6%
Liczba dni do wygaśnięcia kontraktu (n) 90
F > Ft
Kontrakt jest przewartościowany o 0,58 zł
Kurs rynkowy kontraktu terminowego (F) 29 zł
Wielkość kontraktu (L) 500
Działania
Krótka pozycja na kontrakcie 1F x 500 x 29 zł = 14 500
Wynik arbitrażu =
Zaciągnięcie kredytu na 90 dni wg stopy 6% 14 000
= 290 zł
Kupno na rynku 500 akcji 500 x 28 zł = 14 000
Zamknięcie pozycji w dniu wykonania kontraktu (ostateczny kurs rozliczeniowy np. 35 zł)
Długa pozycja na kontrakcie 1F x 500 x 35 zł = 17 500 ; Strata = - 3 000 zł
Sprzedaż na rynku 500 akcji 500 x 35 zł = 17 500 ; Zysk = 3 500 zł
Spłata kredytu Koszt kredytu = 14 000 x 0,06 x (90/360) = 210 zł
Przykład 5 (arbitraż)
Ostateczny kurs
20 23 28 31 40
rozliczeniowy
Zmiana w % -28,6% -17,9 % 0% 10,7% 42,9%
Wynik operacji na
4 500 3 000 500 - 1 000 - 5 500
rynku terminowym
Wynik operacji na
- 4 000 - 2 500 0 1 500 6 000
rynku kasowym
Odsetki od kredytu - 210 - 210 - 210 - 210 - 210
Wynik arbitrażu 290 290 290 290 290