Baśnie z 1001 nocy posłowie i objaśnienia

Baśnie z 1001 nocy - posłowie i objaśnienia

Posłowie dotyczące "Bažni z 1001 nocy"

"Księga tysiąca i jednej nocy" - arcydzieło anonimowej literatury ludowej - jest
zbiorem ok. 300 opowieści fantastycznych, baśni i przypowieści wschodnich:
perskich, indyjskich i chińskich, przetworzonych i uzupełnionych elementami
arabskimi. Ostatecznie opracowano je i zapisano w języku arabskim w XV stuleciu.
"Księga tysiąca i jednej nocy" - ani nie jedyne, ani nie najważniejsze dzieło
literatury arabskiej - stała się na pewno najpopularniejszym w Europie utworem
literackim Wschodu, a jego bohaterowie: Ali Baba, Aladyn czy Sindbad Żeglarz
weszli do grona najbardziej znanych postaci. Pierwszym Europejczykiem, który
odkrył, przetłumaczył na język francuski i wydał poszczególne tomy Księgi w
latach 1704-1717, był Antoine Galland. Europejskie społeczeństwo, szczególnie
chłonne w epoce Oświecenia na wszelkie nowinki z nieznanych dotąd stron, a
zwłaszcza z Chin, Persji i Arabii, powitało przekład entuzjastycznie. Chińska
wiara w rozum odpowiadała takiej samej wierze ówczesnych filozofów, a egzotyka
perska czy arabska stanowiła często skuteczny sposób wytykania panującym
bolączek własnego kraju, tak aby królewska czy cesarska cenzura tego nie
dostrzegała. Księga stała się rychło nie tylko smakowitą strawą dla ludzi
wykształconych, lecz weszła również do skarbca tego arcykolorowego świata baśni,
który przemawiał i przemawia do wyobraźni milionów czytelników na całym świecie.
Poszczególne części "Księgi tysiąca i jednej nocy" pochodzą - jak to powiedziano
wyżej - z wielu różnych krajów, ale należą wszystkie do tego samego kręgu
kulturowego, zwanego potocznie tajemniczym Wschodem. Mamy więc tam niesamowite
legendy staroindyjskie, rycerskie epopeje znanych ze swej prawdomówności Persów,
barwne opowiadania arabskie, niektóre nawet z epoki przed Mahometem, oraz
jeszcze starsze przypowieści babilońsko-asyryjskie. Swoistym, odbijającym nieco
od reszty pierwiastkiem wzbogaciły tę bacznie kolorową antologię: kraj, zwany
dziś Irakiem - ze starą stolicą Bagdadem i na wpół historycznymi podaniami o
kalifie Harun ar-Raszidzie, który jako równy z równym utrzymywał stosunki
dyplomatyczne z cesarzem Karolem Wielkim - oraz Egipt, ale już nie z epoki
faraonów, lecz sułtanów. W opowieściach tych znajduje odbicie rzeczywistość,
czasem nawet wręcz rubasznie przedstawiona przy opisywaniu codziennego życia
kupców i rzemieślników. W naszym zbiorze do tego rodzaju baśni należą opowieści
o powroźniku Habbalu i o szewcu Maarufie. Może najbardziej ze wszystkich znany,
choć niewątpliwie najbardziej egzotyczny wątek cudownych podróży Sindbada
Żeglarza, który w osiemnastowiecznym polskim tłumaczeniu został pięknie nazwany
"Wojażującym Turczynem", dotyczy najdalszych i najmniej znanych krain. Opowiada
się im o odkryciu przez muzułmańskich żeglarzy wysp indonezyjskich, które do
dziś dnia zawdzięczają im religię, a po części i obyczaj. Wszystko razem wzięte
daje nam obraz jakiegoś jednolitego, zamkniętego sobie świata - od Jawy i
Sumatry poprzez Indie i chiński Turkiestan aż po najdalszy arabski zachód,
Maroko i mauretańską Hiszpanię. Najbardziej znamienne dla całego tego obszaru
były wówczas dwa pozornie przeciwstawne sobie pojęcia: z jednej strony
niesłychana żądza przygód, bogactwa, rozkoszy i użycia, a z drugiej - bierna
wiara w przeznaczenie wynikające z niej zdanie się na los szczęścia. Przy tym
jednolitość tego świata, jaką podkreśla jeszcze arabski język świętej księgi
mahometan, Koranu, który na podobieństwo średniowiecznej łaciny umożliwiał
wzajemne zrozumienie pomiędzy narodami zbliżonymi do siebie religią i obyczajem,
jest właśnie najlepiej widoczna w "Księdze tysiąca i jednej nocy, gdzie zarówno
cesarz chiński, jak i król grecki są po prostu sułtanami, ministrowie ich noszą
tytuł wezyrów, a czczony przez nich najmiłościwszy Allach, będący w gruncie
rzeczy kimś w rodzaju wschodniego samowładcy, stanowi dla wszystkich najwyższy
wspólny autorytet. W Polsce "Księga tysiącu i jednej nocy" była przekładana i
opracowywana wielokrotnie. Poczynając od Franciszka Bohomolca, w epoce
stanisławowskiej, poprzez wileńskie wydanie z 1841, poznańskie z 1888 i piękną,
ale bardzo daleką od oryginału przeróbkę Leśmiana, aż do opublikowanych już po
ostatniej wojnie znakomitych przekładów dokonanych przez grupę polskich
arabistów. Tom baśni, który oddajemy do rąk młodego Czytelnika, jest przekładem
niemieckiego opracowania Księgi dokonanego przez Enno Littmanna. W ślad za
niemieckim wydawcą zdecydowaliśmy się ozdobić książkę reprodukcjami
staroindyjskich miniatur, które wprawdzie nie dotyczą fabuły poszczególnych
baśni, ale odtwarzają najlepiej ich nastrój. Wonne dymy egzotycznych kadzideł,
lśniące kolorami tęczy klejnoty tanecznic, rycerskie zapasy dżygitów, kornakowie
na słoniach, świątobliwe twarze derwiszów i sprytne miny kupców tworzą
przedziwny bukiet barw, znajdujący tu, na tych miniaturach, swoje najwierniejsze
odbicie. Na zakończenie jeszcze jedna ciekawostka: dlaczego tych nocy, w czasie
których piękna Szeherezada zabawia swego okrutnego męża i pana opowiadaniem
baśni, jest właśnie tysiąc i jedna, a nie po prostu tysiąc. Otóż na Bliskim

Strona 1