Krótkie wprowadzenie
() Ontologia/Metafizyka 1 / 8
Krótkie wprowadzenie
Mitologiczny obraz świata: zupełna swoboda czynników działających (często
irracjonalna)
() Ontologia/Metafizyka 1 / 8
Krótkie wprowadzenie
Mitologiczny obraz świata: zupełna swoboda czynników działających (często
irracjonalna)
Tales z Miletu (625-547 BC) (presokratycy): racjonalne i naturalne tłumaczenie zjawisk
() Ontologia/Metafizyka 1 / 8
Krótkie wprowadzenie
Mitologiczny obraz świata: zupełna swoboda czynników działających (często
irracjonalna)
Tales z Miletu (625-547 BC) (presokratycy): racjonalne i naturalne tłumaczenie zjawisk
Stałość praw przyrody
() Ontologia/Metafizyka 1 / 8
Krótkie wprowadzenie
Mitologiczny obraz świata: zupełna swoboda czynników działających (często
irracjonalna)
Tales z Miletu (625-547 BC) (presokratycy): racjonalne i naturalne tłumaczenie zjawisk
Stałość praw przyrody
Poszukiwanie ostatecznej podstawy, osnowy rzeczywistości (arche):
() Ontologia/Metafizyka 1 / 8
Krótkie wprowadzenie
Mitologiczny obraz świata: zupełna swoboda czynników działających (często
irracjonalna)
Tales z Miletu (625-547 BC) (presokratycy): racjonalne i naturalne tłumaczenie zjawisk
Stałość praw przyrody
Poszukiwanie ostatecznej podstawy, osnowy rzeczywistości (arche):
pozostaje taka sama, choć zmieniają się jej właściwości
() Ontologia/Metafizyka 1 / 8
Krótkie wprowadzenie
Mitologiczny obraz świata: zupełna swoboda czynników działających (często
irracjonalna)
Tales z Miletu (625-547 BC) (presokratycy): racjonalne i naturalne tłumaczenie zjawisk
Stałość praw przyrody
Poszukiwanie ostatecznej podstawy, osnowy rzeczywistości (arche):
pozostaje taka sama, choć zmieniają się jej właściwości
z niej wywodzą się i w nią ostatecznie się rozpadną wszystkie byty
() Ontologia/Metafizyka 1 / 8
Krótkie wprowadzenie
Mitologiczny obraz świata: zupełna swoboda czynników działających (często
irracjonalna)
Tales z Miletu (625-547 BC) (presokratycy): racjonalne i naturalne tłumaczenie zjawisk
Stałość praw przyrody
Poszukiwanie ostatecznej podstawy, osnowy rzeczywistości (arche):
pozostaje taka sama, choć zmieniają się jej właściwości
z niej wywodzą się i w nią ostatecznie się rozpadną wszystkie byty
jest z
ródłem (początkiem) rzeczy, ich ostatecznym kresem (ujściem), trwałą ich
podporą
() Ontologia/Metafizyka 1 / 8
Krótkie wprowadzenie
Mitologiczny obraz świata: zupełna swoboda czynników działających (często
irracjonalna)
Tales z Miletu (625-547 BC) (presokratycy): racjonalne i naturalne tłumaczenie zjawisk
Stałość praw przyrody
Poszukiwanie ostatecznej podstawy, osnowy rzeczywistości (arche):
pozostaje taka sama, choć zmieniają się jej właściwości
z niej wywodzą się i w nią ostatecznie się rozpadną wszystkie byty
jest z
ródłem (początkiem) rzeczy, ich ostatecznym kresem (ujściem), trwałą ich
podporą
rzeczywistość pierwsza i podstawowa
() Ontologia/Metafizyka 1 / 8
Krótkie wprowadzenie
Mitologiczny obraz świata: zupełna swoboda czynników działających (często
irracjonalna)
Tales z Miletu (625-547 BC) (presokratycy): racjonalne i naturalne tłumaczenie zjawisk
Stałość praw przyrody
Poszukiwanie ostatecznej podstawy, osnowy rzeczywistości (arche):
pozostaje taka sama, choć zmieniają się jej właściwości
z niej wywodzą się i w nią ostatecznie się rozpadną wszystkie byty
jest z
ródłem (początkiem) rzeczy, ich ostatecznym kresem (ujściem), trwałą ich
podporą
rzeczywistość pierwsza i podstawowa
(Arystoteles) to, co jest pierwotne, podstawowe i trwałe, w przeciwstawieniu do
czegoś, co jest wtórne, pochodne i przemijające
() Ontologia/Metafizyka 1 / 8
Krótkie wprowadzenie
Mitologiczny obraz świata: zupełna swoboda czynników działających (często
irracjonalna)
Tales z Miletu (625-547 BC) (presokratycy): racjonalne i naturalne tłumaczenie zjawisk
Stałość praw przyrody
Poszukiwanie ostatecznej podstawy, osnowy rzeczywistości (arche):
pozostaje taka sama, choć zmieniają się jej właściwości
z niej wywodzą się i w nią ostatecznie się rozpadną wszystkie byty
jest z
ródłem (początkiem) rzeczy, ich ostatecznym kresem (ujściem), trwałą ich
podporą
rzeczywistość pierwsza i podstawowa
(Arystoteles) to, co jest pierwotne, podstawowe i trwałe, w przeciwstawieniu do
czegoś, co jest wtórne, pochodne i przemijające
Wkład: teminologia, sytuacja pytania, samokrytycyzm, metoda (analiza i indukcja)
() Ontologia/Metafizyka 1 / 8
Terminologia: metafizyka
() Ontologia/Metafizyka 2 / 8
Terminologia: metafizyka
Dwie hipotezy:
() Ontologia/Metafizyka 2 / 8
Terminologia: metafizyka
Dwie hipotezy:
1
Andronikos z Rodos (I w. BC), perypatetyk (szkoła Arystotelesa):
() Ontologia/Metafizyka 2 / 8
Terminologia: metafizyka
Dwie hipotezy:
1
Andronikos z Rodos (I w. BC), perypatetyk (szkoła Arystotelesa):
Trudności klasyfikacyjne z częścią wykładów/dzieł  scalenie poza klasyfikacją i
umieszczenie po traktatach z fizyki
() Ontologia/Metafizyka 2 / 8
Terminologia: metafizyka
Dwie hipotezy:
1
Andronikos z Rodos (I w. BC), perypatetyk (szkoła Arystotelesa):
Trudności klasyfikacyjne z częścią wykładów/dzieł  scalenie poza klasyfikacją i
umieszczenie po traktatach z fizyki
Nazwa:  rzeczy przychodzące, następujące po fizyce
() Ontologia/Metafizyka 2 / 8
Terminologia: metafizyka
Dwie hipotezy:
1
Andronikos z Rodos (I w. BC), perypatetyk (szkoła Arystotelesa):
Trudności klasyfikacyjne z częścią wykładów/dzieł  scalenie poza klasyfikacją i
umieszczenie po traktatach z fizyki
Nazwa:  rzeczy przychodzące, następujące po fizyce
2
(wg. H. Reinera) Eudemos z Rodos (370-300 BC):
() Ontologia/Metafizyka 2 / 8
Terminologia: metafizyka
Dwie hipotezy:
1
Andronikos z Rodos (I w. BC), perypatetyk (szkoła Arystotelesa):
Trudności klasyfikacyjne z częścią wykładów/dzieł  scalenie poza klasyfikacją i
umieszczenie po traktatach z fizyki
Nazwa:  rzeczy przychodzące, następujące po fizyce
2
(wg. H. Reinera) Eudemos z Rodos (370-300 BC):
Podkreślenie silnego związku między myślą Arystotelesa i Platona
() Ontologia/Metafizyka 2 / 8
Terminologia: metafizyka
Dwie hipotezy:
1
Andronikos z Rodos (I w. BC), perypatetyk (szkoła Arystotelesa):
Trudności klasyfikacyjne z częścią wykładów/dzieł  scalenie poza klasyfikacją i
umieszczenie po traktatach z fizyki
Nazwa:  rzeczy przychodzące, następujące po fizyce
2
(wg. H. Reinera) Eudemos z Rodos (370-300 BC):
Podkreślenie silnego związku między myślą Arystotelesa i Platona
nazwa (metafizyka) wyraża przede wszystkim przedmiot i problematykę części
dzieł Arystotelesa
() Ontologia/Metafizyka 2 / 8
Terminologia: ontologia
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
(!) nie występuje jako osobne hasło, lecz w artykule dot. abstrakcji:
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
(!) nie występuje jako osobne hasło, lecz w artykule dot. abstrakcji:
ontologike, tzn. filozofia dotycząca bytu albo (traktująca) o tym, co najwyższe
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
(!) nie występuje jako osobne hasło, lecz w artykule dot. abstrakcji:
ontologike, tzn. filozofia dotycząca bytu albo (traktująca) o tym, co najwyższe
marginalia: ontologia, to jest filozofia dotycząca bytu (oba terminy w grece)
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
(!) nie występuje jako osobne hasło, lecz w artykule dot. abstrakcji:
ontologike, tzn. filozofia dotycząca bytu albo (traktująca) o tym, co najwyższe
marginalia: ontologia, to jest filozofia dotycząca bytu (oba terminy w grece)
2
Jan Clauberg (1622-1665): Metafizyka o bycie, a raczej ontozofia... (Metaphysica de
ente, quo rectius ontosophia...)
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
(!) nie występuje jako osobne hasło, lecz w artykule dot. abstrakcji:
ontologike, tzn. filozofia dotycząca bytu albo (traktująca) o tym, co najwyższe
marginalia: ontologia, to jest filozofia dotycząca bytu (oba terminy w grece)
2
Jan Clauberg (1622-1665): Metafizyka o bycie, a raczej ontozofia... (Metaphysica de
ente, quo rectius ontosophia...)
ontosophia/ontologia: rozważania dotyczące bytu w ogólności (nie obejmujące zaś
takiego czy innego poszczególnego bytu, wyróżnionego własną nazwą albo
posiadającego pewne własności wyróżniające go od innych bytów)
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
(!) nie występuje jako osobne hasło, lecz w artykule dot. abstrakcji:
ontologike, tzn. filozofia dotycząca bytu albo (traktująca) o tym, co najwyższe
marginalia: ontologia, to jest filozofia dotycząca bytu (oba terminy w grece)
2
Jan Clauberg (1622-1665): Metafizyka o bycie, a raczej ontozofia... (Metaphysica de
ente, quo rectius ontosophia...)
ontosophia/ontologia: rozważania dotyczące bytu w ogólności (nie obejmujące zaś
takiego czy innego poszczególnego bytu, wyróżnionego własną nazwą albo
posiadającego pewne własności wyróżniające go od innych bytów)
 logia a  sophia
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
(!) nie występuje jako osobne hasło, lecz w artykule dot. abstrakcji:
ontologike, tzn. filozofia dotycząca bytu albo (traktująca) o tym, co najwyższe
marginalia: ontologia, to jest filozofia dotycząca bytu (oba terminy w grece)
2
Jan Clauberg (1622-1665): Metafizyka o bycie, a raczej ontozofia... (Metaphysica de
ente, quo rectius ontosophia...)
ontosophia/ontologia: rozważania dotyczące bytu w ogólności (nie obejmujące zaś
takiego czy innego poszczególnego bytu, wyróżnionego własną nazwą albo
posiadającego pewne własności wyróżniające go od innych bytów)
 logia a  sophia
próba definicji,
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
(!) nie występuje jako osobne hasło, lecz w artykule dot. abstrakcji:
ontologike, tzn. filozofia dotycząca bytu albo (traktująca) o tym, co najwyższe
marginalia: ontologia, to jest filozofia dotycząca bytu (oba terminy w grece)
2
Jan Clauberg (1622-1665): Metafizyka o bycie, a raczej ontozofia... (Metaphysica de
ente, quo rectius ontosophia...)
ontosophia/ontologia: rozważania dotyczące bytu w ogólności (nie obejmujące zaś
takiego czy innego poszczególnego bytu, wyróżnionego własną nazwą albo
posiadającego pewne własności wyróżniające go od innych bytów)
 logia a  sophia
próba definicji, szczególny zamiennik (rectius)
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
(!) nie występuje jako osobne hasło, lecz w artykule dot. abstrakcji:
ontologike, tzn. filozofia dotycząca bytu albo (traktująca) o tym, co najwyższe
marginalia: ontologia, to jest filozofia dotycząca bytu (oba terminy w grece)
2
Jan Clauberg (1622-1665): Metafizyka o bycie, a raczej ontozofia... (Metaphysica de
ente, quo rectius ontosophia...)
ontosophia/ontologia: rozważania dotyczące bytu w ogólności (nie obejmujące zaś
takiego czy innego poszczególnego bytu, wyróżnionego własną nazwą albo
posiadającego pewne własności wyróżniające go od innych bytów)
 logia a  sophia
próba definicji, szczególny zamiennik (rectius)
3
Gottfried W. Leibniz (1647-1716)  w pośmiertnie wydanych pismach pojawia się
definicja (Clauberg, Leibniz, Wolff)
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
(!) nie występuje jako osobne hasło, lecz w artykule dot. abstrakcji:
ontologike, tzn. filozofia dotycząca bytu albo (traktująca) o tym, co najwyższe
marginalia: ontologia, to jest filozofia dotycząca bytu (oba terminy w grece)
2
Jan Clauberg (1622-1665): Metafizyka o bycie, a raczej ontozofia... (Metaphysica de
ente, quo rectius ontosophia...)
ontosophia/ontologia: rozważania dotyczące bytu w ogólności (nie obejmujące zaś
takiego czy innego poszczególnego bytu, wyróżnionego własną nazwą albo
posiadającego pewne własności wyróżniające go od innych bytów)
 logia a  sophia
próba definicji, szczególny zamiennik (rectius)
3
Gottfried W. Leibniz (1647-1716)  w pośmiertnie wydanych pismach pojawia się
definicja (Clauberg, Leibniz, Wolff)
Ontologia to nauka, której przedmiotem jest:
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
(!) nie występuje jako osobne hasło, lecz w artykule dot. abstrakcji:
ontologike, tzn. filozofia dotycząca bytu albo (traktująca) o tym, co najwyższe
marginalia: ontologia, to jest filozofia dotycząca bytu (oba terminy w grece)
2
Jan Clauberg (1622-1665): Metafizyka o bycie, a raczej ontozofia... (Metaphysica de
ente, quo rectius ontosophia...)
ontosophia/ontologia: rozważania dotyczące bytu w ogólności (nie obejmujące zaś
takiego czy innego poszczególnego bytu, wyróżnionego własną nazwą albo
posiadającego pewne własności wyróżniające go od innych bytów)
 logia a  sophia
próba definicji, szczególny zamiennik (rectius)
3
Gottfried W. Leibniz (1647-1716)  w pośmiertnie wydanych pismach pojawia się
definicja (Clauberg, Leibniz, Wolff)
Ontologia to nauka, której przedmiotem jest: byt, nie-byt, nic, wszystko, rzeczy,
sposoby rzeczy, substancja, przypadłości, zasady ludzkiego poznania.
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Terminologia: ontologia
Termin stosunkowo póz
ny:
1
Pierwsze (najprawdopodobniej) użycie: słownik filozoficzny Lexicon philosophicum
quo tamquam clavae philosophiae fors aperiuntur, napisany przez Rudolfa
Gocleniusa, wydany w roku 1613
(!) nie występuje jako osobne hasło, lecz w artykule dot. abstrakcji:
ontologike, tzn. filozofia dotycząca bytu albo (traktująca) o tym, co najwyższe
marginalia: ontologia, to jest filozofia dotycząca bytu (oba terminy w grece)
2
Jan Clauberg (1622-1665): Metafizyka o bycie, a raczej ontozofia... (Metaphysica de
ente, quo rectius ontosophia...)
ontosophia/ontologia: rozważania dotyczące bytu w ogólności (nie obejmujące zaś
takiego czy innego poszczególnego bytu, wyróżnionego własną nazwą albo
posiadającego pewne własności wyróżniające go od innych bytów)
 logia a  sophia
próba definicji, szczególny zamiennik (rectius)
3
Gottfried W. Leibniz (1647-1716)  w pośmiertnie wydanych pismach pojawia się
definicja (Clauberg, Leibniz, Wolff)
Ontologia to nauka, której przedmiotem jest: byt, nie-byt, nic, wszystko, rzeczy,
sposoby rzeczy, substancja, przypadłości, zasady ludzkiego poznania.
philosophia prima, naukowość
() Ontologia/Metafizyka 3 / 8
Filozofia pierwsza
() Ontologia/Metafizyka 4 / 8
Filozofia pierwsza
Pojawia się u Arystotelesa: prote philosophia
() Ontologia/Metafizyka 4 / 8
Filozofia pierwsza
Pojawia się u Arystotelesa: prote philosophia
Charakterystyka: dyscyplina ogólna, rozważająca problematykę bytu jako takiego,
badająca jego ostateczne przyczyny
() Ontologia/Metafizyka 4 / 8
Filozofia pierwsza
Pojawia się u Arystotelesa: prote philosophia
Charakterystyka: dyscyplina ogólna, rozważająca problematykę bytu jako takiego,
badająca jego ostateczne przyczyny
Jest taka wiedza, która rozważa byt jako byt, oraz to, co przysługuje mu w sposób
istotny. I nie utożsamia się ona z żadną z tak zwanych nauk szczegółowych.
.
() Ontologia/Metafizyka 4 / 8
Filozofia pierwsza
Pojawia się u Arystotelesa: prote philosophia
Charakterystyka: dyscyplina ogólna, rozważająca problematykę bytu jako takiego,
badająca jego ostateczne przyczyny
Jest taka wiedza, która rozważa byt jako byt, oraz to, co przysługuje mu w sposób
istotny. I nie utożsamia się ona z żadną z tak zwanych nauk szczegółowych.
Żadna bowiem inna nauka poza nią nie rozpatruje w ogólności bytu jako bytu, lecz
wyodrębniając jakąś jego dziedzinę, rozważa to, co przysługuje mu w danym aspekcie, jak
to jest na przykład w bytach matematycznych.
.
() Ontologia/Metafizyka 4 / 8
Filozofia pierwsza
Pojawia się u Arystotelesa: prote philosophia
Charakterystyka: dyscyplina ogólna, rozważająca problematykę bytu jako takiego,
badająca jego ostateczne przyczyny
Jest taka wiedza, która rozważa byt jako byt, oraz to, co przysługuje mu w sposób
istotny. I nie utożsamia się ona z żadną z tak zwanych nauk szczegółowych.
Żadna bowiem inna nauka poza nią nie rozpatruje w ogólności bytu jako bytu, lecz
wyodrębniając jakąś jego dziedzinę, rozważa to, co przysługuje mu w danym aspekcie, jak
to jest na przykład w bytach matematycznych.
Skoro też szukamy zasad i przyczyn ostatecznych, jasne, że muszą to być zasady i
przyczyne pewnej rzeczywistości jako takiej. Jeżeli więc również ci, którzy poszukiwali
elementów rzeczy, tych właśnie pierwszych zasad poszukiwali, to konieczne, żeby i
elementy konstytuujące byt nie były elementami w sensie przygodnym, lecz elementami
bytu jako takiego. A przeto i nam pierwszymi przyczynami bytu jako bytu zająć się trzeba.
() Ontologia/Metafizyka 4 / 8
Warunki klasyfikacji
() Ontologia/Metafizyka 5 / 8
Warunki klasyfikacji
1
W stosunku do czego jest pierwsza?
() Ontologia/Metafizyka 5 / 8
Warunki klasyfikacji
1
W stosunku do czego jest pierwsza?
W określonym aspekcie nauka tego rodzaju powinna wyprzedzać wszystkie inne
dyscypliny filozoficzne i nauki szczegółowe (wartość i  godność , doniosłość)
() Ontologia/Metafizyka 5 / 8
Warunki klasyfikacji
1
W stosunku do czego jest pierwsza?
W określonym aspekcie nauka tego rodzaju powinna wyprzedzać wszystkie inne
dyscypliny filozoficzne i nauki szczegółowe (wartość i  godność , doniosłość)
uzasadnia pozostałe dziedziny (nie musi dostarczać im przesłanek)
() Ontologia/Metafizyka 5 / 8
Warunki klasyfikacji
1
W stosunku do czego jest pierwsza?
W określonym aspekcie nauka tego rodzaju powinna wyprzedzać wszystkie inne
dyscypliny filozoficzne i nauki szczegółowe (wartość i  godność , doniosłość)
uzasadnia pozostałe dziedziny (nie musi dostarczać im przesłanek)
zajmuje się założeniami, które inne dziedziny przyjmują w sposób milczący: istnienie,
istota...
() Ontologia/Metafizyka 5 / 8
Warunki klasyfikacji
1
W stosunku do czego jest pierwsza?
W określonym aspekcie nauka tego rodzaju powinna wyprzedzać wszystkie inne
dyscypliny filozoficzne i nauki szczegółowe (wartość i  godność , doniosłość)
uzasadnia pozostałe dziedziny (nie musi dostarczać im przesłanek)
zajmuje się założeniami, które inne dziedziny przyjmują w sposób milczący: istnienie,
istota... (ale czy rzeczywiście?...)
() Ontologia/Metafizyka 5 / 8
Warunki klasyfikacji
1
W stosunku do czego jest pierwsza?
W określonym aspekcie nauka tego rodzaju powinna wyprzedzać wszystkie inne
dyscypliny filozoficzne i nauki szczegółowe (wartość i  godność , doniosłość)
uzasadnia pozostałe dziedziny (nie musi dostarczać im przesłanek)
zajmuje się założeniami, które inne dziedziny przyjmują w sposób milczący: istnienie,
istota... (ale czy rzeczywiście?...)
pierwszeństwo w relacji do innych nauk (powinna być wzorem naukowości); albo
przynależność do innego porządku niż pozostałe dyscypliny
() Ontologia/Metafizyka 5 / 8
Warunki klasyfikacji
1
W stosunku do czego jest pierwsza?
W określonym aspekcie nauka tego rodzaju powinna wyprzedzać wszystkie inne
dyscypliny filozoficzne i nauki szczegółowe (wartość i  godność , doniosłość)
uzasadnia pozostałe dziedziny (nie musi dostarczać im przesłanek)
zajmuje się założeniami, które inne dziedziny przyjmują w sposób milczący: istnienie,
istota... (ale czy rzeczywiście?...)
pierwszeństwo w relacji do innych nauk (powinna być wzorem naukowości); albo
przynależność do innego porządku niż pozostałe dyscypliny
2
Ze względu na co zasługuje na swą nazwę?
() Ontologia/Metafizyka 5 / 8
Warunki klasyfikacji
1
W stosunku do czego jest pierwsza?
W określonym aspekcie nauka tego rodzaju powinna wyprzedzać wszystkie inne
dyscypliny filozoficzne i nauki szczegółowe (wartość i  godność , doniosłość)
uzasadnia pozostałe dziedziny (nie musi dostarczać im przesłanek)
zajmuje się założeniami, które inne dziedziny przyjmują w sposób milczący: istnienie,
istota... (ale czy rzeczywiście?...)
pierwszeństwo w relacji do innych nauk (powinna być wzorem naukowości); albo
przynależność do innego porządku niż pozostałe dyscypliny
2
Ze względu na co zasługuje na swą nazwę?
Uzasadnienie filozofii, a w konsekwencji  w ogóle wszelkiej wiedzy
() Ontologia/Metafizyka 5 / 8
Warunki klasyfikacji
1
W stosunku do czego jest pierwsza?
W określonym aspekcie nauka tego rodzaju powinna wyprzedzać wszystkie inne
dyscypliny filozoficzne i nauki szczegółowe (wartość i  godność , doniosłość)
uzasadnia pozostałe dziedziny (nie musi dostarczać im przesłanek)
zajmuje się założeniami, które inne dziedziny przyjmują w sposób milczący: istnienie,
istota... (ale czy rzeczywiście?...)
pierwszeństwo w relacji do innych nauk (powinna być wzorem naukowości); albo
przynależność do innego porządku niż pozostałe dyscypliny
2
Ze względu na co zasługuje na swą nazwę?
Uzasadnienie filozofii, a w konsekwencji  w ogóle wszelkiej wiedzy
Ze względu na swój przedmiot: początek (arche); byt jako byt, świadomość (od
Kartezjusza), język (Wittgenstein)
() Ontologia/Metafizyka 5 / 8
Warunki klasyfikacji
1
W stosunku do czego jest pierwsza?
W określonym aspekcie nauka tego rodzaju powinna wyprzedzać wszystkie inne
dyscypliny filozoficzne i nauki szczegółowe (wartość i  godność , doniosłość)
uzasadnia pozostałe dziedziny (nie musi dostarczać im przesłanek)
zajmuje się założeniami, które inne dziedziny przyjmują w sposób milczący: istnienie,
istota... (ale czy rzeczywiście?...)
pierwszeństwo w relacji do innych nauk (powinna być wzorem naukowości); albo
przynależność do innego porządku niż pozostałe dyscypliny
2
Ze względu na co zasługuje na swą nazwę?
Uzasadnienie filozofii, a w konsekwencji  w ogóle wszelkiej wiedzy
Ze względu na swój przedmiot: początek (arche); byt jako byt, świadomość (od
Kartezjusza), język (Wittgenstein)
Ze względu na sposób poznania: powinna być poznaniem pewnym, wykluczającym
wszelką wątpliwość (Platon: teoria idei, Arystoteles: konsekwentne odwoływanie się do
pierwszych zasad; Kartezjusz: jasność i wyrazistość; Husserl: bezpośredniość)
() Ontologia/Metafizyka 5 / 8
Warunki klasyfikacji
1
W stosunku do czego jest pierwsza?
W określonym aspekcie nauka tego rodzaju powinna wyprzedzać wszystkie inne
dyscypliny filozoficzne i nauki szczegółowe (wartość i  godność , doniosłość)
uzasadnia pozostałe dziedziny (nie musi dostarczać im przesłanek)
zajmuje się założeniami, które inne dziedziny przyjmują w sposób milczący: istnienie,
istota... (ale czy rzeczywiście?...)
pierwszeństwo w relacji do innych nauk (powinna być wzorem naukowości); albo
przynależność do innego porządku niż pozostałe dyscypliny
2
Ze względu na co zasługuje na swą nazwę?
Uzasadnienie filozofii, a w konsekwencji  w ogóle wszelkiej wiedzy
Ze względu na swój przedmiot: początek (arche); byt jako byt, świadomość (od
Kartezjusza), język (Wittgenstein)
Ze względu na sposób poznania: powinna być poznaniem pewnym, wykluczającym
wszelką wątpliwość (Platon: teoria idei, Arystoteles: konsekwentne odwoływanie się do
pierwszych zasad; Kartezjusz: jasność i wyrazistość; Husserl: bezpośredniość)
Wkład Heideggera
() Ontologia/Metafizyka 5 / 8
Metafizyka raz jeszcze
() Ontologia/Metafizyka 6 / 8
Metafizyka raz jeszcze
Komentatorzy: to, co po, ale też to, co ponad
() Ontologia/Metafizyka 6 / 8
Metafizyka raz jeszcze
Komentatorzy: to, co po, ale też to, co ponad
dwa kierunki interpretacji przedmiotu metafizyki:
() Ontologia/Metafizyka 6 / 8
Metafizyka raz jeszcze
Komentatorzy: to, co po, ale też to, co ponad
dwa kierunki interpretacji przedmiotu metafizyki:
1
obejmuje całość bytu
() Ontologia/Metafizyka 6 / 8
Metafizyka raz jeszcze
Komentatorzy: to, co po, ale też to, co ponad
dwa kierunki interpretacji przedmiotu metafizyki:
1
obejmuje całość bytu
2
ograniczanie właściwego obszaru do przedmiotów niematerialnych: np. ostateczne
przyczyny świata (nieruchomi poruszyciele, idee, Bóg...).
() Ontologia/Metafizyka 6 / 8
Metafizyka raz jeszcze
Komentatorzy: to, co po, ale też to, co ponad
dwa kierunki interpretacji przedmiotu metafizyki:
1
obejmuje całość bytu
2
ograniczanie właściwego obszaru do przedmiotów niematerialnych: np. ostateczne
przyczyny świata (nieruchomi poruszyciele, idee, Bóg...).
Problem:
() Ontologia/Metafizyka 6 / 8
Metafizyka raz jeszcze
Komentatorzy: to, co po, ale też to, co ponad
dwa kierunki interpretacji przedmiotu metafizyki:
1
obejmuje całość bytu
2
ograniczanie właściwego obszaru do przedmiotów niematerialnych: np. ostateczne
przyczyny świata (nieruchomi poruszyciele, idee, Bóg...).
Problem: A jeśli metafizyka odrzuca sferę doświadczenia zmysłowego i rygorystycznego
myślenia związanego z naukami?
() Ontologia/Metafizyka 6 / 8
Metafizyka raz jeszcze
Komentatorzy: to, co po, ale też to, co ponad
dwa kierunki interpretacji przedmiotu metafizyki:
1
obejmuje całość bytu
2
ograniczanie właściwego obszaru do przedmiotów niematerialnych: np. ostateczne
przyczyny świata (nieruchomi poruszyciele, idee, Bóg...).
Problem: A jeśli metafizyka odrzuca sferę doświadczenia zmysłowego i rygorystycznego
myślenia związanego z naukami?
krytyka metafizyki
() Ontologia/Metafizyka 6 / 8
Uprawomocnienie metafizyki: Leibniz
() Ontologia/Metafizyka 7 / 8
Uprawomocnienie metafizyki: Leibniz
Dotychczas mówiliśmy li-tylko jako fizycy, teraz należy wznieść się do metafizyki,
posługując się tą nie dość wykorzystywaną wielką zasadą, która głosi, że nic nie powstaje
bez racji dostatecznej, czyli nie dzieje się nic, w odniesieniu do czego ktoś wystarczająco
znający rzeczy nie mógłby podać racji dostatecznej, tłumaczącej, dlaczego dzieje się
właśnie tak a nie inaczej.
() Ontologia/Metafizyka 7 / 8
Uprawomocnienie metafizyki: Leibniz
Dotychczas mówiliśmy li-tylko jako fizycy, teraz należy wznieść się do metafizyki,
posługując się tą nie dość wykorzystywaną wielką zasadą, która głosi, że nic nie powstaje
bez racji dostatecznej, czyli nie dzieje się nic, w odniesieniu do czego ktoś wystarczająco
znający rzeczy nie mógłby podać racji dostatecznej, tłumaczącej, dlaczego dzieje się
właśnie tak a nie inaczej.
Po przyjęciu tej zasady mamy prawo zadać pytani pierwsze, które tak będzie brzmiało:
Dlaczego istnieje raczej coś, niż nic?
() Ontologia/Metafizyka 7 / 8
Uprawomocnienie metafizyki: Leibniz
Dotychczas mówiliśmy li-tylko jako fizycy, teraz należy wznieść się do metafizyki,
posługując się tą nie dość wykorzystywaną wielką zasadą, która głosi, że nic nie powstaje
bez racji dostatecznej, czyli nie dzieje się nic, w odniesieniu do czego ktoś wystarczająco
znający rzeczy nie mógłby podać racji dostatecznej, tłumaczącej, dlaczego dzieje się
właśnie tak a nie inaczej.
Po przyjęciu tej zasady mamy prawo zadać pytani pierwsze, które tak będzie brzmiało:
Dlaczego istnieje raczej coś, niż nic?
Nic jest przecież prostsze i łatwiejsze niż coś. Co więcej, dopuściwszy, że rzeczy powinny
istnieć, trzeba podać rację, dlaczego powinny istnieć tak, a nie inaczej.
Wyznanie wiary filozofa
() Ontologia/Metafizyka 7 / 8
Uprawomocnienie metafizyki: Bergson
() Ontologia/Metafizyka 8 / 8
Uprawomocnienie metafizyki: Bergson
(...) zwykłą funkcję nauki pozytywnej stanowi analiza. Nauka operuje więc przede
wszystkim symbolami. Nawet najkonkretniejsza z nauk przyrodniczych, biologia, trzyma
się widzialnych kształtów istot żywych, ich narządów, ich pierwiastków anatomicznych.
Porównuje między sobą ich kształty, sprowadza bardziej złożone do prostszych, bada
wreszcie czynności życiowe w tym, co jest, że tak powiem, ich symbolem widzialnym.
() Ontologia/Metafizyka 8 / 8
Uprawomocnienie metafizyki: Bergson
(...) zwykłą funkcję nauki pozytywnej stanowi analiza. Nauka operuje więc przede
wszystkim symbolami. Nawet najkonkretniejsza z nauk przyrodniczych, biologia, trzyma
się widzialnych kształtów istot żywych, ich narządów, ich pierwiastków anatomicznych.
Porównuje między sobą ich kształty, sprowadza bardziej złożone do prostszych, bada
wreszcie czynności życiowe w tym, co jest, że tak powiem, ich symbolem widzialnym.
Jeśli istnieje jakiś środek, aby posiąść rzeczywistość absolutnie, zamiast poznawać ją
relatywnie, przeniknąć w głąb niej, zamiast szukać zewnętrznych punktów widzenia na
nią, mieć jej intuicję, zamiast dokonywać jej analizy, aby wreszcie ująć ją niezależnie od
wszelkich sposobów wyrażania, przekładu albo wyobrażenia symbolicznego, to tym
wszystkim jest metafizyka. Metafizyka jest więc nauką, która twierdzi, że obchodzi się
bez symboli.
Wstęp do metafizyki (w:) Myśl i ruch. Dusza i ciało
() Ontologia/Metafizyka 8 / 8
Uprawomocnienie metafizyki: Bergson
(...) zwykłą funkcję nauki pozytywnej stanowi analiza. Nauka operuje więc przede
wszystkim symbolami. Nawet najkonkretniejsza z nauk przyrodniczych, biologia, trzyma
się widzialnych kształtów istot żywych, ich narządów, ich pierwiastków anatomicznych.
Porównuje między sobą ich kształty, sprowadza bardziej złożone do prostszych, bada
wreszcie czynności życiowe w tym, co jest, że tak powiem, ich symbolem widzialnym.
Jeśli istnieje jakiś środek, aby posiąść rzeczywistość absolutnie, zamiast poznawać ją
relatywnie, przeniknąć w głąb niej, zamiast szukać zewnętrznych punktów widzenia na
nią, mieć jej intuicję, zamiast dokonywać jej analizy, aby wreszcie ująć ją niezależnie od
wszelkich sposobów wyrażania, przekładu albo wyobrażenia symbolicznego, to tym
wszystkim jest metafizyka. Metafizyka jest więc nauką, która twierdzi, że obchodzi się
bez symboli.
Wstęp do metafizyki (w:) Myśl i ruch. Dusza i ciało
Metafizyka:
objęcie całości bytu, wniknięcie w jego istotę, przy uzyskaniu wiedzy jasnej i pewnej.
() Ontologia/Metafizyka 8 / 8