MI
DZYNARODOWE
STOSUNKI
GOSPODARCZE
dr Sylwia Machowska
POJ
CIE I ZAKRES
POJ
CIE I ZAKRES
MI
DZYNARODOWYCH
MI
DZYNARODOWYCH
STOSUNKÓW
STOSUNKÓW
GOSPODARCZYCH
GOSPODARCZYCH
 MSG- zajmują się przepływem siły roboczej,
towarów, usług, kapitałów i wiedzy technicznej.
MSG- jako dyscyplina naukowa opiera się na takich
samych podstawach metodologicznych jak
pozostałe dziedziny teorii ekonomii. Głównych
przyczyn kształtowania się i rozwoju MSG nale\
y
doszukiwać się w istnieniu niezale\
nych,
suwerennych państw poprzedzielanych granicami
państwowymi.
Współczesne MSG to stosunki między krajami o
ró\
nych ustrojach i poziomach rozwoju
gospodarczego i ró\
nych perspektywach
rozwojowych.
 MSG zajmuje się transakcjami między
krajami w dziedzinie towarów i usług,
przepływami finansowymi, a tak\
e ruchem
czynników wytwórczych (kapitał, praca,
wiedza). MSG zajmuje się czynnikami, które
mają wymiar międzynarodowy. MSG
wyodrębniło się w okresie międzywojennym.
W latach 60-tych i 70-tych pojawiły się
pierwsze podręczniki z MSG.
W MSG prowadzi się analizę pozytywną i
normatywną.
 Pozytywna  analiza, w której badamy zachowania
ekonomiczne bez formułowania zaleceń,
próbujemy odpowiedzieć na pytania: co jest? Czy
jest? Jaki jest? (np. czy cła importowe wpływają na
ceny importera).
Normatywna zawiera opinię wartościującą,
pytania: co powinno być? (np. czy nale\
y
wprowadzić podatek importowy na artykuły rolne?)
W MSG podział na ujęcie mikro- i
makroekonomiczne: mikro-analiza koncentruje się
na pojedynczych podmiotach ekonomicznych i
makro- gdy analizujemy rynek światowy.
 Mikroekonomia  koncentruje się na badaniu zasad
gospodarowania w skali przedsiębiorstwa
Makroekonomia  skupia uwagę na badaniu zasad
gospodarowania w skali kraju
Międzynarodowe stosunki gospodarcze  kładą
nacisk na powiązania między przedsiębiorstwami,
krajami i grupami krajów, występujące w skali
międzynarodowej.
Nauka o międzynarodowych stosunkach
gospodarczych składa się z dwóch podstawowych
części: teorii międzynarodowych stosunków
gospodarczych oraz międzynarodowej polityki
ekonomicznej.
Podmiotami są:
przedsiębiorstwa
przedsiębiorstwa międzynarodowe tzw.
korporacje
organizacje gospodarcze i finansowe
międzynarodowe
ugrupowania integracyjne
MI
DZYNARODOWE STOSUNKI
MI
DZYNARODOWE STOSUNKI
GOSPODARCZE
GOSPODARCZE
Podstawą do wyodrębnienia MSG z ekonomii
stały się dwie okoliczności: ogromne i stale
wzrastające znaczenie handlu
międzynarodowego i innych form współpracy
międzynarodowej oraz ró\
nice występujące
między stosunkami ekonomicznymi
nawiązywanymi w granicach jednego kraju i
w skali międzynarodowej.
 Obszar badawczy MSG, tak jak
pozostałych dyscyplin ekonomicznych, jest
taki sam jak ekonomii. Czynnikiem
wyró\
niającym MSG jest to, i\
badają one
w sposób szczegółowy tę część procesu
gospodarowania, która ma wymiar
międzynarodowy.
Ponadto w MSG znajdziemy:
Powiązania towarowe  odmienność
handlu surowcami i \
ywnością w porównaniu
z handlem wyrobami przemysłowymi, w tym
zwłaszcza podzespołami, zespołami i
częściami; te ostatnie dominują
współcześnie w handlu wzajemnym krajów
rozwiniętych gospodarczo, w efekcie czego
handel ten coraz bardziej ró\
ni się od
tradycyjnie rozumianych powiązań
towarowych, obejmujących głównie wyroby
nisko przetworzone.
 Międzynarodowy przepływ usług 
prawa te są słabo zbadane, jest to bowiem
nowa, dynamicznie rozwijająca się forma
powiązań rzeczowych, zapoczątkowanych
w połowie XX stulecia.
Przepływ czynników produkcji 
zasobów pracy, kapitału i technologii.
Powiązania instytucjonalno-pienię\
ne 
dynamiczny rozwój teorii.
MI
DZYNARODOWA POLITYKA
MI
DZYNARODOWA POLITYKA
GOSPODARCZA
GOSPODARCZA
Zagraniczna polityka gospodarcza 
zasadniczą uwagę poświęca analizie
celów, środków i narzędzi stosowanych
przez pojedyncze kraje w procesie
rozwoju stosunków międzynarodowych
Cel: odpowiedz
na pytanie, jakie działania
powinien podjąć kraj, aby
zmaksymalizować swoje korzyści płynące
z rozwoju stosunków gospodarczych z
zagranicą.
 Środki: odpowiedz
na pytanie, w jakiej
części środki niezbędne do osiągnięcia
celów powinny pochodzić z zasobów
własnych, w jakiej zaś z kredytów i innych
z
ródeł.
Narzędzia: polityka kursu walutowego,
polityka monetarna, polityka stopy
procentowej, polityka podatkowa,
instrumenty taryfowe, parotaryfowe
i pozataryfowe.
 Ponadto, międzynarodowa polityka
gospodarcza  koncentruje się na ocenie
metod koordynacji stosunków
międzynarodowych przez grupę państw lub
w skali globalnej.
W celu uzgodnienia kierunków tej polityki
oraz prowadzenia wspólnej polityki w skali
międzynarodowej, badane są ró\
nice
między poszczególnymi formami
międzynarodowej polityki ekonomicznej
oraz wpływ tych form na korzyści czerpane
ze współpracy międzynarodowej przez
poszczególne kraje i grupy krajów.
 Istotna jest analiza podmiotów
kształtujących międzynarodową politykę
gospodarczą w skali grup krajów, regionów
geograficznych i skali globalnej.
Szczególnym przypadkiem takiej polityki
jest integracja regionalna.
Międzynarodowe stosunki gospodarcze
poświęcają tak\
e du\
o uwagi
organizacjom międzynarodowym jako
podmiotom międzynarodowej polityki
gospodarczej.
HANDEL
Handel międzynarodowy to handel między
wieloma narodami.
Handel zagraniczny odnosi się do handlu
jednego kraju.
Siły oddziaływujące na handel:
przymus
korzyści
 Handel międzynarodowy obejmuje
wszystkie mo\
liwe relacje wymiany
towarowej między uczestniczącymi w niej
krajami. Zasadza się na relacji kraj-
zagranica i obejmuje stosunki ka\
dego
kraju z innymi krajami.
 Handel zagraniczny otwiera gospodarkę
narodową w stosunku do świata
zewnętrznego, umiędzynaradawia ją,
przekształca w podmiot międzynarodowej
wymiany towarowej.
Tu widać wyraz
nie pojęcie gospodarki otwartej :
Jest to gospodarka powiązana ze światem
zewnętrznym, z której wypływają na rynki
zagraniczne strumienie krajowych dóbr i usług,
a w charakterze ekwiwalentu wpływają do niej
dobra i usługi pochodzenia zagranicznego.
Drugą warstwę tych przepływów stanowią
środki pienię\
ne.
 Gospodarka zamknięta jest
przeciwieństwem gospodarki otwartej.
Zakłada izolację gospodarki narodowej od
otoczenia zewnętrznego i handlu ,
zorientowanie na własne siły i środki oraz
na wymianę dóbr i usług wyłącznie w
granicach państwowych.
Udział krajów w handlu
zagranicznym
2/3 udziału w handlu zagranicznym
przypada na kraje wysokorozwinięte
ź przypada na kraje rozwijające się
kilka procent na kraje transformujące się
MI
DZYNARODOWY PODZIAA

MI
DZYNARODOWY PODZIAA

PRACY, KOOPERACJA I
PRACY, KOOPERACJA I
SPECJALIZACJA PRODUKCJI
SPECJALIZACJA PRODUKCJI
Międzynarodowy podział pracy -
Międzynarodowy podział pracy -
pojęcie
pojęcie
Międzynarodowy podział pracy jest
zjawiskiem uwarunkowanym historycznie i
stanowi szczególną formę ewolucji
społecznego podziału pracy dokonującego
się między podmiotami prowadzącymi
działalność gospodarczą w obrębie
ró\
nych organizmów państwowych.
Definicja
Podział pracy - sposób organizacji procesów
produkcyjnych w społeczeństwie, polegający
na wyodrębnieniu się grup ludzi zajmujących
się wytwarzaniem określonych produktów
(społeczny podział pracy), lub wykonujących
określone czynności przy wytwarzaniu tego
samego produktu (techniczny podział pracy).
 Międzynarodowy podział pracy 
ma miejsce wówczas, gdy jego uczestnicy
znajdują się w więcej ni\
w jednym kraju i
wykazują trwałe zainteresowanie rozwojem
produkcji pod kątem potrzeb obrotu
międzynarodowego.
Wykształcił się on w następstwie
społecznego podziału pracy, mającego
początkowo charakter lokalny.
Gdy rynki lokalne okazały się zbyt ciasne
w stosunku do potrzeb rozwijającej się
produkcji, wystąpiły tendencje do szukania
nowych partnerów najpierw w granicach
poszczególnych krajów, następnie zaś w
skali międzynarodowej.
Społeczny podział pracy
Podział pracy istniał ju\
w społeczeństwach
prehistorycznych - był to naturalny podział
pracy, wynikający z płci i wieku. Wzrost ilości
i ró\
nicowanie się wytwarzanych dóbr
doprowadziły do społecznego podziału
pracy, który przebiegał w trzech fazach:
pierwszy społeczny podział pracy polegał na
rozdzieleniu się uprawy roli i pasterstwa, miał
miejsce u schyłku wspólnoty pierwotnej.
 Drugi społeczny podział pracy doprowadził
do wyodrębnienia się we wczesnym
niewolnictwie rzemiosła z rolnictwa. W
wyniku trzeciego społecznego podziału
pracy, u schyłku niewolnictwa, powstała
grupa ludzi zajmująca się wyłącznie
pośrednictwem w wymianie towarowej -
kupcy. W ka\
dej z wyodrębnionych grup
dokonywały się dalsze podziały polegające
na specjalizacji w wytwarzaniu płodów
rolnych, produktów rzemieślniczych, usług i
handlu określonymi produktami.
Techniczny podział pracy
Następstwem postępu technicznego oraz rozwoju
produkcji stał się techniczny podział pracy,
polegający na podziale procesu produkcyjnego
dóbr i usług na fazy, czyli zespoły czynności lub
czynności pojedyncze wykonywane przez wąsko
wyspecjalizowanych, wyposa\
onych w coraz
bardziej skomplikowane narzędzia i maszyny
pracowników. Następowało przejście od
jednostkowej produkcji rzemieślniczej do masowej
produkcji przemysłowej. Techniczny podział pracy
umo\
liwia automatyzację procesów produkcyjnych.
Międzynarodowy podział pracy -
obecnie
Polega na tym, \
e poszczególne kraje
specjalizują się w wytwarzaniu tych
produktów, których inne kraje produkować
nie mogą (dotyczy to m.in. płodów rolnych
oraz surowców i materiałów) lub które
produkują relatywnie najtaniej (teoria
kosztów komparatywnych). Przejawem
międzynarodowego podziału pracy jest
handel zagraniczny.
Przesłanki międzynarodowego podziału
Przesłanki międzynarodowego podziału
pracy (okoliczności sprzyjające)
pracy (okoliczności sprzyjające)
Trwała nadwy\
ka produkcyjna.
Rozwój wymiany handlowej z innymi krajami.
Mo\
liwość długotrwałego przechowywania
produktów i przemieszczania na du\
e
odległości.
Rozwój infrastruktury organizacyjno 
ekonomicznej i technicznej.
Czynniki kształtujące międzynarodowy
Czynniki kształtujące międzynarodowy
podział pracy:
podział pracy:
1. CZYNNIKI WEWN
TRZNE: wią\
ą się ze
specyficznymi właściwościami gospodarek
konkretnych krajów.
2. CZYNNIKI ZWEN
TRZNE: chodzi o efekt
rozwoju międzynarodowego podziału
pracy oraz przekształceń strukturalnych w
gospodarce światowej.
Czynniki wewnętrzne:
1. Warunki naturalne istotne z punktu
widzenia specjalizacji (dawniej decydujące,
dziś mają znaczenie drugorzędne):
- Poło\
enie geograficzne.
- Klimat, warunki glebowe.
- Zasoby naturalne.
- Czynniki demograficzne (liczba i struktura
ludności)
2. Osiągnięty poziom rozwoju gospodarczego i
struktura gospodarki:
- Stan infrastruktury.
- Zgromadzony kapitał.
- Poziom technologiczny aparatu wytwórczego.
- Nowoczesność rozwiązań systemowo 
instytucjonalnych.
O mo\
liwościach inwestycyjnych decydują
posiadane zasoby a o ich efektywności
zdolności innowacyjne gospodarki, czyli:
- mo\
liwości ponoszenia nakładów na
badania naukowe,
- kształcenie kadr,
- opracowywanie rozwiązań
organizacyjnych,
- śledzenie dorobku zagranicy,
- szybkie wdra\
anie nowoczesnych
rozwiązań do produkcji.
Czynniki wewnętrzne kształtujące międzynarodowy podział pracy, c.d
Czynniki wewnętrzne kształtujące międzynarodowy podział pracy, c.d
3. Rosnąca rola postępu technicznego.
4. System gospodarczo-polityczny
(w tym społeczny).
5. Zdarzenia nieprzewidywalne
(tj. wojna, zaburzenia społeczne, klęski
\
ywiołowe)
6. Religia, kultura i tradycja.
Czynniki zewnętrzne kształtujące
międzynarodowy podział pracy:
Czynniki zewnętrzne, czyli wzajemne
oddziaływanie krajów o ró\
nym poziomie
rozwoju, potencjale ekonomicznym,
demograficznym, ró\
nych systemach
społeczno-politycznych.
Zasoby pracy
Zasoby pracy
Międzynarodowy podział pracy kojarzy się z
zasobami pracy jakimi dysponują narody.
Zasób pracy to jeden z czynników produkcji.
Generalnie, to ludność jest demograficzną
podstawą zasobów pracy. Ludność jest
zró\
nicowana w poszczególnych krajach. Jest nas
ok. 7 miliardów.
 Zasoby pracy wynikają z odjęcia ludzi nie
zdolnych do pracy czyli dzieci i ludności w
wieku emerytalnym. Pozostanie ok. 4
miliardów ludności jest w wieku
produkcyjnym. Nie wszyscy jednak
pracują poniewa\
występuje zjawisko
chronicznego bezrobocia.
We współczesnym świecie nie ma takiego
kraju który byłby w stanie sam wytworzyć
wszystkie asortymenty produktów. Narody z
całości wybierają sobie pewna grupę
asortymentową towarów które będą
produkować w zale\
ności jakimi zasobami
dany kraj dysponuje. Im większy asortyment
towarów będziemy wytwarzać tym większą
ilość środków musimy przeznaczyć aby
zapewnić odpowiednią jakość aby być
konkurencyjnym na rynku.
W ostatecznym rachunku podział pracy
jest podziałem produkcji.
Podstawowe cechy
międzynarodowego podziału pracy:
Ka\
dy naród z tej wielkiej produkcji i struktury
asortymentowej wybiera jakąś część a z innej
rezygnuje zostawiając ją dla innych narodów w
ramach międzynarodowego podziału pracy.
Kraje koncentrują się na wybranych
dziedzinach a rezygnują z innych, ka\
dy kraj
specjalizuje się w tych dziedzinach które
wybrał. Następuje więc specjalizacja produkcji.
 Ka\
dy naród rezygnuje z wytwarzania
wielu wyrobów i usług na rzecz innych
nie dlatego \
e są mu nie potrzebne, ale
dla tego \
e jego zasoby są zbyt
skromne aby o własnych siłach
wytwarzać te wyroby.
 W jaki sposób kraj ma zaopatrzyć się w te
wyroby które są mu potrzebne a z których
produkcji zrezygnował ?- mo\
e je zdobyć
na rynkach zagranicznych, ale musi
dysponować dewizami. Skąd wez
mie środki
na import ?  w ostatecznym rachunku
jedynym środkiem jest eksport, ale \
eby
eksportować trzeba się wyspecjalizować w
pewnej produkcji, aby wygospodarować
nadwy\
ki wyrobu, aby móc przeznaczyć je na
eksport i zdobyć dewizy.
 Międzynarodowy podział pracy jest
podziałem zadań produkcyjnych między
poszczególne kraje, w jego ramach
dokonuje się międzynarodowa specjalizacja
produkcji.
Tradycyjny międzynarodowy
podział pracy
a nowoczesny międzynarodowy
podział pracy
tradycyjny międzynarodowy podział pracy
=
międzygałęziowy podział pracy
nowoczesny międzynarodowy podział pracy
=
wewnątrzgałęziowy podział pracy
Tradycyjny międzynarodowy
podział pracy a współczesny
podział pracy
tradycyjny międzynarodowy podział pracy
=
międzygałęziowy podział pracy
nowoczesny międzynarodowy podział pracy
=
wewnątrzgałęziowy podział pracy
Klasyfikacje międzynarodowego
podziału pracy:
Wewnątrzgałęziowy międzynarodowy
podział pracy np. wymieniamy maszyny za
maszyny, chemikalia za chemikalia itp.
Międzygałęziowy podział pracy np.
wytwarzam chemikalia i wymieniam je nie
tylko na inne chemikalia, ale i na np.
maszyny.
 We współczesnych warunkach decydującą
rolę odgrywa wewnątrzgałęziowy podział
pracy. Przodującą pozycję we współczesnej
wymianie zajmują kraje wysoko rozwinięte (
na nie przypada 2/3 udziału światowej
wymiany towarowej ).
Gałęziowa struktura tych krajów jest zbli\
ona
i dlatego współcześnie dominuje wymiana
wewnątrzgałęziowa.
Czynniki, które wpływają na
międzynarodowy podział pracy:
nierównomierne rozmieszczenie zasobów
naturalnych w świecie ( zazwyczaj kraje
wysoko rozwinięte mają mniej zasobów
naturalnych)
czynnik naukowo techniczny  postęp
techniczny jest tworzony w krajach
wysokorozwiniętych
 zró\
nicowane wyposa\
enie krajów w pracę i
kapitał ( kraje wysoko rozwinięte to 20 %
ludności świata i gaśnie krzywa przyrostu
naturalnego, a w krajach słabo rozwiniętych
następuje eksplozja przyrostu naturalnego.
Główne zasoby kapitału ( nie tylko pieniądze
) znajdują się w krajach bogatych. Tam gdzie
nie ma kapitału produkcja jest pracochłonna
a tam gdzie jest kapitał produkcja jest
pracooszczędna, ale kapitałochłonna
STRUKTURY GOSPODARCZE
Międzynarodowy podział pracy ma
strukturotwórcze znaczenie i
wpływa na formowanie narodowych
struktur produkcyjnych.
Istnieje kilka rodzajów struktur :
Makrostruktura produkcji, czy gospodarki
 wielkie działy gałęzi narodowej
(rolnictwo, przemysł i usługi ). MPP
doprowadza do zró\
nicowania tych
struktur, ale nie eliminuje ich.
 Mikrostruktura - technologiczna struktura
wytwarzanych wyrobów  istnieje
międzynarodowy podział pracy zespołów,
podzespołów i procesów technologicznych
np. nie ma zakładu który produkowałby
samochód od A do Z ze swoich części.
Mo\
na te\
mówić o
Mo\
na te\
mówić o
komplementarności struktur
komplementarności struktur
produkcyjnych / gospodarczych
produkcyjnych / gospodarczych
Komplementarność struktur
gospodarczych  to wzajemne uzupełnianie
się przedsiębiorstw czy krajów w skali
międzynarodowej za pomocą eksportu i
importu. Oferowanie wzajemnych
świadczeń. Zakłada ona zró\
nicowanie
struktur gospodarczych, bo tylko takie mogą
się uzupełniać.
Komplementarność gospodarcza mo\
e
mieć charakter międzygałęziowy lub
wewnątrzgałęziowy:
Komplementarność międzygałęziowa
wynika z ró\
nic w zasobach czynników
produkcji, uzale\
nionych od ró\
nic w
zasobności złó\
surowców, intensywności
i sposobów ich eksploatacji, poło\
enia
geograficznego, warunków klimatycznych.
 Przykładem komplementarności
międzygałęziowej jest tradycyjny
międzynarodowy podział pracy, w ramach
którego jedne kraje specjalizują się w
produkcji surowców i \
ywności, pozostałe
zaś w produkcji wyrobów przemysłowych.
 Podstawę komplementarności
wewnątrzgałęziowej stanowią ró\
nice w
wydajności czynników produkcji. W miarę
rozwoju gospodarczego czynniki naturalne
i historyczne ustępują miejsca czynnikom
wynikającym z postępu naukowo-
technicznego.
Współcześnie na pierwszy plan wysuwa
się komplementarność
wewnątrzgałęziowa, polegająca na
wzajemnym uzupełnianiu się producentów
zespołów, podzespołów i części. Zamiast
rozwijania w jednym kraju wszystkich faz
produkcji, składających się na powstanie
wyrobu gotowego, następuje ich
rozdzielenie między współpracujące kraje
 zale\
nie od wydajności produkcji.
W efekcie powstaje wyrób gotowy
(montowany w jednym lub kilku
współpracujących ze sobą krajach), tańszy
i bardziej konkurencyjny. W przypadku
komplementarności wewnątrzgałęziowej,
producenci są ogniwami jednego procesu
wytwórczego, prowadzącego do
powstania wyrobu finalnego.
Metody zwiększania
międzynarodowej
komplementarności struktur
gospodarczych:
międzynarodowa specjalizacja produkcji;
międzynarodowa kooperacja w produkcji;
produkcja na wielką skalę;
produkcja wielkoseryjna.
Międzynarodowa specjalizacja
produkcji
Międzynarodowa specjalizacja produkcji 
oznacza ograniczenie asortymentu
wytwarzanych wyrobów lub liczby
realizowanych procesów technologicznych w
celu zwiększenia serii produkowanych
wyrobów będących przedmiotem specjalizacji
oraz zwiększenia efektywności posiadanych
czynników produkcji.
Specjalizacja produkcji mo\
e być
komplementarna albo substytucyjna:
komplementarna  określone towary stają się
przedmiotem obrotów międzynarodowych
dlatego, \
e są produkowane w jednym lub kilku
krajach, natomiast nie są produkowane tam,
gdzie jest na nie popyt;
substytucyjna  określone towary są
przedmiotem obrotów międzynarodowych, mimo
\
e produkuje się je w krajach będących
partnerami wymiany zagranicznej i towary te
konkurują ze sobą na rynku światowym.
Międzynarodowa kooperacja w
produkcji
Jest to specjalizacja uzgadniana z partnerami
zagranicznymi. Mo\
e mieć charakter dwustronny
lub wielostronny. W obydwu przypadkach
producentem wyrobów gotowych opartych na
dostarczanych przez kooperantów podzespołach
i częściach mogą być jeden, dwa lub wiele krajów.
Stanowi podstawę rozwoju komplementarności
wewnątrzgałęziowej, wią\
ąc kraje o zbli\
onym
poziomie technicznym i ekonomicznym.
Specyficzne cechy kooperacji:
kooperacja jest umocowana prawnie ( kontrakt
prawnie usankcjonowany )
więzi kooperacyjne mają długoterminowy charakter
obejmuje nie tylko więzi produkcyjne i technologiczne
ale równie\
sferę badań naukowych, laboratoryjnych
rozwija się w dziedzinach: samochodowych,
okrętowych, samolotowych, techniki kosmicznej
mo\
e być wielostronna, dwustronna , jedno
produktowa, wieloproduktowa, wewnątrz gałęziowa,
międzygałęziowa
Produkcja na wielką skalę
Produkcja na wielką skalę  jest
następstwem dą\
enia do osiągnięcia
optimum pod względem technicznym
(ATCmin) lub ekonomicznym (MC=MR).
Wielka skala produkcji stwarza mo\
liwości
specjalizacji oraz kooperacji.
Produkcja wielkoseryjna
Produkcja wielkoseryjna  wydłu\
anie
serii produkcji jest następstwem dą\
enia
do osiągania najni\
szych jednostkowych
kosztów produkcji. Umo\
liwia to rozło\
enie
kosztów stałych, a więc ponoszonych bez
względu na rozmiary produkcji, na większa
liczbę wyrobów.
 Międzynarodowa specjalizacja
produkcji jest podstawą
międzynarodowego podziału
pracy.
 Specjalizacja produkcji to ograniczenie
asortymentu wytwarzanych wyrobów lub liczby
procesów technologicznych w celu
zwiększenia efektywności posiadanych
czynników produkcji  umo\
liwia wzrost
wydajności pracy oraz obni\
enie cen co
sprawia, \
e produkt staje się konkurencyjny.
Jest wyjściowym warunkiem osiągnięcia
korzyści skali.
Mo\
e występować specjalizacja przedmiotowa
( grupy towarów ) i technologiczna ( fazy
procesów technologicznych).
Rodzaje międzynarodowej specjalizacji produkcji:
specjalizacja wg gotowych wyrobów
specjalizacja wg zespołów i podzespołów
specjalizacja wg faz procesów
technologicznych
TRADYCYJNY I WSPÓA
CZESNY
TRADYCYJNY I WSPÓA
CZESNY
MI
DZYNARODOWY PODZIAA
PRACY
MI
DZYNARODOWY PODZIAA
PRACY
TRADYCYJNY MI
DZYNARODOWY
PODZIAA
PRACY
Sens ekonomiczny MPP sprowadza się do
tego, i\
poszczególne kraje w wyniku
specjalizacji mogły rozwijać takie rodzaje
produkcji, w których osiągają względnie
wy\
szą wydajność pracy, a która pozwala
na lepsze wykorzystanie czynników
produkcji jakimi kraje te dysponują.
 Daje to mo\
liwość eksportowania dóbr
wytworzonych u siebie względnie tanio, a
import takich dóbr, których koszty
wytwarzania w tych krajach są wysokie lub
takich, które ze względów obiektywnych te
kraje nie mogą wytwarzać.
MPP decyduje o racjonalnym
wykorzystaniu przez poszczególne kraje
posiadanych przez nie czynników
produkcji.
 MPP podobnie jak gospodarka światowa
pojawił się w pewnym etapie rozwoju
historycznego, równolegle z gospodarką
światową. MPP przeszedł ewolucję.
Forma pierwotną MPP był tradycyjny
(dychotomiczny) MPP. Kształtował się on
w XVIII wielu, utrwalił w XIX i dotrwał XX.
 W XIX w tempo wzrostu produkcji sięgało
kilkuset procent. Wobec takiego przyrostu
zasadniczym problemem centrum
przemysłowego stała się ograniczona
chłonność ich rynków wewnętrznych oraz
rosnący deficyt surowców. Zaistniała więc
konieczność docierania z produktami do
coraz odleglejszych odbiorów, co umo\
liwiał
rozwój środków transportu.
 Równocześnie kraje te musiały
zintensyfikować dostawy surowców i
\
ywności dla zurbanizowanej i
zindustrializowanej Europy Zachodniej.
Tradycyjny międzynarodowy podział pracy
oparty był na teorii kosztów absolutnych A.
Smitha oraz kosztach komparatywnych
Riccardo.
MMP dotrwał w kształcie tradycyjnym do
drugiej wojny światowej. Obecnie wygląda
inaczej.
 Tradycyjny MPP charakteryzował się tym, \
e
na świecie wyodrębniły się dwie grupy
krajów:
1. Kraje uprzemysłowione: wąska grupa
krajów Europy Zachodniej, póz
niej dołączyły
Stany Zjednoczone i Japonia. Grupa ta
produkowała 90% produkcji światowej i
eksportowała 80% produkcji przemysłowej,
import natomiast wynosił 90% artykułów
rolnych. Czyli, \
e grupa ta była eksporterem
artykułów przemysłowych i importerem
artykułów rolnych.
2. Kraje surowcowo-rolne. Wytwarzały one
głównie artykuły surowcowo-rolne i
eksportowały je, a importowały artykuły
przemysłowe. Do tej grupy nale\
ała reszta
świata poza wcześniej wymienionymi.
Czynniki, które zdecydowały o
powstaniu tradycyjnego MPP:
Rewolucja przemysłowa. Kraje przestawiły
się na produkcję artykułów
przemysłowych, a ograniczyły produkcje
rolną. Nastąpił odpływ ludności ze wsi co
spowodowało wzrost popytu na artykuły
rolne.
 Rozwój systemu kolonialnego. Kraje
uprzemysłowione uzale\
niły od siebie
zarówno ekonomicznie i politycznie swoje
kolonie. Prowadziły tam politykę utrwalania
struktury gospodarek surowcowo  rolnych.
WSPÓA
CZESNY MI
DZYNARODOWY
PODZIAA
PRACY
Podstawowym czynnikiem jaki
zdeterminował współczesny
międzynarodowy podział pracy jest postęp
techniczny. Pozwolił on na diametralną
zmianę dotychczasowej pozycji wielu
krajom, które stając się samowystarczalne
w dziedzinach niegdyś niedostępnych dla
produkcji przestały być importerami danego
dobra a stały się jego eksporterami.
 Postęp techniczny skorygował więc wpływ
czynników naturalnych i przemysłowych
na specjalizację produkcji. Ponadto,
skrócił on czas rozwoju gospodarczego
(dla porównania: USA dochodziły do swej
potęgi gospodarczej blisko 100 lat,
podczas gdy  tygrysom azjatyckim udało
się osiągnąć dość wysoki poziom rozwoju
tylko w 30 lat).
 Pod pojęciem współczesnego
międzynarodowego podziału pracy
rozumiemy typ powiązań gospodarczych,
który ukształtował się po II wojnie
światowej. W dalszym ciągu istnieje tu
przewaga krajów najbardziej rozwiniętych,
jednak\
e nie jest ona tak przygniatająca
jak w tradycyjnym podziale pracy.
 Udział krajów wysokorozwiniętcyh w
produkcji globalnej stanowi ok. 60 %.
Podobnie w handlu międzynarodowym ich
udział oscyluje w granicach 75 %.
Kolejną ró\
nicą między tradycyjnym a
współczesnym międzynarodowym podziałem
pracy jest pojawienie się w gospodarce
światowej zupełnie nowych podmiotów, takich
jak:
Międzynarodowe instytucje i organizacje
ekonomiczne ( w tym: zrzeszenia, kartele,
międzynarodowe konsorcja ). Największą
rolę spełniają międzypaństwowe organizacje
ekonomiczne i ekonomiczno - społeczne
takie jak:
a) Międzynarodowy Fundusz Walutowy
b) Bank Światowy i jego grupa
c) Układ Ogólny w Sprawie Taryf i Handlu
(przekształcony w WTO)
d) Organizacja Narodów Zjednoczonych
łącznie z grupą Narodów Zjednoczonych.
 Organizacje integracyjne : UE, EFTA,
NAFTA, LAFTA, Mercosur, SPARTECA,
APEC, ASEAN, CEFTA, ECOWAS
(Economic Community of West Africa
Countries)
Przedsiębiorstwa transnarodowe
 Taka struktura podmiotowa współczesnej
gospodarki światowej spowodowała, \
e
we współczesnym międzynarodowym
podziale pracy ukształtowały się zupełnie
nowe rodzaje powiązań rzeczowych.
Obok wymiany usług, myśli technicznej
i know how, transferu kapitałów i siły
roboczej oraz międzynarodowej
kooperacji i specjalizacji produkcji
nowością jest tzw. handel
międzyfilialny.
Specyfika handlu międzyfilialnego polega na
tym, i\
obrót dokonywany jest w ramach
jednej firmy transnarodowej (między jej
zagranicznymi filiami), podczas gdy
klasyczną wymianę realizuje się między
podmiotami organizacyjnie i kapitałowo
niezale\
nymi.
 Charakter i specyfika współczesnego
międzynarodowego podziału pracy
związana jest ze strukturą współczesnej
gospodarki światowej, w której, wg MFW
mo\
na wyodrębnić następujące
podsystemy ekonomiczne:
 Kraje wysokorozwinięte: kraje Europy
Zachodniej, USA, Kanada, Australia, Japonia
oraz kilkanaście innych krajów w pozostałych
częściach świata (OECD). Kraje te
charakteryzują się bardzo dobrymi
wskaz
nikami ekonomicznymi (wysokość
PKB, dochód na mieszkańca, udział HZ w
PKB, tempo wzrostu etc), intensywnym
udziałem w handlu międzynarodowym oraz
skłonnością do: występowania tendencji
integracyjnych i rozwijania handlu
wzajemnego o charakterze
kooperacyjnym.
 Kraje rozwijające się w tym kraje najsłabiej
rozwinięte. Do grupy tej zalicza się prawie wszystkie
kraje afrykańskie, du\
ą część krajów Ameryki
A
acińskiej oraz niektóre kraje azjatyckie. Krajów
pozostających wcią\
w fazie rozwoju jest ok. 130, w
tym najsłabiej rozwiniętych 43. W krajach tych
wszystkie wskaz
niki ekonomiczne kształtują się na
bardzo niskim poziomie, infrastruktura techniczna,
społeczna, administracyjna jest upośledzona, kraje
te borykają się z problemami głodu, chorób, zbyt
du\
ego przyrostu naturalnego, anarchią, brakiem
stabilizacji politycznej. Ich udział w handlu
światowym jest marginalny, eksport ma charakter
monokulturowy a jego przedmiotem są towary
nieprzetworzone (efekt zacofania technicznego).
 Kraje transformujące gospodarki: są to kraje
regionu Europy Środkowo Wschodniej oraz byłe
republiki ZSRR, które odzyskały niepodległość.
Między tymi krajami panuje znaczna nierówność w
tempie rozwoju gospodarczego, w zakresie
dostosowywania gospodarek oraz osiąganych
efektów ekonomicznych. Niekwestionowanymi
leaderami w tej grupie są: Węgry, Polska, Czechy i
Słowenia. Kraje transformujące gospodarki są
zacofane ekonomicznie w stosunku do krajów
wysokorozwiniętych, w międzynarodowym podziale
pracy zajmują pozycję eksporterów wyrobów o
niskim stopniu przetworzenia, nie wykazują
tendencji do wzajemnej współpracy (są
ukierunkowane na wymianę z krajami
wysokorozwiniętymi).
 Kraje nowouprzemysłowione: do tej grupy
zalicza się  tygrysy azjatyckie , du\
ą część
krajów Azji Południowo Wschodniej oraz
część krajów Ameryki A
acińskiej. Kraje te
stanowią dość niejednolitą grupę (Korea Płd,
Tajwan a Brazylia, Meksyk czy Indie).
Współpracują przede wszystkim z krajami
wysokorozwiniętymi dla których produkują
określone wyroby (ich przewagą są niskie
koszty czynników produkcji). Charakteryzują
się szybkim tempem wzrostu oraz bardzo
du\
ym udziałem eksportu w generowaniu
PKB.
MI
DZYNARODOWY PODZIAA
PRACY
MI
DZYNARODOWY PODZIAA
PRACY
A GOSPODARKA ŚWIATOWA
A GOSPODARKA ŚWIATOWA
Gospodarka światowa to historycznie
ukształtowany i zmieniający się w czasie
system powiązań produkcyjnych,
technologicznych, handlowych,
finansowych i instytucjonalnych między
gospodarkami narodowymi ró\
nych
krajów, o ró\
nych poziomach rozwoju
gospodarczo-społecznego, włączający je
w ogólnoświatowy proces produkcji i
wymiany.
 Powiązania ekonomiczne: handlowe,
produkcyjne, inwestycyjne, techniczne,
walutowo-finansowe, instytucjonalne itp.
 Podmioty:
krajowe uczestniczące w międzynarodowym
podziale pracy (przedsiębiorstwa krajowe,
instytucje i organizacje państwowe, organy
rządowe);
międzynarodowe (przedsiębiorstwa,
organizacje, instytucje integracyjne);
transnarodowe (przedsiębiorstwa, organizacje,
instytucje integracyjne).
 We współczesnej gospodarce światowej
zmienia się tak\
e charakter
międzynarodowego podziału pracy:
specjalizacja o charakterze
międzygałęziowym ustępuje miejsca
specjalizacji wewnątrzgałęziowej, a wymiana
wyrobów gotowych  wymianie podzespołów
i części wyrobów gotowych. W związku z tym
wzrasta znaczenie wzajemnych powiązań
gospodarczych w obrębie krajów rozwiniętych
gospodarczo i maleje znaczenie powiązań
między krajami rozwiniętymi gospodarczo
a krajami słabo rozwiniętymi.