MI
DZYNARODOWE
STOSUNKI
GOSPODARCZE
dr Sylwia Machowska
Literatura piękna
Literatura podstawowa:
Międzynarodowe stosunki gospodarcze, red.
naukowa J. Rymarczyk, PWE,
Warszawa 2010 Literatura uzupełniająca:
Międzynarodowe stosunki gospodarcze, A.
Budnikowski, PWE, Warszawa 2001
Międzynarodowe stosunki gos[podarcze, P. R.
Krugman, M. Obstfeld, PWN, Warszawa 1993
Makroekonomia gospodarki otwartej, E. M.
Pluciński, Warszawa 1998
WST
P DO MI
DZYNARODOWYCH
STOSUNKÓW GOSPODARCZYCH
Ekonomia - jest nauką o tym, jak
społeczeństwa radzą sobie z problemem
rzadkości zasobów, jak u\
ywają ich do
produkcji wartościowych dóbr i jak dzielą
je pomiędzy ró\
ne grupy ludzi.
Ekonomia - to nauka o tym, jak
społeczeństwa wykorzystują
ograniczone zasoby dla produkcji
ró\
nych dóbr i o ich podziale pomiędzy
ró\
ne grupy ludzi.
Rzadkość
Pojęcie ograniczoności (rzadkości)
zasobów wynika z faktu, \
e ludzie zawsze
chcą konsumować więcej ni\
są w stanie
wytworzyć. Powstaje luka między ogólną
sumą dóbr i usług potrzebnych do
zaspokojenia potrzeb społeczeństwa, a
mo\
liwością ich wytworzenia.
Ograniczoność środków
Ograniczone środki mogą być zastosowane w
ró\
ny sposób. Do wytworzenia tego samego
produktu mo\
na u\
yć ró\
nych narzędzi,
materiałów, metod i technik produkcji. Środki
materialne i finansowe mo\
na stosować
alternatywnie. Powstaje więc problem wyboru.
Poniewa\
jednak nie mo\
na tych samych środków
skierować do ró\
nych dziedzin, by realizować
ró\
ne cele, nale\
y się zająć ich alokacją, czyli
odpowiednim rozdysponowaniem.
 Stąd wniosek, \
e ekonomia stawia
sobie za cel sformułowanie teorii
racjonalnego gospodarowania rzadkimi
środkami, mającymi alternatywne
zastosowanie.
Ekonomiczny aspekt ludzkiej działalności
Gospodarczy charakter ludzkiej działalności
jest jednym z wielu jej aspektów, choć czasem
mo\
e mieć znaczenie pierwszoplanowe 
praca najemna, własna firma.
Aspekt ten dotyczy natury gospodarowania,
która obejmuje grupę zachowań ludzkich,
których z kolei efektem jest wytwarzanie
dóbr, pomna\
anie dochodu i majątku,
wymiana dóbr, czy sposób podejmowania
decyzji.
Proces gospodarowania
Jaki jest cel gospodarczej działalności
człowieka?
Naturalnym celem gospodarczej
działalności człowieka jest zaspokajanie
potrzeb.
 Co to są za potrzeby? Jaka jest ich
struktura?
Potrzeba to subiektywne odczuwanie
braku, niezaspokojenia lub po\
ądania
określonych rzeczy bądz
warunków, które
człowiek uwa\
a za niezbędne do
utrzymania go przy \
yciu, umo\
liwienia mu
rozwoju, realizowania ról społecznych itp.
Cechami potrzeb są indywidualizm i
subiektywizm.
 Jakie środki słu\
ą do zaspokojenia potrzeb?
Zaspokojenie potrzeb (osiąganie korzyści)
wymaga odpowiednich środków przede
wszystkim materialnych. Wszystkie środki
słu\
ące bezpośrednio lub pośrednio do
zaspokajania potrzeb ludzkich w formie
rzeczy, usług lub stanu, nazywamy dobrami.
 Jaki jest związek między zaspokajaniem
potrzeb a dobrami produkcyjnymi?
Zaspokajanie potrzeb to przede wszystkim
konsumpcja. Dobra konsumowane określa
się jako dobra konsumpcyjne, wytwarza
się je z dóbr produkcyjnych.
Jednak wiele dóbr mo\
e mieć
jednocześnie charakter konsumpcyjny i
produkcyjny.
 Jakie właściwości mają dobra
ekonomiczne?
Dobra ekonomiczne (wytwarzane przez
człowieka w ograniczonej ilości) mają dwie
główne cechy:
- do ich wytwarzania trzeba u\
yć pracy
ludzkiej oraz innych dóbr ekonomicznych,
- są dobrami rzadkimi (w danym czasie
mogą być wytworzone w ograniczonej ilości
i przez to tylko częściowo zaspokoić
potrzeby).
 Na czym polegają: produkcja, podział,
konsumpcja?
Produkcja to wytwarzanie dóbr i usług.
Podział zajmuje się rozdysponowaniem
dóbr rzadkich między producentów i
konsumentów.
Konsumpcja zaś polega na zaspokajaniu
potrzeb ludzkich przy pomocy dóbr i usług.
Co to są czynniki wytwórcze?
Czynnik wytwórczy (inaczej: nakład,
czynnik produkcji) - to dobro lub usługa
wykorzystywana w procesie produkcji.
Klasyczny podział czynników wytwórczych
obejmuje kolejno ziemię, pracę i kapitał.
Mogą to zatem być zarówno materiały,
maszyny, surowce, praca i inne niezbędne
czynniki.
Przedsiębiorstwo zazwyczaj ustala
konkretne proporcje pomiędzy czynnikami
wytwórczymi, a więc stosuje pewną metodę
produkcji.
Gospodarowanie jako proces
dokonywania wyborów
Fundamentalne zało\
enie ekonomii
(klasycznej) mówi o tym, \
e potrzeby
ludzkie są nieograniczone, a środki będące
do dyspozycji ka\
dego społeczeństwa są
ograniczone. Stąd konieczność wyboru
 coś za coś  zawsze jeśli wybieramy
jedno to tracimy coś innego. Pojawia się
kategoria kosztu alternatywnego.
Gospodarowanie - współzale\
ności
EKONOMIA jest
nauką o ...
zaspokajaniu potrzeby są
potrzeb nieograniczone
oznacza to, \
e
wszystkim
konieczne jest
które dotyczą
wyborom
dokonywanie
konsumpcji dóbr i
towarzyszą
wyboru
usług
koszty
alternatywne
które są poda\
surowców
produkowane z jest ograniczona
rzadkich zasobów
Koszt alternatywny
Koszt alternatywny to koszt
zaniechanych mo\
liwości. Mierzony jest
on wartością tej produkcji, której nie
realizujemy lub z której rezygnujemy w
tym celu, aby zwiększyć produkcję innych
dóbr lub innej wartości.
Koszt alternatywny to najlepsza z
odrzuconych alternatyw.
Podstawowe problemy wyboru
ekonomicznego
Mając na uwadze nieograniczone potrzeby
człowieka oraz ograniczone zasoby
czynników wytwórczych (praca, kapitał i
ziemia), które słu\
ą do produkcji dóbr i
usług  zaspokajających te potrzeby 
społeczeństwo gospodarujące stoi przed
koniecznością wyboru, co do tego: jakie i
ile czynników wytwórczych przeznaczyć na
produkcję dobra X, Y, czy Z.
 O alokacji czynników wytwórczych pomiędzy
ró\
ne zastosowania (produkcję X, Y, Z) w
mechanizmie rynkowym decyduje rynek,
dokładniej cena równowagi rynkowej.
 Rynek jest właśnie tym miejscem, gdzie
podmioty gospodarujące w gospodarce
towarowo pienię\
nej, kierując się
racjonalnością wyborów (kupić najtaniej i
sprzedać najdro\
ej) porozumiewają się co
do przedmiotu kupna  sprzeda\
y (co?,
ile?) oraz jego ceny.
Uzgodniona cena pomiędzy kupującym a
sprzedającym, a więc reprezentantem
popytu i poda\
y, jest niczym innym jak
ceną równowagi na danym rynku.
 Sfinalizowanie aktu kupna i sprzeda\
y, np.,
na dobro X jest jednocześnie sygnałem dla
producenta: co? i ile? produkować.
Racjonalność gospodarowania
przedsiębiorcy, nastawionego na
maksymalizację zysku, określa dodatkowo
odpowiedz
na pytanie - jak? produkować.
Przedsiębiorca znając cenę sprzeda\
y dobra
X będzie zmierzał do zakupu  na miarę
swoich środków finansowych  takiej ilości
czynników wytwórczych, by stosując
osiągalną technikę zminimalizować
przeciętny koszt produkcji przy danej skali
zbytu.
Biorąc pod uwagę fakt, \
e do produkcji
ka\
dego dobra potrzebna jest określona
ilość czynników produkcji (adekwatnie do
zastosowanej techniki wytwarzania, która
wyznacza proporcje pomiędzy stosowanymi
czynnikami produkcji), wielkość zakupu
dobra X określa zatem popyt na
określoną ilość czynników wytwórczych
niezbędnych do produkcji dobra X.
 W ten sposób następuje alokacja czynników
wytwórczych za pośrednictwem mechanizmu
rynkowego pomiędzy ró\
ne zastosowania w
gospodarce.
 Nale\
y pamiętać, \
e popyt zgłaszany na
dobro X, Y, czy Z jest zgłaszany równie\
na
podstawie racjonalnych wyborów
konsumenta.
Konfrontacja preferencji konsumenta, co
do danych dóbr w kontekście wyobra\
eń
o wartości u\
ytkowej dobra X,Y,Z z
mo\
liwością ich zakupu, o czym
decydują ceny tych dóbr i dochód
konsumenta, określa spektrum
racjonalnych wyborów konsumenta.
 Zarówno w przypadku konsumenta
(reprezentant popytu), jak i przedsiębiorcy
(reprezentant poda\
y) mamy do czynienia
z racjonalnym wyborem.
 Poczucie najlepszego wyboru w
przypadku konsumenta występuje, gdy
wykorzystany bud\
et na zakup dóbr
zaspokajających jego potrzeby jest
wyborem najlepszym z mo\
liwych.
 Poczucie najlepszego wyboru w
przypadku producenta występuje zaś, gdy
wykorzystany bud\
et na zakup czynników
produkcji gwarantuje mu ich największą
u\
yteczność mierzoną minimalnym
(najmniejszym z mo\
liwych w danych
warunkach) kosztem przeciętnym
produkcji.
Prosty model gospodarki 
krzywa mo\
liwości
produkcyjnych
Krzywa mo\
liwości produkcyjnych
 krzywa transformacji produktu
Istotę racjonalnych wyborów ekonomicznych
(wyborów najlepszych z mo\
liwych w
uproszczonym modelu gospodarki) ilustruje
krzywa mo\
liwości produkcyjnych, która
znajduje uzasadnienie w poni\
szym
przykładzie:
Przykład
Wyobraz
my sobie, ze gospodarka kraju LILIPUT
dysponuje określonymi zasobami czynników
produkcji, w tym zasobem 5 pracowników, których
mo\
e alokować pomiędzy produkcję ró\
nych dóbr.
Inne czynniki wytwórcze (np. maszyny) są
nieprzenoszalne i niezmienne (ceteris paribus).
Korzystając z kolejnych uproszczeń naszej
modelowej analizy załó\
my, \
e w danej gospodarce
produkujemy tylko koszule i komputery, zaś ka\
dy
pracownik  ze względu na swoją uniwersalność 
mo\
e być zatrudniony zarówno przy produkcji koszul,
jak i komputerów oraz, \
e ka\
dy kolejny zatrudniony
uzyskuje taką samą wydajność.
W analizowanym przypadku, ka\
dy pracownik
mo\
e wyprodukować w porównywalnym czasie
2 koszule lub jeden komputer. Skrajnymi
przypadkami zatrudnienia mo\
e być
zatrudnienie wszystkich pięciu pracowników
przy produkcji koszul i \
adnego przy produkcji
komputera lub odwrotnie. Biorąc pod uwagę, \
e
zaspokojenie potrzeb związane jest z
posiadaniem jednocześnie koszuli i komputera,
nale\
y rozpatrzyć rozdysponowanie 5
pracowników pomiędzy produkcję obu dóbr.
Mo\
liwe warianty zatrudnienia i wielkości produkcji
prezentuje tabela.
Alokacja czynników wytwórczych między ró\
ne zastosowania
Liczba Zatrudnienie Zatrudnienie Wielkość Wielkość
pracowników przy przy produkcji produkcji
produkcji produkcji koszul komputerów
koszul komputerów
5 5 0 10 0
5 4 1 8 1
5 3 2 6 2
5 2 3 4 3
5 1 4 2 4
5 0 5 0 5
Jeśli przedstawimy powy\
sze kombinacje
dóbr za pomocą osi współrzędnych, to
łącząc je uzyskamy wykres zwany krzywą
mo\
liwości produkcyjnych.
KMP jest właśnie zbiorem ró\
nych
kombinacji wyprodukowanych koszul i
komputerów przy pełnym wykorzystaniu
zasobów czynników wytwórczych.
KMP
 A
atwo zauwa\
yć, \
e przy ka\
dej kombinacji
produkowanych koszul i komputerów,
zawsze wykorzystujemy 5 pracowników.
Oznacza to, \
e KMP jest zbiorem
najlepszych z mo\
liwych kombinacji dwóch
dóbr wyprodukowanych w oparciu o
wszystkie posiadane zasoby.
Ka\
dy punkt le\
ący poni\
ej krzywej oznacza
niepełne wykorzystanie czynników
wytwórczych, zaś ka\
dy punkt powy\
ej
krzywej transformacji oznacza kombinację
dóbr nieosiągalną dla danej gospodarki przy
danych zasobach.
 W naszym modelu
alokujemy 5
pracowników, przy
zało\
eniu ceteris
paribus, pomiędzy
produkcję koszul i
komputerów i tak np.
kombinacja 6 koszul i 1
komputera, le\
ąca
poni\
ej krzywej
transformacji wymaga
zatrudnienia 4
pracowników, czyli
mamy niepełne
Przypomnienie: Ka\
dy pracownik mo\
e
wykorzystanie
wyprodukować w porównywalnym czasie 2
koszule lub jeden komputer. czynników
wytwórczych w danej
gospodarce.
 Jest to sprzeczne z zasadą racjonalnych
wyborów, czyli takim rozdysponowaniem
zasobów pomiędzy ró\
ne zastosowania, by
uzyskany był efekt najlepszy (tu największy)
z mo\
liwych. Nie wykorzystanie jednego
pracownika jest na to dowodem.
KMP potwierdza jednocześnie, \
e ka\
da
kombinacja dóbr le\
ąca powy\
ej nie jest
mo\
liwa do osiągnięcia.
 Przy zało\
eniu ceteris
paribus (ilość i jakość
czynników
wytwórczych jest
stała) osiągnięcie
kombinacji np. 10
koszul i 1 komputera
jest niemo\
liwe, gdy\

do produkcji
potrzebnych jest& .?.
6 pracowników
 Posuwając się po krzywej
KOSZULE
transformacji w dół łatwo
zauwa\
yć, \
e
ka\
dorazowe zwiększenie
produkcji komputerów z 0
do 1; 1 do 2; 2 do 3, itd.
jest okupione
zmniejszeniem produkcji
koszul odpowiednio z 10
do 8; 8 do 6; 4 do 2, itd.
Poruszając się po krzywej
w górę zmiany będą
odwrotne: zwiększenie
produkcji koszul okupione
KOMPUTERY
jest zmniejszeniem
produkcji komputerów.
 Krzywa transformacji produktu ilustruje
więc efekt substytucji pomiędzy
analizowanymi kombinacjami dóbr.
Oznacza to, \
e - w warunkach pełnego
wykorzystania czynników wytwórczych-
zwiększenie produkcji jednego dobra,
mo\
e się dokonać tylko kosztem
zmniejszenia produkcji drugiego dobra.
 Zwiększenie produkcji jednego dobra
okupujemy utratą drugiego dobra.
Jest to koszt utraconych mo\
liwości produkcji
jednego dobra w wyniku zwiększenia produkcji
dobra alternatywnego.
Koszt alternatywny jest więc kosztem jaki ponosimy
decydując się na wzrost produkcji dobra
alternatywnego mając do dyspozycji niezmienną
wielkość zasobu czynników produkcji.
 Koszt alternatywny to koszt utraconych
(zaniechanych) mo\
liwości. Mierzony jest
wartością tej produkcji, której nie
realizujemy lub z której rezygnujemy, aby
zwiększyć produkcje innych dóbr.
KMP trochę inaczej
W praktyce najczęściej występuje mo\
liwość wyboru
 więcej jednego, mniej drugiego , którą uogólnia się
w postaci krzywej mo\
liwości produkcyjnych
(krzywej transformacji produktu).
Efektywność produkcji  występuje gdy
społeczeństwo nie mo\
e zwiększyć produkcji
jednego dobra, nie zmniejszając produkcji drugiego
dobra.
Gospodarka efektywna znajduje się na krawędzi
(krzywej) mo\
liwości produkcyjnych.
Krzywa mo\
liwości produkcyjnych
Dobra
konsumpcyjne
C max
A
E
B
D
C
Dobra
inwestycyjne
I max
Krzywa mo\
liwości produkcyjnych
Przyszłe mo\
liwości produkcyjne kraju
zale\
ą od tego w jakich proporcjach są
wytwarzane dobra konsumpcyjne i
inwestycyjne tzn. czy na krzywej
transformacji znajdujemy się w punkcie A, B
czy C.
Je\
eli dany kraj wytwarza więcej dóbr
inwestycyjnych to w przyszłości krzywa
mo\
liwości produkcyjnych mo\
e przesunąć
się w prawo.
KMP
Krzywa mo\
liwości produkcyjnych
przedstawia problem rzadkości, konieczności
wyboru i kosztu alternatywnego.
dobro B
dobro A
KMP
Krzywa mo\
liwości produkcyjnych na całej
swojej długości przedstawia najlepszą,
mo\
liwą do wytworzenia strukturę
produkcji przy nie zmienionym zasobie
czynników wytwarzania. Kształt krzywej
wskazuje na problem substytucyjności dóbr,
czyli zastępowania jednych dóbr drugimi
(zwiększenie produkcji jednego dobra jest
mo\
liwe jedynie za cenę zmniejszenie
produkcji innego dobra).
Zmiany technologii a KMP
Poprawa technologii produkcji
dobra A przesuwa krzywą z
B
KMP1 do KMP2. Z tytułu
poprawy technologii mo\
na
KMP2
zwiększyć produkcję dobra A
KMP1
przy wykorzystaniu takiej
KMP3
samej ilości czynników
produkcji. Pogorszenie
A
technologii produkcji dobra A
przesuwa krzywą do KMP3;
oznacza to, \
e wykorzystując
tę sama ilość czynników
produkcji produkuje się mniej
dobra A.
Zmiany technologii a KMP
Przesunięcie początkowej
krzywej mo\
liwości
B
produkcyjnych KMP1 do KMP2
KMP2
oznacza poprawę technologii
produkcji obu dóbr. Przesunięcie
KMP1
do KMP3 oznacza pogorszenie
KMP3
technologii zarówno w produkcji
dobra A jak i B. Takie zmiany
A
poło\
enia KMP mogą być
spowodowane równie\
wzrostem
ilości dostępnych zasobów
(KMP2) lub ich ograniczeniem
(KMP3).
 Co oznacza przesunięcie KMP w prawo?
Przesunięcie krzywej KMP jest przejawem
zmian w procesie produkcyjnym,
technologicznym. Przesunięcie w prawo
świadczy o innowacjach technicznych, albo
o zwiększeniu zasobów czynników
produkcji i oznacza relatywne zmniejszenie
rzadkości produkowanego dobra.
Przesunięcie KMP w konsekwencji
oznacza równie\
zwiększenie dochodu
narodowego.
Jak jeszcze zatem mo\
na wpłynąć
na przesunięcie KMP?
 OTWORZYĆ GOSPODARK

 Po przypomnieniu sobie istoty
racjonalnych wyborów w procesie
gospodarowania rzadkimi zasobami
rozszerzymy analizę postrzegając krzywą
KMP w gospodarce otwartej.
 Przeanalizujemy w jaki sposób otwarcie
gospodarki danego kraju i włączenie jej do
rynku światowego mo\
e wpłynąć na
zwiększenie efektywności gospodarowania.
Inaczej mówiąc, będziemy analizować wpływ
internacjonalizacji społecznego procesu
gospodarowania na zwiększenie dochodu
narodowego przy danych zasobach
czynników wytwórczych  czyli przesuwanie
w prawo KMP.
 Mówiąc o internacjonalizacji społecznego
procesu produkcji odniesiemy się nie tylko
do powszechnej jej formy, czyli handlu
międzynarodowego, ale równie\
do alokacji
czynników wytwórczych w skali światowej
w warunkach postępującej globalizacji
procesów gospodarowania.
DZI
KUJ
ZA UWAG