60

N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

Analiza zmian wielkości

sił retencyjnych zatrzasków sferycznych

Wielkość siły retencyjnej zaczepu ze-
wnątrzkoronowego typu zatrzaskują-
cego jest parametrem determinującym
powodzenie postępowania protetyczne-
go. W uzupełnieniach kombinowanych
opartych na zatrzaskach sferycznych
przytwierdzonych do koron sterowanie
siłą utrzymującą odbywa się za pomocą
matryc wykonanych z tworzywa, które
posiadają różne siły zaciskające. Obręcz
matrycy przechodzi przez równik kuli
patrycy i zaklinowując się, tworzy układ
matryca – patryca.

Skomplikowany proces laboratoryjny

może doprowadzić do sytuacji, w której
patryca typu sferycznego zwiększy lub
zmniejszy nieznacznie swoją objętość
w stosunku do pierwotnego wzorca
z tworzywa spalanego bezresztowo.
Dzieje się tak ze względu na stosowanie
w procesie laboratoryjnym różnych stę-
żeń płynów mas osłaniających podczas
procesu odlewniczego.

E

TAPY

ANALIZY

Wzorce patryc zatrzasków Preci Ball
PC firmy Preci-Line

®

System z przy-

twierdzonymi prętami z zaczepami
zostały zatopione w masie osłaniającej
Premium firmy Siladent

®

rozrobionej

roztworami płynów Typ 100 o 11 róż-
nych stężeniach.

Użyto następujących stężeń: 1. 100%

płynu Typ 100, 0% wody destylowa-
nej, 2. 90% płynu Typ 100, 10% wody
destylowanej, 3. 80% płynu Typ 100,
20% wody destylowanej, 4. 70% pły-
nu Typ 100, 30% wody destylowanej,
5. 60% płynu Typ 100, 40% wody
destylowanej, 6. 50% płynu Typ 100,
50% wody destylowanej, 7. 40% pły-
nu Typ 100, 60% wody destylowanej,

SŁOWA KLUCZOWE



wielkości sił

retencyjnych zatrzasków sferycznych,
Preci Ball PC, płyn Typ 100, zatrzaski
sferyczne, analiza, postępowanie
protetyczne

STRESZCZENIE



Artykuł przedstawia

etapy, metody i wyniki analizy zmian
wielkości sił retencyjnych zatrzasków
sferycznych Preci Ball PC firmy
Preci-Line

®

System przy zastosowaniu

różnych stężeń płynu Typ 100 do masy
osłaniającej Premium firmy Siladent

®

.

mgr lic. tech. dent. Szymon Marciniak

1

, dr n. med. Piotr Fabjański

2

Z

analizowano zmiany

wielkości sił retencyjnych

zatrzasków sferycznych Preci

Ball PC firmy Preci-Line

®

System przy zastosowa-
niu różnych stężeń płynu

Typ 100 do masy osłaniają-

cej Premium firmy Siladent

®

.

8. 30% płynu Typ 100, 70% wody
destylowanej, 9. 20% płynu Typ 100,
80% wody destylowanej, 10. 10% pły-
nu Typ 100, 90% wody destylowanej,
11. 0% płynu Typ 100, 100% wody
destylowanej.

Po wypaleniu pierścieni z negatywem

z masy osłaniającej i odlaniu ich meto-
dą gazową ze stopu nieszlachetnego
Kera N, kule próbek zostały wypiasko-
wane tlenkiem glinu 110 μ i wypole-
rowane w identycznych warunkach
szczotkami nasyconymi pastą polerską
o dwóch stopniach abrazyjności.

Druga część próbki z matrycą umiej-

scowioną w łożu została wykonana
analogicznie do wzorca patrycy z przy-
twierdzonym prętem z zaczepem.
Żółta matryca o sile normalnej, osa-
dzona w tym samym łożu, była użyta
do wszystkich wykonanych prób jako
stała badania. 11 grup uzyskanych w ten
sposób poddano następnie obciążeniom
rozrywającym. Wykonano 33 próby,
po trzy dla każdej patrycy z siłą wstępną
(napinającą układ) 0,1 N w temperatu-
rze 21°C i wilgotności 64%. Odległość
pomiędzy uchwytami maszyny zrywają-
cej wynosiła 69 mm. Prędkość badania
wynosiła 100 mm/min. Ze względu
na brak zadowalającej retencji zacze-
pów usunięto próby, w których średnia
siła utrzymująca układ matryca – patry-
ca wynosiła poniżej 3,75 N.

Były to próby: 2. 90% płynu Typ 100,

10% wody destylowanej, gdzie śred-
nia siła rozrywająca serii trzech prób
(przerywająca układ matryca – patry-
ca) F

max

wynosiła 2,98 N, 7. 40% płynu

Typ 100, 60% wody destylowanej, gdzie
średnia siła rozrywająca serii trzech
prób (przerywająca układ matryca – pa-

P

RACA

RECENZOWANA

61

4

/ 2 0 1 0

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

tryca) F

max

wynosiła 2,65 N, 9. 20% płynu

Typ 100, 80% wody destylowanej, gdzie
średnia siła rozrywająca serii trzech
prób (przerywająca układ matryca –
patryca) F

max

wynosiła 3,60 N, 10. 10%

płynu Typ 100, 90% wody destylowanej,
gdzie średnia siła rozrywająca serii
trzech prób (przerywająca układ matry-
ca – patryca) F

max

wynosiła 3,70 N.

Wyniki prób poddano jednoetapowej

analizie wariancji jednoczynnikowej,
a następnie porównano przy pomocy
testu „t” (studenta) wartości siły dla
określonego wzorca patrycy.

Analiza przy pomocy testu „t” (stu-

denta) wykazała, że nie ma istotnych
różnic statystycznych między średnimi
dla próbek: 11. 0% płynu Typ 100, 100%
wody destylowanej, 1. 100% płynu
Typ 100, 0% wody destylowanej, jak
również nie ma istotnych różnic staty-
stycznych między średnimi dla próbek:
3. 80% płynu Typ 100, 20% wody desty-
lowanej, i 8. 30% płynu Typ 100, 70%
wody destylowanej.

Stabilizacja protezy ruchomej na pod-

łożu protetycznym w technikach kombi-
nowanych jest podstawą prawidłowego
funkcjonowania urządzenia protetycz-
nego zakotwiczonego na zatrzaskach
sferycznych (1, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 15,
23, 25, 26).

Jakkolwiek za ustabilizowanie prote-

zy, które przeciwdziała ruchom bocz-
nym w dynamice uzupełnienia, jest od-
powiedzialne perfekcyjne frezowanie
z zasuwą wewnątrzkoronową interlock,
tak za przeciwstawianie się siłom pio-
nowym odpowiada dodatkowy zaczep,
który może być w formie zatrzasku
sferycznego (7, 8, 11, 14, 21, 23-26).

W przypadku protez nakładowych

typu overdenture, gdzie zatrzask sfe-

ryczny jest stosowany bezpośrednio
na wkład koronowo-korzeniowy lub
do wszczepu kostnego, sytuacja jest
bardziej skomplikowana. Bezpośrednio
na zaczep działają składowe wszystkich
sił dynamicznych, gdyż nie ma struktu-
ry wprowadzającej protezę na jedno-
znaczną pozycję w postaci frezowania
z zasuwą wprowadzającą lub w formie
okrężnego frezowania w postaci koro-
ny teleskopowej zamkniętej, otwartej
lub pierścieniowej, ewentualnie belki
równoległej (1, 10, 15, 17, 18, 20, 23, 26).
W rezultacie może to być przyczyną
problemów z utrzymaniem protezy
na podłożu protetycznym lub szybszym
zużyciem elementów. Dlatego w sys-
temach, które nie mają powierzchni
wprowadzającej, szczególnie istotna jest
stabilność samego zaczepu (1).

Stabilność jest ściśle związana z siłą

samego zatrzasku mierzoną w niuto-
nach (26). Siła ta nie może być zbyt
duża, gdyż może wywołać ekstruzję
zęba oporowego podczas zdejmowania
protezy. Według przyjętych powszech-
nie zasad dla zaczepów zewnątrzko-
ronowych i dokorzeniowych górna
granica siły utrzymującej zawiera się
zwykle pomiędzy 7-9 N. Dolna granica
oscyluje pomiędzy 3-4 N, w zależności
od rodzaju zaczepu. Dzięki frezowaniu
możliwe jest zmniejszenie siły utrzy-
mującej zaczepu do 3 N przy słabych
zębach oporowych, gdyż siłę zaczepu
zewnątrzkoronowego zwiększa dodat-
kowo siła tarcia na powierzchniach
ciernych (26).

Wydaje się, że kiedy rozpatrywane

są zaczepy do protez nakładowych
typu overdenture, konieczne jest nie-
znaczne zwiększenie dolnej granicy
siły utrzymującej na samym zatrzasku

sferycznym. Istotnymi kwestiami
są tu również podatność błony śluzowej
jamy ustnej, konsystencja śliny, stopień
zaniku wyrostka zębodołowego itd.
(1, 8, 23).

Aby precyzyjnie określić te wielkości,

konieczne jest wyselekcjonowanie każ-
dej z nich i określenie, jakie czynniki
podczas całego procesu laboratoryjne-
go i klinicznego wpływają na powodze-
nie rehabilitacji protetycznej.

Najprostszym rozwiązaniem wyda-

wałoby się prześledzenie i przeanalizo-
wanie całego procesu laboratoryjnego
wykonania zaczepów sferycznych,
ze szczególnym naciskiem na proces
odlewniczy, co też autorzy poczynili
podczas opisywanych badań in vitro.

Ocena rzeczywistej wartości reten-

cyjnej jest bardzo efektywną metodą
porównawczą stabilności elementów
używanych w protetyce stomatolo-
gicznej. Badania przeprowadzone
na wkładach koronowo-korzeniowych
pokazują, że elementy wykazujące wyż-
szą retencję są również bardzo odporne
na przemieszczenia w wyniku działań
naprężeń funkcjonalnych (3).

Zależność tę można z powodzeniem

zastosować do wszystkich elementów
używanych w jamie ustnej, w tym
również do zatrzasków sferycznych,
gdzie trudności funkcjonalne, ściśle
związane z dynamiką układu stoma-
tognatycznego, niosą ze sobą ryzyko
uszkodzenia uzupełnienia protetyczne-
go, zęba oporowego lub szybsze zużycie
się elementów retencyjnych.

Zatrzask Preci Ball PC – oparty

na konstrukcji sferycznej z bezpośred-
nim umiejscowieniem kuli na podsta-
wie elementu – wykazuje w swojej
budowie istotną zaletę funkcjonalną

62

N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

w postaci braku dodatkowego wspor-
nika, na którym umiejscawiana jest
kula (fot. 1). Jest to właściwość o tyle
ważna, że nie ma tu miejsca osłabia-
jącego konstrukcję zaczepu. Również
przepływ metalu do formy negatywowej
o obłych kształtach daje lepsze rezultaty
odlewnicze (5, 9, 19, 26).

Istotną kwestią dotyczącą odlewnic-

twa precyzyjnego jest uwzględnienie
w procesie technologicznym ekspansji
masy osłaniającej (2, 4, 22, 26). Mówiąc
o ekspansji, należy uwzględnić zarówno
ekspansję termiczną, jak i chemiczną.
Jakkolwiek sterowanie ekspansją ter-
miczną jest o wiele rzadziej stosowane
w praktyce, gdyż określone standardy
ujęte w instrukcjach użycia determinują
określone postępowanie, tak sposób
sterowania ekspansją chemiczną przy
pomocy użycia różnych stężeń płynów
jest sposobem „z wyboru” na uzyskanie
odpowiedniego dopasowania zarówno
w strukturach, które mają pasować bez-
pośrednio na kikuty w uzupełnieniach

stałych, jak i w postępowaniu dopaso-
wywania struktur dwuelementowego
pasowania uzupełnień dwu- i trójele-
mentowej konstrukcji (4, 13, 16, 22, 26).
Ilość wody destylowanej w stosunku
do fabrycznie przygotowanego płynu
opartego na podobnych komponentach
co proszki pozwala na sporządzenie
odpowiedniego stężenia płynu, który
w dalszej kolejności jest mieszany
z odpowiednią ilością proszku. System
firmy Siladent posiada w swoim asorty-
mencie dwa płyny. Pierwszy o ekspansji
normalnej – Typ 100, a drugi o ekspansji
zwiększonej – Typ 140 (fot. 3).

Do wyrobu elementów pierwotnych

uzupełnień kombinowanych jest stoso-
wany płyn Typ 100 o ekspansji normal-
nej. Płyn Typ 140 o zwiększonej eks-
pansji służy głównie do sporządzania
struktury trzeciorzędowej trójelemento-
wej konstrukcji dwuelementowego pa-
sowania stosowanej w systemie koron
teleskopowych ze stopów metali nieszla-
chetnych CrMoCo TeleRing Technique,

opatentowanej przez firmę Siladent (13,
16). W związku z określonym użyciem
płynu Typ 140 i niestosowaniem go dla
struktur pierwszorzędowych, w których
to najczęściej są odlewane zatrzaski
sferyczne, zrezygnowano z jego użycia
przy wykonywaniu próbek badawczych
patryc sferycznych.

C

EL

PRACY

W związku z koncepcją firmy Siladent
o użyciu różnych stężeń masy osłania-
jącej do środka wzorców woskowych
koron i na zewnątrz bardziej skom-
plikowanej konstrukcji, np. dłuższych
mostów, zespół badawczy postanowił
uchwycić zależności pomiędzy zastoso-
waniem różnych stężeń płynu Typ 100
dla masy osłaniającej Premium firmy Si-
ladent podczas procesu technologiczne-
go wykonania patrycy zatrzasku Preci
Ball PC firmy Preci-Line

®

System a siłą

utrzymującą całego układu patryca –
matryca przy stałych/niezmiennych
parametrach matrycy.

Fot. 1. Opakowanie fabryczne zatrzasku Preci Ball PC firmy Preci-Line

®

System;

Fot. 2. Dwie części próbki układu matryca – patryca. Widoczna kula umiejsco-
wiona jest bezpośrednio do prętu z uchwytem (bez dodatkowego wspornika);
Fot. 3. Masa osłaniająca Premium firmy Siladent z płynem Typ 100 używanym do

elementów pierwotnych, koron i mostów oraz płyn o zwiększonej ekspansji Typ 140
używany z masą TeleVest do elementów wtórnych koron teleskopowych w systemie
TeleRing; Fot. 4. Dwie części próbki układu matryca – patryca. Widok na części
retencyjne

1

3

2

4

fot. ar

chiwum autor

ów

64

N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

U

ŻYTE

MATERIAŁY

I

METODY

BADAŃ

Eksperyment przeprowadzono dla
11 grup po 3 próby w każdej. Dla potrzeb
grup wybrano tylko patryce odlewane
w całości z wkładem koronowo-korze-
niowym. Patryce konfekcjonowane do-
klejane do lanego łoża pominięto. Użyto
patryc zafiksowanych paralelometrycz-
nie do prętów z uchwytem (fot. 2, 4).

Każdą badaną grupę wykonano z fa-

brycznie konfekcjonowanych wzorców
patryc z tworzywa spalanego bezreszto-
wo. Do sporządzenia odlewów gotowych
patryc zatrzasków sferycznych Preci Ball
PC użyto następujących stężeń płynu
Typ 100 dla masy osłaniającej Premium
firmy Siladent: 1. 100% płynu Typ 100,
0% wody destylowanej, 2. 90% płynu
Typ 100, 10% wody destylowanej, 3. 80%
płynu Typ 100, 20% wody destylowanej,
4. 70% płynu Typ 100, 30% wody destylo-
wanej, 5. 60% płynu Typ 100, 40% wody
destylowanej, 6. 50% płynu Typ 100,
50% wody destylowanej, 7. 40% płynu

Typ 100, 60% wody destylowanej 8. 30%
płynu Typ 100, 70% wody destylowanej,
9. 20% płynu Typ 100, 80% wody destylo-
wanej, 10. 10% płynu Typ 100, 90% wody
destylowanej, 11. 0% płynu Typ 100,
100% wody destylowanej. Nie sterowano
ekspansją termiczną, której kierunek
i prędkość zostały ściśle zachowane
według wskazówek dołączonych w in-
strukcji do masy osłaniającej Premium.
Wykorzystano metodę wygrzewania
pierścieni „na szybko” (13, 16). Po jed-
nogodzinnym przetrzymaniu pierścieni
w temperaturze 850°C odlano negatyw
ze stopu Cr-Ni Kera N.

Po obróbce piaskującej całego elemen-

tu z umiejscowioną na końcu patrycą wy-
polerowano wszystkie kule próbek przy
użyciu szczotek nasyconych pastą poler-
ską o dwóch stopniach abrazyjności. Siła
docisku szczotek polerskich do zatrza-
sków była identyczna dla każdej próbki.
Część analogiczna próbki, zaopatrzona
w matrycę wykonaną z tworzywa, która
dzięki nacięciom uzyskuje efekt spręży-

stości podczas umiejscawiania jej w łożu,
została wykonana w niemal identyczny
sposób, dla ekspansji 90% płynu Typ 100,
10% wody destylowanej, która zalecana
jest do stosowania przez producenta
masy dla osiągnięcia najlepszego paso-
wania w obrębie koron (fot. 2, 4).

Zarówno do patrycy, jak i do matrycy

został przytwierdzony paralelometrycz-
nie pręt z zaczepem za pomocą jedno-
czasowo dolanego elementu. Do wszyst-
kich prób został użyty jeden element
z matrycą o sile normalnej w kolorze
żółtym. Została ona potraktowana jako
stała badania.

Do zbadania siły użyto maszyny wy-

trzymałościowej Zwick typ 1120, zakres
0-2 kN (fot. 5).

Zastosowano indywidualne zaczepy

w formie haków, na których zawieszono
obie części próbek: z matrycą i badanymi
patrycami (fot. 6-8).

Obciążeniom rozrywającym w ta-

kich samych warunkach poddano
wszystkie 11 grup, po trzy próby dla

Fot. 5. Stanowisko badawcze – Maszyna Wytrzymałościowa Zwick typ 1120;
Fot. 6. Układ matryca – patryca zaczepiony na hakach tuż przed zerwaniem
– widok na elementy; Fot. 7. Układ matryca – patryca z zaciskami i indywidu-

alnymi zaczepami w formie haków tuż przed zerwaniem; Fot. 8. Układ matryca
– patryca z zaciskami i indywidualnymi zaczepami w formie haków bezpośrednio
po zerwaniu

5

7

6

8

65

4

/ 2 0 1 0

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

każdej patrycy. W ten sposób uzyskano
33 próby. Tab. 1 przedstawia warunki,
w jakich przeprowadzono opisywane
badanie.

M

ETODY

STATYSTYCZNE

Dane z badań zgromadzono dla 11 kom-
binacji matryca – patryca. W przypadku
wszystkich kombinacji obciążenia
przykładano pionowo w tym samym
kierunku, lecz o przeciwnych zwrotach.
W ten sposób uzyskano takie same wa-
runki obciążenia dla każdej kombinacji.
Przeprowadzono kilka analiz wyników.
W pierwszej kolejności wyniki poddano
jednoczynnikowej analizie wariancji
w celu porównania wspomnianych
11 badanych grup. Tak uzyskane wyniki
poddano testowi „t” (studenta) wartości
siły dla określonej kombinacji. Odrzuco-
no wyniki poniżej 3,75 N.

W

YNIKI

Tab. 2 przedstawia wartości średnie
dla każdej z 11 porównywanych grup,

po zerwaniu wszystkich 33 próbek patryc
z tą samą, niezmienną matrycą.

Wykluczono wszystkie próby, któ-

rych wyniki średniej siły zerwania
były poniżej 3,75 N, jako nieprzydatne
w technologii protez nakładowych
typu overdenture, ze względu na brak
wystarczającej retencji układu matryca
– patryca. Wykluczone próby przedsta-
wia tab. 3.

Analiza wariancji jednoczynnikowej

wykazała: F

kr

– 2,847727; F

ob

– 59,3797.

Po porównaniu próbek: 4. 70% płynu

Typ 100, 30% wody destylowanej, 5. 60%
płynu Typ 100, 40% wody destylowanej,
6. 50% płynu Typ 100, 50% wody destylo-
wanej: F

kr

– 5,143249; F

ob

– 24,79826.

Po porównaniu próbek: 1. 100% płynu

Typ 100, 0% wody destylowanej, 3. 80%
płynu Typ 100, 20% wody destylowanej,
11. 0% płynu Typ 100, 100% wody desty-
lowanej: F

kr

– 5,143249; F

ob

– 6,836507.

Po porównaniu próbek 11. 0% płynu

Typ 100, 100% wody destylowanej
i 1. 100% płynu Typ 100, 0% wody

destylowanej, testem „t” (studenta): t

kr

–

2,776451; t

ob

– 0,928334.

Nie ma istotnych różnic statystycz-

nych między średnimi dla wyników
liczonych próbek.

Po porównaniu próbek 3. 80% pły-

nu Typ 100, 20% wody destylowanej
i 8. 30% płynu Typ 100, 70% wody
destylowanej, testem „t” (studenta): t

kr

–

4,302656; t

ob

– 1,165359.

Nie ma istotnych różnic statystycz-

nych między średnimi dla wyników
liczonych próbek.

D

YSKUSJA

Dostateczna siła retencyjna zatrzasków
sferycznych jest niezwykle ważnym
czynnikiem w procesie rehabilitacji
protetycznej za pomocą protez kombino-
wanych nakładowych typu overdenture
(1, 6, 10, 23).

W niniejszym opracowaniu poddano

badaniom zatrzask Preci Ball PC firmy
Preci-Line

®

System, który jest powszech-

nie używany przez zespoły stomatolo-
giczne do rekonstrukcji utraconej funkcji.
Poddano analizie proces odlewniczy sa-
mych patryc, tworząc 11 grup testowych.
We wszystkich przypadkach zastosowano
tę samą siłę rozrywającą. Otrzymane
wartości średnie siły rozrywającej układ
matryca – patryca mieściły się w grani-
cach od 2,65 N (40% płynu Typ 100, 60%
wody destylowanej) do 6,41 N (0% płynu
Typ 100, 100% wody destylowanej).

Na zmierzone wartości retencyjne

zatrzasków sferycznych miały wpływ na-
stępujące parametry: dokładne umiejsco-
wienie patrycy w matrycy, pełny kontakt
pomiędzy patrycą i matrycą. Dane ujęte
w zestawieniach pokazują, że nie można
precyzyjnie określić siły utrzymującej
zatrzasku Preci Ball PC firmy Preci-
Line

®

System w zależności od stężenia

płynu Typ 100 dla masy osłaniającej
Premium firmy Siladent. Dane ujęte
w tab. 3 pokazują brak dostatecznej siły
utrzymującej (od 2,65 N do 3,70 N) dla
prób o stężeniach 90% płynu Typ 100,
10% wody destylowanej; 40% płynu
Typ 100, 60% wody destylowanej; 20%
płynu Typ 100, 80% wody destylowanej;
10% płynu Typ 100, 90% wody destylo-
wanej. Wskazuje to również na poten-
cjalny brak dostatecznej stabilności osa-
dzonej protezy ruchomej na wkładach

Siła wstępna (na-

pinająca układ)

[N]

Tempera-

tura

[°C]

Wilgotność

[%]

Odległość pomiędzy

uchwytami maszyny

zrywającej [mm]

Prędkość

badania

[mm/min]

0,1

21

64

69

100

Tab. 1. Ujednolicone warunki badania

Ilość procentowa

płynu Typ 100 [%]

Ilość procentowa

wody destylowanej [%]

Uzyskana średnia siła zerwania

zatrzasku Preci Ball PC

firmy Preci-Line

®

System [N]

100

0

6,22

90

10

2,98

80

20

5,79

70

30

4,03

60

40

4,45

50

50

4,40

40

60

2,65

30

70

5,51

20

80

3,60

10

90

3,70

0

100

6,41

Tab. 2. Średnie wyniki dla każdej z grup

Ilość procentowa

płynu Typ 100 [%]

Ilość procentowa

wody destylowanej [%]

Uzyskana średnia siła zerwania

zatrzasku Preci Ball PC firmy

Preci-Line

®

System < 3,75 N [N]

90

10

2,98

40

60

2,65

20

80

3,60

10

90

3,70

Tab. 3. Wykluczone próby o średniej sile zerwania < 3,75 N

66

N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

koronowo-korzeniowych z zatrzaskami
sferycznymi odlanymi na stężeniach
wymienionych w tab. 3.

Wyniki ujęte w tab. 2 pokazują pewne

podobieństwa pomiędzy niektórymi
wartościami siły retencyjnej określonych
stężeń, ale zarówno analiza wariancji
jednoczynnikowej, jak test studenta „t” nie
wykazują zależności pomiędzy odpowied-
nim stężeniem płynu Typ 100 do masy
osłaniającej Premium firmy Siladent
a siłą utrzymującą zatrzasku sferycznego
Preci Ball PC firmy Preci-Line

®

System.

K

ONSEKWENCJE

KLINICZNE

I

LABORATORYJNE

Odporność na siły rozrywające oraz
stabilność zatrzasku kulowego w od-
niesieniu do zastosowania konkretnego
procesu laboratoryjnego to ważne czyn-
niki w trakcie tworzenia uzupełnienia
protetycznego kombinowanego, mogą
mieć decydujący wpływ na późniejsze
użytkowanie go przez pacjenta (26). Jed-
nak autorzy nie znaleźli podobnych ba-
dań, które zajmowałyby się tym proble-
mem. Dostępne opracowania dotyczące
precyzyjnych elementów retencyjnych
są badaniami przeprowadzanymi in vivo,
bez dogłębnego zbadania procedur labo-
ratoryjnych (10). Informacja na temat ko-
relacji lub jej braku pomiędzy procesem
laboratoryjnym a efektami końcowymi
pracy stanowiłaby cenną wskazówkę dla
zespołu dentystycznego.

W

NIOSKI

Biorąc pod uwagę wyniki niniejszego
opracowania, można przedstawić nastę-
pujące wnioski:
• Uzyskane wartości siły retencyjnej

układu matryca – patryca zatrzasków
sferycznych Preci Ball PC firmy Pre-
ci-Line

®

System przy zastosowaniu

różnych stężeń płynu Typ 100 do masy
osłaniającej Premium firmy Siladent

®

mieściły się w granicach od 2,65 N (40%
płynu Typ 100, 60% wody destylowa-
nej) do 6,41 N (0% płynu Typ 100,
100% wody destylowanej).

• Nie ma istotnych zależności pomię-

dzy odpowiednim stężeniem płynu
Typ 100 do masy osłaniającej Premium
firmy Siladent a siłą utrzymującą
zatrzasku sferycznego Preci Ball PC
firmy Preci-Line

®

System.

Specjalne podziękowania dla mgr inż.
Grażyny Orlikowskiej, kierownik Labo-
ratorium Badawczego Metrologii Włó-
kienniczej Zakładu Badawczego Technik
i Technologii Dziewiarskich, za pomoc
techniczną przy realizacji pracy.



KONTAKT

1

Instytut Inżynierii Materiałowej

Politechniki Łódzkiej

Zakład Badań Materiałów

kierownik Zakładu:

dr hab. inż. Leszek Klimek

90-924 Łódź, ul. Stefanowskiego 1/15

e-mail: [e-mail]

tel. kom. 0 505 176 416

2

Wyższe Studia Zawodowe

Technik Dentystycznych

Uniwersytet Medyczny w Łodzi

p.o. kierownika: dr n. med. Piotr Fabjański

Piśmiennictwo
1. Basker R.M., Harrison A., Ralph J.P., Wat-

son C.J.: Protezy nakładowe typu Overdentu-
res w ogólnej praktyce stomatologicznej. Wyd.
Medyczne Sanmedica, Warszawa 1995.

2. Castillo R., Ercoli C., Graser G.N., Tal-

lents R.H., Moss M.E.: Effect of ring liner and
casting ring temperature on the dimensions
of cast posts. „J. Prosthet Dent.”, 2000, 84,
32-37.

3. Cohen B.I., Pagnillo M., Condos S.,

Deutsch A.S.: Porównanie wytrzymałości
na skręcanie siedmiu różnych typów wkładów
koronowo-korzeniowych. „Stom. Współcze-
sna”, 1997, 4 (3), 194-201.

4. Ganddini M.R., Tallents R.H.: Alternative

Technique for investing abutments for screw-
retained implant-supported restorations.
„J. Prosthet Dent.”, 2004, 92 (5), 504-505.

5. Haufland F.: Proces odlewania metalu w tech-

nice kombinowanej. „Dental-Labor”, 1999,
3, 19-22.

6. Hędzelek W., Rzątowski S.: Wykorzystanie

precyzyjnych elementów prefabrykowanych
dla uzyskania optymalnego prowadzenia
protezy ruchomej. „Protet. Stom.”, 2006,
56 (3),186-90.

7. Hohmann A., Hielscher W.: Korony. Wyd.

Kwintesencja, Warszawa 1998.

8. Jenkins G., Gidden J.: Precyzyjne elementy

retencyjne. Wyd. Kwintesencja, Warszawa
2001.

9. Jopkiewicz A., Pawlak M., Pacyniak T., Ża-

kowski Cz., Kaczorowski R.: Odlewnictwo
Laboratorium. Wyd. Politechniki Łódzkiej,
Łódź 2001.

10. Kampen F., Cune M., van der Bilt A., Bos-

man F.: Retention and postinsertion main-
tenance of bar-clip, ball and magnet attach-
ments in mandibular implant overdenture tre-
atment: an in vivo comparison after 3 months
of function. „Clin. Oral Implants Res.”, 2003,
14, 6, 720-26.

11. Kubiak W., Gródecki P.: Niektóre elementy

precyzyjne stosowane w protetyce stomato-
logicznej – przegląd piśmiennictwa. „Protet.
Stom.”, 1998, 48, 17-26.

12. Kubiak W.: Wpływ precyzyjnych elementów

protez szkieletowych na rozkład sił w polu
protetycznym żuchwy. „Protet. Stom.”, 1996,
46, 144-48.

13. Kuntze H.: Teleskopprothese mit der Telering-

technik – Fesselnde Ringtechnik für Zahntech-
niker. „Dental Dialogue”, 2005, 6 (7), 68-75.

14. Leier K., Soltner H.-M.: Technika frezowania:

otwarty teleskop okrężny, przygotowanie
do egzaminu mistrzowskiego w dziedzinie
techniki dentystycznej. „Dental-Labor”, 2000,
1, 51-56.

15. Machnikowski I., Gładkowski J., Siedlecki M.,

Feler T.: Zastosowanie precyzyjnych elemen-
tów retencyjnych u pacjentów z rozległymi
brakami w uzębieniu. „Protet. Stom.”, 2002,
52, 344-48.

16. Marciniak S., Lis E., Fabjański P., Koba B.:

System wykonania koron teleskopowych Tele-
Ring – Technik firmy Siladent. „Dental-Labor”,
2007, 3, 49-58.

17. Melas F., Marcenes W., Wright P.S.: Oral He-

alth impact on daily performance in patiens
with implant-stabilized Overdentures and
patients with conventional complete dentures.
„Int. J. Oral Maxillofac. Implants”, 2001, 16,
700-12.

18. Mericske-Stern R.: Overdentures with roots

or implants for elderly patients: a comparison.
„J. Prosthet. Dent.”, 1994, 72, 543-50.

19. Nishina T.: Planowanie odlewu w technice

dentystycznej: Kontrola krzepnięcia. „Quin-
tessence”, 1995, 3(10), 689-96.

20. Pietruski J., Pietruska M., Stokowska W.,

Pattarelli M.: Protezy overdenture – wybrane
możliwości zastosowania w rehabilitacji na-
rządu żucia. „Czas. Stom.”, 2001, 54, 461-68.

21. Saito M., Miura Y., Notani K., Kawasaki T.:

Stress distribution of abutments and base
displacement with precision Attachment
and telescopic crown-retained removable
partia dentures. „J. Oral. Rehabil.”, 2003, 30,
482-87.

22. Soo S., Palmer R., Curtis R.V.: Measurement

of setting and thermal expansion of dental
investments used for the superplastic forming
of dental implant superstructures. „Dental
Materiale”, 2001, 5, 247-52.

23. Spiechowicz E.: Protetyka stomatologiczna,

podręcznik dla studentów stomatologii.
PZWL, Warszawa 1998.

24. Stark H., Kern M.: Leczenie protetyczne pa-

cjentów w wieku podeszłym. „Quintessence”,
2002, 10 (6), 373-84.

25. Stewart B., Edwards R.: Retention and wear

of precision-type attachments. „J. Prosthet.
Dent.”, 1983, 49, 28-34.

26. Wulfes H.: Kombitechnik und modellguss.

Wyd. Academia-Dental International School
BEGO Germany, Bremen 2003.