86

N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

Uzupełnienia protetyczne

oparte na wykorzystaniu uzębienia resztkowego

bodołowego i jego następstwom. Zęby,
które wydają się być nieprzydatne w ru-
tynowym postępowaniu, mogą być wy-
korzystane z powodzeniem jako filary.

Ogromną zaletą wykonania protez

overdenture jest efekt psychologiczny.
Pacjenci boją się utraty zębów, co jest zro-
zumiałe. Fobia protezy wymusza w wielu
przypadkach niedopuszczalny schemat
postępowania, gdzie wbrew zasadom
wykonuje się niewartościowe uzupeł-
nienia protetyczne. Protezy overdenture
pozwalają zachować zęby. Dobrze po-
prowadzona rozmowa z pacjentem jest
z reguły wystarczająca, żeby przekonać
go do lepszego rozwiązania. Pozostawie-
nie nawet jednego korzenia pod protezą
overdenture jest postrzegane przez wielu
pacjentów jako pozostawienie ich wła-
snych zębów. Interesujące jest, że prze-
konanie kobiet do protez overdenture
jest łatwiejsze niż mężczyzn. Wynika
to z faktu, że kobiety zwracają większą
uwagę na estetykę, która w przypadku
protez overdenture jest nieporównywal-
nie korzystniejsza niż w przypadku pro-
tez częściowych.

W celu prawidłowej oceny wskazań

do wykonania tego typu protez ważne
jest, aby:
– zdać sobie sprawę z oczekiwań pacjen-

tów,

– prawidłowo ocenić odległe skutki

użytkowania poszczególnych uzupeł-
nień protetycznych i przewidzieć, czy
wybrany typ protezy będzie mógł być
zastąpiony po pewnym czasie innym,
zapewniającym porównywalny kom-
fort użytkowania,

– ustalić motywację i możliwości pa-

cjenta do utrzymania prawidłowej
higieny,

Pierwsze doniesienia o ich wykorzy-
staniu pochodzą z pierwszej połowy
XIX wieku, kiedy to Leder celowo pozo-
stawiał korzenie pod protezą całkowitą.
Brewer i Morrow (1976 r.) podają, że pro-
tezy overdenture były wykorzystywane
już w 1847 roku. Opisali podstawy kon-
strukcji i wskazania do wykorzystania
tych protez. Do lat 60. protezy overden-
ture nie cieszyły się zbyt dużą popular-
nością. Niechęć do stosowania tego typu
uzupełnień wynikała głównie z obawy
przed rozwojem próchnicy i schorzeń
przyzębia. Późniejsze badania dowio-
dły jednak, że prawidłowe wykonanie
i utrzymanie protez może nie tylko prze-
ciwdziałać tworzeniu się próchnicy, ale
również zapobiegać resorpcji wyrostka
zębodołowego i to wokół zębów filaro-
wych oraz w odcinkach bardziej od nich
oddalonych.

Rozwój endodoncji stworzył warun-

ki do prawidłowego przygotowania zę-
bów filarowych. Zwrócono także uwagę
na lepszą propriorecepcję i fakt, że pa-
cjenci adaptują się szybciej i łatwiej niż
przy klasycznych protezach całkowi-
tych. Dla pacjentów, którzy zgłaszają się
z rozległymi brakami uzębienia, a jedy-
ną alternatywą jest ekstrakcja, protezy
overdenture to dużo lepsze rozwiązanie
niż uzupełnienia całkowite osiadające.
Dużą zaletą jest wykorzystanie podparcia
ozębnowego do przenoszenia sił żucia
na podłoże protetyczne. Liczne publika-
cje naukowe opisują efektywność wyko-
rzystania protez overdenture opartych
na implantach.

Protezy overdenture to coś więcej niż

tylko „zmodyfikowane” protezy całkowi-
te. Mogą one być potężnym narzędziem
zapobiegającym resorpcji wyrostka zę-

SŁOWA KLUCZOWE



proteza

overdenture, zespolenie kulkowe

STRESZCZENIE



W pracy opisano

zastosowanie zespolenia kulkowego
w dwóch przypadkach leczenia
protetycznego pacjentów z brakami
częściowymi uzębienia.

KEY WORDS



overdenture, ball

attachment

SUMMARY



Usage ball system

attachment in two cases of prosthetic
treatment of patients with partial lack
of dentition has been described in his
work.

lek. stom. Artur Kościelny

1

, tech. dent. Agata Witka

2

, tech. dent. Tomasz Witka

2

P

rotezy overdenture nie
są w stomatologii niczym

nowym. Jaka jest ich historia
i w jakich przypadkach
najlepiej je wykorzystywać,
dowiecie się z prezento-

wanego artykułu.

P

RACA

RECENZOWANA

88

N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

Przypadek 1

1

3

5

2

4

6

– przeanalizować ekonomiczne aspekty

leczenia.
W tym świetle rozmieszczenie, żywot-

ność, prawidłowe przeleczenie zębów
filarowych czy możliwość wykonania
innych uzupełnień mają zupełnie inne
znaczenie podczas sporządzania protez
overdenture.

Protezy tego typu są wskazane wszę-

dzie tam, gdzie stwierdza się obecność
korzeni, które można prawidłowo przele-
czyć i którym pokrycie protezą zapewni
klinicznie stabilny stan tkanek przyzębia.

Nawet jeżeli niemożliwe jest spełnienie
tych warunków, a jedyną alternatywą
jest usunięcie zębów, warto wykonać
protezę overdenture jako tymczasową.
Złe przeleczenie korzeni zębów nie musi
być problemem, a na zły stan przyzębia
można wpływać odpowiednim postępo-
waniem leczniczym.

Rozmieszczenie, liczba i stan zębów

filarowych to również rzecz względna.
Jeżeli możliwe jest wykonanie protez sta-
łych i warunki na to pozwalają, powinno
się skorzystać z tej opcji.

M

ATERIAŁY

I

METODY

Do leczenia protetycznego zakwalifiko-
wano dwie osoby z uzębieniem reszt-
kowym w żuchwie i szczęce o różnej
konfiguracji zębów filarowych. Pacjenci
użytkowali protezy częściowe osiadają-
ce, które zmodyfikowano do protez typu
overdenture w oparciu o system wkła-
dów kulkowych Preciball.

Zęby filarowe po zakwalifikowaniu

i przeleczeniu endodontycznym należy
dopasować tak, aby wystawały około
1-1,15 mm powyżej dziąsła. Powierzchnia

Fot. 1 i 2. Przygotowanie pacjentki do leczenia protetycznego; Fot. 3. Model gipsowym z surowym wkładem kulkowym; Fot. 4. Wkład kulkowy (próba) w ustach pacjentki;
Fot. 5. Gotowy wkład kulkowy; Fot. 6. Uzupełnienie protetyczne

fot. ar

chiwum autor

ów

90

N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

nośna dla wkładów powinna być prosta,
a jednocześnie lekko przechylona w kie-
runku dojęzykowym lub dopodniebien-
nym. Taki sposób preparacji daje protezie
dodatkową stabilizację i retencję.

Następnie należy opracować zęby fila-

rowe tak jak pod wkłady koronowo-ko-
rzeniowe, możliwie płytko, ok. 3-5 mm,
ponieważ zespolenia kulkowe w ograni-
czonym stopniu przenoszą siły boczne
na filary. Potem preparujemy ząb wo-
kół szyjki i zakładamy nici refrakcyjne
na około 30-40 minut. Kolejną czynnością
jest pobranie wycisku, który na tym etapie
nie różni się niczym od zwykłego wycisku
pod wkłady koronowo-korzeniowe.

Ze względu na posiadane przez pa-

cjentów uzupełnienia protetyczne goto-
we wkłady zacementowano i wybrano
w protezie miejsce na element zaczepo-
wy. Pierścień z elastycznym wkładem
ustabilizowano na wkładzie kulkowym
za pomocą materiału światłoutwardzal-
nego typu flow i pobrano wycisk masą
wyciskową Impregum, a następnie pro-
tezę pacjenta odesłano do laboratorium
celem ustabilizowania elementu reten-
cyjnego.

oraz poprawę umocowania zębów filaro-
wych, które zapewniły skuteczne zabez-
pieczenie przed negatywnym skutkiem
działania sił pionowych, wyzwalanych
w czasie czynności układu stomatogna-
tycznego, oraz uchroniły przed znacz-
nym kosztem leczenia implantologicz-
nego.

Pacjentki szybko zaadaptowały się

do opisanego rozwiązania i podkreślały
bardzo dobre utrzymanie protez w jamie
ustnej.



1

Specjalistyczny Gabinet Dentystyczny

Katowice, ul. Leśnego Potoku 49

2

Laboratorium Protetyki Dentystycznej

Gliwice, www.aktivdent.pl

Piśmiennictwo
1. Biesiaga K.: Protetyka stomatologiczna

w teorii i praktyce, Wydawnictwo BESTOM-
DENTO net.pl, Łódź 2005.

2. Majewski S.: Podstawy protetyki w praktyce

lekarskiej i technice dentystycznej, Wydaw-
nictwo Stomatologiczne SZS-W, Kraków
2000.

3. Schrenker H.: Ograniczenia i kompromisy

w protetyce, Raabe, Warszawa 2006.

4. Loster B., Steczko W.: Overdenture na zatrza-

skach korzeniowych – doświadczenia własne,
„Prot. Stoma.”, XL, 2, 1997.

Przypadek 2

Fot. 1. Model gipsowy z wkładem kulkowym; Fot. 2. Gotowy wkład w ustach pacjentki; Fot. 3. Wycisk z protezą własną i łącznikiem; Fot. 4. Gotowe uzupełnienie prote-
tyczne; Fot. 5. Opakowanie fabryczne z łącznikiem

4

5

1

2

3

O

PIS

PRZYPADKÓW

Pacjentka, lat 61, zgłosiła się celem po-
prawy stabilizacji protezy częściowej
dolnej, która opierała się jednostronnie
na moście porcelanowym 43-45. Kobieta
skarżyła się na odklejanie i nadmierną
ruchomość protezy. Dużym dyskomfor-
tem było przedostawanie się jedzenia
pod jej płytę. Po analizie i diagnozie
wykonano wkład kulkowy na korzeniu
zęba 34 i dopasowano go do protezy wła-
snej pacjentki, uzyskując dobry efekt te-
rapeutyczny.

Pacjentka, lat 58, zgłosiła się celem

polepszenia stabilizacji protezy częścio-
wej górnej opartej na zębach 16 i 26.
Badaniem klinicznym stwierdzono płyt-
ki przedsionek jamy ustnej w okolicy
13 do 23 i obecność korzenia zęba 23,
który pozyskano do uzupełnienia typu
Preciball, w wyniku czego uzyskano bar-
dzo dobry efekt końcowy.

W

NIOSKI

W wyniku przeprowadzonego leczenia
w oparciu o zespolenie kulkowe w każ-
dym przypadku osiągnięto bardzo dobrą
retencję i stabilizację protez na podłożu