28.10.2010.

Współczesne demokracje. Unia Europejska i świat.

[Seminarium 4]

1.

Wybory

•

Prawo wyborcze, to normy prawne regulujące tryb wyboru organów
przedstawicielskich.

•

Zasady prawa wyborczego, są formułowane w konstytucji i rozwijane w ordynacjach
wyborczych.

2.

Podstawowe zasady wyborów

•

Powszechne (cenzus wieku- ograniczenie)

•

Tajne

•

W wyborach prezydenckich bezpośrednie, w wyborach samorządowych
pośrednie

•

Równe

•

Prawo wybierania, nie przysługuje osobom, które mają prawomocny wyrok
sądu w tej kwestii.

3.

Powszechność kandydatury

•

Do Sejmu- 21 lat

•

Do Senatu- 30 lat

•

Prezydenckie- 35 lat

•

Wójt, burmistrz, prezydent miasta- 25 lat

•

Do rady gminy, powiatu, sejmików wojewódzkich- 18 lat

4.

Bezpośredniość

•

Osoba, która jest niepełnosprawna, może wydać prawomocnictwo dla osoby
drugiej,aby w jej imieniu brała udział w głosowaniu.

•

Do wyborów rad gminy, województwa można również ustalić prawomocnika
głosowania.

5.

Jakie znaczenie dla demokracji ma frekwencja wyborcza?

•

W powojennych Niemczech, obowiązywała dewiza: kto nie idzie na wybory,
ten głosuje na nazistów. Absencję wyborczą traktowano wówczas, jako
przejaw oportunizmu i krótkowzroczności.

•

Ś

rednia frekwencja wyborów prezydenckich w Polsce wynosi 58,01%

•

Polska, w statystykach frekwencji wyborczej, plasuje się na ostatnim miejscu i
dużo poniżej średniej (średnia dla świata to 66%).

•

25- 30% osób uprawnionych, przechodzi między kolejnymi wyborami od
głosowania do absencji lub odwrotnie.

•

15-20% nigdy nie chodzi na wybory.

•

Reszta „chadza” na wybory raz na jakich czas np. w 2007 z obawy przez PiS.

•

Przy frekwencji 40-45%, mogą rządzić partie uzyskujące 20% poparcia tych,
którzy poszli do urn. Im niższa frekwencja, tym bardziej wątpliwa
legitymizacja władzy

6.

Czy istnieje próg frekwencji wyborczej odbierający władzy jej legitymizację
polityczną?

•

W wyborach prezydenckich itp..żaden próg frekwencji nie jest wymagany.

•

Tylko w referendum jest ważna frekwencja- musi być ponad 50%
(ogólnokrajowe), referendum samorządowe ponad 30%.

7.

W jaki sposób można podnieść poziom frekwencji?

•

Przymus wyborczy (obowiązek prawny); Belgia, Grecja, Luksemburg,
Lichtenstein, Cypr, Ameryka Południowa; w Australii usprawiedliwiana jest
absencja z powodów „ważnych i przekonujących”, dotyczy również osób,
które są poza krajem w dniu wyborów- kara 20 dolarów, może zostać
podwyższona do 50 dolarów- jeśli wyborcy pomimo to, nie zapłacą grzywny,
wówczas grzywna zostaje zamieniona na 24 godzinny pobyt w areszcie.–
pozbawienie praw wyborczych (Belgia i Brazylia) po absencji w 4 kampaniach
w ciągu 15 lat. – utrudnienia w uzyskaniu pracy w sektorze publicznym –
odmowa wydania nowych dokumentów (Grecja, Brazylia)- niemożliwość
załatwienia określonych spraw w urzędach (Peru).

•

Co daje obligatoryjność głosowania?- możliwość zwiększenia puli „oślich
głosów”; frekwencja jest dużo wyższa.

8.

Argumenty przeciw przymusowi wyborczemu?

•

Naruszenie wolności jednostki

•

Głosy oddają „polityczni ignoranci”

•

Większa liczba głosów nieważnych

•

„Absencja wyborcza jest świadomą forma protestu i sygnałem dezaprobaty
pod adresem rządzących” (nie prawda- lepiej jest oddać głos nieważny)

9.

Refutacja

•

Przymus nie oznacza, że „ja” mam głosować na kogokolwiek. Można oddać
głos, który nie jest ważny np. na Chucka Norrisa☺.

•

Głosy nieważne, mogą pełnić pożyteczną polityczną funkcję: można to uznać,
za wstrzymanie się od głosu, co czyni z tego aktu uzupełniającą formę
wyrażania stanowiska wyborców. To sygnał o nastrojach społecznych.

10.

Założenia proporcjonalnej formuły wyborczej

•

Głosujemy na listy partyjne

•

Wielomandatowe okręgi wyborcze min. 7 posłów

•

Alokacja mandatów, proporcjonalna do głosów uzyskanych przez
ugrupowanie

•

Klauzule zaporowe- próg poparcia niezbędny do udziału w podziale mandatów
(w Polsce- 5%).

•

Wybory do Sejmu

•

Komitety wyborcze zgłaszają listy okręgowe kandydatów na posłów. Do
zgłoszenia trzeba dołączyć 5 tys. podpisów.

•

Zalety: rozkład mandatów bardziej odzwierciedla rozkład preferencji
wyborczych; podnosi stopień reprezentatywności organu przedstawicielskiego;
sprzyja wielopartyjności.

•

Minusy: niski stopień personalizacji wyborów; liczy się to ile głosów
zdobędzie lista jako całość; ordynacja utrwala rozczłonkowanie systemu

partyjnego; mniejsza stabilność rządów; żadna partia, nie jest na tyle silna,
ż

eby rządzić sama.

11.

System pojedyńczego głosu przechodniego

•

Określenie preferencji, dla poszczególnych kandydatów lub partii (numeracja).

12.

Założenia większościowej formuły wyborczej.

•

Jednomandatowe okręgi wyborcze, od 2 do 4 senatorów.

•

Głos oddawany jest na osobę, a nie na partię (większość kandydatów jest
powiązana z partiami)

•

Wygrywa kandydat (otrzymuje mandat), który uzyskał największą liczbę
głosów w danym okręgu.

•

O zwycięstwie partii, decyduje liczba zwycięstw w okręgach, a nie globalna
liczba uzyskanych głosów.

•

Występuje w dwóch wariantach:- większości względnej [Wielka Brytania];
większość bezwzględna [Francja]; więcej niż połowa głosów; stosuje się 2 turę;
w drugiej turze, startują wszyscy kandydaci, którzy uzyskali w pierwszej turze
12,5% poparcia.

13.

System większościowy

•

Wybory prezydenckie; 2 tury.

•

Wybory samorządowe: 2 tury. Wójtem, burmistrzem lub prezydentem, może
zostać każda osoba, która ukończyła 25 lat i nie była karan,a za przestępstwo
popełnione umyślnie iśscigana przez prokuraturę.

•

Wybory do senatu. Nie ma drugiej tury. Mandaty otrzymują osoby, na których
najwięcej ludzi głosowało.

•

Zalety: proste; spersonalizowany charakter; stabilność polityczna (bezpieczna
większość parlamentarna) i licząca się opozycja (system dwupartyjny)

•

Wady: deformacja w zakresie przedstawicielstwa (nadreprezentacja silnych
partii, ze względu na zdolność do pokonania konkurentów, w znacznej liczbie
okręgów wyborczych).

14.

Jak się wybiera radnych i radne:

•

Zależy to od wielkości gminy; do 20 tys. mieszkańców - zasada
większościowa, pow. 20 tys. mieszkańców- zasada proporcjonalności; do rady
powiatów taka sama zasada. Starostów i marszałków woj. wybierają radni.