„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Danuta Pawełczyk

Przeciwdziałanie zagrożeniom technologicznym
711[02].O1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Jacek Myszkowski
mgr inż. Grzegorz Merta


Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Danuta Pawełczyk


Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek





Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 711[02].O1.02

„Przeciwdziałanie zagrożeniom technologicznym”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu górnik eksploatacji podziemnej.





























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Zagrożenia techniczne

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Zagrożenia naturalne

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Prawo geologiczne i górnicze

15

5.3.1. Ćwiczenia

15

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

17

7. Literatura

32

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Przeciwdziałanie zagrożeniom

technologicznym”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole
kształcącej w zawodzie górnik eksploatacji podziemnej 711[02].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

metody tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia ewaluacji osiągnięć ucznia, nauczyciel może posłużyć się

zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego rodzaju
zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

711[02].O1

Bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska

711[02].O1.01

Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz

ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska

711[02].O1.02

Przeciwdziałanie zagrożeniom technologicznym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć :

−

stosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

dostrzegać i opisywać związki między naturalnymi składnikami środowiska,
człowiekiem i jego działalnością,

−

oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego
zawodu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

dostrzec zagrożenia związane z wykonywaną pracą,

−

wskazać zasady bezpiecznej pracy podczas użytkowania maszyn i obsługi urządzeń
technicznych,

−

przewidzieć i zapobiec zagrożeniom życia i zdrowia podczas wykonywania prac
montażowych, naprawczych i eksploatacji w górnictwie podziemnym,

−

wskazać rodzaje zagrożeń naturalnych, stopnie, kategorie, klasy i ich kryteria
klasyfikacji,

−

scharakteryzować zagrożenia powstałe w przypadku przekroczenia dopuszczalnych
stężeń gazów,

−

określić sposoby zapobiegania i zwalczania zagrożeń dołowych związanych
z wybieraniem złoża,

−

zinterpretować wybrane zalecenia Urzędu Dozoru Technicznego oraz nadzoru
górniczego dotyczące bezpiecznego funkcjonowania maszyn i urządzeń,

−

zastosować przepisy prawa geologicznego i górniczego oraz przepisy wykonawcze
w celu przeciwdziałania zagrożeniom,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej podczas
obsługi urządzeń mechanicznych,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ochrony przeciwpożarowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik eksploatacji podziemnej 711[02]

Moduł:

Bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska 711[02].O1

Jednostka modułowa:

Przeciwdziałanie zagrożeniom technologicznym
711[02].O1.02

Temat:

Wymagania nadzoru górniczego dotyczące bezpiecznego funkcjonowania
maszyn i urządzeń.

Cel ogólny: Zapoznanie z warunkami dopuszczenia maszyn i urządzeń do pracy pod ziemią.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wyszukać informacje z różnych źródeł,

−

określić warunki dopuszczenia maszyn i urządzeń do pracy pod ziemią.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu oraz oprogramowaniem umożliwiającym przeglądanie

plików w formacie PDF,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa maszyny,

−

literatura wskazana przez nauczyciela (w tym odpowiednie akty prawne).

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach 2–4 osobowych.

Czas: 60 minut.

Przebieg zajęć:
Część wprowadzająca:
1. Nauczyciel przedstawia zasady pracy na zajęciach, dzieli uczestników na zespoły.

Przedstawia treść ćwiczenia:

Zadanie dla ucznia:

Na podstawie dokumentacji technicznej oraz informacji z innych źródeł, określ jakie

wymagania musi spełniać maszyna, by mogła być dopuszczona do pracy w warunkach
eksploatacji podziemnej złóż.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Część realizacyjna
Uczniowie:
2. Analizują dostarczoną dokumentację maszyn i urządzeń górniczych i wyszukują

dodatkowe informacje w Internecie.

3. Określają warunki dopuszczenia maszyn i urządzeń do pracy w warunkach eksploatacji

podziemnej złóż.

4. Prezentują efekty swojej pracy.

Część podsumowująca
5. Nauczyciel wybiera najlepiej pracujący zespół i wystawia oceny.
6. Nauczyciel podsumowuje pracę poszczególnych zespołów.

Praca domowa:

Przygotować sprawozdanie z przeprowadzonego ćwiczenia zawierające wykaz

dokumentów analizowanych podczas zajęć, opis warunków dopuszczenia maszyn i urządzeń
do pracy pod ziemią, wnioski.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

–

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik eksploatacji podziemnej 711[02]

Moduł:

Bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska 711[02].O1

Jednostka modułowa:

Przeciwdziałanie zagrożeniom technologicznym
711[02].O1.02

Temat: Wybrane akty wykonawcze związane z ustawą Prawo geologiczne i górnicze.
Cel ogólny: Analizowanie aktów prawnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozróżniać rodzaje aktów prawnych,

−

analizować ich treść,

−

wyszukiwać informacje z różnych źródeł.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu z oprogramowaniem umożliwiającym przeglądanie
plików PDF,

−

w przypadku braku komputera z dostępem do Internetu, biblioteczka aktów prawnych.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach 2–4 osobowych.

Czas trwania:

−

60 minut.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:
Czynności organizacyjno-porządkowe.

−

podanie tematu i celu zajęć,

−

omówienie zasad pracy uczniów w grupach,

−

podział uczniów na 2-4 osobowe zespoły,

−

rozdanie treści ćwiczenia,

−

omówienie kryteriów oceniania,

−

określenie zasad korzystania z Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Faza główna:
1. Nauczyciel omawia rodzaje aktów prawnych i ich znaczenie. Podaje treść ćwiczenia.
Zadanie dla ucznia:

Wyszukać akty prawne związane z ratownictwem górniczym. Wypisać nazwę aktu

prawnego, kiedy został opublikowany oraz odpowiedzieć na następujące pytania:

−

Co jest zadaniem służb ratownictwa górniczego?

−

Co to jest plan ratownictwa i co powinien zawierać?

−

Co to jest drużyna ratownicza i kto w jej skład wchodzi?

−

W jaki sprzęt powinna być wyposażona kopalniana stacja ratownictwa górniczego?

−

Kto może zostać ratownikiem górniczym

2. Uczniowie wyszukują odpowiednie akty prawne.
3. Analizują ich treść.
4. Odpowiadają na pytania zawarte w treści ćwiczenia.

Faza podsumowująca:
Podsumowanie zajęć – nauczyciel podkreśla rolę aktów prawnych w regulowaniu działalności
kopalń oraz działalności ratownictwa górniczego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Zagrożenia techniczne

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj instrukcję określającą zasady bezpiecznego wykonywania pracy na wskazanym

przez nauczyciela stanowisku pracy.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 3–5 osobowych zespołach. Po zakończeniu pracy przedstawiciel

każdej grupy prezentuje instrukcje. Czas wykonania 40 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją dotyczącą prowadzonych na określonym stanowisku prac

oraz dokumentacją techniczno-ruchową stosowanych na nim maszyn i urządzeń,

2) określić potencjalne zagrożenia techniczne,
3) odszukać zasady bezpiecznego stosowania określonych maszyn i urządzeń,
4) napisać instrukcję określającą zasady bezpiecznego wykonywania pracy na wskazanym

stanowisku,

5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczno-ruchowa stosowanych na stanowisku maszyn i urządzeń,

−

arkusz z zadaniem,

−

literatura wskazana przez nauczyciela (w tym odpowiednie akty prawne).

Ćwiczenie 2

Na podstawie dokumentacji technicznej oraz informacji z innych źródeł, określ jakie

wymagania musi spełniać maszyna, by mogła być dopuszczona do pracy w warunkach
eksploatacji podziemnej złóż.

Wskazówki do realizacji
Nauczyciel prezentuje dokumentację przykładowej maszyny, omawia sposób wykonania

ćwiczenia. Każdy zespół otrzymuje od nauczyciela dokumentację maszyny, dla której
powinien określić wymagania dopuszczenia jej do pracy w warunkach eksploatacji
podziemnej złóż.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dostarczoną dokumentację maszyny lub wyszukać informacje

w Internecie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

2) określić, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby maszyna mogła zostać dopuszczona

do pracy pod ziemią,

3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu oraz oprogramowaniem umożliwiającym przeglądanie

plików w formacie PDF,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa maszyny,

−

literatura wskazana przez nauczyciela (w tym odpowiednie akty prawne),

−

zeszyt przedmiotowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Zagrożenia naturalne

5.2.1

.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wpisz do tabeli stopnie, kategorie lub klasy do jakich mogą być klasyfikowane

poszczególne zagrożenia oraz kryteria zaliczenia.

zagrożenie

stopnie, kategorie lub klasy

kryteria zaliczenia

tąpaniami

wybuchem w polu

metanowym

metanowe

wybuchem pyłu węglowego

wyrzutami gazów i skał

działaniem pyłów

szkodliwych dla zdrowia

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują indywidualnie wpisując stopnie, kategorie lub klasy do jakich mogą

być klasyfikowane poszczególne zagrożenia oraz kryteria zaliczenia. Pięciu uczniów, którzy
najszybciej wykonają zadanie, oddaje tabele do sprawdzenia nauczycielowi. Otrzymują oceny
za rozwiązane zadanie. Po upływie wyznaczonego czasu na wykonanie ćwiczenia pozostali
uczniowie przedstawiają rozwiązanie zadania. Czas wykonania zadania 20 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wpisać określenia stopni, kategorii lub klas poszczególnych zagrożeń,
2) odnaleźć w poradniku, we wskazanej literaturze lub odpowiednich aktach prawnych

kryteria zaliczenia zagrożeń do poszczególnych stopni, kategorii lub klas,

3) wpisać kryteria do tabeli,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002
r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych (Dz. U. Nr 94, poz. 841
z późn. zm.)

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Opracuj procedurę postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia naturalnego

określającą sposób rozpoznania zagrożenia.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w 3–5 osobowych zespołach. Po zakończeniu pracy przedstawiciel

każdej grupy prezentuje procedurę. Czas wykonania 40 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się opisem zjawiska otrzymanym od nauczyciela,
2) określić potencjalne zagrożenia naturalne,
3) odszukać w aktach prawnych i literaturze sposoby rozpoznawania danego zagrożenia,
4) napisać procedurę określającą zasady postępowania w przypadku wykrycia zagrożenia,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

opis zjawiska,

−

literatura wskazana przez nauczyciela (w tym odpowiednie akty prawne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Prawo geologiczne i górnicze

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyszukaj akty prawne związane ze zwalczaniem zagrożeń w górnictwie. Wypisz nazwę

aktu prawnego, kiedy został opublikowany oraz paragrafy odnoszące się do zagrożeń
górniczych.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w 2–4 osobowych zespołach. Czas trwania ćwiczenia 45 minut, po

zakończeniu pracy przedstawiciel każdego zespołu prezentuje swoją prace na forum klasy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać odpowiednie akty prawne,
2) przeanalizować ich treść w zakresie zagrożeń górniczych,
3) wypisać informacje na temat nazwy aktu prawnego, daty publikacji oraz w których

paragrafach zostały poruszone zagadnienia dotyczące zagrożeń górniczych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu z oprogramowaniem umożliwiającym przeglądanie
plików PDF,

−

biblioteczka aktów prawnych.

Ćwiczenie 2

Wyszukaj akty prawne związane z ratownictwem górniczym. Wypisz nazwę aktu

prawnego, kiedy został opublikowany oraz odpowiedz na następujące pytania:
1) co jest zadaniem służb ratownictwa górniczego?
2) co to jest plan ratownictwa i co powinien zawierać?
3) co to jest drużyna ratownicza i kto w jej skład wchodzi?
4) w jaki sprzęt powinna być wyposażona kopalniana stacja ratownictwa górniczego?
5) kto może zostać ratownikiem górniczym?

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w 2–4 osobowych zespołach. Czas trwania ćwiczenia 45 minut, po

zakończeniu pracy przedstawiciel każdego zespołu prezentuje swoją prace na forum klasy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać odpowiednie akty prawne,
2) przeanalizować ich treść,
3) odpowiedzieć pisemnie na pytania zawarte w treści ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

komputer z dostępem do Internetu z oprogramowaniem umożliwiającym przeglądanie
plików PDF,

−

biblioteczka aktów prawnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przeciwdziałanie zagrożeniom
technologicznym”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. b, 5. d, 6. c 7. b, 8. c, 9. b,

10. b, 11. d,

12. a, 13. c, 14. b, 15. a, 16. c, 17. c, 18. c, 19. d, 20. a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Sklasyfikować rodzaje zagrożeń

B

P

c

2

Wskazać miejsca wzmożonego ryzyka
wypadkowego w urządzeniach mechanicznych

A

P

b

3

Wyznaczyć odpowiedzialnego za opracowanie
instrukcji bezpiecznego wykonywania pracy

A

P

a

4

Określić sposób identyfikacji osób
przebywających pod ziemią

C

P

b

5

Sklasyfikować zagrożenia stwarzane przez
maszyny

B

P

d

6

Wymienić stopnie zagrożenia tąpaniami

A

P

c

7

Objaśnić kategorię zagrożenia wyrzutami gazów

B

P

b

8

Określić dopuszczalną zawartość metanu
w powietrzu

A

P

c

9

Zdefiniować źródło pożaru

A

P

b

10 Wskazać kategorię zagrożenia metanowego

A

P

b

11 Rozróżnić gaśnice stosowane w górnictwie

węglowym

B

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

12 Zdefiniować stopień zagrożenia wyrobiska w

polu metanowym

A

P

a

13 Zdefiniować pokład węgla zagrożony wybuchem

pyłu węglowego

A

P

c

14 Określić klasę zagrożenia wybuchem pyłu

węglowego

C

P

b

15 Zastosować właściwy sprzęt filtrujący ochrony

układu oddechowego

C

P

a

16 Scharakteryzować pojęcie zawału

C

PP

c

17 Scharakteryzować pojęcie terenu górniczego

C

PP

c

18 Określić działania profilaktyczne podejmowane

w pokładach zagrożonych wybuchem pyłu
węglowego

C

PP

c

19 Scharakteryzować zagrożenie wyrzutami gazów

i skał

C

PP

d

20 Rozpoznać znaki dopuszczenia.

C

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących przeciwdziałania zagrożeniom technologicznym.

Wszystkie zadania są zadaniami wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest
prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi: zaznacz prawidłową

odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

9. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do zagrożeń technicznych zaliczane jest zagrożenie

a) zawałami.
b) wodne.
c) hałasem.
d) tąpaniami.

2. Rysunek przedstawia miejsce niebezpieczne w mechanizmie

a) nożyc.
b) przeciwwagi.
c) korbowodu.
d) korby ręcznej.

3. Za opracowanie instrukcji bezpiecznego wykonywania pracy dla stanowisk lub miejsc

pracy w ruchu zakładu górniczego związanych ze szczególnym ryzykiem odpowiedzialny
jest
a) kierownik ruchu zakładu.
b) dyrektor techniczny.
c) kierownik kopalnianej stacji ratownictwa górniczego.
d) zespół powołany przez zarząd.

4. Identyfikacja osób przebywających pod ziemią jest możliwa na podstawie

a) legitymacji pracowniczej.
b) identyfikatora, którego numer jest umieszczony na lampie górniczej i sprzęcie

oczyszczającym.

c) identyfikatora, którego numer jest umieszczony na ubraniu roboczym.
d) identyfikatora, którego numer jest umieszczony na ubraniu roboczym i lampie

górniczej.

5. Do zagrożeń stwarzanych przez maszyny nie należą zagrożenia

a) mechaniczne.
b) elektryczne.
c) hałasem.
d) wodne.

6. Stopnie zagrożenia tąpaniami, według których klasyfikowane są pokłady to

a) A, B, C.
b) pierwszy i drugi.
c) pierwszy, drugi i trzeci.
d) A, B, C, D.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

7. Do pierwszej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał zalicza się pokłady lub ich

części, w których
a) rzadko występują wyrzuty gazów i skał.
b) nie wystąpiły wyrzuty gazów i skał.
c) wystąpiły wyrzuty gazów i skał.
d) nie wystąpiły wyrzuty gazów i skał, ale istnieją objawy wskazujące na wzrost

zagrożenia.

8. Wycofanie załogi z wyrobisk zagrożonych jest przeprowadzane, jeżeli zawartość metanu

w powietrzu kopalnianym przekracza
a) 0,5%.
b) 1%.
c) 2%.
d) 5%.

9. Pożar endogeniczny to pożar

a) powstający wskutek zwarcia instalacji elektrycznej.
b) powstający wskutek samozapalenia się węgla.
c) powstający wskutek nadmiernego tarcia.
d) wszystkie odpowiedzi są prawdziwe.

10. Najwyższe zagrożenie metanowe występuje w pokładzie zaliczonym do kategorii

a) pierwszej.
b) czwartej.
c) a.
d) d.

11. W górnictwie węglowym stosowane są gaśnice

a) pianowe.
b) proszkowe.
c) śniegowe.
d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.

12. Wyrobisko w polu metanowym, w którym w normalnych warunkach przewietrzania

wykluczone jest nagromadzenie metanu w powietrzu powyżej 1% zaliczamy do wyrobisk
ze stopniem niebezpieczeństwa wybuchu.
a) „a”.
b) „b”.
c) „c”.
d) „d”.

13. Pokład węgla zagrożony wybuchem pyłu węglowego to pokład węgla, w którym

stwierdzono zawartość części lotnych w węglu w bezwodnej i bezpopiołowej substancji
węglowej większą niż
a) 1%.
b) 5%.
c) 10%.
d) 20%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

14.

Pokłady węgla lub ich części, wraz z wyrobiskami drążonymi w tych pokładach lub

częściach, w których występuje pył węglowy zabezpieczony w sposób naturalny są
zaliczone do
a)

nie zagrożonych wybuchem pyłu węglowego.

b)

klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego.

c)

klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego.

d)

żadna z odpowiedzi nie jest prawidłowa.

15.

Do kategorii A zagrożenia pyłami szkodliwymi dla zdrowia zalicza się stanowiska pracy

w wyrobiskach, gdzie występują stężenia pyłu o wartościach wymagających stosowania
sprzętu filtrującego ochrony układu oddechowego
a)

1 klasy ochronnej.

b)

2 klasy ochronnej.

c)

3 klasy ochronnej.

d)

2 lub 3 klasy ochronnej.

16. Niezamierzone grawitacyjne przemieszczenie się do wyrobiska mas skalnych lub

kopaliny ze stropu, albo ociosu w stopniu powodującym niemożność przywrócenia
pierwotnej funkcji wyrobiska w czasie krótszym niż 8 godzin to
a) tąpnięcie.
b) wybuch.
c) zawał.
d) wyrzut.

17.

Zgodnie z Prawem geologicznym i górniczym przestrzeń objęta przewidywanymi

szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego to
a)

zakład górniczy.

b)

obszar górniczy.

c)

teren górniczy.

d)

wyrobisko górnicze.

18.

Działania profilaktyczne podejmowane w pokładach zagrożonych wybuchem pyłu

węglowego zaliczonych do klasy B to
a)

opylanie przodków przed robotami strzałowymi pyłem kamiennym.

b)

stosowanie zapór z pyłem kamiennym.

c)

odpowiedzi a i b są prawidłowe.

d)

żadna odpowiedź nie jest prawidłowa.

19.

Pustka w stropie, spągu lub ociosie wyrobiska po wyrzucie gazów i skał to

a)

przestrzeń powyrzutowa.

b)

zawał powyrzutowy.

c)

grota powyrzutowa.

d)

kawerna powyrzutowa.

20.

Znakiem dopuszczenia GX oznacza się

a)

systemy budowy przeciwwybuchowej.

b)

maszyny i urządzenia elektryczne.

c)

maszyny i urządzenia mechaniczne oraz taśmy przenośników.

d)

sprzęt strzałowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………….………………………………..

Przeciwdziałanie zagrożeniom technologicznym

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przeciwdziałanie zagrożeniom
technologicznym”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. b, 5. d, 6. a

7. d, 8. c, 9. c,

10. a, 11. c,

12. b, 13. b,

14. d,

15. c,

16. a, 17. c, 18. c, 19. d, 20. a

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Zdefiniować zagrożenia naturalne

A

P

c

2

Wskazać miejsca wzmożonego ryzyka
wypadkowego w urządzeniach mechanicznych

A

P

b

3

Scharakteryzować cel stosowania identyfikatorów
w kopalniach

C

P

a

4

Określić klasy zagrożenia wybuchem pyłu
węglowego

C

P

b

5

Zdefiniować pożar egzogeniczny

A

P

d

6

Określić, kiedy zakład górniczy jest zaliczany do
metanowych

C

P

a

7

Określić działania podejmowane w celu
niedopuszczenia do wybuchu metanu
w warunkach zagrożenia

C

P

d

8

Objaśnić, kiedy w wyrobisku utrzymywane są
strefy zabezpieczające przed przeniesieniem
wybuchu pyłu węglowego

B

P

c

9

Wymienić kategorie zagrożeń działaniem pyłów
szkodliwych dla zdrowia

A

P

c

10 Objaśnić szkodliwe działanie pyłu węglowego

zawierającego krzemionkę

B

P

a

11 Wyznaczyć minimalną zawartość tlenu

w powietrzu kopalnianym

A

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

12 Zdefiniować pojęcie przedwiert

A

P

b

13 Zdefiniować pojęcie obszar górniczy

A

P

b

14 Objaśnić zakres robót górniczych

A

P

d

15 Określić właściwości gazów występujących

w atmosferze kopalni

C

P

c

16 Scharakteryzować plan ruchu zakładu górniczego

C

PP

a

17 Określić przyczyny wypadków przy maszynach

i urządzeniach w górnictwie

C

PP

c

18 Ocenić i zakwalifikować pokład do odpowiedniej

kategorii zagrożenia metanowego

D

PP

c

19 Określić działania podejmowane w przypadku

zagrożeń klimatycznych

C

PP

d

20 Scharakteryzować prawo geologiczne i górnicze

C

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących zagrożeń występujących w górnictwie i przepisów

prawa. Wszystkie zadania są zadaniami wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź
jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi: zaznacz prawidłową

odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część– poziom podstawowy,

II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

9. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do zagrożeń naturalnych zaliczane jest zagrożenie

a) hałasem.
b) wibracjami.
c) tąpaniami.
d) elektryczne.

2. Rysunek przedstawia niebezpieczne miejsce pomiędzy

a) kołami zębatymi.
b) kołem zębatym i zębatką.
c) w sprzęgle tarczowym.
d) w napędzie pasowym.

3. Na lampie górniczej i sprzęcie oczyszczającym znajduje się numer, który

a) umożliwia ewidencję osób zatrudnionych na powierzchni i przebywających

w wyrobiskach oddziałów.

b) jest zgodny z numerem PESEL pracownika.
c) jest numerem ewidencyjnym sprzętu.
d) umożliwia ewidencję osób pobierających sprzęt z magazynu.

4.

Klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego są oznaczane

a) I i II.
b) A i B.
c) I, II i III.
d) A, B i C.

5. Pożar egzogeniczny to pożar

a) powstający wskutek zwarcia instalacji elektrycznej.
b) powstający wskutek zaprószenia ognia.
c) powstający wskutek nadmiernego tarcia.
d) wszystkie odpowiedzi są prawdziwe.

6. Zakłady górnicze są zaliczane do metanowych jeżeli

a) chociażby w jednym wyrobisku stwierdzono występowanie metanu w powietrzu

w stężeniu ponad 0,1%.

b) chociażby w jednym wyrobisku stwierdzono występowanie metanu w powietrzu

w stężeniu ponad 1%.

c) kiedykolwiek wystąpiły wybuchy metanu.
d) często występują wybuchy metanu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

7. W celu niedopuszczenia do wybuchu metanu w warunkach zagrożenia stosuje się

a) specjalne materiały wybuchowe.
b) obudowy ognioszczelne urządzeń elektrycznych.
c)

urządzenia wyłączające energię elektryczną w przypadku przekroczenia

dopuszczalnego stężenia metanu.

d) wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.

8. Strefy zabezpieczające przed przeniesieniem wybuchu pyłu węglowego są utrzymywane

w wyrobisku zaliczonym do
a) klasy A.
b) klasy B.
c) do każdej z tych klas.
d) do żadnej z tych klas.

9. Najwyższa kategoria zagrożenia działaniem pyłów szkodliwych dla zdrowia

w podziemnych zakładach górniczych to kategoria
a) A.
b) B.
c) C.
d) D.

10. Pył węglowy zawierający krzemionkę jest najbardziej szkodliwy ze względu na

a) możliwość wywołania pylicy płuc.
b) silną wybuchowość.
c) łatwopalność.
d) toksyczność.

11. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy ustalają, że wszystkie dostępne wyrobiska

górnicze i pomieszczenia należy przewietrzać tak, aby zawartość tlenu była nie mniejsza
niż
a) 10%.
b) 15%.
c) 19%.
d) 30%.

12. Otwór badawczy wyprzedzający przodek drążonego wyrobiska to

a) kawerna.
b) przedwiert.
c) spąg.
d) zawiert.

13. Zgodnie z prawem geologicznym i górniczym przestrzeń, w granicach której

przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny oraz prowadzenia robót
górniczych związanych z wydawaniem koncesji to
a)

zakład górniczy.

b)

obszar górniczy.

c)

teren górniczy.

d)

wyrobisko górnicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

14. Roboty górnicze obejmują

a) wykonywanie wyrobisk górniczych.
b) zabezpieczanie wyrobisk górniczych.
c) likwidowanie wyrobisk górniczych.
d) wszystkie odpowiedzi są poprawne.

15. Metan

a) jest bardzo szkodliwy dla organizmu ludzkiego.
b) ma silny zapach.
c) jest bezwonny.
d) ma kolor żółty.

16. Dokument określający szczegółowe przedsięwzięcia niezbędne w celu zapewnienia

bezpieczeństwa powszechnego, bezpieczeństwa pożarowego, bezpieczeństwa i higieny
pracy pracowników zakładu górniczego, prawidłowej i racjonalnej gospodarki złożem,
ochrony środowiska wraz z obiektami budowlanymi oraz zapobiegania szkodom i ich
naprawiania to
a) plan ruchu zakładu górniczego.
b) dokument bezpieczeństwa zakładu górniczego.
c) plan działań ratowniczych zakładu górniczego.
d) procedura bezpiecznej pracy zakładu górniczego.

17. Do głównych przyczyn wypadków przy maszynach i urządzeniach w górnictwie nie

należy
a) eksploatacja maszyny niezgodnie z jej przeznaczeniem lub gdy jej stan techniczny

jest zły.

b) brak uwagi lub lekkomyślność w postępowaniu pracowników, zmęczenie, pośpiech.
c) stosowanie osłon lub innych urządzeń zabezpieczających.
d) obsługa maszyn przez osoby nieupoważnione.

18. Pokład, w którym stwierdzono występowanie metanu pochodzenia naturalnego w ilości

pomiędzy 4,0 m

3

/Mg a 8 m

3

/Mg zaliczamy do kategorii zagrożenia metanowego

a) pierwszej.
b) drugiej.
c) trzeciej.
d) czwartej.

19. Jeżeli temperatura powietrza pod ziemią zawiera się pomiędzy 28

°

a 33

°

C

a) nie są podejmowane żadne działania, temperatura jest właściwa dla pracy górników.
b) prace zostają przerwane, a górnicy opuszczają stanowiska pracy.
c) prowadzone mogą być tylko prace ratownicze.
d) należy stosować rozwiązania techniczne służące obniżeniu temperatury oraz

ograniczyć czas pracy do 6 godzin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

20. Akt prawny regulujący kwestie własności kopalin, organizacji i nadzoru prac górniczych

i geologicznych oraz odpowiedzialność za szkody wołane przez ruch zakładu górniczego
to
a) Prawo geologiczne i górnicze (tj. Dz.U. z 2005 Nr 228 poz. 1947 z pózn. zm.).
b) Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca

2002 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych (Dz. U. Nr 94, poz.
841 z późn. zm.)

c) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie

bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego
zabezpieczenia przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych
wydobywających kopaliny pospolite. (Dz. U. 2002 r. nr 109 poz. 962).

d)

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 12 czerwca 2002 r. w sprawie

ratownictwa górniczego.(Dz. U. z dnia 1 lipca 2002 r.).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ………………………………………………………………………………..

Przeciwdziałanie zagrożeniom technologicznym

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

7. LITERATURA

1. Karman J.: Górnictwo. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1975
2. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa1996
3. www.pip.gov.pl
4. www.ohpdlaszkoly.pl
5. Prawo geologiczne i górnicze (tj. Dz.U. 2005 nr 228 poz. 1947 z późn. zm.)
6. Przewodnik po zawodach, tom IV, Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej,

Warszawa 2003

7. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002 r. w sprawie

bezpieczeństwa

i

higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego

zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych (Dz. U. Nr
139, poz. 1169 z późn. zm.)

8. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie

minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie
użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596
z późn. zm.)

9. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002

r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych (Dz. U. Nr 94, poz. 841
z późn. zm.)

10.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 12 czerwca 2002 r. w sprawie ratownictwa

górniczego.(Dz. U. Nr 94, poz. 838 z późn. zm.)

Literatura metodyczna
1. Krogulec – Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.

KOWEZiU, Warszawa 2003

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997

3. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998