background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

Co jeszcze sprzyja uczeniu się i zapamiętywaniu? 

Część I. 

Oprac. Wiesława Machul 

Prosz

ę

  si

ę

  przez  chwil

ę

  zastanowi

ć

.  Co  sprawia, 

ż

e  co

ś

  „wchodzi  nam  do  głowy”?  Kiedy 

łatwiej jest nam co

ś

 zapami

ę

ta

ć

? Wiele ju

ż

 na ten temat pisali

ś

my. Znamy ju

ż

 podstawowe 

prawa rz

ą

dz

ą

ce nasz

ą

 pami

ę

ci

ą

. A teraz poznamy kolejne istotne elementy uczenia si

ę

ż

  wi

ę

c  jeszcze  jest  wa

ż

ne  w  trakcie  uczenia  si

ę

?  Tym  razem  uszczegółowimy  niektóre 

informacje sygnalizowane poprzednio. 

1.  Miejsce nauki.  Muzyka. 

2.  Pozytywne nastawienie. Wiara w siebie 

3.  Relaks. Sen. Wyeliminowanie stresu. Ruch. 

4.   „Płodozmian”. 

 

 

Miejsce nauki.  Muzyka. 

 

Nie doceniamy jak wa

ż

ne jest miejsce, w którym si

ę

 uczymy. 

Tam,  gdzie  si

ę

  uczymy  istotne  s

ą

  warunki,  otoczenie.  O  wiele  lepiej  uczy  si

ę

  

w  pomieszczeniu  wywietrzonym,  w  którym  jest  wła

ś

ciwa  temperatura  (nie  za  zimno  

i  nie  za  gor

ą

co).  Wa

ż

ne  jest  równie

ż

  wygodne  krzesło,  o  wła

ś

ciwej  wysoko

ś

ci.  W  trakcie 

nauki nie powinno si

ę

 le

ż

e

ć

.  

 

Do  tego  trzeba  doł

ą

czy

ć

  o

ś

wietlenie  o  odpowiednio  dobranej  intensywno

ś

ci  (nie  za  jasne 

i nie za ciemne, wzrok nie mo

ż

e si

ę

 m

ę

czy

ć

).  

background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

 

 

Wła

ś

ciwa  jest  równie

ż

  cisza  lub  cicha  muzyka,  nie  nazbyt  absorbuj

ą

ca  uwag

ę

.  Doda

ć

 

jeszcze  trzeba  brak  towarzystwa  osób,  które  przeszkadzaj

ą

  i  m

ę

cz

ą

  oraz  łatwy  dost

ę

p  

do  rzeczy  niezb

ę

dnych  w  trakcie  nauki  (np.  atlas,  długopis,  kartki  itp.).  W  tym  ostatnim 

przypadku chodzi o porz

ą

dek w miejscu nauki. Wynika st

ą

d, 

ż

e kluczowe jest odpowiednie 

miejsce  nauki,  chodzi  o  zapewnienie  miejsca,  w  którym  czujemy  si

ę

  komfortowo.  Wa

ż

ne 

jest  usuni

ę

cie  elementów,  które  mog

ą

  by

ć

  przyczyn

ą

  dyskomfortu  (złe  o

ś

wietlenie, 

niewygodne krzesło, hałas, bałagan itp.). 

 
Nie  wykorzystujemy  w  trakcie  nauki mo

ż

liwo

ś

ci  jakie  daje  zastosowanie  muzyki  w  procesie 

nauczania.  Wprawdzie  niektóre  dzieci  ucz

ą

  si

ę

  przy  muzyce  (zazwyczaj  gło

ś

nej),  

ale czy jest to akurat rodzaj muzyki sprzyjaj

ą

cy uczeniu si

ę

? Chyba niestety, nie.  

 

Specjali

ś

ci zajmuj

ą

cy si

ę

 problematyk

ą

 szybkiej nauki podkre

ś

laj

ą

ż

e najlepiej byłoby uczy

ć

 

si

ę

  przy  muzyce  barokowej  (wolnym  largo).  Jest  to  niezwykle  wolna  muzyka  (rozbrzmiewa 

zazwyczaj  w  smutnych  momentach),  ale  jej  rytm  jest  zgodny  z  naszym  pulsem

1

.  

Jest  to  muzyka  sprzyjaj

ą

ca  refleksji,  niezwykle  uspokajaj

ą

ca.  Tylko  pojawia  si

ę

  problem,  

na  ile  uczniowie  zechc

ą

  wykorzystywa

ć

  tak

ą

  muzyk

ę

  w  trakcie  nauki.  Muzyka  barokowa,  

by przypadła nam do gustu, powinna „by

ć

 dozowana stopniowo”. Jest to muzyka niezwykle 

relaksacyjna.  Jej  słuchanie  autentycznie  uspokaja,  ale  trzeba  do  niej  przywykn

ąć

.  

W  ogóle  najlepiej  byłoby  uczy

ć

  si

ę

  słuchaj

ą

c  muzyki  klasycznej.  A  je

ś

li  nie  przypadnie  

nam  ona  do  gustu,  to  w  jej  miejsce  mo

ż

na  wykorzysta

ć

  muzyk

ę

  country  lub  muzyk

ę

  

lat  60  -  tych.  Sprawdza  si

ę

  uczenie  przy  takiej  muzyce.  I  pewnie  b

ę

dzie  to  bardziej  

„do przełkni

ę

cia” dla młodzie

ż

y. 

Cho

ć

 radz

ę

 korzysta

ć

 z uroków muzyki klasycznej. 

 
W  dodatkowych  materiałach  do  tego  modułu  s

ą

  odno

ś

niki  m.  in.  do  stron  internetowych 

zawieraj

ą

cych opis sugestopedii (twórca metody: Georgi Łozanow) - metody słu

żą

cej nauce 

                                                 
 

1

 

Łukaszewicz  Monika:  Sukces  w  szkole.  Jak  uczy

ć

  si

ę

  2  –  3  razy  szybciej  i  umiej

ę

tnie  sprzedawa

ć

 

swoj

ą

  wiedz

ę

;  Dom  Wydawniczy  REBIS,  Pozna

ń

  2006;  Szurawski  Marek:  Pami

ęć

.  Trening 

interaktywny; Wydawnictwo Ravi, Łód

ź

 2004

 

 

background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

j

ę

zyków  obcych,  wykorzystuj

ą

cej  technik

ę

  dwóch  koncertów  (koncert  pasywny  i  koncert 

aktywny).  Dla  mnie  osobi

ś

cie  ta  metoda  wymaga  zbyt  du

ż

ego  wysiłku,  cho

ć

  s

ą

dz

ę

,  

ż

e  znajd

ą

  si

ę

  osoby,  które  mog

ą

  j

ą

  uzna

ć

  za  interesuj

ą

c

ą

2

.  W  tym  module  w  jednej  

z  prezentacji  zawarte  b

ę

d

ą

  podstawowe  informacje  o  metodzie  dwóch  koncertów.  Głównie 

jest  ona  do  wykorzystania  przy  nauce  j

ę

zyków  obcych,  ewentualnie  definicji  i  innych 

informacji, które trzeba odtworzy

ć

 „słowo w słowo”. Jest to przykład metody wykorzystuj

ą

cej 

do nauki muzyk

ę

. Według  Łozanowa wykorzystuje si

ę

 w nauce trojakiego rodzaju muzyk

ę

1.  muzyk

ę

  relaksuj

ą

c

ą

,  stanowi

ą

c

ą

  podkład  sesji  wst

ę

pnej,  poprzedzaj

ą

cej  ka

ż

d

ą

 

lekcj

ę

, w czasie której słuchacze odpr

ęż

aj

ą

 si

ę

 i osi

ą

gaj

ą

 stan umysłu odpowiadaj

ą

cy 

stanowi  ALFA.  Rol

ę

  t

ą

  spełniaj

ą

  np.  utwory  Vivaldiego  –  Largo,  Zima,  Cztery  pory 

roku. 

2.  tzw.  „koncert  aktywny”,  podczas  którego  słuchacze  zapoznaj

ą

  si

ę

  z  tre

ś

ci

ą

  lekcji 

jednocze

ś

nie 

ś

ledz

ą

c jej tekst, czyni

ą

c notatki itp. Wykorzysta

ć

 tu mo

ż

na np. Koncert 

skrzypcowy 

D-dur, 

op. 

61 

Beethovena; 

Koncert 

b-moll 

(fortepianowy) 

Czajkowskiego;  Koncert  na  skrzypce  i  orkiestr

ę

  i  Koncert  nr  7  D-dur  Mozarta; 

Symfoni

ę

 nr 67 F-dur, Symfoni

ę

 nr 69 B-dur Haydna. 

3.  tzw.  „koncert  pasywny”,  w  trakcie  którego  materiał  słucha  si

ę

  w  stanie  relaksu, 

bez  si

ę

gania  do  notatek,  z  zamkni

ę

tymi  oczami, tak  by  uaktywniaj

ą

c  praw

ą

  półkul

ę

  

i zwi

ę

kszy

ć

 szybko

ść

 zapami

ę

tywania. Składa

ć

 si

ę

 na niego mog

ą

: Concerti Grossi, 

op 6, nr 2, 8, 5, 9 Corelliego; Muzyka na wodzie Haendla; Fantazja na organy G-dur, 

Fantazja  c-moll, Trio  d-moll, Wariacje kanoniczne  i  Toccata  Bacha;  Pi

ęć

  koncertów 

na flet i orkiestr

ę

 kameraln

ą

 Vivaldiego. 

 
Swego  czasu  mówiło  si

ę

  jeszcze  o  „efekcie  Mozarta”,  ale  chyba  badania  nie  potwierdziły  

w  dostatecznym  stopniu  wpływu  muzyki  tego  konkretnego  kompozytora  na  funkcjonowanie 

mózgu.  Cho

ć

  zostały  stworzone  programy  uwzgl

ę

dniaj

ą

ce  zastosowanie  muzyki  Mozarta  

w  celu  przyspieszenia  uczenia  si

ę

.  A  nawet  zrodził  si

ę

  nurt  propaguj

ą

cy  muzyk

ę

  Mozarta 

w

ś

ród  kobiet  w  ci

ąż

y.  Zalet

ą

  wielu  propagowanych 

ć

wicze

ń

  jest  wykorzystywanie  dwóch 

elementów: muzyki i ruchu. 

 
Jedno  jest  pewne:  muzyka  klasyczna  sprzyja  uczeniu  si

ę

,  bo  przy  niej  wyciszamy  si

ę

  

i potrafimy lepiej si

ę

 skupi

ć

 

                                                 
 

2

 

Wi

ę

cej  na  temat  tej  metody  mo

ż

na  przeczyta

ć

  w:  Łukaszewicz  M.  (2005).  Mistrzostwo.  Jak  pobija

ć

  własne 

rekordy w szybkim i skutecznym uczeniu si

ę

Pozna

ń

: Dom Wydawniczy REBIS. 

 

background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

 

Pozytywne nastawienie. Wiara w siebie. 

 

Aby  zapami

ę

ta

ć

,  trzeba  uwierzy

ć

ż

e  jest  to  mo

ż

liwe.  Niektórzy  usprawiedliwiaj

ą

  si

ę

,  kiedy 

nie  zrobi

ą

  tego,  co  nale

ż

y, 

ż

e  zapomnieli, 

ż

e  maj

ą

  słab

ą

  pami

ęć

.  Cz

ę

sto  ludzie  słab

ą

 

pami

ę

ci

ą

 tłumacz

ą

ż

e czego

ś

 nie zrobili. Jakby słaba pami

ęć

 zwalniała nas z konieczno

ś

ci 

robienia czegokolwiek. My

ś

l

ą

c o sobie, 

ż

e mamy słab

ą

 pami

ęć

 zwalniamy si

ę

 z konieczno

ś

ci 

zapami

ę

tywania.  Wa

ż

ne  jest,  by  zaprzesta

ć

  usprawiedliwiania  si

ę

  „słab

ą

  pami

ę

ci

ą

”,  

bo to działa jak samosprawdzaj

ą

ca si

ę

 przepowiednia.  

 

 

Trzeba wierzy

ć

ż

e jeste

ś

my w stanie zapami

ę

ta

ć

 informacj

ę

 

 
Wr

ę

cz nale

ż

y dawa

ć

 sobie komunikat: „zapami

ę

taj to”. Czyli mie

ć

 intencj

ę

 zapami

ę

tania. 

 
W ci

ą

gu dnia zdarza nam si

ę

 korzysta

ć

 np. z kalendarza i zapisywa

ć

 w nim ustalone terminy 

(w  ten  sposób  zwalniamy  si

ę

  z  zapami

ę

tywania,  nie  musimy  pami

ę

ta

ć

,  bo  sobie 

zapisali

ś

my).  Nie  jestem  przeciwnikiem  zapisywania,  chodzi  mi  tylko  o  to,  by  sobie 

u

ś

wiadomi

ć

ż

e sami cz

ę

sto „zwalniamy si

ę

” z zapami

ę

tywania – „zapisałem, wi

ę

c nie musz

ę

 

pami

ę

ta

ć

”.  A  co  si

ę

  dzieje,  kiedy  nie  mamy  przy  sobie  karteczki,  by  zapisa

ć

,  nie  mamy  

przy  sobie  kalendarza?  Czy  wtedy  nie  jeste

ś

my  w  stanie  nic  zapami

ę

ta

ć

?  To  nieprawda, 

zapami

ę

tujemy.  Tylko  potrzeba  nieco  wysiłku.  I  rozkazu:  „zapami

ę

taj  to”.  Wówczas 

powtarzamy sobie w my

ś

lach informacj

ę

 i zapami

ę

tujemy j

ą

W tym krótkim opisie nie zach

ę

cam do tego, by rezygnowa

ć

 z zapisywania czy kalendarza, 

pokazuj

ę

  tylko  pewien  mechanizm.  Jak  wa

ż

na  jest  intencja  zapami

ę

tywania  i  kodowanie 

sobie  informacji:  „zapami

ę

taj  to”.  Zapewne  trzeba  j

ą

  wtedy  od  razu  kilka  razy  powtórzy

ć

  

w my

ś

lach lub gło

ś

no, by zapami

ę

ta

ć

 

Kalendarz  czy  kartka  z  zapisan

ą

  informacj

ą

  jest  nam  potrzebna,  bo  prawda  jest  taka,  

ż

e nie ma sensu obarcza

ć

 pami

ę

ci zb

ę

dnymi informacjami. Przecie

ż

 je

ś

li co

ś

 mog

ę

 zapisa

ć

 

w  kalendarzu  lub  wpisa

ć

  do  telefonu  (np.  inny  numer),  to  po  co  si

ę

  m

ę

czy

ć

  i  powtarza

ć

  

co

ś

 w celu zapami

ę

tania. To byłoby nieekonomiczne. 

 
Podczas  nauki  wa

ż

ne  jest  nastawienie  -  je

ś

li  chc

ę

  si

ę

  czego

ś

  nauczy

ć

,  to  naucz

ę

  si

ę

  tego 

znacznie  szybciej.  Je

ś

li  wierz

ę

ż

e  jestem  w  stanie  si

ę

  tego  nauczy

ć

  -  to  równie

ż

  ucz

ę

  si

ę

 

background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

szybciej.  Jak  wi

ę

c  zmieni

ć

  to  nastawienie  i  jak  przekona

ć

  naszych  uczniów  do  zmiany 

nastawienia? Jak samemu uwierzy

ć

ż

e jeste

ś

my w stanie si

ę

 nauczy

ć

 
Trzeba  mówi

ć

  i  pokazywa

ć

  uczniowi, 

ż

e  „jeste

ś

  w  stanie  si

ę

  nauczy

ć

ż

e  mo

ż

esz”,  

ż

e wierzymy w niego. Nale

ż

y przypomina

ć

 i utrwala

ć

 w pami

ę

ci momenty, kiedy dziecko dało 

rad

ę

, nauczyło si

ę

, było w stanie zapami

ę

ta

ć

. Wa

ż

ne jest przypominanie takich momentów, 

bo to buduje wiar

ę

 w siebie.  

 
My sami równie

ż

 przypomnijmy sobie chwile, kiedy udało nam si

ę

 zapami

ę

tywa

ć

 informacje. 

To wa

ż

ne by

ś

my je troch

ę

 „celebrowali”, by

ś

my sami siebie chwalili za dobr

ą

 pami

ęć

 
Bardzo  wa

ż

ne  jest  równie

ż

  to,  co  sami  my

ś

limy  o  sobie  czyli  i  to,  co  ucze

ń

  my

ś

li  o  sobie. 

Zróbmy wi

ę

c pewien eksperyment.

3

  

  

Eksperyment:

 

Prosz

ę

,  by  wzi

ę

li  Pa

ń

stwo  kartk

ę

  i  zapisali  na  niej  cyfry  od  1  do  20  (jedna  pod  drug

ą

zgodnie z wzorem: 

1. 

2. 

3. 

4.  

5. 

6.  

7. itd. 

Nast

ę

pnie  prosz

ę

,  by  obok  ka

ż

dej  cyfry  dopisali  Pa

ń

stwo  zdanie  rozpoczynaj

ą

ce  si

ę

  

od słowa „Jestem…..” i  za ka

ż

dym razem doko

ń

czyli to zdanie. Kiedy ju

ż

  zapisz

ą

 Pa

ń

stwo 

20 zda

ń

 rozpoczynaj

ą

cych si

ę

 od słowa „Jestem”, to mo

ż

emy przyst

ą

pi

ć

 do ich oceny.  

 

Prosimy o dopisanie obok ka

ż

dego zdania odpowiedniego znaku: +, 0, -, przy czym: 

+ oznacza pozytywn

ą

 ocen

ę

 siebie 

- oznacza negatywn

ą

 ocen

ę

 siebie 

0 oznacza zdanie o wyd

ź

wi

ę

ku neutralnym (nie jest ani ocen

ą

 negatywn

ą

 ani pozytywn

ą

). 

                                                 
 

3

  str. 

29  w:  Król-  Fijewska  Maria,  Fijewski  Piotr:  Nasze  spotkania.  Przewodnik  do  realizacji  zaj

ęć

 

psychologicznych „Nasze spotkania”. Instytut Psychologii Zdrowia i Trze

ź

wo

ś

ci, Warszawa 1992. 

 

background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

 
Jakie  uzyskali  Pa

ń

stwo  wyniki?  Je

ś

li  dominuj

ą

  +,  to  my

ś

limy  o  sobie  pozytywnie,  je

ś

li  -,  

to my

ś

limy o sobie w kategoriach negatywnych. Co dominuje u Pa

ń

stwa plusy czy minusy?  

Wa

ż

ne  jest  to,  co  o  sobie  my

ś

limy.  Nasze  my

ś

li  sprawiaj

ą

ż

e  co

ś

  jest  nam  łatwiej  

lub  trudniej  osi

ą

gn

ąć

.  Je

ś

li  my

ś

limy  o  sobie  w  kategoriach  pozytywnych,  to  łatwiej  

nam  pokonywa

ć

  trudno

ś

ci,  radzi

ć

  sobie  z  nauk

ą

.  Je

ś

li  my

ś

limy  o  sobie  w  kategoriach 

negatywnych, to trudniej nam pokonywa

ć

 problemy, szybciej si

ę

 zniech

ę

camy, nie wierzymy 

w siebie i w swoje mo

ż

liwo

ś

ci. Tym samym trudniej jest nam si

ę

 uczy

ć

 
To  wła

ś

nie  sposób  my

ś

lenia  o  sobie  mo

ż

e  ułatwi

ć

  nam  osi

ą

ganie  sukcesów.  

Jest  to  umiej

ę

tno

ść

  wykorzystywana  przez  trenerów  sportowych.  W  sytuacji,  kiedy 

zawodnikowi  jest  niezwykle  trudno  wykona

ć

  np.  skok  (mimo  wielokrotnych  prób, 

przygotowa

ń

,  dobrego  samopoczucia  i  odpowiedniej  kondycji),  to  m

ą

dry  trener  proponuje 

zawodnikowi, by ten usiadł na ławce. Daje mu zadanie do wykonania, ma sobie w my

ś

lach 

wyobrazi

ć

  jak  skacze  (wyobra

ż

enie  ma  by

ć

  dokładne  i  szczegółowe,  krok  po  kroku  czyli  

ma  zobaczy

ć

  na  ekranie  wyobra

ź

ni  kolejne  etapy  skoku).  I  po  takim  mentalnym 

ć

wiczeniu 

zawodnik przyst

ę

puje ponownie do 

ć

wicze

ń

 - i okazuje si

ę

ż

e wykonuje skok. 

Wida

ć

 st

ą

d, 

ż

e wa

ż

ne jest nastawienie i wiara w siebie. 

 
Jak

ż

e  cz

ę

sto  w 

ż

yciu,  zarówno  my,  jak  i  uczniowie  my

ś

limy  negatywnie  o  sobie,  „sami  si

ę

 

dołujemy”. Spróbujemy przeanalizowa

ć

 przykłady zawarte w tabelce pokazuj

ą

ce, jak zmieni

ć

 

my

ś

lenie. Poznajmy przykłady zmiany my

ś

lenia z negatywnego na pozytywne: 

 

Negatywne my

ś

li 

Pozytywne my

ś

li 

Nie mog

ę

 

Mog

ę

 

Nie umiem 

Umiem 

Gdyby tylko 

Nast

ę

pnym razem 

To straszne 

To do

ś

wiadczenie uczy mnie, 

ż

e …. 

To trudne 

Dam rad

ę

 

Nie potrafi

ę

 

Potrafi

ę

 to zrobi

ć

 

To jest problem 

To jest szansa  

To jest okazja 

Co robi

ć

Wiem, jak sobie z tym poradzi

ć

 

background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

Nie dam rady 

Dam rad

ę

..  

Nie wiem 

Wiem, 

ż

e ….. 

Nic mi si

ę

 nie udaje 

Potrafi

ę

 dobrze…. 

 

Teraz spróbujmy jeszcze chwil

ę

 po

ć

wiczy

ć

Prosz

ę

 na kartce napisa

ć

 jak najwi

ę

cej wyra

ż

e

ń

 ko

ń

cz

ą

cych zdania: 

Potrafi

ę

 dobrze ……………………… 

Umiem ………………………………. 

Wiem  ………………………………… 

 

I  prosz

ę

  wypisa

ć

  obok  ka

ż

dego  z  tych  zda

ń

  co  najmniej  po  20  przykładów.  Zapisywa

ć

 

mo

ż

emy proste czynno

ś

ci, które potrafimy, umiemy wykonywa

ć

 
Czy udało si

ę

 Pa

ń

stwu wykona

ć

 to 

ć

wiczenie? Czy było to trudne zadanie odnajdywa

ć

 swoje 

mocne  strony?    Je

ś

li  udało  si

ę

  Pa

ń

stwu  wskaza

ć

  po  20  przykładów,  to  mo

ż

e  uda  si

ę

 

Pa

ń

stwu jeszcze odszuka

ć

 i zapisa

ć

 po 10 kolejnych? 

Prosz

ę

 spróbowa

ć

I  radz

ę

  karteczk

ę

  z  zapisanymi  zdaniami  zachowa

ć

  sobie,  by  mogła  nam  słu

ż

y

ć

  

w  momentach,  kiedy  si

ę

  „dołujemy”,  kiedy  my

ś

limy  o  sobie, 

ż

e  nic  nie  potrafimy,  

nic nam nie wychodzi itp. 

 
My

ś

lenie  o  sobie  w  kategoriach  osoby,  która  co

ś

  wie  i  potrafi  –  buduje  nasz

ą

  wiar

ę

  

w siebie. Karteczki z zapisanymi zdaniami „potrafi

ę

 dobrze…”, „umiem…” schowajmy sobie  

i  wyci

ą

gajmy  w  chwili,  kiedy  pojawiaj

ą

  si

ę

  w  nas  negatywne  my

ś

li.  Wtedy  wła

ś

nie 

przypominajmy sobie, co potrafimy i co umiemy dobrze, co jest nasz

ą

 mocn

ą

 stron

ą

.  

 
A  mo

ż

e  ka

ż

dy  z  Pa

ń

stwa  zaplanuje  sobie  jeden  dzie

ń

  bez  krytykowania  siebie,  

bez  poszukiwania  swoich  wad?  Ale  niech  b

ę

dzie  to  dzie

ń

,  w  czasie  którego  poszukujemy 

swoich mocnych stron. Wa

ż

ne jest te

ż

ż

eby w ko

ń

cu: 

 
 
 
 
 
 

 

zaufa

ć

 swojej pami

ę

ci! 

background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

Wa

ż

ne jest powtarzanie sobie cz

ę

sto: „potrafi

ę

 zapami

ę

ta

ć

”, „naucz

ę

 si

ę

”, „ucz

ę

 si

ę

 szybko”, 

„zapami

ę

tam”. 

 
 

 

Relaks. Sen. Wyeliminowanie stresu. Ruch. 

 

Je

ś

li  chcemy  si

ę

  uczy

ć

,  to  musimy  by

ć

  wypocz

ę

ci,  wyspani.  Zm

ę

czeni  ludzie  zapami

ę

tuj

ą

 

znacznie mniej informacji, maj

ą

 trudno

ś

ci z koncentracj

ą

.  

 
Specjali

ś

ci  twierdz

ą

ż

e  najszybciej  zapami

ę

tuje  si

ę

  informacje  w  stanie  relaksu  (zwanym 

stanem Alfa). Jest to stan, którego zazwyczaj do

ś

wiadczamy tu

ż

 po przebudzeniu si

ę

 (takie 

przej

ś

cie  mi

ę

dzy  snem  a  jaw

ą

)

4

.  Jednak  osi

ą

gn

ąć

  go  w  szkole  jest  chyba  niemo

ż

liwo

ś

ci

ą

.  

A wi

ę

c co zrobi

ć

Trzeba  by

ć

  wypocz

ę

tym  i  relaksowanym  przyst

ę

puj

ą

c  do  nauki.  Trzeba  wi

ę

c  rodzicom 

u

ś

wiadamia

ć

  jak  du

ż

e  znaczenie  dla  ich  dziecka  ma  stały  rytm  dnia,  czas  na  relaks  

i  odpoczynek,  a  przede  wszystkim  sen.  Dodatkowo  ka

ż

dy  z  nas  powinien  odnale

źć

  

swój  indywidualny  sposób  na  relaks.  Je

ś

li  chcemy  si

ę

  uczy

ć

,  to  musimy  dba

ć

  o  siebie,  

o wypoczynek, zdrowie, od

ż

ywianie si

ę

 
Zacznijmy od relaksowania si

ę

Osobi

ś

cie  proponuj

ę

  relaksowanie  si

ę

  poprzez  oddech.  Zazwyczaj  kiedy  jeste

ś

my 

zdenerwowani,  zestresowani  zapominamy  o  oddechu,  wstrzymujemy  oddech.  Wa

ż

ne  

jest umiej

ę

tne oddychanie. 

 

Sprawd

ź

my jak ka

ż

dy z Pa

ń

stwa oddycha. Proponuj

ę

 krótkie do

ś

wiadczenie. 

 
Prosz

ę

  poło

ż

y

ć

  sobie  jedn

ą

  r

ę

k

ę

  na  klatce  piersiowej,  a  drug

ą

  na  brzuchu.  Teraz  prosz

ę

 

zrobi

ć

  kilka  gł

ę

bokich  wdechów  i  wydechów  i  zaobserwowa

ć

  -  która  r

ę

ka  unosi  si

ę

?  

Czy ta le

żą

ca na piersi? Czy ta le

żą

ca na brzuchu? Jak wi

ę

c było u Pa

ń

stwa? 

                                                 
 

4

 

Łukaszewicz  Monika:  Sukces  w  szkole.  Jak  uczy

ć

  si

ę

  2  –  3  razy  szybciej  i  umiej

ę

tnie  sprzedawa

ć

 

swoj

ą

  wiedz

ę

;  Dom  Wydawniczy  REBIS,  Pozna

ń

  2006;  Szurawski  Marek:  Pami

ęć

.  Trening 

interaktywny; Wydawnictwo Ravi, Łód

ź

 2004

 

 

background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

Je

ś

li  potrafimy  oddycha

ć

  przeponowo,  to  uniesie  si

ę

  nam  r

ę

ka  le

żą

ca  na  brzuchu. 

Oddychanie „brzuszne” jest relaksuj

ą

ce.  

 
Mo

ż

na  wła

ś

nie  w  ten  sam  sposób,  w  jaki  my  sprawdzali

ś

my  jak  oddychamy,  uczy

ć

  si

ę

 

oddychania  brzusznego.  A  wi

ę

c  kładziemy  jedn

ą

  r

ę

k

ę

  na  klatce  piersiowej,  a  drug

ą

  

na  brzuchu  i 

ć

wiczymy.  Próbujemy  oddycha

ć

  tak  gł

ę

boko,  by  uniosła  si

ę

  nam  r

ę

ka 

znajduj

ą

ca si

ę

 na brzuchu.  

 
Dobrze  byłoby  oddycha

ć

  w  rytmie  (1,  2,  3)  +  (1,  2,  3)  +  (1,  2,  3).  Czyli  liczy

ć

  w  my

ś

lach:  

(1,  2,  3)  i  w  tym  czasie  wci

ą

ga

ć

  powietrze  do  brzucha,  czyli  zrobi

ć

  gł

ę

boki  wdech  poprzez 

nos. Potem znów liczy

ć

 w my

ś

lach: (1, 2, 3) i w tym czasie „zatrzyma

ć

 powietrze”, na koniec 

po  raz  ostatni  policzy

ć

  w  my

ś

lach:  (1,  2,  3)  i  w  tym  czasie  wypu

ś

ci

ć

  powietrze  czyli  zrobi

ć

 

ę

boki wydech poprzez usta. 

 
W  sytuacjach  zdenerwowania,  kiedy  chcemy  zrelaksowa

ć

  si

ę

,  skoncentrujmy  si

ę

  

na oddychaniu, zróbmy klika gł

ę

bokich wdechów i wydechów. To pomaga. 

 

 
Inny sposób na relaks to zaanga

ż

owanie wyobra

ź

ni. Mo

ż

emy odnale

źć

 w wyobra

ź

ni miejsce, 

w  którym  czujemy  si

ę

  dobrze,  mo

ż

e  to  by

ć

  pla

ż

a,  ł

ą

ka,  las  lub  jakiekolwiek  inne  miejsce, 

gdzie czujemy si

ę

 dobrze. Mo

ż

emy w my

ś

lach przenie

ść

 si

ę

 na chwil

ę

 do miejsca, w którym 

czujemy  si

ę

  komfortowo.  Wystarczy  odnale

źć

  takie  wła

ś

nie  miejsce  i  przenosi

ć

  si

ę

  

w  wyobra

ź

ni  do  niego  cho

ć

  na  chwilk

ę

  w  trudnych  momentach.  Pozwala  nam  to  wówczas  

na oderwanie si

ę

 od stresuj

ą

cej i trudnej sytuacji, pozwala opanowa

ć

 emocje. 

 
Ju

ż

 wcze

ś

niej pisałam, by uczy

ć

 si

ę

, trzeba by

ć

 wypocz

ę

tym, wyspanym. Obecnie przyjmuje 

si

ę

ż

e  sen  jest  niezb

ę

dny  je

ś

li  chcemy  uczy

ć

  si

ę

  i  zapami

ę

tywa

ć

.    Sen  jest  potrzebny,  

by  działa

ć

,  my

ś

le

ć

.  Pozbawianie  snu  to  przecie

ż

  sposób  wykorzystywany  w  trakcie  wojen,  

w  trakcie  przesłucha

ń

.  Człowiek  nie  jest  w  stanie  funkcjonowa

ć

  bez  snu.  W  trakcie  

snu zachodz

ą

 procesy regeneracyjne organizmu. 

 
Jest  coraz  wi

ę

cej  osób,  które  miewaj

ą

  trudno

ś

ci  ze  snem.  Nie  jest  to  przedmiot  naszego 

kursu, wi

ę

c tylko wspomnimy nieco o paru istotnych sprawach, sprzyjaj

ą

cych wysypianiu si

ę

.  

Poni

ż

ej podaj

ę

 par

ę

 sposobów na dobry sen: 

1.  unika

ć

 zbyt jasnego o

ś

wietlenia tu

ż

 przed spaniem, 

2.  stosowa

ć

 regularny rytm spania i czuwania, trzeba tak zaplanowa

ć

 dzie

ń

, by chodzi

ć

 

spa

ć

 zawsze o tej samej porze, 

background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

10 

3.  wykonywa

ć

  codziennie  przez  ok.  20  minut 

ć

wiczenia  fizyczne,  ale  na  kilka  godzin 

przed snem, 

4.  stosowa

ć

  rytuały  przed  snem  (np.  k

ą

piel,  słuchanie  spokojnej  muzyki,  czytanie  

lub wykonywanie innych czynno

ś

ci, które nas uspokoj

ą

), 

5.  zapewni

ć

  dobre  warunki  do  snu  (odpowiednia  temperatura  w  pomieszczeniu,  cisza, 

ciemno

ść

), 

6.  je

ś

li trudno jest zasn

ąć

 trzeba zaj

ąć

 si

ę

 nudnym zadaniem (typu: liczenie baranów). 

 
Ostatni  element,  o  którym  tu  piszemy  to  wyeliminowanie  stresu. Wła

ś

ciwie  wyeliminowanie 

stresu jest niemo

ż

liwe, jest on nieodł

ą

cznym elementem 

ż

ycia, równie

ż

 elementem uczenia 

si

ę

.    Z  jednej  strony  uznaje  si

ę

ż

e  stres  nie  sprzyja  uczeniu  si

ę

,  w  zdenerwowaniu  wiele 

informacji nam umyka. 

 
Ale  te

ż

  by

ć

  mo

ż

e  maj

ą

  Pa

ń

stwo  za  sob

ą

  takie  do

ś

wiadczenie,  gdy  tu

ż

  przed  egzaminem,  

na dzie

ń

 przed, a niekiedy wprost pod drzwiami, tu

ż

 przed wej

ś

ciem na egzamin, kto

ś

 mówi  

nam  informacj

ę

,  któr

ą

  zapami

ę

tujemy  i  z  powodzeniem  wykorzystujemy  na  egzaminie.  

Jak wi

ę

c jest z tym stresem? 

 
Chodzi  o  indywidualnie  do

ś

wiadczany  poziom  stresu,  a  wła

ś

ciwie  o  optymalny  dla  danej 

jednostki  poziom  stresu.  Stres  za  wysoki  –  parali

ż

uje,  uniemo

ż

liwia  uczenie  si

ę

,  za  niski 

poziom stresu – nie buduje motywacji. Co mo

ż

e nam pozwoli

ć

 zmniejszy

ć

 stres? 

 

Jest  wiele  sposobów  na  zmieszanie  stresu,  pisali

ś

my  ju

ż

  o  jednym  z  nich  –  wła

ś

ciwym 

oddychaniu. A teraz proponujemy drugi element: ruch. Dla funkcjonowania naszego mózgu, 

pami

ę

ci wa

ż

ny jest ruch. Mo

ż

e warto wybra

ć

 si

ę

 na spacer, mo

ż

emy te

ż

 uczy

ć

 si

ę

 chodz

ą

c,  

przemieszczaj

ą

c  si

ę

  po  pokoju.  Mo

ż

emy  ta

ń

czy

ć

,  biega

ć

,  gimnastykowa

ć

  si

ę

,  pływa

ć

  itp. 

Trzeba po prostu dba

ć

 o kondycj

ę

 fizyczn

ą

. To najlepszy sposób na stres.  

 
Dla niektórych dobrym sposobem radzenia sobie ze stresem jest równie

ż

 praca na działce, 

dla  innych  -  hobby.  Jeszcze  inni  lubi

ą

  pogada

ć

  z  przyjaciółmi  i  to  przynosi  im  ulg

ę

.  Ka

ż

dy 

musi znale

źć

 swój sposób na odpr

ęż

enie i korzysta

ć

 z niego. 

 

 

  

 

 

wypocz

ę

ci, 

zrelaksowani uczymy si

ę

 

szybciej

 

background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

11 

Sama kontrola  oddechu i  ruch  nie  wystarcz

ą

  w  celu  wyeliminowania  stresu.  Kolejny  istotny 

element to zmiana sposobu my

ś

lenia.  

To negatywne my

ś

li o sobie, o sytuacjach, które nam si

ę

 w 

ż

yciu przydarzaj

ą

 pot

ę

guj

ą

 stres. 

To  w  naszym  umy

ś

le  rodz

ą

  si

ę

  obawy,  l

ę

ki,  wyobra

ż

enia  trudno

ś

ci.  Ju

ż

  nieco  powy

ż

ej 

pisali

ś

my  jak  wa

ż

na  jest  zmiana  sposobu  my

ś

lenia.  Wa

ż

ne  jest  by

ś

my  koncentrowali  si

ę

  

nie na tym, 

ż

e szklanka jest do połowy pusta, lecz na tym, 

ż

e jest do połowy pełna. Chodzi 

wi

ę

c  o  to,  by

ś

my  dostrzegali  dobre  strony 

ż

ycia,  by

ś

my  umieli  cieszy

ć

  si

ę

  z  tego,  

co  ju

ż

  mamy.  Istotna  jest  równie

ż

  umiej

ę

tno

ść

  wła

ś

ciwego  spostrzegania  problemów,  

nie  jako  najwi

ę

kszych  katastrof 

ż

yciowych,  lecz  jako  nieodł

ą

cznych  elementów 

towarzysz

ą

cych 

ż

yciu, jako wyzwa

ń

, jako mo

ż

liwo

ś

ci sprawdzenia si

ę

, mo

ż

liwo

ś

ci nauczenia 

si

ę

  czego

ś

  innego.  Ka

ż

dy  w 

ż

yciu  napotyka  na  trudno

ś

ci,  ka

ż

dy  ma  problemy,  istotny  jest 

sposób my

ś

lenia o nich. Gdzie

ś

 kiedy

ś

 w necie  przeczytałam, 

ż

e optymista to osoba, która  

jak spadnie na dno to pomy

ś

li: „wreszcie jaki

ś

 grunt pod nogami”. 

  
 

 

 Płodozmian. 

 

Okazuje  si

ę

ż

e  nie  powinno  uczy

ć

  si

ę

  bezpo

ś

rednio  po  sobie  przedmiotów  zbli

ż

onych, 

bowiem  wówczas  jeszcze  trudniej  jest  zapami

ę

tywa

ć

  informacje.  Niestety  w  szkole  

–  przy  ustaleniu  planu  lekcji  -  w  ogóle  nie  bierze  si

ę

  pod  uwag

ę

  zbie

ż

no

ś

ci  przedmiotów. 

Zreszt

ą

  z  ró

ż

nych  wzgl

ę

dów  byłoby  niezwykle  trudno  ustali

ć

  plan,  który  uwzgl

ę

dniałby 

wszystkie potrzeby (uczniów, nauczycieli, rodziców, dyrekcji szkoły). 

Podczas  nauki  wa

ż

ny  jest  płodozmian  czyli  przeplatanie  przedmiotów,  by  zapobiega

ć

  

ich myleniu i ułatwia

ć

 zapami

ę

tywanie. 

 
                                           Przykład „płodozmianu”: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

matematyka 

język polski 

chemia 

język obcy 

fizyka 

historia 

background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

12 

Zaczynamy  nauk

ę

  od  rozgrzewki  (czego

ś

  łatwego,  krótkiego,  szybkiego).  Potem  ucz

ą

c  si

ę

  

w  domu  nale

ż

y  zaczyna

ć

  od  najtrudniejszego  przedmiotu,  nawet  gdyby  okazało  si

ę

,  

ż

e nie jeste

ś

my w stanie rozwi

ą

za

ć

 od razu zada

ń

 z tego przedmiotu. Je

ś

li co

ś

 jest trudne,  

to zaczynamy od tego, bo jeszcze: 

o

  nie jeste

ś

my zm

ę

czeni, 

o

  mamy  mo

ż

liwo

ść

  zastanowienia  si

ę

  (je

ś

li  nie  wiemy  jak  rozwi

ą

za

ć

  trudne  zadanie,  

to  po  jego  przejrzeniu,  uwa

ż

nym  przeczytaniu  –  odkładamy  go).  Nasz  mózg,  

mimo 

ż

e  b

ę

dziemy  teraz  robi

ć

  co

ś

  innego  z  kolejnego  przedmiotu  –  nadal  

(jakby  w  „innym  wymiarze”)  b

ę

dzie  pracował  nad  rozwi

ą

zaniem  zadania.  By

ć

  mo

ż

znaj

ą

  Pa

ń

stwo  zjawisko,  które  pojawia  si

ę

  np.  przy  rozwi

ą

zywaniu  krzy

ż

ówek. 

Czytamy hasła krzy

ż

ówki, na jedne znamy od razu odpowied

ź

 i je od razu wpisujemy, 

na  inne  hasła  nie  znamy  odpowiedzi  i  w  pewnym  momencie  odkładamy  krzy

ż

ówk

ę

Teraz zajmujemy si

ę

 ró

ż

nymi pracami domowymi, telefonujemy, sprz

ą

tamy itp. W tym 

czasie  nie  robimy  nic  zwi

ą

zanego  z  rozwi

ą

zywaniem  krzy

ż

ówki,  ale  nasz  mózg  nad 

ni

ą

 pracuje, mimo i

ż

 my o niej nie my

ś

limy. Wieczorem mamy chwilk

ę

 czasu i znów 

zerkamy  na  krzy

ż

ówk

ę

,  która  le

ż

y  na  stole.  I  o  dziwo,  okazuje  si

ę

ż

e  znamy 

odpowied

ź

  na  niektóre  hasła  krzy

ż

ówki,  na  które  wcze

ś

niej  nie  potrafili

ś

my  udzieli

ć

 

odpowiedzi.  Dopisujemy  brakuj

ą

ce  hasła  do  krzy

ż

ówki  nawet  nie  szukaj

ą

c  

ich  wcze

ś

niej  w 

ż

adnych  publikacjach,  w  internecie,  słownikach  itp.  Te  hasła    „były  

ju

ż

  w  naszej  głowie”.  Potrzebowali

ś

my  czasu  na  ich  odszukanie,  czasu  

na  znalezienie  rozwi

ą

zania,  czasu  na  namysł.  Nasz  genialny  mózg  pracował  

nad  rozwi

ą

zaniem  naszej  krzy

ż

ówki,  nawet  wówczas  kiedy  my  ju

ż

  robili

ś

my  inne 

rzeczy. Nale

ż

y t

ę

 wła

ś

nie umiej

ę

tno

ść

 wykorzysta

ć

 w procesie uczenia si

ę

 

Ze  wskazanych  powodów  rozpoczynamy  odrabianie  pracy  domowej  od  najtrudniejszego 

zadania, głównie po to, by da

ć

 sobie czas na jego „przemy

ś

lenie”. Je

ś

li mamy do napisania 

wypracowanie,  trudn

ą

  prac

ę

  pisemn

ą

,  to  od  niej  zaczynamy,  piszemy  j

ą

  na  komputerze  

lub  na  brudno  lub  tworzymy  plan.  Chodzi  o  to,  by  po  odrobieniu  lekcji  na  koniec  jeszcze  

raz przeczyta

ć

 wypracowanie napisane wcze

ś

niej. Nasz mózg nad wypracowaniem pracuje, 

cho

ć

 my my

ś

limy ju

ż

 o czym

ś

 innych. Dlatego czytaj

ą

c po jakim

ś

 czasie potrafimy dostrzec 

potrzeb

ę

 zmian oraz nasze pomyłki. 

 
Płodozmian oznacza nie tylko zmian

ę

 przedmiotów, aby nie uczy

ć

 si

ę

 bezpo

ś

rednio po sobie 

przedmiotów  podobnych.  Oznacza  równie

ż

  przeplatanie  lekcji  i  zada

ń

  pisemnych  

oraz ustnych. 

 

background image

Kurs: 

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

 

 

 

 

13 

Ucz

ą

c  si

ę

  w  domu  nie  nale

ż

y  wyznacza

ć

  sobie  zbyt  du

ż

ych  partii  podobnego  materiału. 

B

ę

dzie je nam bowiem trudniej zapami

ę

ta

ć

 
W  kolejnej  cz

ęś

ci  –  w  nast

ę

pnym  module  piszemy  dalej  o  istotnych  elementach  procesu 

uczenia si

ę

 

 

Literatura: 

 
1.  Buzan  Tony:  Pami

ęć

  na  zawołanie.  Metody  i  techniki  pami

ę

ciowe;  Wydawnictwo 

Ravi, Łód

ź

 2003  

2.  Czerniawska  E.,  Ledzi

ń

ska  M.  (2008).  Jak  si

ę

  uczy

ć

?  Warszawa  –  Bielsko-  Biała: 

Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o. o.  

3.  Gozdek  –  Michaëlis  Katarzyna:  Rozwi

ń

  swój  genialny  umysł;  Wydawnictwo  J&BF, 

Warszawa 1997 

4.  Hamer  Hanna:  Nowoczesne  uczenie  si

ę

  albo 

ś

ci

ą

ga  z  metodyki  pracy  umysłowej; 

Wydawnictwo Veda, Warszawa 1999 

5.  Klein  Tanja  Gabriele: 

Ć

wicz  swoj

ą

  pami

ęć

!  Zabawne  zadania  dla  uczniów  szkoły 

podstawowej; Wydawnictwo Jedno

ść

, Kielce 2009 

6.  Łukaszewicz Monika: Sukces w szkole. Jak uczy

ć

 si

ę

 2 – 3 razy szybciej i umiej

ę

tnie 

sprzedawa

ć

 swoj

ą

 wiedz

ę

; Dom Wydawniczy REBIS, Pozna

ń

 2006 

7.  Łukaszewicz  Monika:  Mistrzostwo.  Jak  pobija

ć

  własne  rekordy  w  szybkim  

i skutecznym uczeniu si

ę

; Dom Wydawniczy REBIS, Pozna

ń

 2005 

8.  Szurawski Marek: Pami

ęć

. Trening interaktywny; Wydawnictwo Ravi, Łód

ź

 2004 

9.  Szurawski  Marek:  Pami

ęć

  i  intelekt.  Trening  mistrzowski;  Wydawnictwo  Ravi,  Łód

ź

 

2008 

10. 

http://www.nabezsennosc.pl