Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

1

Co jeszcze sprzyja uczeniu się i zapamiętywaniu?

Część I.

Oprac. Wiesława Machul

Prosz

ę

si

ę

przez chwil

ę

zastanowi

ć

. Co sprawia,

ż

e co

ś

„wchodzi nam do głowy”? Kiedy

łatwiej jest nam co

ś

zapami

ę

ta

ć

? Wiele ju

ż

na ten temat pisali

ś

my. Znamy ju

ż

podstawowe

prawa rz

ą

dz

ą

ce nasz

ą

pami

ę

ci

ą

. A teraz poznamy kolejne istotne elementy uczenia si

ę

.

Có

ż

wi

ę

c jeszcze jest wa

ż

ne w trakcie uczenia si

ę

? Tym razem uszczegółowimy niektóre

informacje sygnalizowane poprzednio.

1. Miejsce nauki. Muzyka.

2. Pozytywne nastawienie. Wiara w siebie

3. Relaks. Sen. Wyeliminowanie stresu. Ruch.

4. „Płodozmian”.

Miejsce nauki. Muzyka.

Nie doceniamy jak wa

ż

ne jest miejsce, w którym si

ę

uczymy.

Tam, gdzie si

ę

uczymy istotne s

ą

warunki, otoczenie. O wiele lepiej uczy si

ę

w pomieszczeniu wywietrzonym, w którym jest wła

ś

ciwa temperatura (nie za zimno

i nie za gor

ą

co). Wa

ż

ne jest równie

ż

wygodne krzesło, o wła

ś

ciwej wysoko

ś

ci. W trakcie

nauki nie powinno si

ę

le

ż

e

ć

.

Do tego trzeba doł

ą

czy

ć

o

ś

wietlenie o odpowiednio dobranej intensywno

ś

ci (nie za jasne

i nie za ciemne, wzrok nie mo

ż

e si

ę

m

ę

czy

ć

).

Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

2

✇

Wła

ś

ciwa jest równie

ż

cisza lub cicha muzyka, nie nazbyt absorbuj

ą

ca uwag

ę

. Doda

ć

jeszcze trzeba brak towarzystwa osób, które przeszkadzaj

ą

i m

ę

cz

ą

oraz łatwy dost

ę

p

do rzeczy niezb

ę

dnych w trakcie nauki (np. atlas, długopis, kartki itp.). W tym ostatnim

przypadku chodzi o porz

ą

dek w miejscu nauki. Wynika st

ą

d,

ż

e kluczowe jest odpowiednie

miejsce nauki, chodzi o zapewnienie miejsca, w którym czujemy si

ę

komfortowo. Wa

ż

ne

jest usuni

ę

cie elementów, które mog

ą

by

ć

przyczyn

ą

dyskomfortu (złe o

ś

wietlenie,

niewygodne krzesło, hałas, bałagan itp.).

Nie wykorzystujemy w trakcie nauki mo

ż

liwo

ś

ci jakie daje zastosowanie muzyki w procesie

nauczania. Wprawdzie niektóre dzieci ucz

ą

si

ę

przy muzyce (zazwyczaj gło

ś

nej),

ale czy jest to akurat rodzaj muzyki sprzyjaj

ą

cy uczeniu si

ę

? Chyba niestety, nie.

Specjali

ś

ci zajmuj

ą

cy si

ę

problematyk

ą

szybkiej nauki podkre

ś

laj

ą

,

ż

e najlepiej byłoby uczy

ć

si

ę

przy muzyce barokowej (wolnym largo). Jest to niezwykle wolna muzyka (rozbrzmiewa

zazwyczaj w smutnych momentach), ale jej rytm jest zgodny z naszym pulsem

1

.

Jest to muzyka sprzyjaj

ą

ca refleksji, niezwykle uspokajaj

ą

ca. Tylko pojawia si

ę

problem,

na ile uczniowie zechc

ą

wykorzystywa

ć

tak

ą

muzyk

ę

w trakcie nauki. Muzyka barokowa,

by przypadła nam do gustu, powinna „by

ć

dozowana stopniowo”. Jest to muzyka niezwykle

relaksacyjna. Jej słuchanie autentycznie uspokaja, ale trzeba do niej przywykn

ąć

.

W ogóle najlepiej byłoby uczy

ć

si

ę

słuchaj

ą

c muzyki klasycznej. A je

ś

li nie przypadnie

nam ona do gustu, to w jej miejsce mo

ż

na wykorzysta

ć

muzyk

ę

country lub muzyk

ę

lat 60 - tych. Sprawdza si

ę

uczenie przy takiej muzyce. I pewnie b

ę

dzie to bardziej

„do przełkni

ę

cia” dla młodzie

ż

y.

Cho

ć

radz

ę

korzysta

ć

z uroków muzyki klasycznej.

W dodatkowych materiałach do tego modułu s

ą

odno

ś

niki m. in. do stron internetowych

zawieraj

ą

cych opis sugestopedii (twórca metody: Georgi Łozanow) - metody słu

żą

cej nauce

1

Łukaszewicz Monika: Sukces w szkole. Jak uczy

ć

si

ę

2 – 3 razy szybciej i umiej

ę

tnie sprzedawa

ć

swoj

ą

wiedz

ę

; Dom Wydawniczy REBIS, Pozna

ń

2006; Szurawski Marek: Pami

ęć

. Trening

interaktywny; Wydawnictwo Ravi, Łód

ź

2004

Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

3

j

ę

zyków obcych, wykorzystuj

ą

cej technik

ę

dwóch koncertów (koncert pasywny i koncert

aktywny). Dla mnie osobi

ś

cie ta metoda wymaga zbyt du

ż

ego wysiłku, cho

ć

s

ą

dz

ę

,

ż

e znajd

ą

si

ę

osoby, które mog

ą

j

ą

uzna

ć

za interesuj

ą

c

ą

2

. W tym module w jednej

z prezentacji zawarte b

ę

d

ą

podstawowe informacje o metodzie dwóch koncertów. Głównie

jest ona do wykorzystania przy nauce j

ę

zyków obcych, ewentualnie definicji i innych

informacji, które trzeba odtworzy

ć

„słowo w słowo”. Jest to przykład metody wykorzystuj

ą

cej

do nauki muzyk

ę

. Według Łozanowa wykorzystuje si

ę

w nauce trojakiego rodzaju muzyk

ę

:

1. muzyk

ę

relaksuj

ą

c

ą

, stanowi

ą

c

ą

podkład sesji wst

ę

pnej, poprzedzaj

ą

cej ka

ż

d

ą

lekcj

ę

, w czasie której słuchacze odpr

ęż

aj

ą

si

ę

i osi

ą

gaj

ą

stan umysłu odpowiadaj

ą

cy

stanowi ALFA. Rol

ę

t

ą

spełniaj

ą

np. utwory Vivaldiego – Largo, Zima, Cztery pory

roku.

2. tzw. „koncert aktywny”, podczas którego słuchacze zapoznaj

ą

si

ę

z tre

ś

ci

ą

lekcji

jednocze

ś

nie

ś

ledz

ą

c jej tekst, czyni

ą

c notatki itp. Wykorzysta

ć

tu mo

ż

na np. Koncert

skrzypcowy

D-dur,

op.

61

Beethovena;

Koncert

b-moll

(fortepianowy)

Czajkowskiego; Koncert na skrzypce i orkiestr

ę

i Koncert nr 7 D-dur Mozarta;

Symfoni

ę

nr 67 F-dur, Symfoni

ę

nr 69 B-dur Haydna.

3. tzw. „koncert pasywny”, w trakcie którego materiał słucha si

ę

w stanie relaksu,

bez si

ę

gania do notatek, z zamkni

ę

tymi oczami, tak by uaktywniaj

ą

c praw

ą

półkul

ę

i zwi

ę

kszy

ć

szybko

ść

zapami

ę

tywania. Składa

ć

si

ę

na niego mog

ą

: Concerti Grossi,

op 6, nr 2, 8, 5, 9 Corelliego; Muzyka na wodzie Haendla; Fantazja na organy G-dur,

Fantazja c-moll, Trio d-moll, Wariacje kanoniczne i Toccata Bacha; Pi

ęć

koncertów

na flet i orkiestr

ę

kameraln

ą

Vivaldiego.

Swego czasu mówiło si

ę

jeszcze o „efekcie Mozarta”, ale chyba badania nie potwierdziły

w dostatecznym stopniu wpływu muzyki tego konkretnego kompozytora na funkcjonowanie

mózgu. Cho

ć

zostały stworzone programy uwzgl

ę

dniaj

ą

ce zastosowanie muzyki Mozarta

w celu przyspieszenia uczenia si

ę

. A nawet zrodził si

ę

nurt propaguj

ą

cy muzyk

ę

Mozarta

w

ś

ród kobiet w ci

ąż

y. Zalet

ą

wielu propagowanych

ć

wicze

ń

jest wykorzystywanie dwóch

elementów: muzyki i ruchu.

Jedno jest pewne: muzyka klasyczna sprzyja uczeniu si

ę

, bo przy niej wyciszamy si

ę

i potrafimy lepiej si

ę

skupi

ć

.

2

Wi

ę

cej na temat tej metody mo

ż

na przeczyta

ć

w: Łukaszewicz M. (2005). Mistrzostwo. Jak pobija

ć

własne

rekordy w szybkim i skutecznym uczeniu si

ę

. Pozna

ń

: Dom Wydawniczy REBIS.

Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

4

Pozytywne nastawienie. Wiara w siebie.

Aby zapami

ę

ta

ć

, trzeba uwierzy

ć

,

ż

e jest to mo

ż

liwe. Niektórzy usprawiedliwiaj

ą

si

ę

, kiedy

nie zrobi

ą

tego, co nale

ż

y,

ż

e zapomnieli,

ż

e maj

ą

słab

ą

pami

ęć

. Cz

ę

sto ludzie słab

ą

pami

ę

ci

ą

tłumacz

ą

,

ż

e czego

ś

nie zrobili. Jakby słaba pami

ęć

zwalniała nas z konieczno

ś

ci

robienia czegokolwiek. My

ś

l

ą

c o sobie,

ż

e mamy słab

ą

pami

ęć

zwalniamy si

ę

z konieczno

ś

ci

zapami

ę

tywania. Wa

ż

ne jest, by zaprzesta

ć

usprawiedliwiania si

ę

„słab

ą

pami

ę

ci

ą

”,

bo to działa jak samosprawdzaj

ą

ca si

ę

przepowiednia.

Trzeba wierzy

ć

,

ż

e jeste

ś

my w stanie zapami

ę

ta

ć

informacj

ę

.

Wr

ę

cz nale

ż

y dawa

ć

sobie komunikat: „zapami

ę

taj to”. Czyli mie

ć

intencj

ę

zapami

ę

tania.

W ci

ą

gu dnia zdarza nam si

ę

korzysta

ć

np. z kalendarza i zapisywa

ć

w nim ustalone terminy

(w ten sposób zwalniamy si

ę

z zapami

ę

tywania, nie musimy pami

ę

ta

ć

, bo sobie

zapisali

ś

my). Nie jestem przeciwnikiem zapisywania, chodzi mi tylko o to, by sobie

u

ś

wiadomi

ć

,

ż

e sami cz

ę

sto „zwalniamy si

ę

” z zapami

ę

tywania – „zapisałem, wi

ę

c nie musz

ę

pami

ę

ta

ć

”. A co si

ę

dzieje, kiedy nie mamy przy sobie karteczki, by zapisa

ć

, nie mamy

przy sobie kalendarza? Czy wtedy nie jeste

ś

my w stanie nic zapami

ę

ta

ć

? To nieprawda,

zapami

ę

tujemy. Tylko potrzeba nieco wysiłku. I rozkazu: „zapami

ę

taj to”. Wówczas

powtarzamy sobie w my

ś

lach informacj

ę

i zapami

ę

tujemy j

ą

.

W tym krótkim opisie nie zach

ę

cam do tego, by rezygnowa

ć

z zapisywania czy kalendarza,

pokazuj

ę

tylko pewien mechanizm. Jak wa

ż

na jest intencja zapami

ę

tywania i kodowanie

sobie informacji: „zapami

ę

taj to”. Zapewne trzeba j

ą

wtedy od razu kilka razy powtórzy

ć

w my

ś

lach lub gło

ś

no, by zapami

ę

ta

ć

.

Kalendarz czy kartka z zapisan

ą

informacj

ą

jest nam potrzebna, bo prawda jest taka,

ż

e nie ma sensu obarcza

ć

pami

ę

ci zb

ę

dnymi informacjami. Przecie

ż

je

ś

li co

ś

mog

ę

zapisa

ć

w kalendarzu lub wpisa

ć

do telefonu (np. inny numer), to po co si

ę

m

ę

czy

ć

i powtarza

ć

co

ś

w celu zapami

ę

tania. To byłoby nieekonomiczne.

Podczas nauki wa

ż

ne jest nastawienie - je

ś

li chc

ę

si

ę

czego

ś

nauczy

ć

, to naucz

ę

si

ę

tego

znacznie szybciej. Je

ś

li wierz

ę

,

ż

e jestem w stanie si

ę

tego nauczy

ć

- to równie

ż

ucz

ę

si

ę

Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

5

szybciej. Jak wi

ę

c zmieni

ć

to nastawienie i jak przekona

ć

naszych uczniów do zmiany

nastawienia? Jak samemu uwierzy

ć

,

ż

e jeste

ś

my w stanie si

ę

nauczy

ć

?

Trzeba mówi

ć

i pokazywa

ć

uczniowi,

ż

e „jeste

ś

w stanie si

ę

nauczy

ć

,

ż

e mo

ż

esz”,

ż

e wierzymy w niego. Nale

ż

y przypomina

ć

i utrwala

ć

w pami

ę

ci momenty, kiedy dziecko dało

rad

ę

, nauczyło si

ę

, było w stanie zapami

ę

ta

ć

. Wa

ż

ne jest przypominanie takich momentów,

bo to buduje wiar

ę

w siebie.

My sami równie

ż

przypomnijmy sobie chwile, kiedy udało nam si

ę

zapami

ę

tywa

ć

informacje.

To wa

ż

ne by

ś

my je troch

ę

„celebrowali”, by

ś

my sami siebie chwalili za dobr

ą

pami

ęć

.

Bardzo wa

ż

ne jest równie

ż

to, co sami my

ś

limy o sobie czyli i to, co ucze

ń

my

ś

li o sobie.

Zróbmy wi

ę

c pewien eksperyment.

3

Eksperyment:

Prosz

ę

, by wzi

ę

li Pa

ń

stwo kartk

ę

i zapisali na niej cyfry od 1 do 20 (jedna pod drug

ą

)

zgodnie z wzorem:

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7. itd.

Nast

ę

pnie prosz

ę

, by obok ka

ż

dej cyfry dopisali Pa

ń

stwo zdanie rozpoczynaj

ą

ce si

ę

od słowa „Jestem…..” i za ka

ż

dym razem doko

ń

czyli to zdanie. Kiedy ju

ż

zapisz

ą

Pa

ń

stwo

20 zda

ń

rozpoczynaj

ą

cych si

ę

od słowa „Jestem”, to mo

ż

emy przyst

ą

pi

ć

do ich oceny.

Prosimy o dopisanie obok ka

ż

dego zdania odpowiedniego znaku: +, 0, -, przy czym:

+ oznacza pozytywn

ą

ocen

ę

siebie

- oznacza negatywn

ą

ocen

ę

siebie

0 oznacza zdanie o wyd

ź

wi

ę

ku neutralnym (nie jest ani ocen

ą

negatywn

ą

ani pozytywn

ą

).

3

str.

29 w: Król- Fijewska Maria, Fijewski Piotr: Nasze spotkania. Przewodnik do realizacji zaj

ęć

psychologicznych „Nasze spotkania”. Instytut Psychologii Zdrowia i Trze

ź

wo

ś

ci, Warszawa 1992.

Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

6

Jakie uzyskali Pa

ń

stwo wyniki? Je

ś

li dominuj

ą

+, to my

ś

limy o sobie pozytywnie, je

ś

li -,

to my

ś

limy o sobie w kategoriach negatywnych. Co dominuje u Pa

ń

stwa plusy czy minusy?

Wa

ż

ne jest to, co o sobie my

ś

limy. Nasze my

ś

li sprawiaj

ą

,

ż

e co

ś

jest nam łatwiej

lub trudniej osi

ą

gn

ąć

. Je

ś

li my

ś

limy o sobie w kategoriach pozytywnych, to łatwiej

nam pokonywa

ć

trudno

ś

ci, radzi

ć

sobie z nauk

ą

. Je

ś

li my

ś

limy o sobie w kategoriach

negatywnych, to trudniej nam pokonywa

ć

problemy, szybciej si

ę

zniech

ę

camy, nie wierzymy

w siebie i w swoje mo

ż

liwo

ś

ci. Tym samym trudniej jest nam si

ę

uczy

ć

.

To wła

ś

nie sposób my

ś

lenia o sobie mo

ż

e ułatwi

ć

nam osi

ą

ganie sukcesów.

Jest to umiej

ę

tno

ść

wykorzystywana przez trenerów sportowych. W sytuacji, kiedy

zawodnikowi jest niezwykle trudno wykona

ć

np. skok (mimo wielokrotnych prób,

przygotowa

ń

, dobrego samopoczucia i odpowiedniej kondycji), to m

ą

dry trener proponuje

zawodnikowi, by ten usiadł na ławce. Daje mu zadanie do wykonania, ma sobie w my

ś

lach

wyobrazi

ć

jak skacze (wyobra

ż

enie ma by

ć

dokładne i szczegółowe, krok po kroku czyli

ma zobaczy

ć

na ekranie wyobra

ź

ni kolejne etapy skoku). I po takim mentalnym

ć

wiczeniu

zawodnik przyst

ę

puje ponownie do

ć

wicze

ń

- i okazuje si

ę

,

ż

e wykonuje skok.

Wida

ć

st

ą

d,

ż

e wa

ż

ne jest nastawienie i wiara w siebie.

Jak

ż

e cz

ę

sto w

ż

yciu, zarówno my, jak i uczniowie my

ś

limy negatywnie o sobie, „sami si

ę

dołujemy”. Spróbujemy przeanalizowa

ć

przykłady zawarte w tabelce pokazuj

ą

ce, jak zmieni

ć

my

ś

lenie. Poznajmy przykłady zmiany my

ś

lenia z negatywnego na pozytywne:

Negatywne my

ś

li

Pozytywne my

ś

li

Nie mog

ę

Mog

ę

Nie umiem

Umiem

Gdyby tylko

Nast

ę

pnym razem

To straszne

To do

ś

wiadczenie uczy mnie,

ż

e ….

To trudne

Dam rad

ę

Nie potrafi

ę

Potrafi

ę

to zrobi

ć

To jest problem

To jest szansa

To jest okazja

Co robi

ć

?

Wiem, jak sobie z tym poradzi

ć

Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

7

Nie dam rady

Dam rad

ę

..

Nie wiem

Wiem,

ż

e …..

Nic mi si

ę

nie udaje

Potrafi

ę

dobrze….

Teraz spróbujmy jeszcze chwil

ę

po

ć

wiczy

ć

.

Prosz

ę

na kartce napisa

ć

jak najwi

ę

cej wyra

ż

e

ń

ko

ń

cz

ą

cych zdania:

Potrafi

ę

dobrze ………………………

Umiem ……………………………….

Wiem …………………………………

I prosz

ę

wypisa

ć

obok ka

ż

dego z tych zda

ń

co najmniej po 20 przykładów. Zapisywa

ć

mo

ż

emy proste czynno

ś

ci, które potrafimy, umiemy wykonywa

ć

.

Czy udało si

ę

Pa

ń

stwu wykona

ć

to

ć

wiczenie? Czy było to trudne zadanie odnajdywa

ć

swoje

mocne strony? Je

ś

li udało si

ę

Pa

ń

stwu wskaza

ć

po 20 przykładów, to mo

ż

e uda si

ę

Pa

ń

stwu jeszcze odszuka

ć

i zapisa

ć

po 10 kolejnych?

Prosz

ę

spróbowa

ć

.

I radz

ę

karteczk

ę

z zapisanymi zdaniami zachowa

ć

sobie, by mogła nam słu

ż

y

ć

w momentach, kiedy si

ę

„dołujemy”, kiedy my

ś

limy o sobie,

ż

e nic nie potrafimy,

nic nam nie wychodzi itp.

My

ś

lenie o sobie w kategoriach osoby, która co

ś

wie i potrafi – buduje nasz

ą

wiar

ę

w siebie. Karteczki z zapisanymi zdaniami „potrafi

ę

dobrze…”, „umiem…” schowajmy sobie

i wyci

ą

gajmy w chwili, kiedy pojawiaj

ą

si

ę

w nas negatywne my

ś

li. Wtedy wła

ś

nie

przypominajmy sobie, co potrafimy i co umiemy dobrze, co jest nasz

ą

mocn

ą

stron

ą

.

A mo

ż

e ka

ż

dy z Pa

ń

stwa zaplanuje sobie jeden dzie

ń

bez krytykowania siebie,

bez poszukiwania swoich wad? Ale niech b

ę

dzie to dzie

ń

, w czasie którego poszukujemy

swoich mocnych stron. Wa

ż

ne jest te

ż

,

ż

eby w ko

ń

cu:

zaufa

ć

swojej pami

ę

ci!

Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

8

Wa

ż

ne jest powtarzanie sobie cz

ę

sto: „potrafi

ę

zapami

ę

ta

ć

”, „naucz

ę

si

ę

”, „ucz

ę

si

ę

szybko”,

„zapami

ę

tam”.

Relaks. Sen. Wyeliminowanie stresu. Ruch.

Je

ś

li chcemy si

ę

uczy

ć

, to musimy by

ć

wypocz

ę

ci, wyspani. Zm

ę

czeni ludzie zapami

ę

tuj

ą

znacznie mniej informacji, maj

ą

trudno

ś

ci z koncentracj

ą

.

Specjali

ś

ci twierdz

ą

,

ż

e najszybciej zapami

ę

tuje si

ę

informacje w stanie relaksu (zwanym

stanem Alfa). Jest to stan, którego zazwyczaj do

ś

wiadczamy tu

ż

po przebudzeniu si

ę

(takie

przej

ś

cie mi

ę

dzy snem a jaw

ą

)

4

. Jednak osi

ą

gn

ąć

go w szkole jest chyba niemo

ż

liwo

ś

ci

ą

.

A wi

ę

c co zrobi

ć

?

Trzeba by

ć

wypocz

ę

tym i relaksowanym przyst

ę

puj

ą

c do nauki. Trzeba wi

ę

c rodzicom

u

ś

wiadamia

ć

jak du

ż

e znaczenie dla ich dziecka ma stały rytm dnia, czas na relaks

i odpoczynek, a przede wszystkim sen. Dodatkowo ka

ż

dy z nas powinien odnale

źć

swój indywidualny sposób na relaks. Je

ś

li chcemy si

ę

uczy

ć

, to musimy dba

ć

o siebie,

o wypoczynek, zdrowie, od

ż

ywianie si

ę

.

Zacznijmy od relaksowania si

ę

.

Osobi

ś

cie proponuj

ę

relaksowanie si

ę

poprzez oddech. Zazwyczaj kiedy jeste

ś

my

zdenerwowani, zestresowani zapominamy o oddechu, wstrzymujemy oddech. Wa

ż

ne

jest umiej

ę

tne oddychanie.

Sprawd

ź

my jak ka

ż

dy z Pa

ń

stwa oddycha. Proponuj

ę

krótkie do

ś

wiadczenie.

Prosz

ę

poło

ż

y

ć

sobie jedn

ą

r

ę

k

ę

na klatce piersiowej, a drug

ą

na brzuchu. Teraz prosz

ę

zrobi

ć

kilka gł

ę

bokich wdechów i wydechów i zaobserwowa

ć

- która r

ę

ka unosi si

ę

?

Czy ta le

żą

ca na piersi? Czy ta le

żą

ca na brzuchu? Jak wi

ę

c było u Pa

ń

stwa?

4

Łukaszewicz Monika: Sukces w szkole. Jak uczy

ć

si

ę

2 – 3 razy szybciej i umiej

ę

tnie sprzedawa

ć

swoj

ą

wiedz

ę

; Dom Wydawniczy REBIS, Pozna

ń

2006; Szurawski Marek: Pami

ęć

. Trening

interaktywny; Wydawnictwo Ravi, Łód

ź

2004

Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

9

Je

ś

li potrafimy oddycha

ć

przeponowo, to uniesie si

ę

nam r

ę

ka le

żą

ca na brzuchu.

Oddychanie „brzuszne” jest relaksuj

ą

ce.

Mo

ż

na wła

ś

nie w ten sam sposób, w jaki my sprawdzali

ś

my jak oddychamy, uczy

ć

si

ę

oddychania brzusznego. A wi

ę

c kładziemy jedn

ą

r

ę

k

ę

na klatce piersiowej, a drug

ą

na brzuchu i

ć

wiczymy. Próbujemy oddycha

ć

tak gł

ę

boko, by uniosła si

ę

nam r

ę

ka

znajduj

ą

ca si

ę

na brzuchu.

Dobrze byłoby oddycha

ć

w rytmie (1, 2, 3) + (1, 2, 3) + (1, 2, 3). Czyli liczy

ć

w my

ś

lach:

(1, 2, 3) i w tym czasie wci

ą

ga

ć

powietrze do brzucha, czyli zrobi

ć

gł

ę

boki wdech poprzez

nos. Potem znów liczy

ć

w my

ś

lach: (1, 2, 3) i w tym czasie „zatrzyma

ć

powietrze”, na koniec

po raz ostatni policzy

ć

w my

ś

lach: (1, 2, 3) i w tym czasie wypu

ś

ci

ć

powietrze czyli zrobi

ć

gł

ę

boki wydech poprzez usta.

W sytuacjach zdenerwowania, kiedy chcemy zrelaksowa

ć

si

ę

, skoncentrujmy si

ę

na oddychaniu, zróbmy klika gł

ę

bokich wdechów i wydechów. To pomaga.

Inny sposób na relaks to zaanga

ż

owanie wyobra

ź

ni. Mo

ż

emy odnale

źć

w wyobra

ź

ni miejsce,

w którym czujemy si

ę

dobrze, mo

ż

e to by

ć

pla

ż

a, ł

ą

ka, las lub jakiekolwiek inne miejsce,

gdzie czujemy si

ę

dobrze. Mo

ż

emy w my

ś

lach przenie

ść

si

ę

na chwil

ę

do miejsca, w którym

czujemy si

ę

komfortowo. Wystarczy odnale

źć

takie wła

ś

nie miejsce i przenosi

ć

si

ę

w wyobra

ź

ni do niego cho

ć

na chwilk

ę

w trudnych momentach. Pozwala nam to wówczas

na oderwanie si

ę

od stresuj

ą

cej i trudnej sytuacji, pozwala opanowa

ć

emocje.

Ju

ż

wcze

ś

niej pisałam, by uczy

ć

si

ę

, trzeba by

ć

wypocz

ę

tym, wyspanym. Obecnie przyjmuje

si

ę

,

ż

e sen jest niezb

ę

dny je

ś

li chcemy uczy

ć

si

ę

i zapami

ę

tywa

ć

. Sen jest potrzebny,

by działa

ć

, my

ś

le

ć

. Pozbawianie snu to przecie

ż

sposób wykorzystywany w trakcie wojen,

w trakcie przesłucha

ń

. Człowiek nie jest w stanie funkcjonowa

ć

bez snu. W trakcie

snu zachodz

ą

procesy regeneracyjne organizmu.

Jest coraz wi

ę

cej osób, które miewaj

ą

trudno

ś

ci ze snem. Nie jest to przedmiot naszego

kursu, wi

ę

c tylko wspomnimy nieco o paru istotnych sprawach, sprzyjaj

ą

cych wysypianiu si

ę

.

Poni

ż

ej podaj

ę

par

ę

sposobów na dobry sen:

1. unika

ć

zbyt jasnego o

ś

wietlenia tu

ż

przed spaniem,

2. stosowa

ć

regularny rytm spania i czuwania, trzeba tak zaplanowa

ć

dzie

ń

, by chodzi

ć

spa

ć

zawsze o tej samej porze,

Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

10

3. wykonywa

ć

codziennie przez ok. 20 minut

ć

wiczenia fizyczne, ale na kilka godzin

przed snem,

4. stosowa

ć

rytuały przed snem (np. k

ą

piel, słuchanie spokojnej muzyki, czytanie

lub wykonywanie innych czynno

ś

ci, które nas uspokoj

ą

),

5. zapewni

ć

dobre warunki do snu (odpowiednia temperatura w pomieszczeniu, cisza,

ciemno

ść

),

6. je

ś

li trudno jest zasn

ąć

trzeba zaj

ąć

si

ę

nudnym zadaniem (typu: liczenie baranów).

Ostatni element, o którym tu piszemy to wyeliminowanie stresu. Wła

ś

ciwie wyeliminowanie

stresu jest niemo

ż

liwe, jest on nieodł

ą

cznym elementem

ż

ycia, równie

ż

elementem uczenia

si

ę

. Z jednej strony uznaje si

ę

,

ż

e stres nie sprzyja uczeniu si

ę

, w zdenerwowaniu wiele

informacji nam umyka.

Ale te

ż

by

ć

mo

ż

e maj

ą

Pa

ń

stwo za sob

ą

takie do

ś

wiadczenie, gdy tu

ż

przed egzaminem,

na dzie

ń

przed, a niekiedy wprost pod drzwiami, tu

ż

przed wej

ś

ciem na egzamin, kto

ś

mówi

nam informacj

ę

, któr

ą

zapami

ę

tujemy i z powodzeniem wykorzystujemy na egzaminie.

Jak wi

ę

c jest z tym stresem?

Chodzi o indywidualnie do

ś

wiadczany poziom stresu, a wła

ś

ciwie o optymalny dla danej

jednostki poziom stresu. Stres za wysoki – parali

ż

uje, uniemo

ż

liwia uczenie si

ę

, za niski

poziom stresu – nie buduje motywacji. Co mo

ż

e nam pozwoli

ć

zmniejszy

ć

stres?

Jest wiele sposobów na zmieszanie stresu, pisali

ś

my ju

ż

o jednym z nich – wła

ś

ciwym

oddychaniu. A teraz proponujemy drugi element: ruch. Dla funkcjonowania naszego mózgu,

pami

ę

ci wa

ż

ny jest ruch. Mo

ż

e warto wybra

ć

si

ę

na spacer, mo

ż

emy te

ż

uczy

ć

si

ę

chodz

ą

c,

przemieszczaj

ą

c si

ę

po pokoju. Mo

ż

emy ta

ń

czy

ć

, biega

ć

, gimnastykowa

ć

si

ę

, pływa

ć

itp.

Trzeba po prostu dba

ć

o kondycj

ę

fizyczn

ą

. To najlepszy sposób na stres.

Dla niektórych dobrym sposobem radzenia sobie ze stresem jest równie

ż

praca na działce,

dla innych - hobby. Jeszcze inni lubi

ą

pogada

ć

z przyjaciółmi i to przynosi im ulg

ę

. Ka

ż

dy

musi znale

źć

swój sposób na odpr

ęż

enie i korzysta

ć

z niego.

wypocz

ę

ci,

zrelaksowani uczymy si

ę

szybciej

Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

11

Sama kontrola oddechu i ruch nie wystarcz

ą

w celu wyeliminowania stresu. Kolejny istotny

element to zmiana sposobu my

ś

lenia.

To negatywne my

ś

li o sobie, o sytuacjach, które nam si

ę

w

ż

yciu przydarzaj

ą

pot

ę

guj

ą

stres.

To w naszym umy

ś

le rodz

ą

si

ę

obawy, l

ę

ki, wyobra

ż

enia trudno

ś

ci. Ju

ż

nieco powy

ż

ej

pisali

ś

my jak wa

ż

na jest zmiana sposobu my

ś

lenia. Wa

ż

ne jest by

ś

my koncentrowali si

ę

nie na tym,

ż

e szklanka jest do połowy pusta, lecz na tym,

ż

e jest do połowy pełna. Chodzi

wi

ę

c o to, by

ś

my dostrzegali dobre strony

ż

ycia, by

ś

my umieli cieszy

ć

si

ę

z tego,

co ju

ż

mamy. Istotna jest równie

ż

umiej

ę

tno

ść

wła

ś

ciwego spostrzegania problemów,

nie jako najwi

ę

kszych katastrof

ż

yciowych, lecz jako nieodł

ą

cznych elementów

towarzysz

ą

cych

ż

yciu, jako wyzwa

ń

, jako mo

ż

liwo

ś

ci sprawdzenia si

ę

, mo

ż

liwo

ś

ci nauczenia

si

ę

czego

ś

innego. Ka

ż

dy w

ż

yciu napotyka na trudno

ś

ci, ka

ż

dy ma problemy, istotny jest

sposób my

ś

lenia o nich. Gdzie

ś

kiedy

ś

w necie przeczytałam,

ż

e optymista to osoba, która

jak spadnie na dno to pomy

ś

li: „wreszcie jaki

ś

grunt pod nogami”.

Płodozmian.

Okazuje si

ę

,

ż

e nie powinno uczy

ć

si

ę

bezpo

ś

rednio po sobie przedmiotów zbli

ż

onych,

bowiem wówczas jeszcze trudniej jest zapami

ę

tywa

ć

informacje. Niestety w szkole

– przy ustaleniu planu lekcji - w ogóle nie bierze si

ę

pod uwag

ę

zbie

ż

no

ś

ci przedmiotów.

Zreszt

ą

z ró

ż

nych wzgl

ę

dów byłoby niezwykle trudno ustali

ć

plan, który uwzgl

ę

dniałby

wszystkie potrzeby (uczniów, nauczycieli, rodziców, dyrekcji szkoły).

Podczas nauki wa

ż

ny jest płodozmian czyli przeplatanie przedmiotów, by zapobiega

ć

ich myleniu i ułatwia

ć

zapami

ę

tywanie.

Przykład „płodozmianu”:

matematyka

język polski

chemia

język obcy

fizyka

historia

Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

12

Zaczynamy nauk

ę

od rozgrzewki (czego

ś

łatwego, krótkiego, szybkiego). Potem ucz

ą

c si

ę

w domu nale

ż

y zaczyna

ć

od najtrudniejszego przedmiotu, nawet gdyby okazało si

ę

,

ż

e nie jeste

ś

my w stanie rozwi

ą

za

ć

od razu zada

ń

z tego przedmiotu. Je

ś

li co

ś

jest trudne,

to zaczynamy od tego, bo jeszcze:

o

nie jeste

ś

my zm

ę

czeni,

o

mamy mo

ż

liwo

ść

zastanowienia si

ę

(je

ś

li nie wiemy jak rozwi

ą

za

ć

trudne zadanie,

to po jego przejrzeniu, uwa

ż

nym przeczytaniu – odkładamy go). Nasz mózg,

mimo

ż

e b

ę

dziemy teraz robi

ć

co

ś

innego z kolejnego przedmiotu – nadal

(jakby w „innym wymiarze”) b

ę

dzie pracował nad rozwi

ą

zaniem zadania. By

ć

mo

ż

e

znaj

ą

Pa

ń

stwo zjawisko, które pojawia si

ę

np. przy rozwi

ą

zywaniu krzy

ż

ówek.

Czytamy hasła krzy

ż

ówki, na jedne znamy od razu odpowied

ź

i je od razu wpisujemy,

na inne hasła nie znamy odpowiedzi i w pewnym momencie odkładamy krzy

ż

ówk

ę

.

Teraz zajmujemy si

ę

ró

ż

nymi pracami domowymi, telefonujemy, sprz

ą

tamy itp. W tym

czasie nie robimy nic zwi

ą

zanego z rozwi

ą

zywaniem krzy

ż

ówki, ale nasz mózg nad

ni

ą

pracuje, mimo i

ż

my o niej nie my

ś

limy. Wieczorem mamy chwilk

ę

czasu i znów

zerkamy na krzy

ż

ówk

ę

, która le

ż

y na stole. I o dziwo, okazuje si

ę

,

ż

e znamy

odpowied

ź

na niektóre hasła krzy

ż

ówki, na które wcze

ś

niej nie potrafili

ś

my udzieli

ć

odpowiedzi. Dopisujemy brakuj

ą

ce hasła do krzy

ż

ówki nawet nie szukaj

ą

c

ich wcze

ś

niej w

ż

adnych publikacjach, w internecie, słownikach itp. Te hasła „były

ju

ż

w naszej głowie”. Potrzebowali

ś

my czasu na ich odszukanie, czasu

na znalezienie rozwi

ą

zania, czasu na namysł. Nasz genialny mózg pracował

nad rozwi

ą

zaniem naszej krzy

ż

ówki, nawet wówczas kiedy my ju

ż

robili

ś

my inne

rzeczy. Nale

ż

y t

ę

wła

ś

nie umiej

ę

tno

ść

wykorzysta

ć

w procesie uczenia si

ę

.

Ze wskazanych powodów rozpoczynamy odrabianie pracy domowej od najtrudniejszego

zadania, głównie po to, by da

ć

sobie czas na jego „przemy

ś

lenie”. Je

ś

li mamy do napisania

wypracowanie, trudn

ą

prac

ę

pisemn

ą

, to od niej zaczynamy, piszemy j

ą

na komputerze

lub na brudno lub tworzymy plan. Chodzi o to, by po odrobieniu lekcji na koniec jeszcze

raz przeczyta

ć

wypracowanie napisane wcze

ś

niej. Nasz mózg nad wypracowaniem pracuje,

cho

ć

my my

ś

limy ju

ż

o czym

ś

innych. Dlatego czytaj

ą

c po jakim

ś

czasie potrafimy dostrzec

potrzeb

ę

zmian oraz nasze pomyłki.

Płodozmian oznacza nie tylko zmian

ę

przedmiotów, aby nie uczy

ć

si

ę

bezpo

ś

rednio po sobie

przedmiotów podobnych. Oznacza równie

ż

przeplatanie lekcji i zada

ń

pisemnych

oraz ustnych.

Kurs:

Jak się uczyć? czyli o tym, co robić, by osiągnąć sukces edukacyjny.

13

Ucz

ą

c si

ę

w domu nie nale

ż

y wyznacza

ć

sobie zbyt du

ż

ych partii podobnego materiału.

B

ę

dzie je nam bowiem trudniej zapami

ę

ta

ć

.

W kolejnej cz

ęś

ci – w nast

ę

pnym module piszemy dalej o istotnych elementach procesu

uczenia si

ę

.

Literatura:

1. Buzan Tony: Pami

ęć

na zawołanie. Metody i techniki pami

ę

ciowe; Wydawnictwo

Ravi, Łód

ź

2003

2. Czerniawska E., Ledzi

ń

ska M. (2008). Jak si

ę

uczy

ć

? Warszawa – Bielsko- Biała:

Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o. o.

3. Gozdek – Michaëlis Katarzyna: Rozwi

ń

swój genialny umysł; Wydawnictwo J&BF,

Warszawa 1997

4. Hamer Hanna: Nowoczesne uczenie si

ę

albo

ś

ci

ą

ga z metodyki pracy umysłowej;

Wydawnictwo Veda, Warszawa 1999

5. Klein Tanja Gabriele:

Ć

wicz swoj

ą

pami

ęć

! Zabawne zadania dla uczniów szkoły

podstawowej; Wydawnictwo Jedno

ść

, Kielce 2009

6. Łukaszewicz Monika: Sukces w szkole. Jak uczy

ć

si

ę

2 – 3 razy szybciej i umiej

ę

tnie

sprzedawa

ć

swoj

ą

wiedz

ę

; Dom Wydawniczy REBIS, Pozna

ń

2006

7. Łukaszewicz Monika: Mistrzostwo. Jak pobija

ć

własne rekordy w szybkim

i skutecznym uczeniu si

ę

; Dom Wydawniczy REBIS, Pozna

ń

2005

8. Szurawski Marek: Pami

ęć

. Trening interaktywny; Wydawnictwo Ravi, Łód

ź

2004

9. Szurawski Marek: Pami

ęć

i intelekt. Trening mistrzowski; Wydawnictwo Ravi, Łód

ź

2008

10.

http://www.nabezsennosc.pl