STOMATOLOGIA

WETERYNARIA W PRAKTYCE

50

www.weterynaria.elamed.pl

MARZEC • 3/2010

szczęki zamocowano zamki ortodon-
tyczne (Knöpfchen Dentalaurum

®

) przy

pomocy cementu szkło-jonomerowego
(Ketac-Cem

®

) po uprzednim poddaniu

ich działaniu wytrawiacza. Zabieg ten
przeprowadzono w znieczuleniu głębo-
kim (premedykacja: ksylazyna + atropi-
num sulphuricum i.m.; znieczulenie głę-
bokie: ketamina + diazepam i.v.). Zamki
połączono gumką łańcuszkową. Gumkę
zmieniano co tydzień, bez sedacji, ponie-
waż pies był bardzo spokojny. Właścicie-
lom zalecono standardowe postępowanie
stosowane przy leczeniu ortodontycznym
psów, polegające na podawaniu miękkie-
go pokarmu, niedopuszczaniu do zabaw
z innymi psami oraz dbaniu o higienę
jamy ustnej (5). Po 4 tygodniach, wobec
uzyskania satysfakcjonujących efektów
w postaci uzyskania miejsca dla kła żu-
chwy, uznano ten etap leczenia za zakoń-
czony. W znieczuleniu ogólnym pobra-
no wyciski zębów szczęki i żuchwy przy
pomocy masy alginatowej (Cromopan

®

).

Wykonano model gipsowy, na podstawie
którego skonstruowano aparat z ze stopu
chromokobaltu, składający się z dwóch
elementów: metalowej półkorony na nie-
prawidłowo usytuowany kieł żuchwy
oraz szkieletu osadzonego na przeciw-
ległym kle żuchwy oraz przedtrzonow-
cach P1-P3 przeciwległego łuku zębowe-
go. Na półkoronie umieszczono haczyk
skierowany dojęzykowo, będący miej-
scem przyczepienia gumki łańcuszko-
wej, 3 podobne haczyki, także skierowa-
ne dojęzykowo znajdowały się na moście.
Całość osadzono na zębach przy użyciu
materiału szkło-jonomerowego chemo-
utwardzalnego (Ketac-Cem

®

) po uprzed-

nim poddaniu ich działaniu wytrawiacza.
Haczyki mostu połączono z haczykiem
półkorony gumkami łańcuszkowymi

Zagadnienia ortodoncji weterynaryjnej
są polskim piśmiennictwie bardzo rzadko
poruszane (1, 2, 4, 5). Wydaje się, że nie
odzwierciedla to skali problemu i jego
złożoności. Ortodoncja często trakto-
wana jest jedynie jako zabieg kosme-
tyczny, gdy tymczasem jest ona metodą
przywracającą stan anatomiczny i tym
samym funkcjonalność narządu żucia.
Wady zgryzu mogą sprzyjać rozwojowi
chorób przyzębia oraz powodować ura-
zy tkanek miękkich i twardych.

O

PIS

PRZYPADKU

Do przychodni weterynaryjnej doprowa-
dzono sukę rasy sheltie w wieku 10 mie-
sięcy. Właścicieli zaniepokoiło wystawa-
nie prawego dolnego kła z jamy ustnej.
Zdaniem właścicieli stan ten pogłębiał
się z upływem czasu. W badaniu klinicz-
nym stwierdzono doczaszkowe położenie
kła prawego szczęki, co prawdopodobnie
spowodowało znaczne przemieszczenie
w kierunku bocznym odpowiedniego kła
żuchwy (ryc. 1, 2). Kieł żuchwy wystawał
poza obręb przedsionka wargowego jamy
ustnej. Takie ustawienie kła powodowa-
ło wysokie ryzyko jego urazu oraz fatalny
efekt estetyczny. Położenie zęba powodo-
wało, że podczas chwytania przedmiotów
i np. aportowania, groziło zwichnięcie
bądź złamanie zęba. Wada stale się po-
głębiała na skutek parafunkcji. Na pod-
stawie wywiadu stwierdzono, że zgryz
mleczny był prawidłowy, jak również nie
wystąpiły zaburzenia podczas wymia-
ny zębów. Podjęto decyzję o przeprowa-
dzeniu dwuetapowego leczenia ortodon-
tycznego. Celem pierwszej fazy leczenia
było odprowadzenie kła szczęki, a drugiej
– repozycja kła żuchwy.

Na powierzchni wargowej kła szczę-

ki i powierzchni policzkowej łamacza

dr n. wet. Maciej Janeczek, prof. dr hab. Witold Janeczek*, lek. stom. Aleksandra Sender-Janeczek**

Katedra Biostruktury i Fizjologii Zwierząt Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
*Katedra Higieny i Dobrostanu Zwierząt Wydziału Biologii i Hodowli Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
**Katedra i Zakład Periodontologii Akademii Medycznej we Wrocławiu

Abstract

In the 10-month-old male sheltie, the
displacement of the right maxillar and
right mandibular canines was observed.
The maxillar canine was dislocated cra-
nially (lance canine) and the mandibular
canine was displaced on the right, outsi-
de the oral vestibule. First, the maxillar
canine was replaced using orthodontic
buttons. Then analginate impression,
model and orthodontic device were
produced. The orthodontic apparatus
was made up of two parts, both made
of chromocobalt.

Key words

orthodontics, canine teeth displace-
ment, veterinary stomatology

Streszczenie

U 10-miesięcznego psa, samca sheltie,
stwierdzono nieprawidłowe ustawie-
nie prawych kłów szczęki i żuchwy. Kieł
szczęki przemieszczony był donosowo,
a kieł żuchwy – na bok, tak, że wystawał
z przedsionka jamy ustnej. W pierwszym
etapie leczenia odprowadzono kieł szczę-
ki przy pomocy zamków ortodontycznych.
Następnie wykonano wycisk alginatowy,
model oraz aparat z chromokobaltu, skła-
dający się z dwóch części.

Słowa kluczowe

ortodoncja, przemieszczone kły, stoma-
tologia weterynaryjna

nieprawidłowo ustawionych
kłów szczęki i żuchwy u psa rasy sheltie

Leczenie

ortodontyczne

THE ORTHODONTIC MANAGEMENT OF DISPLACED MAXILLAR
AND MANDIBULAR CANINES IN THE SHELTIE

STOMATOLOGIA

WETERYNARIA W PRAKTYCE

52

www.weterynaria.elamed.pl

MARZEC • 3/2010

(ryc. 3, 4). Gumki zmieniano co 7 dni,
odpowiednio zmieniając ich długość
(co jedno oczko gumki). Już po tygodniu
stwierdzono nieznaczne przesuwanie się
kła w kierunku dojęzykowym. Po 4 tygo-
dniach uznano rezultat leczenia za satys-
fakcjonujący i w znieczuleniu ogólnym
zdjęto aparat (ryc. 5), a zęby poddano za-
biegowi ultradźwiękowego czyszczenia
i następnie polerowania. Kontrola wy-
konana po upływie 2 lat wykazał trwałe
efekty leczenia (brak przemieszczeń zę-
bów) i brak powikłań (ryc. 6).

D

YSKUSJA

Zabiegi ortodontyczne u ras miniatu-
rowych, a za taką należy uznać sheltie,
stanowią wielkie wyzwanie zarówno
dla lekarza, jak i technika stomatolo-
gicznego ze względu bardzo ciężkie
warunki anatomiczne. W opisywanym
przypadku w pierwszej fazie leczenia
posłużono się standardową techni-
ką wykorzystywaną do przemieszcza-
nia nieprawidłowo ustawionych kłów
(1, 2, 3, 4). Drugi etap leczenia stanowił
pewien problem. Oparcie konstrukcji je-
dynie na kle przeciwstawnym nie wcho-

dziło w grę ze względu na jego prze-
mieszczenie w kierunku dojęzykowym.
Stąd też zdecydowano się na rozłożenie
siły aż na 4 zębach. Zapewniło to prze-
mieszczenie nieprawidłowo usytuowa-
nego kła żuchwy w pożądanym kierunku,
przy równoczesnym uniknięciu prze-
mieszczenia pozostałych zębów. Aparat
był konstrukcją laną, wykonaną ze stopu
chromokobaltu, niezawierającą akrylu.
Brak płyty akrylowej pozwolił na wyeli-
minowanie wad aparatu, takich jak kru-
chość konstrukcji i łatwość uszkodzenia.
Ażurowa konstrukcja nie traumatyzo-
wała tkanek miękkich oraz zapewniała
łatwe utrzymanie odpowiedniej higieny
jamy ustnej. Do ważniejszych czynników
komplikujących w przypadku aparatów
zawierających płyty akrylowe należą za-
leganie szczątków pokarmu i odleżyny
pod płytami. W przypadku zastosowa-
nego aparatu nie ma potrzeby stoso-
wania aparatów retencyjnych. Całość
leczenia trwała 8 tygodni. Należy zazna-
czyć, że działanie na zęby ze zbyt dużą
siłą może doprowadzić do uszkodzenia
aparatu więzadłowego zęba, pourazowe-
go zapalenia miazgi lub w skrajnej sytu-

acji, nawet do zwichnięcia zęba, stąd też
działać należy z dużą ostrożnością i wy-
czuciem.



Piśmiennictwo
1. Antoszewska J., Jodkowska K.: Leczenie

przesunięcia dojęzykowego kłów w żuchwie
u psów – opis przypadków. „Medcyna Wet.”,
2007, 63 (8), 982-984.

2. Antoszewska J., Jodkowska K.: Postępowa-

nie w przypadkach przesunięcia dojęzykowego
kłów żuchwy u psów. „Medycyna Wet.”,
2007, 63 (1), 34-36.

3. Holstrom S.E., Fitch P.F., Eisner E.R.:

Veterinary Dental Techniques fort he small
animal prakticioner. Third Edition, Elsevier
2004.

4. Jodkowska K.: Przesunięcie dojęzykowe kła

żuchwy u psa. „Mag. Wet.”, 2004, 2, 25.

5. Janeczek M., Janeczek W.: Postępowanie

ortodontyczne w przypadku nieprawidłowo
ustawionego kła żuchwy – opis przypadku.
„Mag. Wet.”, 2003, 13 (93), 44-45.

dr n. wet. Maciej Janeczek

Katedra Biostruktury i Fizjologii Zwierząt

Wydział Medycyny Weterynaryjnej

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

51-631 Wrocław, ul. Kożuchowska 1/3

Ryc. 1. Stan przed leczeniem

Ryc. 4. Aparat ortodontyczny w jamie ustnej

Ryc. 2. Stan przed leczeniem

Ryc. 5. Stan po leczeniu

Ryc. 3. Aparat ortodontyczny w jamie ustnej

Ryc. 6. Stan po leczeniu

fot. ar

chiwum autor

ów