(1)

SOCJOLOGIA PRAWA – wiadomości ogólne

# SOCJOLOGIA – nauka o społeczeństwie, czyli o:

7 punktów widzenia, czym jest SPOŁECZEŃSTWO

(wg Sztompki „Socjologia i społeczeństwo)

•

relacjach międzyludzkich

1) strukturalny – sieć relacji międzyludzkich

•

ludziach

2) demograficzny – zbiór jednostek

•

zasadach rządzących społecznością ludzką

•

grupach

3) grupowy – złożone z jednostek, zintegrowane zbiorowości

•

działaniach ludzi

4) aktywistyczny – działania jednostek

•

kulturze

5) kulturalistyczny – podzielane przez zbiorowość znaczenia, symbole i
reguły, wpływające na ludzkie działania

•

systemie

6) systemowy - powiązany układ pozycji i typowych dla nich ról

•

polach

7) zdarzeniowy / polowy – zmienne pole pełne zdarzeń społecznych

- w/w teorie nie wykluczają się nawzajem – społeczeństwo to wszystko razem, byt wielowymiarowy



ponadto każda jednostka krąży nieustannie między różnymi kontekstami: rodzinnym, towarzyskim, sąsiedzkim,

edukacyjnym, religijnym, politycznym, więziennym, ‘stanu spoczynku’.....  wyodrębniane np. ze względu na cel; każdy ma
swój zestaw i swoją hierarchię kontekstów

SOCJOLOGIA



nauka badająca empirycznie społeczeństwo (dlaczego jest jak jest)

# FUNKCJE SOCJOLOGII:

1) poznawcza / kognitywna – opisowa, teoretyczna i eksplanacyjna

2)

praktyczna - socjotechniczna

3) prognostyczna

4) retrognostyczna (dzieje, historia)

5) ideologiczna – apologetyczna i demaskatorska

# CEL NAUCZANIA socjologii (

C.W.MILLS

) – kształtowanie

SOCJOLOGICZNEJ

WYOBRAŹNI

– zdolności rozumienia historii i

biografii oraz relacji między nimi w społeczeństwie: dostrzeganie zamierzoności / niezamierzoności fenomenów społecznych +
świadomość zasobów i barier wyznaczających szanse działań podmiotowych + rozpoznawanie dziedzictwa przeszłości + postrzeganie
życia społecznego jako ciągle zmiennego + akceptacja różnorodności form, w jakich przejawia się życie społeczne  zdolność
wiązania tego, co dzieje się w społeczeństwie, z warunkami kulturalnymi, historycznymi i strukturalnymi oraz z działaniami
jednostek i podmiotów zbiorowych, które w efekcie kształtują świat społeczny

„ Socjologia i społeczeństwo” – Sztompka

»

I /

AUGUSTE COMTE

– autor nazwy „socjologia”, 1838

o

socius (łac. zbiorowość, społeczeństwo) + logos (grec. mądrość, wiedza)

o

socjologia ukoronowaniem hierarchii nauk; zajmuje się przedmiotem o najwyższym stopniu złożoności - mogła
powstać dopiero na bazie nauk wcześniejszych: matematyki, astronomii, chemii, fizyki, biologii

o

świat przyrody i społeczeństwa stanowi jedność i dlatego metoda socjologii musi opierać się na tych samych
zasadach co metody nauk przyrodniczych: musi opierać się na zaobserwowanych faktach i poza nie nie wychodzić
(

NATURALIZM

– dopełnienie pozytywizmu)



głównym podejściem badawczym – metoda porównawcza



celem – rozumienie, przewidywanie, zapobieganie  formułowanie wyjaśnień, z których wyprowadzić
można prognozy i zalecenia praktyczne

o

społeczeństwo skomplikowanym organizmem: anatomia = budowa, fizjologia = funkcjonowanie + zmienność



podstawowym składnikiem grupa społeczna, a z nich najważniejsza rodzina

1

o

był

POZYTYWISTĄ

 dyrektywy pozytywizmu:



ograniczenie poznania naukowego do faktów bezpośrednio obserwowalnych zmysłowo i unikanie
rozważań na temat istoty, esencji, mechanizmów zjawisk



osiąganie uogólnień drogą ostrożnej indukcji, poprzez gromadzenie coraz liczniejszej obserwacji faktów i
klasyfikowanie ich wg podobieństw



sprowadzanie praw naukowych do prostych tez o zależnościach między obserwowalnymi faktami



wyprowadzanie z praw naukowych przewidywań na temat zjawisk przyszłych



wyprowadzanie z praw i predykcji dyrektyw praktycznych na temat zapobiegania lub wywoływania nowych
faktów



teza o tzw.

symetrii wyjaśniania i przewidywania

– dysponując eksplanacyjną teorią naukową możemy

formułować niezawodne przewidywania przyszłych zjawisk społecznych

- później kwestionowana często bo  nawet znając wszystkie pojedyncze prawa rządzące życiem
społecznym nie potrafimy przewidzieć, w jakich unikalnych kombinacjach zadziałają i jakie będą ostateczne
efekty

- ponadto nie jesteśmy w stanie przewidzieć przyszłej wiedzy, jaką będzie dysponować przyszłe
społeczeństwo, a od jej charakteru i poziomu w dużym stopniu zależy kształt społeczeństwa

»

HERBERT SPENCER – I książka z socjologią w tytule, połowa XIX w.

»

socjologia ma krótką historię ale długą przeszłość (refleksje na temat społeczeństwa od zawsze)

» przed-socjologiczna wiedza o społeczeństwie w 3 postaciach:

1)

wiedza potoczna – zbiór spostrzeżeń przypadkowych i osobistych; fragmentaryczna i niespójna + pochopna

2)

wrażliwość artystyczna – los człowieka gł. tematem

3)

refleksja filozoficzna / filozofia społeczna – za cel ma odkrywanie prawdy o świecie; uprawiana profesjonalnie przez
zawodowych myślicieli; opiera się na szerokich obserwacjach porównawczych; precyzyjnie formułuje i uzasadnia
wypowiadane sądy; typowy tu jest normatywny – wartościujący punkt widzenia oraz formułowanie wskazówek i zaleceń
praktycznych

»

Z w/w 3 odmian myśli przed-socjologicznej wyłoniła się socjologia, będąca ich kontynuacja  momentem przełomowym
spostrzeżenie, że społeczeństwo nie jest chaosem, lecz posiada swoiste, powtarzalne cechy i prawidłowości



Socjologia jako nauka początkowo wyróżniała się pod trojakim względem:

1)

sposobem zdobywania wiedzy  metodą naukową – systematyczny, standardowy sposób osiągania i uzasadniania tez
prawdziwych



ostatecznym kryterium prawdziwości – empirycznie / eksperymentalnie stwierdzone fakty społeczne, które następnie

były uogólniane w prawa społeczne

2)

formułowaniem rezultatów  swoisty język – nowe, wyraźnie zdefiniowane, ostre i mierzalne pojęcia (zmienne)

3)

korzystanie z uzyskanych wyników: miała służyć odpowiedzi na pytania jak jest naprawdę? dlaczego tak jest? jak
będzie? co zrobić, by zmienić społeczeństwo w pożądanym kierunku?



w/w cechy nadal aktualne

»

POSTMODERNIZM – odrzucenie idei wszelkich prawidłowości i zależności w świecie społecznym, uznawanie go za domenę
całkowitej przypadkowości (marginalny wpływ na działania socjologów)

»

II /

a więc najpierw był POZYTYWIZM i NATURALIZM (Comte i inni), ale jeszcze w XIX w pojawił się

HUMANIZM

(

ANTYPOZYTYWIZM

)

o

MAX WEBBER

 nauka nie może ograniczać się do powierzchownych faktów, obserwowalnych zmysłowo,

lecz musi sięgać głębiej – do ukrytych, nieobserwowalnych znaczeń i wartości wiązanych z tymi faktami przez
ludzi, a te ujawnić może dopiero interpretacja

o

FLORIAN ZNANIECKI



współtwórca

WSPÓŁCZYNNIKA HUMANISTYCZNEGO –

wszelkie fakty społeczne, w

odróżnieniu od przyrodniczych, są zawsze związane z działalnością jakichś ludzi; maja więc z natury zawarty w

2

sobie ‘współczynnik humanistyczny’ i dlatego badać je można tylko z perspektywy tych ludzi, w których
doświadczeniu występują (stawiając się w ich położeniu, rozszyfrowując ich hierarchie wartości, systemy reguł itp.)

»

III /

KAROL MARKS

- poszedł jeszcze dalej niż Webber  wiedza społeczna, w odróżnieniu od przyrodniczej, ma walor

ideologiczny - koncepcje, doktryny, wizje, teorie itp. mają znaczenie praktyczne bo zmieniają myślenie ludzi, ich motywacje,
intencje, a w konsekwencji ich działania

o

ROBERT MORTON –

mechanizm prognoz samorealizujących się

(ludzie w coś wierzą i mogą doprowadzić do tego, że

nawet fałszywa teoria się sprawdzi)

i samodestrukcyjnych

(ludzie swoimi działaniami mogą nie dopuścić do ziszczenia się

jakichś prognoz)

o

chodzi o to, że w przyrodzie nie ma takiej możliwości  teorie są tu neutralne (astronomia nie zmienia biegu planet)

» DZISIAJ PANUJE WYRAŹNIE PERSPEKTYWA HUMANISTYCZNA – SOCJOLOGIA ROZUMIEJĄCA,

INTERPRETACYJNA, KULTURALISTYCZNA

(2)

SOCJOLOGIA PRAWA a INNE NAUKI PRAWNE

# Czym jest prawo?



podejście prawnicze: w danym miejscu i czasie może być 1 system prawny



a wg socjologii może być ich wiele – PLURALIZM PRAWNY:

a) zw. z typami porządków prawnych: prawo państwowe, sędziowskie, ‘żywe’

b) zw. z pluralizmem kulturowym

c) zw. z globalizacją



PLURALIZM NORMATYWNY – typy norm: obyczajowe, zwyczajowe, prawne, moralne, religijne i inne

# Problemy dot. norm

Konflikty i działania niezgodne z normami

Teorie dewiacji

- anomia

- konflikty ról i segmentów ról

- konflikty kulturowe

- konflikty, ambiwalencje i asynchronia norm

- grup odniesienia

- naznaczenia (labellingu)

- zróżnicowanych możliwości

- zróżnicowanych powiązań

- Merona

# Prawo niepaństwowe

pr. własności

pr. społeczeństw
przedpaństwowych:

- Malinowski, Pospisil,
Llewellyn, Lloyd

pr. międzynarodowe

pr. żywe

- Sousa Santos, Aubert

„ Miejsce socjologii prawa wśród nauk prawnych” - Kojder

# SOCJOLOGIA PRAWA

•

1 z nauk prawnych (obok dogmatyki, filozofii i historii prawa)

•

zajmuje się prawem w jego społecznym działaniu i społecznych uwarunkowaniach

3

http://notatek.pl/socjologia-prawa-wyklad?notatka