Leki okulistyczne

Leki okulistyczne

Jaskra z otwartym k

ą

tem

przes

ą

czania – wi

ę

kszo

ść

chorych

Stopniowy wzrost ci

ś

nienia

ś

ródgałkowego

Bezobjawowy przebieg – do
uszkodzenia nerwu wzrokowego

Jaskra z zamkni

ę

tym

k

ą

tem przes

ą

czania

– nagły wzrost
ci

ś

nienia

ś

ródgałkowego

Przekrwienie, bóle,
wymioty

Drogi odpływu cieczy wodnistej z gałki ocznej

Główna

Struktury k

ą

ta przes

ą

czania – 80%

Alternatywna

Naczyniówkowo-twardówkowa – 20%

Leki obni

Leki obni

ż

ż

aj

aj

ą

ą

ce ci

ce ci

ś

ś

nienie

nienie

ś

ś

r

r

ó

ó

dga

dga

ł

ł

kowe

kowe

-

-

stosowane w leczeniu jaskry

stosowane w leczeniu jaskry

Leki

ββββ

-adrenolityczne

•

leki pierwszego wyboru w jaskrze z otwartym k

ą

tem przes

ą

czania,

wspomagaj

ą

ce w jaskrze zamkni

ę

tego k

ą

ta

•

mechanizm działania – zmniejszanie wytwarzania cieczy
wodnistej

(pobudzanie receptorów beta w ciele rz

ę

skowym nasila

wytwarzanie) – obkurczenie naczy

ń

•

nie powoduj

ą

zmian szeroko

ś

ci

ź

renicy ani refrakcji, nie zaburzaj

ą

ostro

ś

ci widzenia.

•

Uwaga! – przy podawaniu miejscowym - układowe działania niepo

żą

dane

Działanie niepo

żą

dane miejscowe - objawy podra

ż

nienia, zaburzenia widzenia,

podwójne widzenie, zaburzenie wydzielania łez i "zespół suchego oka".

•

Timolol

– nieselektywny, blokuje rec.

ββββ

1 i

ββββ

2, działa szybko

•

Betaksolol

– kardioselektywny, bez ISA. Mała lipofilno

ść

ogranicza działanie ogólne. Stabilizacja ci

ś

nienia

wewn

ą

trzgałkowego - po kilku tygodniach stosowania leku.

Metipranolol

– nieselektywny

•

Karteolol

– nieselektywny z ISA.

•

Pocz

ą

tek działania beta-blokerów po 15-30 min, czas działania

do 24h.

Leki obni

Leki obni

ż

ż

aj

aj

ą

ą

ce ci

ce ci

ś

ś

nienie

nienie

ś

ś

r

r

ó

ó

dga

dga

ł

ł

kowe

kowe

-

-

stosowane w leczeniu jaskry

stosowane w leczeniu jaskry

Sympatykomimetyki

(w stosunku do receptora)

•

agoni

ś

ci rec.

α

2-adrenergicznego

w ciele rz

ę

skowym

- zmniejszanie wytwarzania cieczy wodnistej

•

Stosowane po inhibitorach anhydrazy

•

Apraklonidyna

•

Brimonidyna

•

α

,

ββββ

-mimetyki

•

mechanizm działania – pobudzanie rec.

ββββ

2 w sieci

beleczek

→

poprawa odpływu cieczy wodnistej

•

Dipiwefryna

– prolek adrenaliny

•

Przeciwwskazana w jaskrze z w

ą

skim k

ą

tem

przes

ą

czania (mo

ż

e zw

ęż

a

ć

k

ą

t przes

ą

czania –

pobudzenie rec.

αααα

1 w t

ę

czówce).

•

Objawy ogólne cz

ę

ste, skuteczno

ść

mała

Leki obni

Leki obni

ż

ż

aj

aj

ą

ą

ce ci

ce ci

ś

ś

nienie

nienie

ś

ś

r

r

ó

ó

dga

dga

ł

ł

kowe

kowe

-

-

stosowane w leczeniu jaskry

stosowane w leczeniu jaskry

Parasympatykomimetyki

•

mechanizm działania – pobudzenie rec. M ciała
rz

ę

skowego- długotrwały skurcz mi

ęś

nia zwieracza

ź

renicy i mi

ęś

ni rz

ę

skowych

→

zw

ęż

enie

ź

renicy

→

ułatwienie odpływu cieczy wodnistej

•

wskazane w jaskrze z zamkni

ę

tym i otwartym k

ą

tem

przes

ą

czania

•

Działania niepo

żą

dane: głównie miejscowe - reakcje

uczuleniowe, łzawienie, niedowidzenie, skurcz ciałka
rz

ę

skowego mo

ż

e powodowa

ć

bóle okołogałkowe i

bóle głowy.

•

Pilokarpina

•

Fizostygmina

•

Karbachol

- do stosowania w postaci iniekcji

wewn

ą

trzgałkowych do przedniej komory

(maksymalne zw

ęż

enie

ź

renicy nast

ę

puje po 2-5

minutach) w celu zw

ęż

enia

ź

renicy w trakcie operacji

chirurgicznej oka i po operacji za

ć

my.

•

Leki obni

Leki obni

ż

ż

aj

aj

ą

ą

ce ci

ce ci

ś

ś

nienie

nienie

ś

ś

r

r

ó

ó

dga

dga

ł

ł

kowe

kowe

-

-

stosowane w leczeniu jaskry

stosowane w leczeniu jaskry

Inhibitory anhydrazy w

ę

glanowej

•

mechanizm działania - zahamowanie aktywno

ś

ci anhydrazy

w

ę

glanowej w wyrostkach rz

ę

skowych oka powoduje

zmniejszenie ilo

ś

ci wydzielanej cieczy wodnistej.

•

wskazane przede wszystkim w leczeniu ostrego napadu jaskry

•

w monoterapii jaskry otwartego k

ą

ta rzadko -

u pacjentów nie

reaguj

ą

cych na leczenie

ββββ

-blokerami lub u pacjentów, u których

ββββ

-

blokery s

ą

przeciwwskazane oraz w leczeniu skojarzonym z

ββββ

-

blokerami.

•

Do stosowania ogólnego -

acetazolamid

•

Do stosowania miejscowego - inhibitory anhydrazy w

ę

glanowej

II (CA-II), izoenzymu CA przewa

ż

aj

ą

cego w oku:

•

Dorzolamid

- pocz

ą

tek działania w ci

ą

gu 1 h i trwa około 8-12 h.

•

Brinzolamid

•

Leki obni

Leki obni

ż

ż

aj

aj

ą

ą

ce ci

ce ci

ś

ś

nienie

nienie

ś

ś

r

r

ó

ó

dga

dga

ł

ł

kowe

kowe

-

-

stosowane w leczeniu jaskry

stosowane w leczeniu jaskry

Pochodne prostaglandyn

•

mechanizm działania - zwi

ę

kszenie odpływu cieczy wodnistej przez

zwi

ę

kszenie przepływu naczyniówkowo-twardówkowego oraz zmniejszenie

oporu odpływu

•

nie wpływaj

ą

na wytwarzanie cieczy wodnistej oraz na barier

ę

krew-ciecz

wodnista

•

Skuteczno

ść

– zbli

ż

ona do beta blokerów

•

Wskazania – jaskra z otwartym k

ą

tem u pacjentów, u których nie uzyskano

poprawy po zastosowaniu innych leków.

•

Działania niepo

żą

dane:

•

bardzo cz

ę

ste - przekrwienie oczu;

•

cz

ę

ste - sw

ę

dzenie oczu, uczucie dyskomfortu w oku, ból oczu, sucho

ść

oka,

zapalenie t

ę

czówki lub błony naczyniowej przedniej cz

ęś

ci gałki ocznej;

•

obrz

ę

k plamki

ż

ółtej - głównie u pacjentów bezsoczewkowych (afakia), lub z

bezsoczewkowo

ś

ci

ą

rzekom

ą

(pseudoafakia);

•

stopniowa zmiana koloru t

ę

czówki leczonego oka poprzez zwi

ę

kszenie ilo

ś

ci

melaniny w melanocytach zr

ę

bu t

ę

czówki, stopniowe zmiany w wygl

ą

dzie rz

ę

s

leczonego oka lub oczu

•

Latanoprost

- analog prostaglandyny F2

αααα

, selektywny

•

Unoproston

- pochodna dokosanoidu

•

Bimatoprost

•

Trawoprost

Ś

Ś

rodki przeciwzapalne i

rodki przeciwzapalne i

p

p

-

-

alergiczne

alergiczne

Kortykosteroidy

•

zmniejszaj

ą

przepuszczalno

ść

naczy

ń

krwiono

ś

nych

•

hamuj

ą

wytwarzanie płynu wysi

ę

kowego w stanach zapalnych

przedniego odcinka gałki ocznej oraz po jej urazach

•

Wskazania: ostre i przewlekłe alergiczne oraz zapalne procesy w
obr

ę

bie gałki ocznej, po zabiegach operacyjnych i urazach gałki

ocznej, po oparzeniach termicznych i chemicznych oczu.

•

Działania niepo

żą

dane: podra

ż

nienie spojówek, pieczenie i

ś

wi

ą

d

oczu, zapalenie spojówek i reakcje nadwra

ż

liwo

ś

ci.

Długotrwałe stosowanie mo

ż

e prowadzi

ć

do nadka

ż

e

ń

grzybiczych i

bakteryjnych, zwi

ę

kszenia ci

ś

nienia

ś

ródgałkowego i do za

ć

my

.

•

Przeciwwskazania: nadwra

ż

liwo

ść

na składniki preparatu, wirusowe,

grzybicze i bakteryjne choroby oczu (opryszczka, ospa wietrzna,
wirusowe zapalenie siatkówki i rogówki, gru

ź

lica oka), choroby

rogówki poł

ą

czone z ubytkami nabłonka, jaskra, za

ć

ma.

•

Leki dost

ę

pne w postaci preparatów oftalmologicznych:

•

Deksametazon , hydrokortyzon, prednizolon, fluorometolon

Ś

Ś

rodki przeciwzapalne

rodki przeciwzapalne

Niesteroidowe leki przeciwzapalne

•

Wskazania: w chirurgii okulistycznej i okresie
pooperacyjnym w celu przeciwdziałania zw

ęż

eniu

ź

renicy

oraz jako lek przeciwzapalny po zabiegach usuni

ę

cia

za

ć

my i operacjach na przednim odcinku oka, a tak

ż

e w

leczeniu bólu po zabiegach chirurgicznych.

•

Działania niepo

żą

dane: przemijaj

ą

ce pieczenie, kłucie,

zaburzenia widzenia, reakcje nadwra

ż

liwo

ś

ci (

ś

wi

ą

d,

zaczerwienienie, nadwra

ż

liwo

ść

na

ś

wiatło), zapalenie

rogówki.

•

Leki dost

ę

pne w postaci preparatów oftalmologicznych:

•

Indometacyna

•

Diklofenak

Kromony

Kromony

•

Wskazania: alergiczne, ostre i przewlekłe zapalenie
spojówek, rogówki i spojówek, niespecyficzne
zapalenie spojówek, uczulenie wywołane przez
soczewki kontaktowe.

•

Kromoglikan disodowy

•

Nedokromil

•

Lodoksamid

Leki

Leki

przeciwhistaminowe

przeciwhistaminowe

•

antagoni

ś

ci receptorów H1, wywieraj

ą

miejscowe

działanie p-zapalne, znosz

ą

obrz

ę

k i przekrwienie

gałki ocznej

•

Ketotifen

– wywiera tak

ż

e działanie

przeciwalergiczne

•

Lewokabastyna
Emedastyna

Ś

Ś

rodki zmniejszaj

rodki zmniejszaj

ą

ą

ce przekrwienie spoj

ce przekrwienie spoj

ó

ó

wek

wek

Sympatykomimetyki

•

agoni

ś

ci rec.

α

- obkurczaj

ą

obwodowe naczynia

krwiono

ś

ne błony

ś

luzowej, co łagodzi przekrwienie i

obrz

ę

k spojówek w przebiegu stanów zapalnych oka.

•

Wskazania: objawowo w podra

ż

nieniu oczu

wywołanym przez ró

ż

ne czynniki (m.in. dym, wiatr,

ś

wiatło, chlorowana woda), alergicznym zapaleniu

spojówek

•

Uwaga! - Nale

ż

y unika

ć

długotrwałego stosowania

.

•

Przeciwwskazania: jaskra z w

ą

skim k

ą

tem

przes

ą

czania. Ostro

ż

nie stosowa

ć

u pacjentów z

ci

ęż

k

ą

niewydolno

ś

ci

ą

serca i układu kr

ąż

enia

•

Tetryzolina, Oksymetazolina , Nafazolina,
Fenylefryna

Zast

Zast

ę

ę

pcze p

pcze p

ł

ł

yny

yny

ł

ł

zowe (tzw.

zowe (tzw.

„

„

sztuczne

sztuczne

ł

ł

zy

zy

”

”

)

)

•

Zast

ę

puj

ą

warstw

ę

mucynow

ą

filmu łzowego,

zapewniaj

ą

c odpowiedni

ą

wilgotno

ść

oraz

fizjologiczn

ą ś

lisko

ść

powierzchni gałki ocznej.

•

Wskazania: profilaktyka i leczenie zespołu "suchego
oka" o ró

ż

nej etiologii.

•

Metylohydroksypropyloceluloza

•

Hydroksypropylometyloceluloza
Poliwidon

– substancja po

ś

lizgowa i bakterio-

grzybostatyczna.

•

Skład elektrolitów w preparacie jest zbli

ż

ony do

naturalnego płynu łzowego - sole sodu, wapnia,
magnezu i potasu.

Ś

Ś

rodki rozszerzaj

rodki rozszerzaj

ą

ą

ce

ce

ź

ź

renic

renic

ę

ę

(

(

mydriatyki

mydriatyki

)

)

Wskazania:

w celu rozszerzenia

ź

renicy przed zabiegami diagnostycznymi (np.

badanie dna oka),

dla pora

ż

enia akomodacji (cykloplegii) przy badaniu refrakcji -

preparaty o krótkim działaniu,

dla unieruchomienia t

ę

czówki i ciała rz

ę

skowego w przebiegu

wewn

ą

trzgałkowych stanów zapalnych - preparaty o długim

działaniu.

Przeciwwskazania:
jaskra z w

ą

skim k

ą

tem przes

ą

czania – mo

ż

liwo

ść

silnego

podwy

ż

szenia ci

ś

nienia

ś

ródgałkowego wskutek utrudnienia

przepływu cieczy wodnistej z komory tylnej do komory
przedniej oka

Działania niepo

żą

dane: pora

ż

enie akomodacji, sucho

ść

błon

ś

luzowych.

•

Parasympatykolityki:

Atropina, Tropikamid, Cyklopentola

•

Sympatykomimetyki:

Fenylefryna

•

Ś

Ś

rodki

rodki

przeciw

przeciw

infekcyjne

infekcyjne

do stosowania do

do stosowania do

worka spoj

worka spoj

ó

ó

wkowego

wkowego

Antybiotyki przeciwbakteryjne

•

Wskazania: ostre i przewlekłe bakteryjne zapalenie
przedniej cz

ęś

ci oka (spojówka, rogówka), kraw

ę

dzi

powiek i woreczka łzowego, owrzodzenia rogówki.
Profilaktycznie przed i po zabiegach operacyjnych
na gałce ocznej.

•

Chloramfenikol, Neomycyna, Natamycyna,
Gentamycyna, Tobramycyna

•

Erytromycyna

- wskazana tak

ż

e w profilaktyce

zapalenia gałki ocznej u noworodków, wywołanego
przez Neisseria gonorrhoeae i Chlamydia
trachomatis - w tym wypadku preparat stosuje si

ę

jednorazowo.

•

Amikacyna, Sulfadikramid, Sulfacetamid,
Ofloksacyna, Norfloksacyna, Ciprofloksacyna

Ś

Ś

rodki

rodki

przeciw

przeciw

infekcyjne

infekcyjne

do stosowania do

do stosowania do

worka spoj

worka spoj

ó

ó

wkowego

wkowego

•

P-wirusowe:

acyklowir, triflurydyna

•

Ś

rodki odka

ż

aj

ą

ce stosowane w okulistyce

•

Azotan srebra

- działa bakteriobójczo m.in. wobec Neisseria

gonorrhoeae, Chlamydia spp., Staphylococcus spp.
Wskazania: profilaktyka zaka

ż

enia przedniego odcinka oka u

noworodków, zwłaszcza rze

żą

czkowego zapalenia spojówek

(zabieg Credego), a tak

ż

e zaka

ż

enia wywołanego przez

Chlamydia spp. i Staphylococcus spp.

•

Dawkowanie: zabieg przeprowadza si

ę

bezpo

ś

rednio po

porodzie, zakraplaj

ą

c noworodkowi jednorazowo po 1 kropli

preparatu do worka spojówkowego ka

ż

dego oka.

•

Bł

ę

kit metylenowy

•

Wskazania: zapalenie spojówek, zapalenie brzegów powiek,
zapalenie przedniego odcinka gałki ocznej. Dora

ź

nie przy

usuwaniu powierzchniowych ciał obcych z rogówki