Â

WIAT

N

AUKI

Lipiec 1998 15

A

by wyobraziç sobie, jak b´dzie w przysz∏oÊci wyglàda∏a
ludnoÊç Êwiata, warto przypatrzyç si´ Europie, dla któ-

rej charakterystyczny jest niski wskaênik urodzeƒ i bar-
dzo szybko rosnàca liczba ludzi starych. W Niemczech na
przyk∏ad ludzie po szeÊçdziesiàtce stanowià dziÊ 22% ca∏ej
ludnoÊci, a w 2025 roku b´dzie ich 35% (w wi´kszoÊci ko-
biet). Ponadto, z uwagi na utrzymujàcà si´ niskà dzietnoÊç,
przewiduje si´, ˝e do 2025 roku liczba ludnoÊci Niemiec
zmniejszy si´ o 8%.

Niemcy, podobnie jak inne kraje Europy Zachodniej i Ja-

ponia, stanowià awangard´ historycznych przemian demo-
graficznych towarzyszàcych rozwojowi spo∏eczeƒstw ery tech-
nologicznej. JeÊli gospodarka Êwiatowa b´dzie nadal sprzyja∏a
podnoszeniu si´ poziomu ˝ycia, kraje rozwijajàce si´ b´dà
naÊladowa∏y model europejski. Spowoduje to ni˝szà dzietnoÊç
i wzrost liczby ludzi w starszym wieku. Kraje te nie pójdà
prawdopodobnie za przyk∏adem amerykaƒskim, który pozo-
staje nietypowy, m.in. z racji wcià˝ bardzo du˝ego nap∏ywu imi-
grantów. Oczekuje si´, ˝e oni w∏aÊnie stanà si´ jednà z g∏ów-
nych przyczyn 24-procentowego wzrostu liczby ludnoÊci USA
przewidywanego do 2025 roku. Ludzie po szeÊçdziesiàtce
b´dà stanowili wówczas 25% mieszkaƒców kraju w porów-
naniu z 31% w Europie Zachodniej.

To, czy Êwiat b´dzie móg∏ zapewniç ludziom starym odpo-

wiednià opiek´, budzi obawy ju˝ od przynajmniej stu lat i po-
zostaje potencjalnie zapalnym problemem polityki mi´dzypo-
koleniowej. Lester C. Thurow, ekonomista z Massachusetts
Institute of Technology, posunà∏ si´ nawet do stwierdzenia, ˝e
koszty opieki spo∏ecznej nad starszymi Amerykanami zagro-
˝à inwestycjom, od których zale˝y przysz∏oÊç ca∏ego spo∏e-
czeƒstwa. Od tego, czy te pesymistyczne prognozy oka˝à
si´ s∏uszne, b´dà zale˝a∏y takie imponderabilia, jak przysz∏e
tendencje dotyczàce wydajnoÊci pracy, d∏ugowiecznoÊci i nie-
zdolnoÊci do pracy. Nowe, twórcze rozwiàzania, m.in. zatrud-
nianie ludzi starszych jako opiekunów osób niepe∏no-
sprawnych, z pewnoÊcià przyniosà pozytywne rezultaty.

Uzasadniona mo˝e si´ jednak okazaç obawa, ˝e – przynaj-
mniej w Stanach Zjednoczonych – pokolenie wy˝u demogra-
ficznego, z chwilà osiàgni´cia wieku emerytalnego po 2010 ro-
ku, b´dzie stanowi∏o coraz powa˝niejsze obcià˝enie dla opieki
spo∏ecznej.

Sà jednak powody do optymizmu; na przyk∏ad opublikowa-

ny ostatnio raport stwierdza, ˝e liczba niezdolnych do pracy
Amerykanów powy˝ej 65 roku ˝ycia spad∏a w latach
1982–1994. Byç mo˝e uda si´ równie˝ ograniczyç niezdol-
noÊç do pracy ludzi starszych dzi´ki poprawie stanu zdrowia
osób, które cierpià na przewlek∏e choroby nie zagra˝ajàce ˝y-
ciu, takie jak artretyzm, bóle kr´gos∏upa, migreny, depresja
i osteoporoza. Ograniczenie Êmiertelnych skutków m.in. raka
i chorób serca wp∏ywa wprawdzie na przed∏u˝enie ˝ycia, ale
nie zapewnia zdrowej staroÊci, poniewa˝ nie likwiduje prze-
wlek∏ych schorzeƒ nie zagra˝ajàcych ˝yciu. Gdyby uda∏o si´
ograniczyç zapadanie na obie te choroby, ˝ycie ludzi nie do-
tkni´tych inwalidztwem znacznie by si´ wyd∏u˝y∏o.

Ca∏kowita eliminacja chorób zakaênych lub zapanowanie

nad nimi, do czego dà˝y Âwiatowa Organizacja Zdrowia,
w bardzo du˝ym stopniu przed∏u˝y∏yby ˝ycie ludzi nie zagro-
˝onych inwalidztwem w tych krajach rozwijajàcych si´, w któ-
rych choroby te znacznie cz´Êciej sà przyczynà niezdolno-
Êci do pracy ni˝ w krajach rozwini´tych. Inwestowanie w takie
podstawowe badania medyczne jak Projekt Poznania Ludz-
kiego Genomu pomo˝e zapewne zrozumieç mechanizm po-
wstawania chorób, a tym samym przyczyni si´ do ogranicze-
nia inwalidztwa. Niewykluczone, ˝e prognozowany na przysz∏e
stulecie wzrost zamo˝noÊci oraz poziomu wykszta∏cenia ludzi
wywrze najwi´kszy wp∏yw na ograniczenie liczby niezdolnych
do pracy. Ludzie wykszta∏ceni ˝yjà na ogó∏ zdrowiej, upra-
wiajà sport, lepiej si´ od˝ywiajà, nie palà tytoniu i korzystajà
z pomocy lekarskiej – co pomaga zmniejszyç niebezpieczeƒ-
stwo inwalidztwa.

Rodger Doyle

([e-mail])

èRÓD¸O: U.S. Bureau of Census

RODGER DOYLE

PROCENT LUDZI

POWY˚EJ 60 ROKU ˚YCIA

PROGNOZA NA ROK 2025

MNIEJ NI˚ 10

10–19.9

20–29.9

30 I WI¢CEJ

W LICZBACH

Przysz∏oÊç ludzi starych