Zapożyczenia łacińskie

ZAPOŻYCZENIA ŁACIŃSKIE:

akt <łac. aktus> 1. czyn, wykonanie czegoś 2. czynność urzędowa,
stwierdzający ją dokument prawny

animowany- film animowany, składający się ze zdjęć ustawionych w

kolejnych fazach ruchu

animacja <łac. animo =używam> metoda dokonywania serii
pojedynczych zdjęć w poszczególnych fazach, które przy

wyświetlaniu na ekranie dają wrażenie ciągłego ruchu

antyczny 1.starożytny, zwł. odnoszący się do stosunków
społecznych, sztuki, kultury itp. Starożytnych Greków i Rzymian. 2.

związany z przedmiotami starożytnymi, cennymi zabytkami

aparycja <łac. apparitio= pojawienie się> 1. wygląd zewnętrzny
2.daw. ukazanie się

atencja <łac. attentio> okazanie komuś szczególnego szacunku,

względów, wyróżnienie kogoś; poważanie szacunek, respekt,
względy

deifikacja <łac. deifikatio> wyniesienie istot żywych (zwł. ludzi

wybitnych lub rzeczy do godności bóstwa; ubóstwienie

deizm<łac. deismus> doktryna filozoficzno-religijna powstała w
okresie oświecenia, uznająca Boga-Stwórcę, ale odrzucająca wiarę w

cuda i objawianie

deklinacja <łac. declinatio= odchylenie> 1. odmiana wyrazów przez
przypadki i liczby

2. astr. Odległość kątowa ciała na sferze niebieskiej, liczona od

równika niebieskiego

delektować się-<łac. delecto>napawać się, upajać się czymś;
znajdować w czymś szczególną przyjemność

doktor <łac. doctor= nauczyciel, mistrz> 1.stopień naukowy

nadawany przez szkoły wyższe i instytuty naukowe 2. pot. lekarz,
doktor medycyny

edukacja <łac. educatio> wychowanie, wykształcenie

dyliżans < z łac. diligentia-czujność> wieloosobowy kryty pojazd

konny używany w XVI- XIX w. Do przewożenia pasażerów i
przesyłek pocztowych.

feminizm <łac. femina = kobieta> ruch dążący do prawnego i

społecznego równouprawnienia kobiet powstały w czasie rewolucji
francuskiej w 1789 r.

filia< z łac. dosł. córka> ekspozytura, agencja, oddział większego

przedsiębiorstwa lub urzędu

fortuna<łac. dosł. los, przypadek>majątek, bogactwo, szczęście,
powodzenie, szczęśliwy los

gracja <łac. gratia= wdzięk, powab> wdzięk, wytworność,

szczególnie w ruchach ciała

komparatystyka- badania porównawcze; ustalenie zależności,
pokrewieństw, analogii itp., zwłaszcza w zakresie językoznawstwa i

literaturze.

konwenans- ogólnie przyjęte i obowiązujące w danym środowisku
formy, zwyczaje towarzyskie

konwencja <łac. conventio> umowa międzynarodowa zawierana w
sprawach specjalnych

litera<łac. littera> znak graficzny głoski

literatura<łac. litteratura = pismo, pisanie> ogół pisanych dzieł

danego narodu, epoki lub całej ludzkości; piśmiennictwo

matrona –podniośle, często żartobliwie: kobieta, zwykle starsza,
zamężna, otoczona szacunkiem

mizeria <łac. miseria = bieda> 1. sałatka z surowych ogórków,

pokrojonych w plasterki

2. nędza, bieda, ubogi dobytek

mizerny <łac. miser = nędzny, godny politowania> 1. biedny, nędzny
lichy, 2.zmizerowany, wątły, wychudły

multi- <łac. multus = liczny> pierwszy człon wyrazów złożonych,

oznaczający: wiele, dużo.

natura- 1. świat dostępny poznaniu zmysłowemu; przyroda 2.
przyroda jako siła kształtująca organizmy żywe 3.usposobienie,

charakter; człowiek o określonym charakterze, usposobieniu

naturalny < łac. naturalis> zgodny z prawami natury, odbywający się
bez udziału człowieka; niesztuczny, prawdziwy

obserwacja <łac. observatio> 1.uważne przyglądanie się czemuś,

skupienie na czymś uwagi 2. med. Poddawanie pacjenta
różnorodnym badaniom lekarskim w celu rozpoznania choroby

obserwować <łac. observo> dokonywać obserwacji, przyglądać się

czemuś lub komuś uważnie; badać, śledzić, dostrzegać, stwierdzać

opera – 1. sceniczny dramat muzyczny 2. gmach, w którym

odbywają się przedstawienia operowe

operacja <łac. operatio= działanie> 1.działanie albo szereg działań do
wykonania określonego zadania 2. med. zabieg chirurgiczny

dokonywany w celu usunięcia przyczyn choroby

operator<łac. dosł. wykonawca> 1. lekarz dokonujący operacji;
chirurg 2. specjalista w zakresie zdjęć filmowych

port < łac. portus> przybrzeżny obszar wodny wyposażony w

urządzenia zapewniające bezpieczny postój i obsługę statków

próba <łac.proba= szacowanie, kontrola> 1. badanie mające na celu
sprawdzenie czegoś

2.usiłowanie, wysiłek podjęty w celu dokonania czegoś

rarytas <łac. raritas> rzecz rzadka, niezwykle cenna; coś bardzo

smacznego

recytacja <łac. recitatio> wygłaszanie z pamięci odczytywanie
tekstów poezji i prozy artystycznej; deklamacja

regent < łac. regens= kierujący, rządzący> 1. osoba sprawująca rządy

w okresie małoletniości, choroby lub dłuższej nieobecności
panującego 2. w dawnej Polsce: urzędnik

regencja <łac. rego= rządzę, kieruję>1. rządy jednej albo kilku osób

(regentów) ustawione na okres małoletniości, choroby lub dłuższej
nieobecności 2. styl w sztuce francuskiej (gł. w

meblarstwie i dekoracji wnętrz) mający cechy pośrednie między

barokiem a rokokiem

rektor <łac. rector =kierownik> 1. profesor lub docent stojący na czele
kolegium rektorskiego, kierującego wyższą uczelnią 2. ksiądz

rezydujący przy kościele nieparafilalnym

romański <łac. Romanus= rzymski> 1. powstały na gruncie

starożytnej kultury rzymskiej,

2. związany ze stylem romańskim; wybudowany w tym stylu,
mający cech tego stylu

sentencja <łac. sententia= mniemanie, rząd> 1. zwięzłe zdanie

zawierające opinię,sąd, myśl; maksyma, aforyzm 2. praw. s wyroku-
zasadnicza część orzeczenia sądowego, zawierająca rozstrzygnięcie,

wyrok

serwis – 1. komplet naczyń stołowych 2. zestawienie, komplet
artykułów dotyczących jakiegoś zagadnienia, dziedziny, zebranych

w określonym celu

student<łac. studens> ten kto się kształci , studiuje na wyższej
uczelni

studia –uczenie się, systematyczna nauka zwykle na wyższej uczelni

studiować –uczyć się na wyższej uczelni; być studentem

symultaniczny – dziejący się, odbywający się jednocześnie

tabela <łac. tabella= tabliczka> wykaz, spis danych liczbowych lub

innych , rozmieszczony na arkuszu w określonym porządku według
rubryk

tunika <łac. tunica> spodnia szata z lnu lub bawełny, zwykle biała, u

mężczyzn krótka, u kobiet długa, noszona w starożytnym Rzymie

witamina- <łac. vita=życie+miny> składniki pokarmowe niezbędne
do prawidłowego przebiegu procesów życiowych organizmów

ludzkich i zwierzęcych.

witalny -<łac. vitalis> obdarzony siłą żywotną; żywotny