CABASSE ADRIATIS

AUDIO 5/2000

Historia wyglądającego ultranowocześnie

przetwornika koncentrycznego rozpoczęła
się w firmie Cabasse prawie pół wieku temu.
W latach pięćdziesiątych Georges Cabasse
stworzył model

Diphone

, koaksjalny system

dwudrożny, oparty na 11−calowym głośniku
nisko−średniotonowym. Pod koniec tej deka−
dy Cabasse odłożył tę ideę na półkę, zajmu−
jąc się bardziej konwencjonalnymi układami,
zaabsorbowany możliwościami systemów
trójdrożnych, które wówczas dopiero zaczęły
się pojawiać. Warto przy tej okazji wspo−
mnieć o produkowanej wówczas konstrukcji
aktywnej − z zewnętrzną zwrotnicą aktywną i
wzmacniaczami... lampowymi, w latach
sześćdziesiątych zamienionymi na zbudowa−
ne z tranzystorami germanowymi.

Powrót do prac nad układem koncentrycz−

nym wiązał się z przyjęciem dwóch założeń −
miał on, odmiennie od innych tego typu,
gdzie głośnik wysokotonowy znajduje się w
stożku membrany głośnika nisko−średnioto−
nowego lub średniotonowego, powierzchnią
pracujących membran bardziej przypominać
część sfery, a ponadto być układem trójdroż−
nym.

Pierwsza wersja TC21 pojawiła się w roku

1990, po pięciu latach prac. Kolejne dwa lata
zajęło zastosowanie przetwornika do projek−
tu

Atlantis

W trójdrożnym przetworniku Cabasse

splatają się dwie odmienne idee − wielodroż−
ności, czyli uzupełniania się przetworników
wyspecjalizowanych do jak najlepszego
przetwarzania określonych podzakresów, i
wspomnienie jednego, szerokopasmowego
przetwornika, który promieniuje z jednego
punktu, dającego lepszą spójność odtwarza−
nym źródłom dźwięku, oraz nie będącego ob−
ciążonym problemami zmieniających się,
wraz ze zmianą kąta odsłuchu, realcji fazo−
wych między rozsuniętymi głośnikami kon−
wencjonalnego układu wielodrożnego, pro−
wadzącymi do osłabienia charakterystyki kie−
runkowej. Idea zintegrowania trzech prze−
tworników tak, aby ich centra akustyczne się
pokrywały, jest piękna, ale trzeba za nią za−
płacić pewną cenę. Trzy niezależne układy
magnetyczne, trzy cewki drgające, trzy mem−

przez którą promieniuje prze−

twornik średnio−wysokotonowy.

Centymetr dalej od centrum jest

więc kolejna krawędź, ograniczają−

ca tę szczelinę, i krawędzie te mają

wpływ na działanie przede wszystkim

głośnika wysokotonowego, generując odbi−

cia fal i zaburzając liniowość charakterysty−
ki częstotliwościowej. Z punktu widzenia
(promieniowania) głośnika wysokotonowego
piękna kula, na której fale będą się łagodnie
uginać, ma defekt − znajdującą się w pobliżu
pułapkę − szczelinę. Membrana głośnika
średnio−wysokotonowego i sposób jej pro−
mieniowania są zupełnie nietypowe; memb−
rana jest pierścieniem, zawieszonym na kra−
wędzi zewnętrznej, a prowadzonym przez
cewkę zamocowaną do krawędzi wewnętr−
znej. Ciśnienie przechodzi przez szczelinę,
której kształt z pewnością musiał być przed−
miotem długotrwałych studiów i doświad−
czeń, zanim uzyskano odpowiedni kształt
charakterystyki przetwarzania. Najkorzyst−
niejsze warunki ma największa membrana −
przetwornika nisko−średniotonowego. Jej ze−
wnętrzny pierścień, część sfery kuli, będący
źródłem promieniowania, nie widzi już żad−
nych istotnych dla siebie przeszkód, a wspo−
minana szczelina między wysokotonowym a
średnio−wysokotonowym znajduje się na
szczęście dla niego dość... blisko − w odleg−
łości odpowiadającej długości fal, które leżą
poza założonym zakresem wykorzystania te−
go głośnika.

Pierścień nisko−średniotonowy zawieszo−

ny jest na obydwu krawędziach i połączony z
wykonanym z tego samego materiału (poli−
mer) niewidzialnym z zewnątrz stożkiem, któ−
rego geometria przypomina klasyczną mem−
branę, prowadzonym przez cewkę drgającą,
centrowaną przez typowy resor. Drugim
problemem, z którym musieli się zmagać
konstruktorzy TC21, było odprowadzenie fali
od tylnych stron membran. Głośnik nisko−
średniotonowy nie ma z tym problemu, ciś−
nienie przechodzi między żebrami typowego
kosza, który jest konstrukcją nośną dla całe−
go układu. Promieniowanie tylnej strony
membrany średnio−wysokotonowej jest już
zamknięte w małej objętości, co odbija się na
dość wysokiej częstotliwości rezonansowej
(mała podatność) tego przetwornika − 1000
Hz. Głośnik wysokotonowy nie miał szans na
własną puszkę, jego rezonans leży więc przy
ok. 1600 Hz. Głośniki wysokotonowy i śred−
nio−wysokotonowy mają magnesy neodymo−
we, charakteryzujące się wysoką skutecz−
nością przy niewielkich wymiarach. Wymie−
nione wyżej problemy na szczęście nie prze−

Zintegrowanie
trzech przetworników
wymagało od konstruktorów
poważnej gimnastyki; fascynu−
jąca złożoność TC21 nie jest
jednak gwarancją, że każdy z
przetworników pracuje w idealnych
warunkach; na szczęście ich para−
metry są tak dobrane, że przy
precyzyjnym ustaleniu częstotliwości
podziału większość problemów
można wyeliminować.

TC21 zbudo−

wano na typo−

wym odlewa−

nym koszu

o średnicy

21 cm, słu−
żącym innym
głośnikom
Cabasse −
niskotonowym

i nisko−śred−

niotonowym.

Przetwornik nisko−

średniotonowy wyko−

rzystuje tradycyjny, du−

ży ferrytowy układ mag−

netyczny, przetworniki −

średnio−wysokotonowy

i wysokotonowy − małe

magnesy neodymowe

brany trzeba zainstalować jak ruskie baby −
jedną w drugiej, drugą w trzeciej, i niestety
nie jest im w takiej pozycji zbyt wygodnie.
Warunki do samej współpracy między nimi
są doskonałe, ale każdy z nich ma mniej
swobody, niż głośniki niezależne. Po pierw−
sze chodzi o otoczenie każdej z membran −
wokół kopułki wysokotonowej ukształtowano
krótką tubkę, i jeszcze nic w tym złego, ale
krawędź tubki nie przechodzi płynnie w po−
wierzchnię przedniej ścianki, jak to się dzieje

w tradycyjnych konstrukcjach, lecz ost−

ro się odznacza, gdyż zaraz za

nią znajduje się szczelina,

Hi−End

i−End

Zespoły głośnikowe

AUDIO 5/2000

sądzają, że cały układ nie może działać po−
prawnie. Siła układu − jego wielodrożność −
jest jednocześnie jego słabością − głośniki do
pewnego stopnia przeszkadzają sobie naw−
zajem, ale jednak mogą sobie również po−
móc − odpowiednio się uzupełniając, w ten
sposób, aby niedoskonałości każdego z nich
leżały poza jego zakresem przetwarzania.
Patrząc na indywidualne charakterystyki
trzech przetworników TC21 (niefiltrowanych),
widać głęboką zapadłość na charakterystyce
kopułki wysokotonowej przy ok. 2,8kHz − naj−
prawdopodobniej wpływ szczeliny średnio−
wysokotonowego; ale właśnie sprawca tej
szkody sam ją może naprawić − pokazuje ład−
ną charakterystykę do ok. 4kHz, więc wyko−
nując precyzyjne cięcie, czyli dobrze wybie−
rając częstotliwość podziału, i stosując ostre
filtry można zrobić dobre przejście między
tymi przetwornikami. Analogicznie wygląda
sprawa współpracy między średnio−wysoko−
tonowym a nisko−średniotonowym. Ten pier−
wszy ma dość wysoko położony rezonans −
przy ok. 1000Hz, czemu w pewnym sensie
winien jest głośnik nisko−średniotonowy, nie
pozwalający swobodnie ujść ciśnieniu od tyl−
nej strony membrany średnio−wysokotono−
wego. Ale on sam, przy odpowiednim
ukształtowaniu charakterystyki filtru, może
przetwarzać do 1500Hz, jest więc i tutaj pew−
ne pole manewru. Dokładne rozważanie
działania TC21 i wskazanie zarówno jego za−
let, jak i ograniczeń, ma na celu wykazanie,
że jest to, tak jak wiele innych koncepcji w
technice głośnikowej − zwrotnic pierwszego
rzędu, układów aktywnych, kopułek twardych
lub miękkich, konfiguracji D'Appolito lub nie,
ścianek wąskich lub szerokich − pomysł ma−
jący swoje zalety i ograniczenia, a nie cud

techniki, którego nie po−
trafią skopiować inni znani
producenci i dlatego trzymają
się prymitywnych, tradycyjnych
układów. Wypada jednak potwier−
dzić, że TC21 jest najwyższą formą roz−
woju układów koncentrycznych − jedynym
znanym układem trójdrożnym tego typu. I po−
za wszelkimi kwestiami akustycznymi pozo−
staje jego niepowtarzalny wygląd, zwłaszcza
w połączeniu z kulą − punkt zaczepienia dla
konstruktorów

Atlantisa

Adriatisa

, szansa

stworzenia kolumny głośnikowej o niezwykle
atrakcyjnej formie.

Cyklopie oko

Adriatisów to trój−

drożny układ współ−

osiowych przetworni−

ków TC21, zainstalo−

wany w kulistej

obudowie.Szero−

kopasmowe,

punktowe źródło

dźwięku, kulista

obudowa to

teoretycznie

głośnikowy

ideał. Jednak

idealnych
rozwiązań

w praktyce

nie ma...

AUDIO 5/2000

ków. Bardziej popularny w subwooferach
pasmowo−przepustowych jest również sy−
metryczny układ z dwoma głośnikami skiero−
wanymi przodami do siebie − w ten sposób w
obydwie strony pracują “tyły”, a układ taki,
kosztem efektywności, pozwala radykalnie
zmniejszyć objętość obudowy dla uzyskania
tej samej częstotliwości granicznej (również
taki układ nazywany jest push−pull). Wielkość
obudowy nie była jednak problemem dla kon−
struktorów

Adriatisów

, a uzyskanie wysokiej

efektywności było ważnym celem,

więc umieścili głośniki obok

siebie.

Obudowa pasmowo−

przepustowa wyprowadza

ciśnienie na zewnątrz z jednej

komory, ale w dwóch kierun−

kach. Jeden otwór znajduje

się bezpośrednio za kulą

(widoczny na zdj. 1), drugi

na dolnej ściance, skąd

ciśnienie biegnie przez

szczeliny w cokole.

Ponad 100−kilogra−

mowa masa Adria−

tisów opiera się

na trzech stożkach,

gwarantujących

pełną sta−

bilność.

Zejdźmy już z tej kuli, wejdźmy do skrzyni.

Innowacyjności i finezji głośnika koncentrycz−
nego towarzyszą tradycyjnej konstrukcji, ale
pierwszej klasy solidności głośniki niskotono−
we − dwie “30”, z 15−cm układami magnetycz−
nymi, oczywiście na odlewanych koszach, z
typowymi dla Cabasse polimerowymi, białymi
membranami, na również preferowanych
przez Francuzów piankowych zawieszeniach.
Zainstalowano je na wewnętrznej przegro−
dzie, która biegnąc w pionie dzieli obudowę

Adriatisów

na dwie komory − zamkniętą, w

kierunku tylnej ścianki, i przednią, której ot−
wory są ostatecznym źródłem promieniowa−
nia niskich częstotliwości. Dodatkowy otwór
znajduje się w przegrodzie, tworząc dodatko−
wy układ rezonansowy między komorami.
Ciśnienie z przedniej komory wyprowadzane
jest dwoma grupami otworów; mniejsza ich
powierzchnia znajduje się w tle kuli, przysło−
nięta metalową siatką, większą powierzchnię
mają cztery otwory w dnie obudowy, od któ−
rych ciśnienie prowadzone jest przez wyżło−
bienia do szczelin znajdujących się w przed−
niej części płytkiego cokołu.

Głośnik nisko−średniotonowy układu TC21,

mając rezonans przy 170Hz, nie pozwala na
ustalenie niższej częstotliwości podziału.
Okolice 200Hz to wystarczająco nisko dla
układu konwencjonalnego, z głośnikami nis−
kotonowymi promieniującymi bezpośrednio,
ale przy obudowie pasmowo−przepustowej
należy uznać, że podział leży dość wysoko.
Układ rezonansowy obudowy ma przecież za
zadanie obsłużyć zaskakująco szerokie pas−

mo − o ile ma ambicję zejść do najniższych
rejestrów, a tego przecież każdy, patrząc na
kubaturę

Adriatisów

, słusznie będzie oczeki−

wał. Jak sobie z tym sekcja basowa poradziła
− sprawdzi już nasze laboratorium.

Warto też zwrócić uwagę, w jaki sposób

zainstalowano obydwa głośniki niskotonowe.
Jeden jest układem magnetycznym zwróco−
ny w stronę komory tylnej, drugi odwrotnie.
Oczywiście podłączone są w ten sposób, aby
działać w zgodnej fazie − ich membrany poru−
szają się równolegle, razem sprężając po−
wietrze. Takie ustawienie − nazywane push−
pull − powoduje akustyczne usymetrycznienie
całego układu drgającego − kiedy membrana
jednego głośnika idzie w stronę tylnej komory
swoim “frontem”, membrana drugiego idzie
“tyłem” − od strony drugiej komory wygląda to
analogicznie, kształt całej powierzchni drga−
jącej jest po obydwu stronach taki sam. Spo−
sób ten uwzględnia smutny fakt, że zachowa−
nie się pojedynczego głośnika wcale nie jest
symetryczne, tzn. głośnik trochę inaczej re−
aguje na pobudzenie sygnałem dodatnim, a
inaczej ujemnym, co wynika z ogólnego, wi−
docznego gołym okiem braku symetrii mię−
dzy przednią a tylną stroną głośnika, a w
szczególności niejednorodnego rozkładu po−
la magnetycznego, innego poniżej, innego
powyżej szczeliny. Przedstawiony sposób
zainstalowania głośników niskotonowych nie
traci swoich walorów poza obudową pasmo−
wo−przepustową, może przynieść podobne
korzyści w typowych obudowach bass−reflex
czy zamkniętych. Dlaczego więc jest tam tak
rzadko spotykany (a przecież dwa głośniki
niskotonowe nie należą do egzotyki)? Po
prostu zwykle górę biorą racje estetyczne −
wystający z obudowy, nawet najsilniejszy

magnes, nie przyciągnąłby wielu zwolenni−

Dwa 30−cm głośniki niskotonowe
pozwalają osiągnąć 91dB efektyw−
ności. Ich ustawienie − jeden
przodem, drugi tyłem − służy stwo−
rzeniu symetrycznego układu
drgającego, który charakteryzuje się
mniejszymi zniekształceniami.

AUDIO 5/2000

Hi−End

i−End

Zespoły głośnikowe

AUDIO 5/2000

Uporządkowana

zwrotnica Adriatisów

zawiera ciekawy dobór

elementów − kondensa−

tory tylko foliowe,

cewki tylko... rdze−

niowe. Rezystorów

nie stwierdzono.

Gniazdo

przyłączeniowe to

prawdziwa tablica

rozdzielcza − mamy do

wyboru opcje podłącze−

nia pasywnego (rząd

lewych gniazd) i

aktywnego (po prawej

stronie), w wersjach

bi−amping (dwa

wzmacniacze − jeden

dla sekcji niskotono−

wej, drugi dla jednost−

ki koncentrycznej,

między której przetwor−

niki sygnał rozdzieli

zwrotnica bierna)

i multi−amping (wszys−

tkie głośniki sterowa−

ne przez niezależne

wzmacniacze, za

pośrednictwem

zwrotnicy aktywnej).

Chociaż głośniki niskotono−

we są dobrze widoczne przez otwory w
“podłodze”, to dostęp do nich jest przez
duże okno na tylnej ścianie, zamknięte pły−
tą z gniazdami przyłączeniowymi. Z tyłu tej
płyty zainstalowano zwrotnicę. Intrygujący
jest dobór elementów − nie ich wartości, ale
rodzaj. Kondensatory − tylko foliowe, żad−
nych elektrolitów, nawet bardzo duże po−
jemności w obwodach równoległych złożo−
ne są z małych wartości MKT (największa
bateria − 16x15

F). Natomiast wszystkie

cewki są... rdzeniowe − nawet najmniejsze!
Kolejna ciekawostka to brak rezystorów −
wszystkie głośniki dopasowano bez użycia
tłumików, nie stosowano także żadnych
kompensacji impedancji.

Adriatisy wyposażone są w 8 par zacis−

ków głośnikowych, czyli podwójny komplet.

Każdemu głośni−

kowi przypisane są

dwie pary − jedna,
w szeregu po le−

wej stronie, do pod−

łączeń pasywnych (okablo−

wanie pojedyncze, podwójne, potrójne lub
poczwórne, bi−amping), druga, po prawej
stronie, do podłączeń aktywnych. W takim
przypadku musimy wybrać między multi−
ampingiem, czyli zasilaniem każdego głoś−
nika własnym wzmacniaczem o ściśle
określonym pasmie przenoszenia (dosko−
nale nadają się do tego firmowe wzmacnia−
cze

Polaris AM1000, o regulowanym za−

kresie częstotliwości), albo bi−ampingiem −
wtedy jeden wzmacniacz o pasmie ograni−
czonym do 200Hz zasila sekcję niskotono−
wą, a drugi, z pasmem odciętym od dołu,
sekcję TC21. W tym przypadku możemy
skorzystać z firmowej zwrotnicy aktywnej
Polaris FST2, która ma regulowane w za−
kresie 50−200Hz filtry dolnoprzepustowy i
górnoprzepustowy. Podział pasma między
poszczegolne przetworniki TC21 odbywa
się wówczas w zwrotnicy biernej. Wraz z

wyborem opcji musimy właściwie ustawić
zwory.

Cóż jeszcze? To już prawie wszystko

na temat tych wspaniałych kolumn. W cza−
sie wykonywania zdjęcia zamieszczonego
na stronie tytułowej testu obiektyw aparatu
ustawiliśmy bardzo wysoko, tak, aby poka−
zać górną ściankę − wraz z nią bryła

Adria−

tisów nabiera pełnych kształtów. Takie uję−
cie nie daje jednak wrażenia rzeczywistej
wielkości, wydaje się, jakby kolumny miały
wysokość typową dla średniej wielkości ze−
społów wolnostojących. W rzeczywistości
Adriatisy to monstra. Piękne monstra, peł−
ne pięknej techniki.

Tęskniąc do tańszych aplikacji grającej

kuli, wypada wspomieć o systemie

Baltic −

dwóch satelitach, samych kulach z prze−
twornikiem TC21, na prostych statywach,
kosztujących 25000 zł, lub w wersji

Murual

− bez statywu, do przymocowania na ścia−
nie − w cenie 21000 zł para. Dla przetwa−
rzania pełnego pasma

Baltiki powinny być

uzupełnione subwooferem z rodziny

Vul−

can (kilka modeli). Sam głośnik TC21 za−
stosowany jest też − już bez kulistej obudo−
wy − w bardziej konwencjonalnych kolum−
nach

Pacific, zainstalowany “na płasko” na

przedniej ścianie, razem z dwoma 20−cm
głośnikami niskotonowymi. Ale i w tym
przypadku trójdrożnego koncentryka tanio
nie zdobędziemy − para

Pacyfików to wyda−

tek 42000zł. Przypomnijmy więc na pocie−
szenie, że dwudrożny koncentryk BC12,
zawierający 2/3 układu TC21 − przetworniki
średnio−wysokotonowy i wysokotonowy,
znajduje się już w szeregu znacznie tań−
szych modeli.

Z produktami firmy Cabasse mieliśmy

już do czynienia − testowane przez nas

w numerze 3/99

Iroise 500

pozostawiły

po sobie dobre wrażenie. Ponieważ

Adriati−

używają takiego samego współosiowego

zespołu średnio−wysokotonowego, można by−
ło spodziewać się podobnych wrażeń, przy−
najmniej w tym zakresie częstotliwości.

Zanim jednak przejdę do opisu wrażeń

dźwiękowych, parę słów należy się formie

Adriatisów

. Jest ona bardzo nietypowa i dale−

ce odbiega od tego, z czym do tej pory mia−
łem do czynienia. Zresztą zdjęcia kolumn
mówią same za siebie. Wspominam o tym,
ponieważ u wielu osób o szczególnie rozwi−
niętej wrażliwości plastycznej,

Adriatisy

mo−

gą odbiór muzyki wywindować na niespoty−
kany poziom; niestety, możemy też mieć do
czynienia z przeciwną sytuacją. Nasza sala
odsłuchowa, ze swoją elegancko postindust−
rialną aranżacją wnętrza, wystrojem szcze−
gólnie pasowała do

Adriatisów

− nie musieliś−

my słuchać z zamkniętymi oczyma.

Wróćmy jednak do wrażeń czysto dźwię−

kowych. Cechy brzmieniowe tych kolumn łat−
wo dawały się zauważyć: brzmienie było bar−
dzo spójne (wspomniany głośnik współosio−
wy?) i bardzo dynamiczne. Nie było to jednak
proste rozwinięcie cech tańszych

Iroise 500

;

jeśli mówimy o barwie dźwięku,

Adriatisy

wy−

dają mi się zestrojone bardziej aksamitnie,
nie tak rześko jak Iroise, cieplej, czego przy−
czyną może być bardzo dobrze rozwinięty
bas. Brzmienie wszystkich instrumentów było
zawsze soczyste, nie wyostrzone, a jednak
bardzo precyzyjnie rysowane − nie zawsze
przesadnie cienką kreską, ale zawsze tak,
aby naturalność dźwięku nie ucierpiała.
Szczególnie zapadła mi w pamięć umiejęt−
ność kreowania niespotykanej dotąd nigdzie

Hi−End

i−End

Zespoły głośnikowe

AUDIO 5/2000

Pacific
− aplikacja TC21
w konwencjonalnej
obudowie, za połowę
ceny Adriatisa

Atlantis

Atlantis − pierwowzór

Adriatisów, jeszcze większy,

znacznie droższy − kosztuje
tyle, ile 100−metrowe

mieszkanie w Warszawie

indziej wielowarstwowej sceny dźwiękowej.

Odgłosy przyrody z płyty Apolonii Nowak,

mimo iż miały być tylko tłem dla muzyki,

zaczynały żyć swoim, niesłychanie zróżni−

cowanym życiem. Podobnie porażająco re−

alistycznie rozrysowanie planów dźwięko−

wych miało miejsce w przypadku płyty z

sonatami smyczkowymi G. Rossiniego.

Szczerze mówiąc, ten aspekt wierności

przekazu plasuje

Adriatisy

zdecydowanie

ponad wszystkimi dotychczas poznanymi

przeze mniej kolunami. Do zaistnienia ta−

kich wrażeń przyczyniła się wspomnia−

na już doskonała dynamika tych kolumn:

dźwięki, które były ciche w rzeczywis−

tości, pozostały takie również przy od−

tworzeniu − gradacja skali dynamicznej

przekazana została perfekcyjnie. Cabas−

sy potrafiły też bez najmniejszych proble−

mów wytworzyć bardzo wysokie pozio−

my dźwięku. Oddzielne słowa należą

się zdolnościom w odtwarzaniu basu:

szybki i twardy, pełny i soczysty, niski i

wyrównany, kiedy trzeba subtelnie po−

mrukujący, kiedy trzeba rytmicznie pul−

sujący, kiedy indziej powalający − kró−

tko mówiąc, jeden z najlepszych, jakie

miałem okazję słyszeć podczas na−

szych testów. Duet saksofonu tenoro−

wego i kontrabasu (

“Lush Life”

) od−

tworzony został w sposób, który po−

zwalał nie tyle usłyszeć, co ujrzeć

grające instrumenty. Główną (i być

może jedyną) wadą

Adriatisów

jest ich cena −

wspominam o tym, ponieważ tak wybitne
przekaźniki pełnię swoich możliwości osiąg−
nąć mogą tylko we współpracy z równie wy−
bitnymi (czytaj: bardzo drogimi) urządzenia−
mi towarzyszącymi. Ale to już temat na zu−
pełnie inne opowiadanie.

Do odsłuchu użyto następujących płyt:

Do odsłuchu użyto następujących płyt:
l l l l l D. Szostakowicz:

D. Szostakowicz:

“Symphony No. 8”,

Concertgebouw Orchestra pod batutą
Bernarda Haitinka, Decca 4250712;
l l l l l G. Rossini:

G. Rossini:

“String Sonatas”

, Polska

Orkiestra Kameralna pod dyrekcją Jerzego
Maksymiuka, EMI 72435695243;
l l l l l

“Zaświeć mosiądzu”

, Apolonia Nowak

Apolonia Nowak

z towarzyszeniem grupy Ars Nova

z towarzyszeniem grupy Ars Nova
l l l l l F. Schub

F. Schub

F. Schubert:

ert:

“Sonata B−dur”

, na fortepia−

nie gra Valery Afanassiev, ECM8295392;
l l l l l Froberger:

Froberger:

“Pieces de clavessin”

, gra

Blandine Verlet, Astree E8716;
l l l l l M. Musorgski:

M. Musorgski:

M. Musorgski: “

Obrazki z wystawy”

transkrypcja organowa Jeana Guilou, Dorian
DOR99117;
l l l l l J. Brahms:

J. Brahms:

“Sonatas for piano and Cello”

Bylsma&Orkis, SONY SK68249;
l l l l l Johann Sebastian Bach:

Johann Sebastian Bach:

“Sonaty i partity

na skrzypce solo”

, Henryk Szeryng −

skrzypce, DG 4373652;
l l l l l Kari Bremnes:

Kari Bremnes:

“Losrivelse”

, FXCD 123;

Holy Cole:

“Temptation”

, Metro Blue CD

724383434824;
l l l l l Cyrus Chestnut:

Cyrus Chestnut:

“The Dark before the

Dawn”

, Atlantic Jazz 82719−2;

l l l l l Joe Henderson:

Joe Henderson:

“Lush Life”

, VERVE 314

511 779−2.
Sprzęt współpracujący:

Sprzęt współpracujący:

Sprzęt współpracujący: TacT Millennium
mkII, Sonic Frontiers Transport 3.

AUDIO 5/2000

Przebieg modułu impe−
dancji

Adriatisów

(rys. 1

rys. 1

rys. 1)

pokazuje bardzo dużą
zmienność, wynikającą
przede wszystkim z za−
stosowania skomplikowa−

nych filtrów zwrotnicy − ale nic

dziwnego, mamy do czynienia z ukła−

dem czterodrożnym, a przetworniki syste−

mu koncentrycznego wymagały ostrego filt−

rowania. Można nawet silić się na analizę, że
gwałtowny wzrost modułu w zakresie 800Hz −
1300Hz wskazuje na działanie filtru dolno−
przepustowego wysokiego rzędu dla prze−
twornika nisko−średniotonowego, a minimum
przy ok. 1600Hz wyznacza środek pasma
przepustowego przetwornika średnio−wyso−
kotonowego, ale kolejne rysunki lepiej nam
objaśnią działanie TC21. Zmienność impe−
dancji w zakresie średnio−wysokotonowym
jest bardzo duża; z pewnością “moduluje” to
brzmienie wzmacniacza o wysokiej impedan−
cji wyjściowej, jednak, jak słyszałem,

Adriati−

są często demonstrowane ze wzmacnia−

czami lampowymi. W zakresie niskich częs−
totliwości dobrze widać jedno maksimum −
przy 40Hz, ale oprócz niego są dwa inne,
wiążące się z działaniem obudowy − przy ok.
150Hz, i kolejne, niewidoczne na rysunku,
leżące już poniżej 10Hz, tylko sygnalizowane
wzrostem modułu na samym skraju skali
częstotliwości.

Rys. 2

Rys. 2 pokazuje działnie obudowy pas−

mowo−przepustowej. Widać trzy krzywe;
dwie dolne to charakterystyki ciśnień, uzys−
kanych z poszczególnych otworów. Ich wza−
jemne położenie nie jest zgodne z rzeczywis−
tym stosunkiem promieniowanych energii,
ale nie ma to większego znaczenia dla
kształtu pochodzącej z ich sumowania cha−
rakterystyki wypadkowej (trzecia, górna krzy−
wa), gdyż są one do siebie bardzo podobne;
na charakterystyce z otworu górnego (krzywa
dolna) silniej zaznacza się rezonans przy
150Hz, powyżej którego charakterystyka już
bardzo szybko opada, z nachyleniem ok.
20dB/okt., wynikającym ze złożenia akus−
tycznego filtra obudowy i filtra elektrycznego.
W kierunku niskich częstotliwości układ roz−
ciąga swoje efektywne działanie do ok. 40Hz,
z 3−decybelowym podbiciem przy 50Hz. W
stosunku do poziomu maksymalnego przy tej
właśnie częstotliwości, punkt −6dB można
wskazać przy ok. 35Hz. Nie jest to rekord
świata, w relacji do wielkości konstrukcji, fak−
tu zastosowania dwóch 30−cm głośników nis−
kotonowych, rezultat ten może nie wydawać
się bardzo inspirujący, ale konstruktorzy po−
stawili przed sobą niełatwe zadanie rozciąg−
nięcia pasma przetwarzania układu aż do
200Hz, jak i uzyskania wysokiej efektywnoś−
ci; z natury działania obudowy pasmowo−
przepustowej oznacza to konieczność dość
wysokiego strojenia układu rezonansowego,
co pociąga za sobą przesunięcie dolnej częs−
totliwości granicznej. W tym kontekście uzys−
kany wynik jest bardzo dobry − układ działa z
wysoką efektywnością w zakresie ponad
dwóch oktaw.

Na rys. 3

rys. 3

rys. 3 pokazano charakterystykę prze−

twarzania “kuli”, zmierzoną na osi głównej i
pod kątami 15

i 30

. Obrazek ten nie do

końca ilustruje zalety układu koncentryczne−
go; w naszym labarotorium zwykle mierzymy
i pokazujemy charakterystyki z różnych osi w
płaszczyźnie poziomej, które z reguły wyglą−
dają znacznie lepiej, niż analogiczne charak−
terystyki z płaszczyzny pionowej. Tymcza−
sem dzięki obrotowej symetrii kuli, rodzinę
charakterystyk z rys. 3

rys. 3

rys. 3 można uważać za

reprezentatywną dla dowolnej płaszczyzny;

Laboratorium

rys. 1. Charakterystyka modułu impedancji.

rys. 4. Charakterystyka przetwarzania w całym

pasmie akustycznym, określona metodą RTA.

rys. 3a. Niezależne charakterystyki przetworników

nisko−średniotonowego, średnio−wysokotonowego

i wysokotonowego (na osi głównej).

rys. 3. Zakres 200Hz − 20kHz, na osi głównej

i pod kątami 15

i 30

w płaszczyźnie poziomej,

pomiar metodą MLS z odległości 1m.

Cabasse Adriatis 600 Evolution

Impedancja znamionowa

Impedancja znamionowa [

Ω

] 4

Efektywność

Efektywność (2,8V/1m) [dB] 91
Moc znamionowa

Moc znamionowa

Moc znamionowa [W]

200

Wymiary

Wymiary (WxSxG) [cm] 154x60x87
Masa

Masa

Masa [kg]

103

Cena

Cena (za parę) [zł]

100000

Dystrybutor

Dystrybutor The Hi−End

inaczej mówiąc, chyba żaden konwencjonal−
ny układ wielodrożny nie ma tak stabilnych
charakterystyk w dowolnej płaszczyźnie.

Niedoskonałości przetwarzania zakresu

średnio−wysokotonowego sprowadzają się
do pewnych nierównomierności w zakresie 1−
2kHz i na samym górnym skraju pasma −
zapadłości przy 15kHz i podbiciu przy
18kHz. Tym razem odsłuch pod kątem nic
nie zmieni. Przy 200Hz widzimy spadek ok. −
8 dB, trochę większy, niżby teoretycznie tego
wymagało płynne przejście do sekcji niskoto−
nowej, która przy tej częstotliwości wykazuje
rówież spadek większy niż 6dB. Jeśli jednak
należy się w związku z tym spodziewać osła−
bienia w tym zakresie, to tylko bardzo lekkie−
go.

Niezależne gniazda przyłączeniowe po−

zwoliły zmierzyć każdy z przetworników
TC21 oddzielnie (rys. 3a

rys. 3a

rys. 3a). Częstotliwości po−

działu, określone przecięciami charakterys−
tyk, leżą przy ok. 1300Hz i ok. 4000Hz. Wi−
dać, że wspomniane nierównomierności
średnicy powoduje głośnik średnio−wysokoto−
nowy, mający zapadłość przy ok. 1,2kHz, a
lekkie podbicie niedaleko, przy 1,5kHz. Wy−
daje się, że gdyby filtrowanie odbywało się
minimalnie wyżej i bardziej zdecydowanie, to
można by delikatnie ściąć 1,5kHz, a niżej już
mocno tłumić podbicie przy 1kHz, i w efekcie
lepiej wygładzić całą charakterystykę. Z dru−
giej strony trudno posądzać konstruktorów
Cabasse o nieznajomość tych faktów i niewy−
próbowanie wszelkich dostępnych możliwoś−
ci − proszę więc traktować powyższe speku−
lacje jako swobodną improwizację. Nato−
miast nie ma już co spekulować na temat
podziału między średnio−wysokotonowym a
wysokotonowym − tam wszystko odbywa się
jak na ćwiczeniach, cięcia są ostre, rezonans
na zboczu wysokotonowego leży poniżej po−
ziomu −20dB.

Połączenie charakterystyki z pola bliskie−

go i charakterystyki z pomiaru MLS, dające
zwykle eksponowaną przez nas, wynikową
charakterystykę przetwarzania w całym pas−
mie akustycznym, tym razem nie dawało wia−
rygodnych rezultatów ze względu na przypa−
dającą w okolicy 200Hz − miejsca łączenia
charakterystyk − częstotliwość podziału mię−
dzy sekcją niskotonową a kulą. Ratowaliśmy
się więc pomiarem RTA (rys. 4

rys. 4

rys. 4), który − przy−

pomnijmy, bo jest on rzadko przez nas poka−
zywany − pozwala mierzyć “za jednym zama−
chem” całe pasmo, pokazując ciśnienie
uśrednione w tercjach akustycznych, ale
wraz z wpływem pomieszczenia (owo uśred−
nienie pozwala eliminować wpływ ostrych re−
zonansów i antyrezonansów powstających
na skutek odbić). Znając inne rezultaty uzys−
kiwane w tym pomieszczeniu przy użycieu tej
metody, spieszymy donieść, że

Adriatisy

nie

wykazują żadnych poważnych problemów,
przejście przez pierwszą częstotliwość po−
działu jest niezauważalne, nierównomiernoś−
ci zakresu 1−2kHz marginalne. “Zęby” w za−
kresie niskich tonów są przypisane metodzie
pomiarowej − tutaj rezonanse pomieszczenia,
zajmujące szersze pasma częstotliwości, nie
dają się już tak łatwo uśrednić.

rys. 2. Źródła niskich częstotliwości, pomiar sinusoidą w

polu bliskim. Charakterystyki wiarygodne do 200Hz.

Hi−End

i−End

Zespoły głośnikowe

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
CABASSE TOBAGO
CABASSE PIANOSA
Cabasse Saturn 55
ADRIATYK LOMBARD
CABASSE TOBAGO
cabasse moorea mt4
Cabasse BAHIA
CABASSE iO JUPITER
Cabasse Sumatra
Bikić Vesna Venetian Influences in the Eastern Adriatic Hiterland
CABASSE KARA
cabasse java
Cabasse Jupiter
Cabasse CINESOUND
CABASSE CAPRERA
Cabasse Antigua MT 360

więcej podobnych podstron