PODSTAWY FILOZOFII

24.11.2014

Wykład

Cechą charakterystyczną filozofii jest to że nie formuje ona jednoznacznych
odpowiedzi.

Rolą nauki nie jest dawanie odpowiedzi, naukę uprawia się w pierwszym rzędzie
aby postawić sensowne pytania.

Rolą filozofii jest przestrzeganie przed upraszczaniem, przed stwierdzeniem że na
wszystko jest jedna prosta odpowiedz.

Filozofia uczy człowieka dostrzeżenia pytania i ujęcia tego pytania jako początek
drogi do znalezienia odpowiedzi. Nie formuje się odpowiedzi od razu po
postawieniu pytania, wprost.

Skandal filozofii polega na tym że podczas gdy inne nauki osiągały sukcesy
filozofia budziła rozczarowanie.

Filozofia jest dziedziną uczącą dialogu po przez który szuka się rozwiązań
(teza - antyteza)

Aby jakąś wiedzę uznać za naukową musi posiadać przedmiot, aspekt i metodę.
Filozofia posiada te trzy cechy, jest zaliczana do tzw. nauk uniwersalnych (jej
przedmiotem jest cała rzeczywistość).

Aspekt w jakim filozofia ujmuje rzeczywistość wyróżnia ją od innych nauk.

Filozofia próbuje opisać byt w jego strukturze. Inne nauki się tym nie zajmują.
Próbuje mówić jednym językiem o wszystkim.

Nauki empiryczne zajmują się tylko jakimś wycinkiem świata i często nie
wychodzą po za ten wycinek, przez co tracą kontekst który filozofia próbuje
przywrócić.

Różnicą pomiędzy dwiema naukami uniwersalnymi (teologią i filozofią) jest
punkt wyjścia (objawienie i rozum).

Cechami Boga niedostępnymi dla rozumu jest na przykład trójosobowość.

Religia jest czymś więcej niż filozofią, wskazuje sens życia poza doczesnością, po
za tym co nas otacza. Jest podstawą egzystencji człowieka opartej na związaniu z
absolutem.

Ponieważ filozofia nie daje od początku jednoznacznych odpowiedzi, nie ma także
jednej odpowiedzi na pytanie jaka jest różnica pomiędzy filozofią a religią.

Relacja pomiędzy filozofią a religią:

I teza



nie mają ze sobą nic wspólnego, każda z nich ma swoje prawdy.

II teza



istnieją sprzeczności



Religia kontra filozofia – liczy się religia a filozofia jest niczym, wiara

ostaje się wbrew rozumowi i odrzuca filozofię.



Filozofia kontra religia – liczy się filozofia , wszelkiego rodzaju filozofie

próbują zdemaskować różne religie jako coś sprzecznego z rozumem.

L. Fehebach – niemiecki filozof, uważał że Bóg jest to rzutowanie w zaświaty
między ludzkiej małości.

Marks twierdził że religia to opium dla ludzi, człowiek tworzy religię aby
złagodzić sobie negatywne skutki wyzysku jednego człowieka przez drugiego.

F. Nietzsche – mówił że religia jest szkodliwa ponieważ człowiek przestaje
wierzyć w siebie.

Freud – tłumaczył wszystko co związane z zachowaniem seksualnym człowieka,
twierdził że religia jest odzwierciedleniem stosunków rodzica do dziecka.

III teza



religia i filozofia stanowią jedność



Patrząc od strony religii (filozofia chrześcijańska) – wierze aby rozumieć,

dopiero wiara czyni filozofię prawdziwa, filozofia zostaje zredukowana do
religii.



Religię próbuje się zredukować do filozofii, wszystkie tezy religijne da się

rozstrzygnąć za pomocą rozumu, filozofii.

IV teza



religia i filozofia stanowią różne ale uzupełniające się aspekty

poznania.



Święty Tomasz a Akwinu jest twórcą zasady:

o

łaska zakłada naturę,

o wszystko to co składa się na religię powstaje w rozumie,
o wiara wykorzystuje część rozumu.

Etymologicznie filozofia to nauka o ideach

Ideologia



pojęcia marksistowskie

o filozofia, religia, obyczaje, sztuka stanowią duchową nadbudowę

bazy materialnej

o odbicie bazy materialnej
o za punkt wyjęcia bierze się to co faktycznie istnieje, odbiciem tego

jest to co duchowe



pojęcie pozytywizmu

o scjentyzm
o empiryzm



pojęcie naturalistyczne

o ani pozytywne ani negatywne
o

ideologia to reprezentowanie pierwiastka społecznego w sferze
duchowej

o

wykorzystanie pewnych elementów sfery duchowej do materialnych
celów

Pożytki z uprawiania filozofii:



uczy prawdziwej wiedzy wspartej na rozumieniu



uczy posługiwania się ogólnymi pojęciami

Rolą filozofii jest uwalnianie ludzkiego umysłu, umysł zniewolony porusza się po
jednej określonej drodze, umysł wolny zna wiele dróg.

TEORIA POZNANIA

(epistemologia, Gnozeologia)

Poznanie to czynnik łączący człowieka ze światem

Poznanie jest w pewnym sensie łącznikiem człowieka z tym co jest w nim samym
i po za nim.

Jedynym mostem łączącym człowieka z resztą jest poznanie.

Teoria poznania:



jest jednym z najstarszych działów filozofii



zajmuje się istotą i struktura ludzkiego poznania



bada co jest źródłem poznania



wyodrębnia różne rodzaje poznania



szuka metod poznania



ocenia ich wartość naukowa i praktyczną



analizuje różnorodne historyczne, społeczne, psychiczne, i inne
uwarunkowania ludzkiego poznania

Wielkie spory filozoficzne



spór o przedmiot poznania



spór o źródło poznania



spór o tzw. uniwersalizm (powszechniki)



spór o definicje prawdy

Aprioryzm – można mieć jakąś wiedzę bez odwołania się do doświadczeń

Aposterioryzm – aby mieć jakąś wiedzę trzeba sięgnąć po doświadczenia, badania

Fakt rozbieżności rezultatów poznawczych – ulegnie złudzeniom i pomyłką

Pakt dogmatyczności nauk – każda dyscyplina naukowa przyjmuje założenia
których nie uzasadnia (aksjomaty)

Koncepcja teorii poznania



psychofizjologiczna – poznanie widzi się jako uwikłanie ze światem

otaczającym



logistyczna – analizuje się procesy poznawcze w stosunku do reguł logiki



semantyczna – badanie zależności nazw, zadań (części języka) do

rzeczywistości



metamorficzna – poznanie ujęte jako byt szczególnego rodzaju



autonomiczna – poznanie interpretuje się jako źródło informacji

Przeżycia świadome



samo przeżywanie, doznawanie, świadome odczuwanie jakiejś treści,



towarzyszy temu odczuwanie teorii świadomości tła

Ze względu na sposób odnoszenia się do przedmiotów w poznaniu możemy
mówić o:



poznaniu bezpośrednim – nie korzysta się z żadnych pośredników lub z

pośrednika przeźroczystego



poznanie pośrednie – wykorzystuje się pośrednika nieprzeźroczystego

Pośrednik przeźroczysty – służy do poznania czegoś, ale sam na sobie nie skupia
uwagi i nie wymaga aby go wcześniej poznać.

Pośrednik nieprzeźroczysty – umożliwia poznanie ale najpierw sam wymaga
poznania i skupienia na sobie uwagi.

Pośredniki dzielą się na:



naturalne – są zawsze przeźroczyste



sztuczne – mogą być przeźroczyste i nieprzeźroczyste

Szczególnym rodzajem pośredników jest obraz lub znak albo skutek i objaw.

Obraz lub znak z czasem mogą stać się pośrednikami przeźroczystymi, kiedy się
już nauczymy takich znaków nie stanowią problemu w ich odczytywaniu.

Większość tego co poznajemy dokonuje się przez pośredniki.

Rodzaje bezpośredniego poznania:



spostrzeżenie zmysłowe zewnętrzne (dotykowe, wzrokowe) – poszczególne
przedmioty spostrzeżenia dane są jako realne



spostrzeżenia zmysłowe wewnętrzne – dotyczą mnie samego, np.
zmęczenie, ból, spostrzeżenia własnego ciała



samoświadomość – spostrzeżenia wewnętrzne ale niezmysłowe, przeżycia,
przypomnienia minionych stanów, retrospekcja, refleksja



spostrzeżenia cudzej psychiki – np. radość u kogoś, zdezorientowanie



percepcja estetyczna – oglądając obrazy albo czytając książkę obcujemy z

pewnym światem



doświadczenie moralności czegoś – dobroć, złość jakiegoś czynu,
powinność



doświadczenie religijne – spotykamy się z tym co święte lub boskie

Te wszystkie typy czasami nazywa się doświadczeniem.

Szczególnymi postaciami doświadczenia jest obserwacja i eksperyment.

Obserwacja – jest to poznawanie jakiegoś fragmentu rzeczywistości planowane,
celowe i systematyczne bez wpływu na wywołanie przebiegu zjawiska.

Eksperyment – polega na wywołanie w określonych warunkach określonego
zjawiska w celu jego zbadania.

Rodzaje bezpośredniego poznania nie zaliczane do doświadczenia



percepcja czysto intelektualna – jest to coś na kształt intuicji,

przeświadczenia które nie ma nic wspólnego z doświadczeniem (np. ta sama
płaszczyzna nie może być zarazem cała czerwona i cała zielona).

Każdy wniosek jest rezultatem jakiegoś poznania, lecz niektóre są przykładem
percepcji często intelektualnej.