14.11.2014 Teoretyczne podstawy terapii pedagogicznej

PERSONALIZM

Uczeń- pierwszy podmiot szkoły

• Podkreślenia wymaga fakt, iż pierwszym podmiotem szkoły jest uczeń i jego dobro rozwojowe. Wychowawca musi ujrzeć ucznia jako osobę, a ten fakt jest faktem mówiącym o rzeczywistości człowieka, który ukazuje, jak mówi pedagogika personalistyczna, realistyczny obraz człowieka:

1. Ujmuje on zarówno wymiar indywidualny- ontyczny jak i społeczny- deontyczny

2. Wymiar naturalny, kulturalny oraz przekraczający, czyli transcendencyjny naturę i kulturę.

3. Wychowawca, który stwarza warunki rozwoju potencjalności, uzdolnieni i talentów, pamięta też, ze fakt bycia osoba jest poddany skażeniu, które domaga się oczyszczenia właśnie przez wychowanie

4. Takie wychowanie jest droga dojrzałości osobowej ucznia i do podjęcia samodzielnego wysiłku oraz odpowiedzialności za własny rozwój, czyli do samowychowania

RYS II

Integralny rozwój ucznia:

• Rozwój fizyczny ( w środku koła)

• Psychiczny

• Społeczny

• Moralny

• Kulturowy

• Duchowy

• Prymat wartości duchowych

Tak pojęty proces wychowawczy widzi realizację rozwoju ucznia w sposób integralny.

Integralność zawiera w sobie całość i harmonijność rozwoju wszystkich cech osobowych ucznia: od fizycznych do duchowych, z uznaniem prymatu wartości duchowych

• Jako praktyczny sposób realizacji wychowania integralnego wskazano w rozprawie teorię warstwicową Stefana Kunowskiego- prowadzenia ucznia od anomii, przez heteronomię do autonomii

Odpowiedzialność za nauczanie i wychowanie w szkole ponosi nauczyciel, który musi być jednocześnie wychowawcą. Wyróżniającą cechą pedagogiki personalistycznej jest też przekonanie, że wychowanek może się rozwijać w sposób dojrzały jedynie przez kontakt z ludźmi dojrzałymi i odpowiedzialnymi. O procesie wychowania nie decydują: struktury, fundusze, techniki, metody, strategie czy pomoce dydaktyczne. W procesie wychowania najważniejsza jest osoba wychowawcy.

RYS III

Nauczyciel- wychowawca:

• Spójność poglądów i czynów

• Kompetencje zawodowe, dojrzałość osobowa

• Przekazy wiedzy wartości

• Odpowiedzialność

• Rozwój własny

• Prowadzenie ucznia , kooperacja procesu wychowania, tworzenie optymalnych warunków wzrostu każdego dziecka

Nauczyciel w szkole personalistycznej jest jednocześnie wychowawcą i osobą, na której spoczywa całkowita odpowiedzialność za wszystkie procesy odbywające się w szkole. Rolą N- wych jest prowadzenie ucznia, tworzenie warunków rozwoju u.

N wyposażony w kompetencje zawodowe, pasje, musi być człowiekiem dojrzałym osobowo, aby mógł prowadzić ucznia do jego dojrzałości osobowej. Najważniejsza metoda jest metoda spójności przyjętych i głoszonych przekonań i czynów.

RYS IV

Relacja wychowawcza:

Relacja wychowawcza realizuje się pomiędzy N a U, a jej trzecim elementem jest sytuacja wychowawcza.

Szkoła jako wspólnota osób:

• Szkoła personalistyczna jest wspólnotą osób, gdzie każda z tych osób jest zarówno osobą wychowującą jak i wychowywaną.

• Wspólnotowość zakłada:

- uczestnictwo, co oznacza bycie sobą i wzrost osobowy w ramach współbycia i współdziałania.

- dobro wspólne, które stanowi rozwój osobowy każdego podmiotu szkoły. Zatem cele szkoły, dobro wspólne, wokół którego skupia się wspólnota szkoły oraz dobro indywidualnej osoby, są we wspólnocie szkoły z założenia tożsame.

- Wspólne przyjęte wartości z uznaniem prymatu wartości duchowych.

Wartość personalistyczna czynu, która oznacza, że poprzez czyn dokonuje się w osobie transcendencja i integracja, a osoba urzeczywistnia przez to samą siebie. Należy podkreślić, że wartość personalistyczna warunkuje wartość etyczną i porządek etyczny w działaniu.

( Człowiek nie osiągnie dojrzałości osobowej bez drugiego człowieka. W przeciwnym wypadku rozwija się skrajny indywidualizm i egoizm, który jest zaprzeczeniem miłości).

Kryterium każdego wyboru jest prawda.

• Relacje osobowe określa norma personalistyczna (I. Kant., K. Wojtyła)

• „Postępuj tak, aby osoba nigdy nie była tylko środkiem twego działania, ale zawsze celem”. I. Kant

• Człowiek jest taką wartością, która nie pozwala na używanie do jako przedmiotu użycia. Właściwym i pełnowartościowym odniesieniem do człowieka jest tylko miłość. Podstawowe warunki realizacji normy personalistycznej w relacji pomiędzy wychowawcą a wychowankiem zawiera przedstawiony diagram.

Miłość to postawa człowieka do człowieka, uczestniczy w każdej relacji osobowe.

RYSUNEK V

Relacje osobowe pomiędzy podmiotami szkoły

Norma personalistyczna

• Relacja miłości

• Bezinteresowność

• Dobro osoby jako cel działania

• Przestrzeganie granic

• Afirmacja ponadrzeczowa i ponadużytkowa osoby

• Poszanowanie godności i wartości osoby

Szkoła jako instytucja nauczania i wychowania

• Rolą N w szkole personalistycznej jest stwarzanie warunków rozwoju wychowankom, zachowującym swoją autonomię osobową, przekazywanie wartości wytworzonych w społeczeństwie i stanowiących jego trwały dorobek, zabezpieczając przed przyjmowaniem pseudowartości.

• Poprzez łączenie funkcji nauczania i wychowania szkoła personalistyczna przekazuje jednocześnie prawdę o człowieku i świecie i stanie się promotorem nowego humanizmu

• Szkoła per. Jest wpisywana zarówno w szeroki kontekst kulturowy jak i w kontekst kultury własnego narodu i środowiska w którym funkcjonuje.

Szkoła w odniesieniu do środowiska: instytucji, kościoła, itp.

Implikacje dla f. terapeutycznej

1. Relacje osobowe domagają się indywidualnego traktowania ucznia

2. Zasadniczą role w t.p. spełnia relacja n- terapeuta z uczniem- wychowankiem

3. Rodzice są również podmiotami szkoły (pierwsi wychowawcy swoich dzieci)- współpraca na zasadzie pomocniczości, którą jest dialog

4. Nadrzędnym celem t.p. jest osoba ucznia- jest harmonijny i integralny rozwój.

5. Temu celowi muszą być podporządkowane i spójne z nim metody i formy oddziaływania terapeutycznego.

Podkreślana w personalizmie maieutyka osoby czyli wzbudzanie aktywności ucznia do podjęcia indywidualnego wysiłku na rzecz własnego rozwoju wpływa na poszukiwanie i stosowanie aktywnych metod nauczania.

Terapeuta nie może być biernym odtwórca gotowych ćwiczeń, lecz musi je stosować z pełną świadomością celu swego działania.

Następny temat:

Aksjologiczne coś tam

Żurakowski B. Wychowanie do wyboru wartości W: F. Adamski, wychowanie 260-279 ??? CZYTAĆ??

Interdyscyplinarność w terapii pedagogicznej

• Złożoność problemów i zadań, które wchodzą w zakres problematyki terapii pedagogicznej nie mieści się w jednej dziedzinie naukowej.

RYSUNEK VI Terapia pedagogiczna a koncepcja edukacji determinują organizacje i jakość pracy szkoły:

• Terapia pedagogiczna w szkole wpisuje się w jej funkcje nauczania, wychowania, profilaktyki i opieki. Opiera się na relacjach: terapeuta-uczeń, podmiotami są: nauczyciele i rodzice

• Dziecko z trudnościami w nauce: przyczyny trudności: diagnoza przesiewowa- norma rozwojowa a zaburzenia, diagnoza wielospecjalistyczna, pomoc wielospecjalistyczna wymagająca koordynacji ze strony nauczyciela terapeuty.

Złożoność problematyki terapii pedagogicznej domaga się analizy na gruncie innych dyscyplin wiedzy, ważnych z punktu widzenia opracowania metodologii teorii oddziaływań terapeutyczno-wychowawczych

• Pedagogiki

• Antropologii

• Aksjologii – systemach wartości

• Psychologii wychowawczej – przyczynach i przejawach zaburzeń

• Psychologii rozwojowej- o normie rozwojowej

• Psychologii klinicznej – o zaburzeniach

• Metodyki nauczania jako pedagogiki praktycznej- metody do korekcji zaburzenia

Antropologia filozoficzna, czyli filozofia człowieka, dziedzina refleksji filozoficznej, podmiotem jest człowiek. Osobę człowieka rozpatrują różne nauki szczegółowe, a antropologia zbiera tą najistotniejszą wiedzę o człowieku.

Nowe tendencje w edukacji

• Kształcenie dla rozwoju – interpretuje edukację w kategoriach pomocy rozwoju

• Kształcenie dla rozwoju: to wyzwalanie wewnętrzne. Wartości jednostki, wzbogacanie osobowości, uczenie sztuki wyboru, stymulowanie procesu zmiany, wzmacnianie aktywności dziecka w różnych zakresach

Przyjęta przez nauczyciela – terapeutę koncepcja człowieka suponuje

Działania wychowawcze są o tyle wychowawczymi o ile są świadomie. Wiele podpowiada intuicja nauczycielska i intuicja osobowa.

• Sposób budowania relacji

• Odczytywanie osoby ucznia jako osoby

• Odczytywanie jej potencjalności i zaburzeń

Aksjologiczne podstawy terapii pedagogicznej:

- wartość- wszystko co cenne i godne pożądania, co stanowi cel ludzkich dążeń

Płaszczyzny aksjologiczne w terapii pedagogicznej:

• Postawa nauczyciela

• System motywacyjny nauczyciela

• Cel nadrzędny i cele etapowe terapii pedagogicznej

• Motywowanie i wzbudzanie ucznia do aktywności

• Dobór odpowiedzi metod i smrodków oddziaływania

• Rozwój własny nauczyciela terapeuty

Systemy wartości:

• Wertykalny - od najmniej ważnych do najważniejszych

1. Hedonistyczne

2. Użytkowe

3. Witalne

4. Duchowe

5. Religijne

Inny podział wskazuje na wartości pozytywne i negatywne czy proste i złożone. Grzegorczyk dzieli wartości na witalne i duchowe. Wśród wartości witalnych wyróżnia się trzy podgrupy: 1) wartości związanie z ciałem: sytość, ciepłość czystość 2) związane z relacjami z innymi, np. uniesienie, wspólnotowość, aprobata 3) związane z zewnętrznością, np. bezpieczeństwo, pewność siebie, posiadanie. Wartości duchowe dzieli natomiast na 1) poznawcze, np. wiedza, zrozumienie, 2) estetyczne, np. porządek, piękno 3) teologiczne, np. pokora, nadzieja. Podstawową zasadą aksjologiczną jest prymat wartości duchowych.

WAŻNE TO U GÓRY