ERGONOMIA

05.06.2009

Praca w pozycji stojącejZbigniew W. Jóźwiak

Instytut Medycyny Pracy

Wydaje się, że w początku XXI wieku większość stanowisk pracy powinna umożliwiać wykonywanie jej w

pozycji siedzącej – mało męczącej i bardzo energooszczędnej.

W krajach wysoko uprzemysłowionych w istocie tak jest – szacuje się, że ponad 70 proc. osób

czynnych zawodowo pracuje właśnie w pozycji siedzącej. Pozostali pracownicy muszą niestety stać, ale

praca wykonywana w pozycji stojącej (często połączonej z chodzeniem) stanowi problem interesujący

ergonomistów głównie ze względu na występujące w tym przypadku duże obciążenia układu mięśniowo-

szkieletowego.

Jakie są przesłanki do tworzenia stanowisk, na których pracę należy wykonywać w pozycji stojącej?

Pierwsza przyczyna to najczęściej względy typowo historyczne – ponieważ zawsze niektóre

zadania robocze wykonywane były na stojąco, pracodawca nie widzi powodów (mimo postępu

technologicznego), by to zmieniać i fundować pracownikowi krzesło.

Druga kategoria przyczyn wynika z celowego, ergonomicznie uzasadnionego działania. Pracownik stojący

jest bardziej mobilny (zwłaszcza, jeśli dodatkowo może/musi chodzić). Pozwala to z jednej strony

– wykorzystać większą przestrzeń pracy (np. obróbka dużych przedmiotów czy też, często

polecane przez ergonomistów, wykonywanie wielu różnych zadań wymagających odmiennego

wyposażenia), z drugiej zaś – umożliwia lepsze wykorzystanie przestrzeni pracy już istniejącej i

zagospodarowanej. Jest to związane (w porównaniu z pracą w pozycji siedzącej) z łatwiejszym

przemieszczaniem się pracownika oraz z możliwością wykonywania przez niego większych ruchów.

Niestety te pozytywne cechy pracy w pozycji stojącej bywają przeceniane i często stają się jedynym

możliwym rozwiązaniem wobec błędów organizacji i konstrukcji konkretnego stanowiska pracy.

Nieprawidłowe rozmieszczenie narzędzi, elementów sterujących czy informacyjnych oraz przedmiotów

pracy po prostu wymusza konieczność wykonywania zadań roboczych na stojąco lub chodząc. Jednak

ważną przesłanką pracy w pozycji stojącej jest fakt, że bezpieczne przemieszczanie ciężkich

przedmiotów, a także używanie dużej siły mięśniowej możliwe jest tylko w tej pozycji. Jednak wobec

ciągłego postępu technologicznego również w dziedzinie transportu ręcznego (choćby przenośniki bierne

– rolkowe, kulkowe; aktywne – taśmowe czy cała gama mniejszych i większych

podnośników – pneumatycznych, hydraulicznych, podciśnieniowych) wydaje się niekiedy

nieporozumieniem tworzenie stanowisk do pracy stojącej.

Kategoria trzecia to względy pseudoergonomiczne – wynikające z fałszywego rozumienia

podstawowych zasad ergonomii i niemal całkowitego braku zdrowego rozsądku. Jeżeli ocenimy np.

stanowisko pracy szwaczki (pozycja tradycyjnie siedząca) przy użyciu prostej metody oceny obciążenia

układu mięśniowo-szkieletowego RULA, to natychmiast okaże się, że ze względu na typowe dla tej pracy

pochylenie pleców i głowy, konieczne jest dokonanie interwencji ergonomicznej. Oczywiście najprostszym

rozwiązaniem stanie się podniesienie blatu stołu tak, aby szwaczka mogła stać wyprostowana i już

wszystkie wskaźniki ryzyka ulegną zmniejszeniu. I wszystko byłoby w najlepszym porządku, gdyby nie

większe zmęczenie, częstsze i silniejsze bóle pleców, a wreszcie dolegliwości ze strony kończyn dolnych

– łącznie z żylakami. Mamy wiec w tym przypadku do czynienia z działaniem pozornym,

związanym z mechanicznym pojmowaniem ergonomii bez użycia rozumu. A tak na marginesie –

wszystkie wskaźniki obciążenia uległyby w tym przypadku zmniejszeniu również w sytuacji, gdyby

pracodawca wyposażył stanowiska w stoły o pochylonym blacie i/lub krzesła o pochylonym siedzisku.

Takie meble są dostępne na rynku, trzeba tylko pomyśleć i poszukać.

Chociaż w teorii konstrukcja poprawnego ergonomicznie stanowiska do pracy w pozycji stojącej nie jest

trudna, w praktyce jednak spotyka się przykłady nawet kuriozalne, szokujące bezmyślnością

konstruktorów. więcej w numerze 6/2009

Praca i Zdrowie

http://www.pracaizdrowie.com.pl

Kreator PDF

Utworzono 25 June, 2009, 12:06