1

Bernard Murstein Ronald Pryer

oprac. Daria Płatonowicz

Pojęcie projekcji. Przegląd problematyki

Projekcja – projectus – rzucać w przód

Rodzaje projekcji, które były przedmiotem badan eksperymentalnych

KLASYCZNA

Od tego, jaki człowiek jest wew., zależy jak widzi świat na zewnątrz. Psyche rozwija nerwice
lekową wówczas, gdy czuje, iż nie zdoła zapanować nad powstającym endogennie podnieceniem.
Zachowuje się tak, jakby rzutowało to podniecenie na świat zewnętrzny. Freud

Współcześnie: W sytuacji zagrożenia ego odrzuca przyznanie się do danej cechy, a następnie
przypisuje je światu zewnętrznemu.

BADANIA

Sears: skąpstwo, upór, niechlujstwo i nieśmiałość

Średnia ocen uzyskana od kolegów i jaką sama przypisała innym. Uzyskał reakcję kontrastową.
Projekcja występowała dla cech akceptowanych i nie oraz negatywna korelacją miedzy nasileniem
danej cechy a stopniem przypisywania jej innym -> projekcji nie było.

Zimmer – 3 fotografie, 25 pkt skala, najbardziej i najmniej podobająca się. Test skojarzeń słownych.
Akceptowane cechy osobowości rzutowane są na osoby lubiane, zaś nieakceptowane na osoby
nielubiane oraz intensywność projekcji jest funkcją stopnia konfliktu.

Lundy i Berkowitz Studenci o postawach ukształtowanych przez kolegów mieli tendencje do
spostrzegania siebie, jako bardziej podobnych do tych kolegów niż studenci, którzy nie ulegli
wpływom rówieśników.

Norman różne rodzaje projekcji utrudniają spostrzeganie innych -> wynik artefaktem procedury
badania.

Test Rorschacha – osoby wrogie z wglądem rzutowały więcej wrogości niż wszyscy inni. Osoby mile
też wrogo odbierały badającego -> zatem nie do końca zgodnie z klasyczną. Jednak obie grupy
postrzegały siebie jako miłe. Zatem grupa wroga wyparła swoją wrogość na badającego.

Page i Markowitz – osoby obronne projektowały więcej wrogości na badającego niż osoby
nienastawione obronnie. Dokonały projekcji w sytuacji zagrożenia ego.

Może mechanizm projekcji powinien być traktowany bardziej, jako sposób osiągania zgodności z
samym sobą, niż jako mechanizm obronny.

ATRYBUCYJNA

Przypisywanie własnych motywów i zachowań innym ludziom. Dotyczy każdego impulsu, nie tylko
uświadomionego. Nie powstała dla obrony, istnieje i tam, gdzie nie ma konfliktów.

BADANIA

2

Sears – osoby krytyczne wobec siebie spostrzegały innych, jako nastawionych wobec nich krytycznie.

Thomsen – studenci przecenili liczbę studentów głosujących tak samo jak oni (mających takie same
poglądy polityczne).

Goldings – jednostki deklarujące najwyższy stopień szczęśliwości, wykazywały tendencję do oceniania
innych, jako mniej szczęśliwych niż one same -> odnoszenie ocen innych do średniej, niska rzetelność
albo efekt sufitowy. Żadna krańcowo szczęśliwa osoba nie spostrzega nikogo, jako bardziej
szczęśliwego = negatywna korelacja między ja i inni.

Mintz – dzieci oceniały Piotrusia Pana na kolesia w wieku zbliżonym do własnego

Haplern – przewidywanie odpowiedzi koleżanek z grupy. Bardziej trafne były przewidywania dot.
Odpowiedzi, które były podobne do własnych, niż tych różniących się.

Suchman Wittlich – gdy przewidywane odpowiedzi były akceptowane społecznie projekcja
atrybucyjna była większa niż tych niepasujących do ideału.

Fiedler – osoby lubiane bardziej podobne do własnej osoby. Dobrzy terapeuci maja większą
tendencje do zakładania podobieństwa z pacjentem, niż ci słabi = odrębność zjawiska projekcji
atrybucyjnej od zachowań o charakterze obronnym. Ludzie często przewidują, że inne osoby,
pochodzące z podobnej grupy zawodowej lub społecznej reprezentują poglądy zbliżone do ich
własnych. Na ogół są trafne. Może dlatego, że większość syt. Eksperymentalnych nie była zagrażająca
dla ego i występowały grupy jednorodne.

Lundy – prawdopodobieństwo wystąpienia projekcji jest większe, gdy w centrum uwagi jest własne
ja, niż gdy uwaga skupia się na innej osobie. W sytuacji angażującej ego jednostka będzie dokonywać
z większa uwaga rozróżnienia ja – inni.

Weingarten – autobiografia a napięcie i wgląd, 75 stwierdzeń o wydarzeniach. Miara projekcji:
korelacja miedzy oceną sędziów a interpretacją 75 zdarzań. Projekcja atrybucyjna niekoniecznie
wiąże się z wglądem. Projekcji dokonują osoby o niskim i wysokim wglądzie. Zachodzi uwypuklanie
własnego ja niezależnie od poziomu wglądu. Zachowania podane w kwestionariuszu, które badany
uznał za podobne do własnych przeżyć były traktowane, jako podobne do normy.

Friedman – 16 x normalni, psychonerwica, schizofrenia paranoidalna. Ja fenomenologiczne i
rzutowane w TAT miało związek w grupie normalnej i psychotycznej. Ja idealne – rzutowane tylko u
normalnych. Grupa neurotyczna nie dokonała projekcji ja idealnego. Pojawienie się projekcji jest,
zatem funkcją obrazu ja.

Rokeach – kobiety przeceniające swój wygląd to te z wglądem i przeciętne niedoceniające. SHIT

Bender i Hastorf – skala przystosowania. Projekcja – suma różnic między poszczególnymi ocenami
własnymi i przewidywanymi kolegi. Empatia – różnica pomiędzy ocena dokonaną w imieniu kolegi a
samoocena kolegi. Czysta empatia =empatia minus projekcja. Podobieństwo – różnica między
samooceną przewidującego a samoocena kolegi. Korelacja między projekcja a empatią.

Cowden – to samo, co wyżej tylko u małżeństw. Wynik to artefakt statystyczny zatem SHIT co tam
jest funkcją projekcji i dlaczego str 82.

W tej chwili już nie mogę patrzeć na ten tekst…

Leventhal – osoby proste i wyrafinowane percepcyjnie. Osoby proste skłonne były w
przewidywaniach zakładać podobieństwo bardziej niż wyrafinowani, bo te doszukiwały się różnic.

3

Crow – studenci po treningu stosunków interpersonalnych wykazali wzrost trafnych przewidywań
profilów MMPI w porównaniu z wynikami sprzed treningu. Spadła precyzja przewidywania – nie
docenili podobieństw.

Fabian – projekcja jako różnica między oceną innych przez badanego i średnią oceną badanego przez
grupę. Wgląd – różnica samooceny i średniej oceny badanego przez grupę = pozorna pozytywna
korelacja pomiędzy projekcja i wglądem. Czyli znowu SHIT

Bieri – interakcja jednostek a zmiany percepcji. Po 20 min interakcji projekcja asymilacyjna wzrasta.
Cecy zachowania a trafność przewidywania (trafna projekcja) i projekcja asymilacyjna(trafna i
nietrafna projekcja). Brak złożoności poznawczej prowadzi do spostrzegania innych, jako podobnych
w stylu reagowania -> niska trafność spostrzegania.

Negatywny związek pomiędzy stopniem przystosowania a trafnością przewidywania zachowań, oraz
pozytywny między stopniem nieprzystosowania a tendencją do projekcji asymilacyjnej. Rezultaty
przeciwne. -> Dowód na nieadekwatność definicji projekcji. Miarą projekcji okazuje się być funkcją
homogeniczności grupy. Osoby nieprzystosowane (odchylające się od normy) łatwo uświadamiają
sobie różnice pomiędzy nimi a innymi i na tej podstawie mogą łatwo przewidywać zachowania
innych. Osoby takie rzadko dokonują projekcji, ponieważ są zupełnie inne niż większość grupy.
Projekcja w tym znaczeniu jest artefaktem., ponieważ tej samej trafność dla osób przystosowanych i
nie nadawane są odmienne nazwy.

Wnioski:

Posługiwanie się wskaźnikiem rozbieżności daje wyniki, które w wielu przypadkach okazały się
statystycznymi artefaktami.

Projekcja atrybucyjna jest, być może, związana z zaangażowaniem ego. To jednak, czy projekcja
wystąpi czy nie , zdaje się być uzależnione od związku tego typu zachowań z obrazem ja.

Projekcja atrybucyjna wynikać może z bardzo rożnych zjawisk (z braku informacji – naiwna projekcja,,
zmienność osobowości).

AUTYSTYCZNA

Percepcja jest tak pod tak silnym wpływem potrzeb jednostki, że figuralne aspekty spostrzeganego
obiektu ulegają modyfikacji tak, by pozostawać w zgodzie z potrzebami jednostki. Zawsze, gdyż
zmieniają się nasze potrzeby zaczynamy świat widzieć inaczej. Pojawienie się popędu ma wpływ na
spostrzeganie obiektów związanych z nim.

BADANIA

Kulpe – faktyczne właściwości zmysłowe bodźca, które nie wiążą się z wykonywanym zadaniem, nie
zostają w rzeczywistości zauważone.

Helson – eksperyment z zakłóceniami; badany obserwuje poruszającą się wskazówkę relacjonując jej
położenie, w momencie, gdy dzwoni dzwonek. Bodziec, na który się nastawia jest spostrzegany
wcześniej niż uboczny. Nieświadome, czysto percepcyjne zjawisko (dzwonek przy 20 i nastawienie na
wskazówkę – mowie 10, na dzwonek – mowie 30).

Murray – fotografie 11 letnim dziewczynkom; ocena po wesołej zabawie i po zabawie w mordercę ->
po tej przypisywały więcej złośliwości osobom z fotografii niż poprzednio.

4

Johnson – nawet zupełni jednoznaczne zadania mogą sprowokować projekcję stanów
emocjonalnych. Osoby normalne ale euforyczne miały tendencje do przeceniania odległości między
dwoma punktami, osoby normalne depresyjne do niedoceniania.

Sanford – prekursorskie znaczenie, jaki proces wyobraźni może wpływać na powstrzymywanie się od
jedzenia. Liczba skojarzeń związanych z jedzeniem wzrasta wraz z wydłużaniem się okresu
deprywacji.

Leveine, Chein i Murphy – po 3 i 6 godzinach osoby miały więcej skojarzeń z jedzeniem przy
interpretowaniu barwnych, wieloznacznych figur, po 9 godzinach spadek.

Brozek , Guetzkow i Baldwin – po 24 tygodniowej częściowej głodówce pytali mężczyzn o skojarzania
a jedzeniem. Nie było zmian w miarę upływu czasu.

Projekcja derywowanych potrzeb nie jest zjawiskiem prostym. Występuje wówczas, gdy badany
wierzy w możliwości natychmiastowej gratyfikacji. Kiedy staje się oczywiste, ze zostanie odsunięta w
czasie – nie ma projekcji. Projekcja, zatem okazuje się być zależna od oczekiwań jednostki
dotyczących zaspokojenia potrzeby.

ZRACJONALIZOWANA

Proces rzutowania jest nieświadomy. Jesteśmy świadomi zachowania, staramy się je
usprawiedliwić wymyślając uzasadnienie. Jest to próba przekształcenia neurotycznego lęku z
powodu robienia czegoś negatywnego w obiektywną obawę, że nie dostanie się tego, czego
potrzebuje.

Inaczej komplementarna, wzajemna.

BADANIA

Frankel – Brunswik – 4 sędziów opisywało funkcjonowanie 40 studentów i opisywali ich osobowość.
Studenty musiały napisać autobiograficzną charakterystykę własnego funkcjonowania na uniwerku
uwzględniając zasady, jakimi się kierowali i zmiany, jakie chcieliby wprowadzić. Uważali ze
środowisko powinno zrekompensować ich osobiste wady. Rzutowali je na otoczenie. Brak dyscypliny
– domaganie się surowszej dyscypliny, agresywność – nie daje się zastraszyć.

Posner – 8 letnie dzieci i zabawka lubiana i nie, miały określić, która zabawkę oddałyby koledze i która
odstąpiłby kolega. W grupie kontrolnej, gdzie nie wymagano oddania zabawki projekcja była
mniejsza.

Bellak – pierwsze 5 kart TAT bez komentarza, kolejne 5 z ostra krytyka => wzrost agresywnych treści.
Lecz raczej zracjonalizowana (upatrywanie winy procedurze badania, jakości obrazków za mizerne
historie) niż klasyczna.

INNE BADANIA

Holt – nie wiadomo jak to zinterpretować

Cohen – pracujące razem osoby dokonujące projekcji wykazywały więcej wrogości niż wtedy, gdy
pracowały z innymi osobami. Kiedy połączono je w pary z osobami nie projektującymi, nie czuły się
bardziej zagrożone niż inni. Hierarchia reakcji obronnych na negatywne interakcje: projekcja,
regresja, reakcja upozorowana i unikanie. Projekcja przy teście Blacky zdaje się wykazywać na
zaburzenia w komunikacji, wynikające ze spostrzegania silnego zagrożenia dla ja.

5

Cattell – u podłoża projekcji i godzenia faktów zew z własnym świadomym nastrojem może leżeć ten
sam mechanizm, a mianowicie potrzeba zgodności z samym sobą. Zniekształcenia percepcyjne nie są
wynikiem działania jednego procesu – projekcji, ale szeregu dynamicznych procesów, które
nakładając się na siebie często działają w sposób wzajemny zintegrowany.

Jenkin – obrazki o rożnym stopniu wieloznaczności.

DYLEMAT OPERACJONALIZACJI

6

DYSKUSJA

PROJEKCJA – PRZEJAW ZACHOWANIA JEDNOSTKI ŚWIADCZĄCY O EMOCJONALNYCH
NASTAWIENIACH LUB POTRZEBACH. Zachowanie takie może cechować różny stopień obronności w
zależności od kontekstu syt i osobowości. Projekcja zracjonalizowana – treść jest łatwo dostępna
świadomości, zniekształceniu jednak ulega motywacja tak, by ukryć rzeczywiste intencje samego
zachowania projekcja klasyczna jest szczytem zniekształcenia, w której nawet treść musi być
wyparta ze względu na rozmiary zagrożenia, a jednostka spostrzega nieaprobowane zachowanie
jako płynące z zew. Atrybucyjna może wynikać z : doskonałej znajomości tendencji zachowania
innej osoby, niskiego intelektu, braku informacji (naiwna), zróżnicowania potrzeb jednostki.

Pomiary muszą uwzględniać:

a) Narzędzie z niska spójnością wew. Czynników pośredniczących
b) Możliwie heterogeniczna grupa lub reprezentatywna (zapobiega zgadywaniu na podst.

Homogeniczności lub ocenianie nietypowej osoby)

c) Mało prawdopodobne jest by standardowy bodziec wywołał w każdej osobie reakcje równie

istotne z pkt widzenia jej osobowości (głód i tablice wieloznaczne)

7

d) Należy dokładnie określić wiedze posiadana przez badanego a rodzajem opinii o jaka

prosimy.

e) Jeśli projekcja jest emocjonalna dla ja to zadaniem nadającego jest określenie, w jakiej

mierze oceny formułowane przez badanego są wskaźnikiem tych nastawień, a w jakiej
wynikają z nawyków poznawczego reagowania o charakterze obronnym.