2010-10-11
Podstawy = najważniejsze pojęcia
Wprowadzenie do psychologii i
najważniejsze koncepcje
ogólny obraz danej dyscypliny
socjologii
wiedzy
Psychologii = nauki badającej zachowania Dr Mirosław Łoboda
jednostek i ich procesy psychiczne
Socjologii = nauki o społeczeństwie Psychologia (gr. psyche – dusza; logos – słowo) Psychologia – bada zachowania
• jest nauką empiryczną
• Zachowanie (behavior)
• zajmuje się badaniem mechanizmów i praw
– jest wyrazem przystosowywania się jednostek rządzących zjawiskami psychicznymi oraz
do środowiska
zachowaniami człowieka
– jest działaniem (może być obserwowane)
• bada wpływ zjawisk psychicznych na interakcje uśmiechanie się, bieganie, płacz, bicie, międzyludzkie i kontakty jednostki z
pracowanie, mówienie, dotykanie
otoczeniem
co dana jednostka robi ?
Psychologowie
-w danej sytuacji
obserwują
-w określonym kontekście
jak zabiera się do robienia czegoś?
Jednostka jako przedmiot
Działania a procesy psychiczne
analizy psychologicznej
człowieka
– Noworodek
• duża część aktywności człowieka przebiega pod
– nastolatka uprawiająca sport
postacią ukrytych, wewnętrznych zjawisk
– student rozpoczynający studia
– myślenie
– pracownik wykonujący monotonną i rutynową pracę
– planowanie
– mężczyzna wobec konieczności zmiany zawodu
– tworzenie
– kobieta zestresowana z powodu choroby kogoś
– marzenie
bliskiego
• procesy psychiczne – najważniejszym
• Jednostkę można badać w jej naturalnym przedmiotem badań psychologicznych
środowisku lub w kontrolowanych warunkach
– do ich badania stosuje się pomysłowe techniki laboratorium
pozwalające ujawnić wewnętrzne doświadczenia 1
2010-10-11
BEHAWIORYZM
Psychologia
stworzony przez Johna Watsona (1878–1958)
• dawniej - traktowana jako dziedzina filozofii
• zjawisk psychicznych nie da się badać
• jako samodzielna nauka empiryczna
metodami naukowymi (są niedostępne
wyodrębniła się pod koniec XIX wieku
obserwacji)
– 1879 - pierwsze laboratorium Psychologiczne na
• badanie człowieka jako „czarnej skrzynki”
Uniwersytecie Lipskim (Wilhelm Wundt)
bodźce
CZŁOWIEK
reakcje
Introspekcja –
metoda rejestracji subiektywnych doznań
Procesy psychiczne można badać
tylko od wewnątrz rejestrując świadome doznania Współczesne kierunki psychologii
Kierunek psychodynamiczny
• Zachowanie jest motywowane przez siły
• Psychodynamiczny
wewnętrzne:
• Poznawczy
– wrodzone instynkty
– biologiczne popędy
• Humanistyczny
– próby rozwiązywania konfliktów między potrzebami
• Biologiczny
osobistymi a wymaganiami społeczeństwa
• Głównym celem działania jest redukowanie
• Ewolucjonistyczny
napięcia
• Społeczno-kulturowy
• Organizm przestaje reagować, gdy jego
potrzeby są zaspokojone a popędy
zredukowane
Kierunek humanistyczny
Kierunek poznawczy
• Ludzie są istotami aktywnymi, dobrymi z
• Głównym przedmiotem zainteresowania
natury, mającymi zdolność dokonywania
badaczy jest myśl ludzka i procesy związane z wyboru
gromadzeniem wiedzy:
• Zrozumienie człowieka wymaga połączenia:
– uwaga
– wiedzy o psychice, ciele i zachowaniu jednostki
– myślenie
– wiedzy o uwarunkowaniach społecznych i
– zapamiętywanie
– kulturowych
– rozumienie
2
2010-10-11
Kierunek biologiczny
Kierunek ewolucjonistyczny
– Przyczyn zachowania szuka w działaniu genów,
• Stara się połączyć nowoczesną psychologię z mózgu, układu nerwowego i układu wydzielania teorią ewolucji (doboru naturalnego)
wewnętrznego
• Zakłada, że zdolności umysłowe człowieka
– Funkcjonowanie organizmu wyjaśnia w
ewoluowały w ciągu milionów lat służąc jego kategoriach struktur anatomicznych i procesów biochemicznych
przystosowaniu do otoczenia
– Doznania i zachowania interpretuje jako wynik
• Koncentruje się na warunkach
procesów chemicznych i elektrycznych
środowiskowych, w których ewoluował ludzki zachodzących wewnątrz komórek nerwowych
mózg
Psychologia zajmuje się :
Kierunek społeczno-kulturowy
• procesami poznawczymi: postrzeganiem, myśleniem, wyobrażaniem, pamięcią
psychologia
•
poznawcza
Bada różnice międzykulturowe w zakresie
przyczyn i konsekwencji zachowania
• emocjami,motywacją, stałymi cechami psychicznymi psychologia
osobowości
• postrzeganiem osób i interakcjami między ludźmi psychologia społeczna
• rozwojem mechanizmów psychicznych
psychologia rozwoju
człowieka
• związkiem procesów psychicznych z funkcjonowaniem układu nerwowego
neuropsychologia
Psychologia zajmuje się :
Cele psychologii
• procesami poznawczymi: postrzeganiem, myśleniem, wyobrażaniem, pamięcią psychologia poznawcza
• Opisywanie tego, co się dzieje
• emocjami, motywacją, stałymi cechami psychicznymi
• Wyjaśnianie tego, co się dzieje
psychologia osobowości
• postrzeganiem osób i interakcjami między ludźmi
• Przewidywanie tego, co się zdarzy
psychologia społeczna
• Kierowanie tym, co się dzieje
• rozwojem mechanizmów psychicznych
psychologia rozwoju
• związkiem procesów psychicznych z funkcjonowaniem układu nerwowego
neuropsychologia
3
2010-10-11
Ludzie są gatunkiem stadnym, żyją w
Socjologia – nauka o społeczeństwie
zbiorowościach
rodzina
jako nauka - ma krótką historię
społeczeństwo
ród
globalne
społeczność
naród
lokalna
jako refleksja na temat społeczeństwa –
towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów współpracownicy
sąsiedzi
przyjaciele
Od urodzenia do śmierci
Socjologia jako dyscyplina naukowa
• nie jesteśmy sami
• istnieje od połowy XIX wieku
• musimy radzić sobie z innymi
• nazwę socjologia wprowadził Auguste Comte
• zbieramy doświadczenia, korzystamy z
(F)
doświadczeń innych
w 1838 r.:
• wprowadzamy w życie różne życiowe strategie socius (łac.) – zbiorowość, społeczeństwo logos (grec.) – mądrość, wiedza
Każdy z nas jest
w pewnym sensie socjologiem
Socjologia –
Czym zajmuje się socjologia ?
nauka badająca reguły życia
społecznego
• badaniem społeczności ludzi
• elementy życia przez ludzi pożądane,
niezbędne dla przetrwania
– analizowaniem interakcji i relacji między ludźmi
– badaniem reguł rządzących życiem społecznym
•pożywienie
pole
•schronienie
zmagań, walk,
•bezpieczeństwo
Co dzieje si
konfliktów
ę między ludźmi ?
•znalezienie partnera
•satysfakcja
Jak żyją razem ?
tworzą reguły
ludzie nie wydają się
dla zaprowadzenia
stworzeni do współpracy
porządku w świecie chaosu
4
2010-10-11
Socjologia jako nowoczesna nauka
Reguły życia społecznego
empiryczna
• Reguły:
– systemu podatkowego
– prawa karnego
• opiera się na metodzie naukowej
– gramatyki
– podawania ręki na powitanie
• posługuje się swoistym językiem
– układania sztućców na stole
– ubierania się na różne okazje
• formułuje twierdzenia o zależnościach
• Jak są tworzone ?
między zjawiskami powiązane w teorie
• W jaki sposób są utrwalane ?
to bada
• Dlaczego są przestrzegane ?
socjologia
• Dlaczego są łamane ?
Techniki badawcze: sondaż, eksperyment laboratoryjny, obiektywna analiza danych itp.
Socjologia jako nowoczesna nauka
Paradygmaty stosowane w socjologii
empiryczna
Paradygmat = podejście, punkt odniesienia
• stara się odpowiedzieć na pytania:
• Paradygmat interakcjonistyczny
– jak jest naprawdę ?
– życie społeczne jako zbiór interakcji
– dlaczego tak właśnie jest ?
• Paradygmat systemów społecznych
– jak będzie ?
– społeczeństwo jako zintegrowany system >
• ma aspiracje praktyczne:
jednostki odgrywające swoje role
– chce doradzać co robić, aby zmienić
• Paradygmat konfliktu
społeczeństwo w pożądanym kierunku
– rywalizacja między jednostkami i grupami w społeczeństwie
5