Immunologia (2W)

10.10.2012r.

Krew

Płyn ustrojowy, który za pośrednictwem układu krążenia pełni funkcję transportową oraz zapewnia

komunikację pomiędzy poszczególnymi układami organizmu.

Krew jest to rodzaj tkanki łącznej. Składa się z elementów morfotycznych oraz osocza.

Układ krążenia dorosłego człowieka zawiera od 70-80 ml krwi/ kg m.c.; u dzieci krew to 1/10 – 1/9 wagi

ciała.

Krew ze względu na stopień utlenowania dzieli się na krew utlenowaną i odtlenowaną. Krew utlenowana

płynie w tętnicach obiegu dużego i żyłach obiegu małego. Krew utlenowana jest wysycona w 97% tlenem.

Krew odtlenowana jest wysycona tlenem od 50-70% i płynie w tętnicach obiegu małego i żyłach dużego

obiegu.

W skład krwi wchodzą elementy morfotyczne stanowiące 44%, a pozostałe 56% stanowi osocze.

Osocze

Osocze po skrzepnięciu i rozpuszczeniu skrzepu nazywamy surowicą.

Skład osocza

Osocze w 90% stanowi woda. Około 7% to białka, które dzielimy na albuminy, globuliny i fibrynogen. W

osoczu są również lipoproteiny, kwasy tłuszczowe, cholesterol, trójglicerydy, hormony, glukoza, witaminy, produkty metabolizmu białek tj. amoniak, aminokwasy, metabolity hemu (bilirubina, bilirubinogen), sole

mineralne (sód, potas, chlor, magnez).

Białka osocza pełnią istotną rolę w transporcie produktów odżywczych, w procesach immunologicznych,

krzepnięciu krwi, stabilizacji pH jak również w utrzymaniu stałego ciśnienia osmotycznego.

Elementy morfotyczne

Erytrocyty

Dominującym elementem morfotycznym są erytrocyty (krwinki czerwone). U człowieka nie posiadają one

jądra komórkowego ani licznych organelli komórkowych. Cała aktywność erytrocyta jest przeznaczona do

przenoszenia hemoglobiny. Erytrocyty mają postać dwuwklęsłego dysku, a ich średnica wynosi od 7-8 um

(mikrometrów). Krwinki czerwone stanowią około 95% wszystkich elementów morfotycznych. Prawidłowa

liczba krwinek u mężczyzn to 5 000 000/mm3 (+/- 500000) u kobiet 4 000 000/mm3 (+/- 500000).

Erytropeza – wytwarzanie krwinek czerwonych, które u osoby dorosłej odbywa się z komórek

macierzystych szpiku kostnego kości płaskich i nasad kości długich. Proces ten jest regulowany przez

wytwarzaną w nerkach erytropoetynę. Do prawidłowego procesu erytropoezy oprócz erytropoetyny

potrzebne są czynniki krwiotwórcze tj. żelazo, wit. B12, wit. B6, wit. C, substancje białkowe, hormony.

Powstawanie erytrocyta

Komórka macierzysta pnia – z niej powstaje proerytroblast → z niego erytroblast zasadochłonny →

erytroblast polichromatofilny → erytroblast kwasochłonny → retikulocyt → erytrocyt.

Płytki krwi

Prawidłowa ich liczba we krwi to 150-300 tys./mm3. Powstają one w wyniku fragmentacji megakariocytu w

szpiku kostnym. Biorą udział w procesie krzepnięcia krwi. Zawierają duże ilości serotoniny, która obkurcza naczynia krwionośne. Krwinki te gromadzą się w miejscach uszkodzenia naczyń, gdzie przyczepiają się do

uszkodzonej ściany naczyniowej, następnie uwalniają serotoninę, która powoduje lokalny skurcz ściany

naczyniowej co zmniejsza krwawienie. Zmniejszona liczba płytek krwi to trombopenia, a zwiększona to

trombocytoza.

Leukocyty

Leukocyty czyli krwinki białe - ich prawidłowa liczba waha się od 4-10 tys/mm3. Duże jej zapasy są

gromadzone w szpiku kostnym, śledzionie i węzłach chłonnych skąd są wyrzucane do krwi pod wpływem

odpowiedniego impulsu. Zwiększona liczba krwinek białych to leukocytoza, a zmniejszona to leukopenia. U

osób otyłych lub prawidłowo odżywionych występuje zwiększona ilość leukocytów niż u osób

niedożywionych.

Fizjologiczna leukocytoza – pod wpływem dużych wysiłków fizycznych, emocji, stresu, podwyższonej temperatury, po spożyciu potraw białkowych, ciąży, porodu.

Podział leukocytów

agranulocyty – nie zawierają ziarnistości w cytoplaźmie

limfocyty

monocyty

granulocyty – podział w zależności od wybarwienia ziarnistości

neutrofile – zasadochłonne

eozynofile – kwasochłonne

bazofile – zasadochłonne

Limfocyty

Stanowią od 20-40% wszystkich krwinek białych. Są to głównie komórki układu odpornościowego

odpowiedzialne za wytwarzanie odporności swoistej. Znajdują się nie tylko we krwi i limfie ale także we wszystkich tkankach z wyjątkiem ośrodkowego układu nerwowego. Stanowią bardzo niejednorodną grupę

pod wpływem powstawania, cyklu życiowego i działania populacji komórek. W życiu płodowym powstają

w pęcherzyku żółtkowym, potem w wątrobie, a następnie głównym ich miejscem powstawania staje się

szpik kostny.

Limfocyty opuszczające szpik kostny nie maja zdolności do rozpoznawania antygenu ani reagowania na

antygen tzn. są immunologicznie niekompetentne. Wędrują one pomiędzy układem limfatycznym, a układem krążenia, docierając do grasicy, śledziony i grudek chłonnych przewodu pokarmowego. Limfocyty, które

nabierają kompetencji immunologicznej w grasicy określane są jako limfocyty T – grasicozależne

odpowiedzialne za odporność komórkową. Wśród limfocytów T wyróżniamy Th (helper) – tzw.

wspomagające, które wspomagają i pobudzają dojrzewanie limfocytów B powodują ich przekształcenie w

komórki wydzielające przeciwciała oraz komórki Ts (supersory) – limfocyty tłumiące, które hamują czynność limfocytów Th, a tym samym zmniejszają intensywność reakcji limfocytów B.

Mechanizm nabywania kompetencji przez limfocyty T polega na wytwarzaniu na powierzchni limfocytów

receptorów dzięki którym są one w stanie rozpoznać obcy antygen. Czynny udział w tych mechanizmach

biorą hormony grasicy. Limfocyty T opuszczają grasicę przechodzą do krwioobiegu, a następnie do węzłów

chłonnych i śledziony. Subpopulacja limfocytów biorąca bezpośredni udział reakcji i odpowiedzi

komórkowej to tzw. limfocyty NK (natural killers). W razie pobudzenia przez antygen limfocyty T osiedlają się w obwodowych narządach limfatycznych, głównie w węzłach chłonnych, gdzie podlegają transformacji

dając początek nowym, małym limfocytom. Natomiast limfocyty, które po opuszczeniu szpiku nabierają

kompetencji w układzie limfatycznym przewodu pokarmowego, np. w tkankach limfatycznych migdałków,

wyrostku robaczkowym czy kępkach Hoyera [hajera] nazywamy limfocytami B. Są one odpowiedzialne za humoralny typ odporności immunologicznej. Limfocyty, które odbywają drogę pomiędzy układem

limfatycznym, a krążenia stanowią 15% całości populacji, reszta to limfocyty osiadłe w śledzionie i w

zewnętrznej części węzłów chłonnych. Komórki te wytwarzają przeciwciała czyli immunoglobuliny.

Odpowiedź limfocytów B na działanie antygenów rozwija się wolniej niż odpowiedź limfocytów T,

ponieważ osiąga szczyt swojej odpowiedzi dopiero po 6 tygodniach.

Granulocyty

Powstają wyłącznie w szpiku kostnym w niezróżnicowanych komórkach macierzystych – hemocytoblastów.

Czas dojrzewania granulocytów wynosi średnio 8-13 dni. Po opuszczeniu szpiku żyją około 30h. We krwi

obwodowej tworzą dwie kule: przyścienna – ok. 60% wszystkich granulocytów i druga swobodnie krążąca –

40% wszystkich granulocytów.

Granulocyty mają zdolność do diapedez y – ruchu pełzakowatego, przechodzenia przez ścianę naczyń krwionośnych., mają zdolność do chemotaksji – zdolność wędrowania leukocytów w kierunku najwyższego

stężenia chemotaksyn, mają zdolność do fagocytozy - pochłaniania/zżerania bakterii, pasożytów i innych ciał obcych oraz zdolność wewnątrzkomórkową rozkładu tych substancji dzięki dużej aktywności enzymów

proteolitycznych.

Granulocyty obojętnochłonne wykazują największe właściwości żerne i to one pochłaniają głównie

bakterie, obumarłe tkanki, wirusy, obce cząsteczki, które dostają się do wnętrza organizmu.

Granulocyty obojętnochłonne – stanowią 55-75% wszystkich krwinek białych.

Granulocyty kwasochłonne – eozynofile stanowią 1-4% wszystkich krwinek białych. Wykazują

stosunkowo nieduże właściwości żerne, a ich czynność polega głównie na pochłanianie kompleksów

antygen-przeciwciało i obcych białek. Gromadzą się głównie w ścianie dróg oddechowych i

przewodu pokarmowego, a więc w miejscu gdzie zwykle wnikają do ustroju obce gatunkowo białka.

Granulocyty zasadochłonne – bazofile – stanowią do 1% wszystkich krwinek białych. Posiadają

wyjątkowo słabe właściwości fagocytarne i małą zdolność do dipedezy. Ich ziarnistości zawierają

heparynę – substancję hamującą proces krzepnięcia, odgrywającą główną rolę w uwalnianiu heparyn

w miejscach tworzenia stanu zapalnego. W zairnistości granulocytów znajdziemy histaminę, dlatego

przypisuje się im rolę w wytwarzaniu, transporcie i uwalnianiu histaminy w schorzeniach

alergicznych takich jak: astma oskrzelowa, schorzenia pasożytnicze.